RAXO CON ARROZ E CASTAÑAS INGREDIENTES: PREPARACIÓN: Arroz Dú<strong>as</strong> duci<strong>as</strong> de c<strong>as</strong>tañ<strong>as</strong> Raxo · Ásanse <strong>as</strong> c<strong>as</strong>tañ<strong>as</strong>, pélanse e resérvanse. · Nunha tarteira dóur<strong>as</strong>e o raxo e <strong>en</strong>gádeselle a auga (segundo o arroz que vaiamos utilizar) e un azafrán para darlle cor. · Déix<strong>as</strong>e cocer uns 20 minutos. · Bót<strong>as</strong>elle o arroz e cando falt<strong>en</strong> 5 minutos, <strong>en</strong>gád<strong>en</strong>selle <strong>as</strong> c<strong>as</strong>tañ<strong>as</strong> abert<strong>as</strong> ao medio para que lle dea máis sabor. Recollida por MANUEL MARTÍNEZ ¡Bo proveito! Realizada polo seu avó DOMINGO MARTÍNEZ 51
Diante dunha cunca de viño espadeiro ¡O espadeiro! ¡Asios mouros, cep<strong>as</strong> tort<strong>as</strong> foll<strong>as</strong> verdes, dourad<strong>as</strong> e bermell<strong>as</strong>, gala n<strong>as</strong> terr<strong>as</strong> viv<strong>as</strong> de C<strong>as</strong>trelo, nos C<strong>as</strong>teles de Ouviña e n<strong>as</strong> are<strong>as</strong> de Tragove e Sisán, do mar de Arousa e o Umia cristaíno n<strong>as</strong> ribeir<strong>as</strong>! ¡O espadeiro amante! ¡O viño doce! ¡A legría de mall<strong>as</strong> e espadel<strong>as</strong>, compañeiro d<strong>as</strong> bol<strong>as</strong> de pan qu<strong>en</strong>te e <strong>as</strong> c<strong>as</strong>tañ<strong>as</strong> <strong>as</strong>ad<strong>as</strong> na lareira! ¡O espadeiro! ¡O risolio que loubaron <strong>en</strong> namorantes páxin<strong>as</strong> sinxel<strong>as</strong> os antigos abades do mosteiro de Xan Daval, na vila cambadesa, aqueles priores ledos e fidalgos mestres na vida, na virtú e na c<strong>en</strong>cia, que sabían ¡ou tempos esquecidos! canta-la misa, escorr<strong>en</strong>ta-l<strong>as</strong> meig<strong>as</strong>, acoller e amparar orfos e probes, rir co<strong>as</strong> rapaz<strong>as</strong>, consella-l<strong>as</strong> vell<strong>as</strong>, darlle leito e xantar ós peligrinos, pechar por fuero <strong>as</strong> port<strong>as</strong> da súa igrexa á xusticia do Rei, cobra-los diesmos e dispoñer v<strong>en</strong>dim<strong>as</strong> e tr<strong>as</strong>eg<strong>as</strong>! ¡O espadeiro morno! ¡O roxo viño, sangue do corazón da nosa terra, que arrec<strong>en</strong>de a mazáns e a ros<strong>as</strong> brav<strong>as</strong>, quece os peitos a aqs alm<strong>as</strong> alumea, e sabe a bicos de mociña nova, aldeana e trigueira! ¡Como canta ó caír n<strong>as</strong> branc<strong>as</strong> cunc<strong>as</strong> d<strong>en</strong>de <strong>as</strong> pintad<strong>as</strong> e bicud<strong>as</strong> xerr<strong>as</strong>! ¡Cómo latexa e brila ó coroal<strong>as</strong>! ¡E como loce e ri cando <strong>as</strong> adreza, ¡Detrás dos vidros, ela! ¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e qu<strong>en</strong>te sangre do corazón da nosa terra! ¡Enc<strong>en</strong>de o corazón dos apoucados! <strong>as</strong>emellando fíos de rubises A Severino N. Otero, con vella e fonda amistade 52 cun rosario de escum<strong>as</strong> sanguiñ<strong>en</strong>t<strong>as</strong>! cun rosario de escum<strong>as</strong> sanguiñ<strong>en</strong>t<strong>as</strong>! Cando n<strong>as</strong> morn<strong>as</strong> trades de romaxe vai na alombada pipa taberneira ó souto que se est<strong>en</strong>de ó pé da ermida onde <strong>as</strong> campan<strong>as</strong> repinican led<strong>as</strong>, onde axord<strong>as</strong> os fogos de tres tronos e ó son da gaita a mocedá tolea, é a alma do galan de verba maina, de labradora e de viril maxeza, que o mesmo se derreta co<strong>as</strong> rapaz<strong>as</strong> que arma sin mais nin mais unha quimeria, solta un «¡Ei, carballeira!» ergu<strong>en</strong>do a moca e facéndose atrás, e…¡adio-la festa! Cando o xiado inverno alonga <strong>as</strong> noites e <strong>en</strong> santa paz, ó pé do lar, se axeitan mozos e vellos, desbullando millo, dándolle ó fuso ou restelando te<strong>as</strong>, o espadeiro é o espíritu do petrucio de garimosa fala churrusqueira, de mans de prata e lombo acorcobado, queixo tembrón e neve n<strong>as</strong> guedell<strong>as</strong>, que chiscando os olliños contra os mozos, pondo ás rapaz<strong>as</strong> cores n<strong>as</strong> meixel<strong>as</strong>, sabe contar os divertidos feitos e <strong>as</strong> antig<strong>as</strong> histori<strong>as</strong> que comezan: «Unha vez, unha n<strong>en</strong>a e mais un frade...» «Tiña, aquél <strong>en</strong>tón, un paxe a reina…» ¡Espadeiro! ¡Espadeiro! ¡Ledo viño d<strong>as</strong> noites moz<strong>as</strong>! Craridá de estrel<strong>as</strong> O aturuxo zoando n<strong>as</strong> quebrad<strong>as</strong>... Mozos... Pandeiros... Un amor que empeza... Arumes d<strong>as</strong> carqueix<strong>as</strong> e do trebo... De man <strong>en</strong> man, a bota carreteira... Unha cantiga ó pé dunha v<strong>en</strong>tana... ¡Detrás dos vidros, ela! ¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e qu<strong>en</strong>te sangre do corazón da nosa terra! ¡Enc<strong>en</strong>de o corazón dos apoucados! ¡¡Pr<strong>en</strong>de lume n<strong>as</strong> alm<strong>as</strong>, viño celta!! Ramón Cabanill<strong>as</strong>
Change language