o camiño de santiago - Pasada das Cabras

Asociación Deportiva
de Montañismo,
Sendeirismo e
Actividades ó Aire Libre
Rutas Ano 2009
Programa de Rutas para o ano 2010
http://www.pasadadascabras.es

Concello de Burela

Saúda
Outro ano mais, e xa van unha chea diles, sacamos a luz a revista anual da Asociación
para resumir a grandes rasgos todas as actividades feitas durante o ano
2009.
Este ano que rematou a verdade e que quedamos un pouco decepcionados coa participación
da xente nas actividades que tiñamos programadas, tivemos que suspender
a ruta do fin de semana que tiñamos previsto facer nos Picos de Europa que aínda que
era parte subvencionada pola Asociación, coa xente que estaba anotada para asistir era
totalmente inviable xa que perdíamos un montón de cartos. Non sabemos se o motivo
da escasa participación foi debido a tan renombrada crisis ou que a xente xa vai un
pouco cansa da vida sana, pero bueno non nos vamos a rendir e vamos a seguir traballando
e procurando facer as cousas o mellor que podamos para que Pasada das Cabras
siga medrando e sea un referente na Mariña.
Para este ano que comeza, e por petición de moita xente que estaba interesada,
coincidindo co Ano Santo, vamos a facer o Camiño Francés a Santiago, dende O Cebreiro
ata Compostela dividido en sete etapas que faremos unha o mes. Estamos moi ilusionados
con este proxecto e esperamos que teña unha acollida importante. Aproveitade
esta oportunidade que hasta dentro de once anos non volve a ser Ano Santo.
Bueno, e coma sempre dar as gracias a todolos socios, directiva e de maneira moi
especial a todas as empresas e entidades que colaboran con nos para poder seguir adiante
con esta ilusión que temos e que nos fai moi felices.
Unha aperta.
do Presidente
José Antonio Armesto Casas

CATERING
La Sartén
de
Carmen
REPARTO A DOCIMICILIO
COMIDAS PARA LLEVAR - PIZZAS
Telf. 982 58 60 75 - Eijo Garay, 5 - BURELA - catering@lasartendecarmen.com

Cando lle entregaron o “Principe
de Asturias” a Wodi Allen, dixo
que estaba alí para recoller un premio
polo que él non había feito nada para
merecelo, pero que tamén tiña unha
úlcera de estómago e que tampouco
fi xera nada para tela e ainda así tiñaa.
Esto mesmo é algo que nos pode pasar
a nós, que nos gusta andar, e temos
rutas cerquiña da casa para facelo sin
que ninguén de nós fi xera nada para
merecelo.
Este é o resumo dun día como senderista
novel na asociación “Pasada das
Cabras”.
A miña aventura comenzou un domingo
cedo, deixando na casa a todo o mundo
a durmir. Collín o coche para dirixirme ao
punto de partida (Burela) e percateime de
que ía ser un día duro de frío, posto que ó
termómetro custáballe Deus e axuda acadar
temperaturas positivas.
O autobús partiu hacia Lourenzá, e aquí foi o
momento de comenzar a coñecer un feixe de
caras novas que formarían o grupo de compañeiros
para o resto do día.
A caminata comenzou polo río Masma acompañada
por unha xeada que había anos non
vía, un frío que cortaba como se fose un coitelo,
uns cantos amigos e moitas ilusións
postas no día que comenzaba.
O son do río plasmaba una paisaxe impresionante
de manto branco interrumpido polo
correr das augas. O sendeiro adentrouse hacia
un monte rodeado de toda clase de árbores
mostrando toda a hermosura da paisaxe,
a maleza facendo as beiras dun camiño ben
O Val de Lourenzá
XANEIRO 2009
arranxado, e por suposto, todo isto amenizado
por conversas agradables entre os compañeiros.
O camiño achegounos ó Lugar do Canedo,
onde se podían ver as terras limpas de cultivo,
de onde saen as fabas de Lourenzá, esas
pequenas xoias gastronómicas das que mais
tarde daríamos boa conta. No medio do lugar
resaltaba unha bonita edifi cación chamada
Pazo de Tobar, abandonada pero de moita
beleza no que resaltaban os seus escudos de
armas na fachada. Seguimos o camiño, agora
acompañados dun sol que xa se botaba de
menos, e atopamos una tenda de esas que
apenas encontras, na que repuxemos forzas
para continuar os 6 Kilómetros que nos separaban
da meta fi nal.
Ese tramo fi nal fíxose corto, chegando enseguida
a Lourenzá á hora de xantar, que como
xa mencionei basouse nunha rica e contundente
fabada. Aquí, como non podía ser
doutro modo, conversamos da travesía
nun tono que parecía como se nos coñecéramos
de toda a vida, dando as nosas
opinións sobre o camiño.
A xornada remataba coa a volta a Burela,
cansas as pernas e cumplidas as
expectativas coas que comencei esta
aventura.
Leda con esa primeira tomo de contacto
cunha asociación moi ben organizada,
baseada en coñecer novos lugares
e nova xente. Satisfeita polo transcurrir
da xornada e desexando que chegue
outra nova viaxe na que apuntarme.
Bo camiño e ata a próxima.
Dolores Fernández Fernández.

ELECTRO-BARBAS S.L.
INSTALADOR AUTORIZADO
DE TELECOMUNICACIONES 2241
REPARACIÓN TVC,
LCD, PLASMA
C/. O Río, 9 - Baixo
27880 BURELA (Lugo)
Tlfno. e Fax: 982 58 16 52
e-mail: elecidea@galegos.eu
Distribuidor
PINTURAS
comercial JOSE MANUEL
Avda. Arcadio Pardiñas, 183 Bajo Avda. de Galicia, nº 31 Bajo B
Telfs. 982 58 63 51 - 609 43 06 75 - BURELA Telf. 982 12 88 97 - RIBADEO

Esta preciosa rota atópase
no privilexiado contorno
asturiano dos Oscos.
A data non nos enganou, estamos
en pleno inverno, e xa
dende Burela, podíase adiviñar
que nesta rota, o frío sería
o noso compañeiro.
Despois do café e a foto do
grupo empezamos a camiñar
rodeados totalmente de neve.
Segundo iamos ascendendo
a súa presenza era maior.
Rodeábanos unha paisaxe
totalmente branca. Nalgúns
tramos a capa de neve, facía
algo máis pesado o andar.
Nin que dicir ten que todos
estabamos encantados. Non
é moi habitual ter a sorte de
atopar unha das nosas rotas
con neve e, nestes casos, gozamos dobremente.
Ao pouco chegamos á mina Carmina. Hoxe
en desuso, explotouse a mediados do século
pasado e extraíase prata, zinc e chumbo.
Aquí armámonos de lanternas e percorremos
varias galerías (a escuridade era total). Procuramos
non meternos nos profundos charcos
que encerraban as galerías. Foi unha visita
moi interesante e permitiunos descansar
un pouco antes de continuar.
Saíndo da mina collemos un estreito carreiro
que bordeaba a montaña (algún esvarón viuse),
e descendemos cara aos vales. A branca
cor da neve foi dando paso aos tons verdes
e pardos dos prados e as árbores. Cruzamos
algún río de auga fría e cristalina e empezamos
a pisar os primeiros tramos de asfalto.
Isto xa nos dicía que o fi nal estaba preto
e animounos pensando na comida quentiña
que nos agardaba ao fi nal.
Chegamos ao noso destino cansos e satisfeitos
pola nova rota coñecida. Neste punto
o homenaxeado xa foi o estómago. Agradecemos
a súa paciencia e aguante cun caldo
quentiño, chuletas e viño. Todo nun contorno
acolledor e cunha gran cheminea que nos
axudaba a esquecernos do frío exterior.
Recollemos os bártulos e volta a Burela. Descanso
obrigado no bus que aproveitamos para
rememorar as paisaxes e a pequena aventura
que acababamos de facer.
¡Ata a vindeira!
A Mina das Talladas
Mª Jesús Díaz Martínez
FEBREIRO 2009

PANADERÍA - PASTELERÍA
O Forno de Pepe
OBRADOR LIEIRO, S/N.
TELÉFONO: 982 59 44 39
MÓVIL: 620 02 72 64
TIENDA:
C/. ADUANA, N.º 19 - 27890 SAN CIBRAO (LUGO)
CARPINTERIA METÁLICA
A. BLANCO
Cierres de Aluminio y Hierro
Puertas Metálicas de todo tipo
Cristalería y Persianas
Mamparas de Baño
Exposición y Venta: Teléfono y Fax: 982 141 452
Lg. Forxán, s/n. Móvil: 670 514 684
27789 FOZ (Lugo) E-mail: blanco@carpinteriablanco.com

O Río dos dous nomes
MARZO 2009
Domingo, 8 am sona
o despertador!!!!
Nooooooooooooo!!!! hay
que levantarse!!!!! Esperemos
que mereza a pena o
madrugón!!
Baixamos á estación e entre
que chegan uns e chegan
outros saímos de Burela
destino Coirós sobre
as 9:20. Facemos a rigurosa
parada de camiño donde
uns fuman o pitillín, outros
van ó baño e os máis toman
un cafetiño que a estas
horas da mañá non ven
nada mal.
Aínda que as previsións
non auguraban un día moi
bo, chegamos ó inicio da
nosa ruta cun día bastante
soleado, esperemos que
continúe así!. A ruta que
ímos comezar chámase “O río dos dous nomes” xa que transcorre pola ribeira dun río que
nuns mapas denominan Vexo e noutros Fervenzas (afl uente do río Mandeo).
Facemos a foto de rigor e comezamos a camiñar, xa dende o primeiro momento nos atopamos
con múltiples muíños que nos acompañaran ó longo do noso percorrido, así coma unha
ferrería e unha pequena central eléctrica.
Subimos montes e baixamos por rochas todo ante a atenta mirada do obxetivo dunha cámara
esperando que algún ou algunha dera coas posadeiras no mullido chan, pero… non foi así!!
Logo de percorrer o frondoso paisaxe acompañados polo sonar da auga do río voltamos ó
autobús que nos levaría ata Betanzos, donde íamos comer.
Tivemos un tempo antes de ir ó restaurante para aproveitar e coñecer a vila, supuestamente
unha visita cultural que máis de un converteu nunha visita enológica (será por eso que dicen
de que unha copiña de viño venlle vén ó sistema circulatorio….) a pesar de que os pinchos
brillaban pola sua ausencia!
Chegado o momento acercámonos ó restaurante e degustamos unha xa ansiada comida
(todo moi rico por certo!).
Despois de xantar fumos ata o Parque do Pasatempo na
misma vila de Betanzos, cuia construcción se iniciou no ano
1893 fi nanciado e deseñado por D. Juan García Naveira como
parque enciclopédico para a rexión. No mesmo puidemos
admirar dende os usos horarios do mundo, un buzo, a fonte
de Cupido, estanques, variadas árbores ….ata o grandioso
león donde inmortalizamos de novo a todo o grupo.
Algúns decidiron facer unha relaxada visita ó parque pelexándose
coas ocas ou perdéndose polo laberinto mentres
uns cuantos foron investigar polas numerosas grutas que
hay de donde máis de un saleu con alguna magulladura e
con ansiada necesidade de respirar de novo o aire puro e ver
a luz do pouquiño sol que xa por esas horas quedaba.
Sobre as 6 da tarde emprendimos o camiño de volta a Burela
facendo unha paradiña para “desinfectar as feridas das
grutas” e tomar o último café antes de chegar de novo á
estación da que partíramos ás 9 da mañá.
Ó fi nal parece que mereceu a pena facer o esforzo de madrugar
o domingo!!
Elena Rodríguez Camacho

Otero y Pardeiro
Pinturas S.L.
BURELA: C/. Rosalía de Castro, 77 - 4.º C
Tls. Móvs. 649 93 49 43 Teléfono: 982 58 57 53
649 93 49 44 ADELÁN - ALFOZ
DECORACION
La Decoración
de la Ventana
Teléfonos: 982 58 57 53 Marqués de Sargadelos, nº 3
649 93 49 45 27880 BURELA (Lugo)

As Foces do Río Pendón
Comenzamos la ruta Foces del Pendón
– Pico Varallonga junto a la planta embotelladora
de Fuensanta antiguo balneario
de aguas termales al otro lado del río Para.
Tranquila caminata por el ayuntamiento de
Nava. núcleo que encadena valores como la
sidra, el arte, el paisaje y la naturaleza.
Siguiendo las marcas del sendero que nos
llevan a recorrer estos paisajes de Peña Mayor.
discurre una pista que atraviesa diferentes
bajadas que se escalonan en la vertiente
norte del pico y nos conducen subiendo cómodamente
hasta la braña de Mayau Pastor.
En este lugar, (Aquí creo que comenzó la
ruta alternativa de la cual no se nada) tenemos
la opción de subir al pico Varallonga.
Para eso, cogemos un camino muy bien
señalado con marcas rojas casi empedrado
y pasamos un intricado bosque hasta llegar
junto a una cabaña en ruinas. Desde aquí
comienza la fácil ascensión al pico y tras una
corta subida, nos encaramamos en el collado
Los Fueyos, ubicado en plena sierra. Una vez
aquí cresteamos por el perfi l de la montaña
hasta coronar la cumbre (865 m.) con punto
geodésico y buzón, el cual esta presidido por
un pequeño Belén. Siendo un buen mirador
sobre la comarca de Nava, Piloña y la Sierra
de Peña Mayor.
Desde esta balconada se admiran los paisajes
de toda la sierra de Peña Mayor intercalada
desde aquí por la bonita braña de Les
Praeres (nacimiento del río Pendón) que está
comunicada por medio de una pista.
Retomamos por el camino de ascenso, donde
abordamos el sendero que nos llevara otra
vez de vuelta a la braña de Mayau Pastor.
ABRIL 2009
Después de reponer fuerzas,
seguimos el indicador
de Foces del Pendón,
camino que nos lleva a la
boca del collado de la Canal
donde comienza una
serie de vueltas que nos
hacen cruzar dos regatos
Bomalo y Pendón respectivamente
acometiendo,
después, una pequeña subida
debajo de centenarias
hayas, este lugar es de lo
más atractivo de la ruta.
Luego de cruzar un nuevo
puente de madera en el lugar
de Les Meceures, hacia
la vertiente del río Pendón
cuyas cristalinas aguas se
desplazan con sonora torrentera
en medio de verticales
murallones. Hemos
de señalar que la posibilidad de recorrer esta
foz se debe a la construcción de un camino
que fue entallado en la roca para la captación
de aguas que abastecen la población de
Nava.
A partir de aquí comienza el desfi ladero hecho
por el río, nosotros no tenemos más que
seguir por el camino de servicio de la captación.
Este camino se va apartando del río
hasta encontrar el paso de Los Fornos con
una caseta y un bebedero. El sendero ahora
comienza a bajar metiéndose en la hondonada,
y apareciendo un paisaje de árboles centenarios,
especialmente castaños, también
se contempla desde estas alturas, ubicado
en medio de un bosque de ribera, el palacio
de La Ferrería (siglo XV), en el que según dicen
las leyendas nació doña Jimena, esposa
del Cid Campeador. Seguimos bajando hasta
el lugar donde dio comienzo la caminata.
Santi

ar - restaurante - habitaciones con encanto
Tfno.: 982 58 50 98 E-Mail: formacion@amarina.org Página Web: www.amarina.org
Tlf.: 982 57 16 53 - Plaza Sta. María, 2 - O Valadouro

Rota da Auga
MAIO 2009
O
Instituto Nacional
de
Meteoroloxía anunciaba
o 90% de posibilidades
de que
chovese no concello
de Guitiriz; xa
todos contabamos
coa chuvia. Ás dez
da mañá estabamos
en Pardiñas, na carballeira
que é escenario
do festival de
música folk que leva
o nome deste entorno
natural e que se
celebra cada verán.
Empezamos a darlle
ás pernas arredor de
45 persoas que nos
xuntamos. Iámonos
metendo por entre
as casas; os cans asustábanse ao ver tal troupeleo de xente; ladraban con desconfi anza.
Ao principio recreabámonos na contemplación da típica arquitectura popular galega: fontes,
muíños, fornos semicirculares de pedra acaroados ás casas, pozos, cabozos, etc.
O arrecendo natural resaltaba co fresquío da mañá, aínda respectado polo sol e calor que xa
axexaban, por sorpresa para todos nós.
Dominaban os campos as ovellas, as cabras e as vacas; polos carreiros víanse buleiras; así
lles chamou aos excrementos das vacas un compañeiro de Lourenzá, quen abriu unha conversa
interesante sobre as moitas palabras do galego que xa se escoitan pouco. Alguén lembraba
como aínda lle escoitaba a seu pai a palabra estroselar, outro recordou a palabra paxel
(unha humilde e sinxela prenda de vestir), etc. Unha boa conversa para facernos refl exionar
sobre a conveniencia de manterlle fi delidade ás nosas palabras de sempre.
Así ían xurdindo temas de maneira espontánea e natural agora con uns e máis adiante con
outros. A conversa corría de xeito cordial ao longo do camiño e iso tamén é un dos aspectos
a destacar desta actividade, favorecer o intercambio de opinións, pareceres e experiencias;
un xeito máis de aprender cousas e de coñecernos uns aos outros.
Aos poucos fomos deixando as casas e adentrándonos nos ríos que nos foron agasallando
cos seus nomes e as súas augas tranquilas: Pardiñas, Forxal e Parga. O canto sereno, doce
e harmonioso dos paxaros acentuaba a tranquilidade dun entorno natural rodeado de amieiros,
bidueiras, castiñeiros, salgueiros e piñeiros. Son limpas as augas; moi limpas e coidadas
tamén as ribeiras dos ríos mais escasas e pequerrechas as troitas que se deixaban ver de
cando en vez.
Sen nos decatar puxémonos á unha na feira en Parga. Atopamos alí un gran balbordo, había
moitos coches aparcados ao chou, á sombra das árbores do campo da feira. Alguén comentaba
ironicamente que máis que a feira de Parga semellaba o salón do automóbil. Pero logo
nos decatamos de que a feira era de interese: ovellas, cabalos, porcos, ferramenta, artesanía,
roupa e por suposto postos con polbo, xamón cocido, empanada, churrasco, bo pan
e viño. Quen quixo, quedouse alí a xantar; outros collemos provisións na feira e seguimos
andando cinco quilómetros máis; xa quedaban atrás quince. Seguimos ata chegar á fonte

de Valdobín, acondicionada como área recreativa con mesas de pedra e bancos; un lugar
xeitoso para comer ao aire libre. Aquí atópase unha das tres fontes mineiro medicinais que
hai no concello de Guitiriz. Atravesando pontes de madeira e pedra; sorprendidos por unha
cobra gorda que se nos atravesou e fotografando fermosas bolboretas chegamos á capela de
Santo Alberte, lugar no que se celebra a romaría do mesmo nome cada terceiro domingo de
maio; por certo, xa tiñan o palco posto para a festa, ocasión que aproveitaron Jorge e Paqui
para deleitarnos co seu canto.
A carón da capela hai unha fonte na que os devotos do santo se lavan, tocan a terra e fan as
súas ofrendas e peticións. A tradición popular conta que as augas desta fonte teñen propiedades
curativas e son boas para a xente que ten problemas ao falar. Os que queiran visitar a
devandita capela, cando vaian camiño da Coruña ou Santiago que reparen nun indicador que
pon SAN XIAO; ao outro lado da estrada está a vía do tren; non hai máis que atravesar a vía
e a poucos metros está este santuario.
Comemos no entorno da capela os quince escapados da feira e tralo xantar dirixímonos á
autoestrada que vai á Coruña onde agardamos a chegada do autobús que traía ao resto do
grupo: os feirantes de Parga.
Convén lembrarlles aos que non se quedaron na feira que esta se celebra o segundo domingo
de cada mes e que no mes de agosto ten lugar tamén a feira dos canteiros e dos callos;
pódense ver aos canteiros labrar a pedra en vivo e degustar as riquezas gastronómicas do
lugar.
Non quero rematar sen lembrar que Parga e Guitiriz son terras cantadas por célebres poetas
coma Díaz Castro ou Manuel María; e isto tamén é importante porque a cultura non só é
gastronomía, que tamén, senón palabra, historia, costumes, tradicións, paisaxe e sobre todo
xentes de antes que
nos deixaron canto
admiramos agora.
Por certo, a chuvia
respectounos. En
canto chegamos
á casa empezou a
chover con forza;
desta libramos.
Parabéns para os
meteorólogos que
unha vez máis atinaron.
XOÁN XOSÉ SAÁ
FERNÁNDEZ.
Rota da Auga

Subida ao Monte Castelo
DÍA DO SOCIO - XUÑO 2009
A rota do Monte Castelo é unha clásica ofertada por Pasada das Cabras. Na última edición
participaron sendeiristas procedentes de toda A Mariña, de Asturias, Ferrol, Lugo…
Comezamos, coma sempre, na praza da Mariña, onde se expoñía un cartel da rota completa
a todo color cunha información fotográfi ca dos lugares que se asoman durante a marcha. Este
cartel é obra do artista internacional Paco (si, o que saca as fotos).
Foto de rigor a media mañá e andando cara á meta. Eramos moitos, o número exacto sábeo
Xosé Antonio por documentos que ten onde fi guran menús, e fómonos estirando cara á praia da
Marosa nun día soleado e fresco que animaba a camiñar.
A subida ata Vilar nin se notou, xa que é moi suave, e os participantes, mentres andaban, falaban
uns cos outros mesturándose en múltiples conversas. Superado Vilar entramos en Vila do
Medio por Cinoche, sempre saudando a veciños de Valentín, e apreciando este anaco de Burela
onde destaca a súa igrexa.
A subida nótase cando todo o mundo cala
e ves como te adiantan a ti ou ti adiantas
a outros. A vertical maniféstase a partir do
cemiterio e dura ata o remate, situado na
explanada da capela da Virxe das Marabillas,
onde lentamente aparecen os participantes
amosando un sorriso que indica a satisfacción
de ter cumprida a misión.
A partir de aquí a protagonista é a gula, a
queimada furtiva e bo ambiente que cada
quen lembrará segundo resultados, como
nas feiras.
Ata o ano que vén.
Unha aperta
Alfredo Llano García

C/. Curros Enríquez, 12
Tlf.: 982 58 17 14
BURELA
Moda para todos
MARIÑACAR S.L.
A G E N C I A
Tel.: 982 58 58 62 - Móvil: 670 58 58 62 - Fax: 982 58 57 47
Avda. da Mariña, 93 27880 BURELA (Lugo)
A TENDA DE MANOLO
Aquí encontrarás:
TRANGOWORD
Camisetas térmicas, pantalones térmicos,
pantalones y chaquetas de
Gore-tex e Innerplus, nórdicas, polares,
pullovers, chalecos, bastones, viseras,
mochilas, deportivos con membrana
Innerplus, botas, polainas de
cordura y Gore-tex, pantalones Trekking,
oregeras, etc.
BESTARD
Canadá, Army, Dakar, Sherpa, Arizona,
Hidland, Travel, Titanium, Trotter,
Galicia, Matrix, Deia, Bergen,
Explorer, Ranger, Gr, Top Perfomance,
Top Trekking, Pro, Tundra
Y gran surtido en calcetines térmicos
LORPEN.
CON LOS MEJORES PRECIOS
En Ermida, A Pontenova (Lugo) - Telf.: 982 33 81 18

Rota nocturna a San Cibrao
A fi nais do mes de xullo, alguén me comentou,
que nos vindeiros días, o grupo
de sendeirismo “A pasada da Cabras”, iba
realizar unha marcha nocturna de ida e volta
dende Burela ata San Cibrao. A min realmente
apetecíame facer este percorrido, e a
pesar de non formar parte deste colectivo,
aceptei a invitación que me brindaron membros
da directiva para unirme á marcha. A
verdade é que experiencia valeu a pena, as
sensacións foron moi especiais:
Era un sábado do mes de xullo, había festa
na praza da Mariña, ó anoitecer empezou a
tocar a orquestra, e pouco a pouco comezou
a xuntarse xente. Moitos dos que se achegaban,
facíano con roupa deportiva, mochilas
e chalecos refl ectantes. A sensación para os
que non sabían da marcha era rara, e entre
eles se preguntaban ¿Ten algo que ver
esta festa con deporte?, pero ademáis
sorprendíanse de que moita xente aparecese
con chalecos refl ectantes, algúns
decian ¿Dónde está o perigro?,
pero enseguida se deron conta de
que os deportistas non viñan á festa
cando de preto o grupo empeza
a camiñar con dirección ó paseo
marítimo. Xa era noite, as terrazas
próximas ó paseo estaban ateigadas
de xente, algúns dos viandantes
portaban lanternas e candiles
para dar luz, e a medida que o grupo
encaraba o paseo marítimo cando as
luces da cidade iban quedando lonxe, a
penumbra das luces do paseo, o ceo alumeando
pola presencia da lúa e das estrelas
ó grupo vaise retorcendo o longo das curvas
de Ril, dando a imaxen dunha serpente mul-
XULLO 2009
ticolor aderezada coa música
de fondo do ruido das ondas
batendo contra as rochas da
costa, deixaron na miña retina
unha sensación de paz e tranquilidade
difícil de imaxinar.
En fín, entre comentarios, risas
e bromas, pouco a pouco
fomos facecendo o camiño,
como decía o poeta Antonio
Machado, e casi sin darnos
conta, golpe a golpe, verso a
verso, xa estábamos chegando
á meta. Meta, que por certo
era tan só punto e seguido, como
se dixésemos unha parada de avituallamento,
pois estábanos esperando un cálido chocolate
con churros. Despois de repoñer forzas
con un combustible rico en calorías para
poder afrontar a volta, de novo a camiñar.
As sensacións as mesmas, ambiente espectacular,
pero eso si, as pernas cada vez menos
lixeiras, pero pouquiño a pouco, fomos
facendo o percorrido de volta chegando á
praza de partida a eso das 4 da mañá, todos
contentos, orgullosos da experiencia e con
gañas de repetila. Para min que era a primeira,
foi realmente unha sensación única, que
espero repetir en vindeiras ocasións. Ó
mesmo tempo, quero agredecer a deferencia
que tiveron conmigo todas as persoas que
coincidiron en algún punto do camiño e dar
as gracias á Asociación.
José R. Tapia

III Encontro Río Ouro
SETEMBRO 2009
C on un día de sol, poco
frecuente en A Mariña,
los compañeros de Pasada das
Cabras aceptamos la invitación
de Os Sendeiros de Foz,
para participar en su Encontro
Anual do Río Ouro. Para
ello salimos desde Burela un
número importante de senderistas
hasta el área recreativa
de Fazouro, punto de concentración
y partida de la ruta.
La llegada de autobuses con
senderistas de Gijón, Avilés, A
Coruña, Viveiro, Xove, Lorenzana,
Ferreirra... nos indica, un
año más, el grado de participación
en este encuentro que organizan los amigos de Foz; somos cerca de 600 caminantes los
que participamos en esta edición.
Para quien esto escribe, estos encuentros, como el que organizan los compañeros de
Navia, son la oportunidad de reencontrarse con amigos que sienten la naturaleza de forma
especial, y se nota, una vez que empiezas a caminar, el respeto al entorno formando una
enorme familia que se ayuda ante los problemas que se plantea en la ruta, en defi nitiva,
una forma de disfrutar cercana y respetuosa con la naturaleza, un valor tan necesario en
los tiempos actuales.
De la ruta solo decir que es preciosa, dado que combina la montaña y la playa, el río y el
mar. Es de difi cultad baja, dado que es muy llana, y transcurre inicialmente por el río Ouro
(ponte de Ferro, Fonte da Aldea, Iglesia de San Campio, Fonte de Fernandete…) para recorrer
después todas las playas del concello de Foz (Rapadoira, Llas, Peizas) siguiendo
siempre el paseo marítimo.
En fi n, una ruta bonita
y muy fácil de andar.
Para fi nalizar esta crónica,
felicitar a los compañeros
de Os Sendeiros, ya
que en todo momento estuvieron
pendientes de
los 600 caminantes, para
que todo transcurriera sin
el menor incidente, como
así ha sido. Montaron un
avituallamiento a mitad
de ruta y al fi nalizar hicieron
una gran bonitada
que estaba para chuparse
los dedos. Chapó para
la organización.
Paco R. Salgueiro

AUTOCARES - MICROBUSES
Rúa Calvo Sotelo, 13
Teléfonos: 982 52 12 08
Móvil: 608 58 80 97
Fax: 982 52 13 50
MONDOÑEDO (Lugo)
C/. O Río, n.º 9 - Baixo
Teléfono - Fax: 982 580 504
arfe@pymega.net

As Fragas das Reigadas
NOVEMBRO 2009
D espués de una tarde
espantosa y una
noche todavía peor; y de
escuchar varias veces ”a
donde vas con ese tiempo”,
me dirigí a la estación
de autobuses, donde estaban
otras 12 personas
esperando que cambiase
el tiempo.
En la aldea de Barreiros
donde se iniciaba la ruta
ya no llovió en toda la
mañana, aunque el suelo
estaba mojado y resbaladizo
por lo que había que
caminar con cuidado.
La experiencia fue inmejorable
ya que nos encontramos con una
fraga y un bosque de rivera muy bien conservados; tanto el paisaje como la diversidad biológica
impresionantes: Carballo, castaños, abedules, arces, avellanos se mezclan con arándanos,
ruscos, perales bravos y tojos.
La fl ora herbácea es muy variada: helechos, onfalodes, hiedras, etc..; para los amantes de
la micología encontramos: amanitas, cantarelas, rúsulas, boletos, etc…
Durante el recorrido encontramos corripas que son antiguas construcciones de piedra para
la conservación de las castañas. También a lo largo del río nos encontramos un “puente” que
nos costó mucho pasar.
Al fi nal de esta ruta nos encontramos con el conjunto etnográfi co de la Ferrería de Bogo,
construido en el s. XVI
y rehabilitado recientemente
por el ayuntamiento
de A Pontenova.
Después tuvimos que
subir una cuesta muy
empinada hasta llegar
a A Ermida, donde
estaban los coches, y
nos fuimos a comer
fabas con pulpo y jamón
asado.
Aunque anduvimos
mucho, y al día siguiente
tuvimos agujetas,
el recorrido mereció
la pena.
Mª. Cristina García
Echave-Puente

HOTEL-RESTAURANTE
Especialidad en Pescados y Mariscos
Avda. Arcadio Pardiñas, 154 - Burela
Telfs. 982 58 58 03 - 982 58 57 29
Cetárea de Burela
Venta al público en:
“Puerto de Burela”
Pídanos precio sin compromiso en los
Tlfs.: 661 70 24 04 - 982 58 58 03
NÉCORAS - ALMEJAS - LUBRIGANTE
LANGOSTA - PERCEBES
CIGALAS - CENTOLLO
TALLERES RUIZ
BURELA, S.L.
Tfno.: 982 58 02 83 - Fax: 982 58 00 40
Portelo, nº 6 - 27880 B U R E L A (Lugo)

Seimeira de Vilagocende
E l pasado 13 de Diciembre fue la fecha
elegida para realizar la ya tradicional
ru-ta por los alrededores de “A Fonsagrada”,
con la posterior celebración de la comida en
un restaurante de dicha localidad, a base de
pulpo y el típico cocido de la zona, tan apreciados
ambos por los asistentes a la ruta, y
que en esta ocasión fueron degustados en la
pulpería “O Candal”.
En esta ocasión, la marcha inicialmente prevista
era la denominada “Seimeira de Vilagocende”,
catalogada de baja difi cultad y
con un recorrido aproximado de 6 km.
En la práctica, el recorrido fue sensiblemente
menor (2,5 km), ya que el autocar trasladó a
los asistentes a unos 4 km. De Fonsagrada,
hasta el lugar de inicio del camino que da
nombre a la ruta. Este camino conduce, después
de algo más de un kilómetro, siempre
en un ligero descenso, y alfombrado por las
hayas caídas de los árboles que lo bordean,
hasta una preciosa cascada, de caída casi
vertical y próxima a los 70 m. de desnivel,
en la que acaba y que es el gran atractivo de
esta ruta.
Desde las cercanías de la misma, así como
desde un puente de madera que cruza el río
a pocos metros de la cascada, los caminantes
pudieron fotografi arla desde todos los
ángulos sin prisa, ya que el día despejado
del que disfrutamos durante todo el recorrido,
implicaba a hacerlo. Como la ruta para
ir a comer (apenas eran las doce) e, incluso
para ir de vinos, todos fuimos trasladados en
el autocar a unos pocos kilómetros, en otra
dirección para recorrer aproximadamente
otros cuatro kilómetros en dos tramos, con
parada entre ambos, para tomar un pequeño
tentempié en un mesón de la zona (Catro
Ventos). De vuelta a Fonsagrada, siendo ya
cerca de las catorce horas, se efectuó el día
tradicional recorrido por varios “establecimientos”
de la localidad, antes de acceder al
ya citado “O Candal” donde se procedió a dar
buena cuenta de las viandas anteriormente
mencionadas y que tan generosamente nos
fueron ofrecidas.
A eso de las 18 h., se inició el viaje de regreso,
al tiempo que empezaba a caer una fi nísima
nieve. Tras una parada de 40 minutos
en Meira, para tomar un refrigerio, se llegó a
Burela a las ocho y media de la tarde.
Iván García Pérez
DECEMBRO 2009

OBRAS & REFORMAS
trabajos integrales de construción
e-mail: reformas@hogargest.com
telf/Fax: 982 580 600
móvil: 607 37 38 37
acondicionamos, decoramos,
reformamos,
colocamos y reparamos todo tipo de pizarra
viajes

Asamblea
Cea
Baile
Decembro de
2009

Programa de Rutas 2010
PRESENTACIÓN
A programación deste ano ven condicionada pola celebración do Ano Santo e o Camiño de Santiago.
Hai xa varios anos que nos veñen comentando moitos dos socios o seu desexo de facer o tramo
galego do Camiño Francés; e mesmo a propia directiva comparte ese desexo, polo que non vos quepa
a menor dúbida de que faremos todo o posible por chegar ata Santiago percorrendo o camiño.
Coma o obxetivo e conquerir que tódolos participantes, con independencia da súa idade ou
preparación física, poidan acadar a meta e desfrutar do seu percorrido, acordóuse ir facendo as etapas
a razón de unha ó mes, ainda que queda por decidir se se farán en sábados ou domingos; someteráse
a votación na asemblea anual. (Ó peche desta edición xa sabemos o resultado da votación: a maioría
decide facelas en sábados)
Decía Antonio Machado:
Caminante, no hay camino,
se hace camino al andar.
O Camiño de Santiago ten algo máxico, segundo din moitos dos que o fixeron: é que egancha
tanto que moitos deles volven a facelo.
Non é de estrañar que se considere o Camiño coma a orixe da actual Europa e mesmo a raíz do
que hoxe coñecemos coma turismo, e do actual deporte do sendeirismo. Dende aquí o noso agradecemento
á figura de D. Elías Valiña Sampedro (o cura do Cebreiro) por ter sido o auténtico revitalizador
e mesmo promotor do Camiño dende a década dos anos sesenta do pasado século. De non ser por él
esta tradición tería esmorecido. Pero o mellor de todo, é o valor incalculable do seu legado, froito do
seu esforzo e constancia: él mesmo pintaba as frechas marelas que, aínda a día de hoxe, nos guían polo
camiño. E tamén está por saldar unha débeda histórica co Camiño de Santiago por parte dos organismos
oficiais tanto españois coma europeos: o recoñecemento oficial e homologación do GR-65 por
parte das autoridades competentes nacionais e o seu recoñecemento e homologación coma camiño
europeo por parte das autoridades europeas.
Ademais do Camiño están programadas as habituais rutas pola Fonsagrada e o Día do Socio en
Burela. Completan a programación unha ruta por Xove, outra en Castropol , outra en Pesoz (Asturias)
e a novidade deste ano: Unha ruta periurbana por Ourense con final nas Termas de Outariz para tomalas
augas, que falta fará, para repoñernos de tantos Qms.
O CAMIÑO DE SANTIAGO
PRIMEIRA ETAPA: 0 CEBREIRO - TRIACASTELA
Data de celebración: 23 de Xaneiro
Distancia: 21 Qms.
Tempo: 5:30 h.
Difi cultade: Baixa
Comezar no Cebreiro o Camiño non é unha elección gratuíta, son moitos os camiñantes ou pelegrins que se votan a
andar dende aquí e, sobor de todo os galegos, por moitas razóns: o miragre do Cebreiro que está vinculado á lenda
do Santo Grial está representado no propio escudo de Galicia. A igrexa de Sta. Mª a Real, de orixe prerrománico é o
templo de maior antigüedade de todo o Camiño Francés e coma xa se decía na presentación foi o cura do Cebreiro o
rehabilitador e promotor do Camiño.
En función do desenrolo da ruta cabe a posibilidade de visitar o Mosteiro de Samos, evitando así desviarnos da ruta na
seguinte etapa.

O CAMIÑO DE SANTIAGO
SEGUNDA ETAPA: TRIACASTELA - SARRIA
Data de celebración: 13 de Febreiro
Distancia: 22 Qms.
Tempo: 4:30 h.
Difi cultade: Baixa
Esta segunda etapa do Camiño percorre unha pintoresca paisaxe. Ascendemos por San Xil ata o alto de Riocabo e cruzaremos
por Fontearcuda hacia Furela, Pintin, ata divisar toda a comarca de Sarria dende Calvor.
Pasamos por lugares interelacionados todos eles polo propio Camiño:, S. Pedro do Camiño e San Mamede do Camiño
ata chegar a Vigo de Sarria e cruza-lo río Ouribio pola Ponterribeira nunha fermosa Área Recreativa desta vila.
Aínda que non figura no Códice Calixtino, esta vila estivo sempre ligada o Camiño e as peregrinacións cun Hospital de
peregrinos no convento da Magdalena.
O CAMIÑO DE SANTIAGO
TERCEIRA ETAPA: SARRIA - PORTOMARÍN
Data de celebración: 13 de Marzo
Distancia: 22 Qms.
Tempo: 4:30 h.
Difi cultade: Media - Baixa
O camiño ascende lentamente tras saír de Sarria pola ponte medieval de Ponte Áspera, dun só arco. Ascendemos por San
Miguel, a Barbadelo (a igrexa de Santiago está declarada Monumento Histórico-Artístico Nacional).
Seguimos ascendendo por Rente, e tras un pequeno descenso, voltar a ascender por Peruscallo, Cortiñas ata Lavandeira
cunha fermosa carballeira. Toca agora o descenso (uns 10 Qms.) ata Portomarín pasando por Morgade, Ferreiros, Cruceiro,
Mirallos, Pena, Couto, Rozas, Moimentos, Cotarelo…Parrocha Vilachá, Pacios e cruzar o embalse para entrar en
Portomarín ascendendo pola súa escalinata.
O CAMIÑO DE SANTIAGO
CUARTA ETAPA: PORTOMARÍN - PALAS DE REI
Data de celebración: 10 de Abril
Distancia: 24 Qms.
Tempo: 5:30 h.
Difi cultade: Media
Poida que sexa ésta a etapa mais dura de todas pola ascensión constante de 12 Qms. que nos espera dende Portomarín
ata Ventas de Narón. Pero o verdadeiro perigo está mais adiante se queimamos todalas forzas nesta ascensión: antes
de reamata-la etapa hai unha curta ascensión dende Portos ata o Alto do Rosario. Recordade que tedes que reservar as
forzas polo que recomendamos tomar a primeira ascensión con calma para reservar forzas.
No caso de que o tempo e o desenrolo da etapa o permita, poderemos facer alguna visita turístico-cultural (Vilar de
Donas ou o Castelo de Pambre, si se confirma a súa apertura ó público).
O CAMIÑO DE SANTIAGO
QUINTA ETAPA: PALAS DE REI - ARZÚA
Data de celebración: 8 de Maio
Distancia: 26 Qms.
Tempo: 6 h.
Difi cultade: Baixa
Podemos decir que xa temos vencido o camiño, dende Palas de Rei o camiño convírtese nun paseo primaveral por
fermosas paraxes e con escasos desniveis. Aínda que estamos diante da etapa mais longa do camiño podemos alixeirar
equipaxe posto que as posibilidades de avituallamento son numerosas. A mitade de camiño temos a localidade de Melide
donde poderemos xantar ou mercar viandas e bebidas. Esta localidade ben merece unha sosegada visita.
Deixamos atrás a provincia de Lugo e entramos xa na da Coruña e, a estas alturas, un xa non sabe cal etapa é a mais
fermosa: a bon seguro que esta etapa vos vai a sorprender gratamente.

O CAMIÑO DE SANTIAGO
SEXTA ETAPA: ARZÚA - PEDROUZO
Data de celebración: 12 de Xuño
Distancia: 20 Qms.
Tempo: 4:30 h.
Difi cultade: Baixa
A estas alturas do ano a bon seguro que vai a estar o camiño moi concurrido de peregrinos e, pola nosa propia seguridade,
convén estar moi atentos ós ciclistas. En moitas ocasións convírtense nun perigo porque véñennos pola espalda e
cando nos damos conta témolos enriba.
O tramo mais complicado ven na segunda metade da etapa con un moderado ascenso dende Ferreiros para rematar
descendendo ata Pedrouzo. Pero non hai maior problema. Recordade aquelo de que con pan, queixo e viño faise o
camiño…Así que, saíndo de Arzúa, se non levas o pan e o queixo é porque non queres e o viño non haberá de faltar nas
abundantes tabernas e bares que están á beira do Camiño
DÍA DO SOCIO
Data de celebración: 27 de Xuño
Distancia: 16 Qms.
Tempo: 3:30 h.
Difi cultade: Baixa
A ruta coma a de tódolos anos de subida ó Monte Castelo para celebrar o Día do Socio. É unha oportunidade de convivencia
entre os amantes da práctica do sendeirismo.
O CAMIÑO DE SANTIAGO
SÉTIMA ETAPA: PEDROUZO - SANTIAGO
Data de celebración: 10 de Xullo
Distancia: 16 Qms.
Tempo: 4 h.
Difi cultade: Baixa
Cando levas percorridos tantos Qms a pé, esta última etapa faise tan ilusionante e ó mesmo tempo tan desagradable pola
proximidade a tanto tráfico (estrada, autovía, aeroporto, etc) que acabas facédote a mesma pregunta que se facía aquel
que circulaba por dirección contraria pola autopista: ¿para dónde irán todos eses tolos? Acabas dándote conta de que
con tanta presa estás perdéndote o prazer de vivir, de desfrutar das pequenas cousas que te rodean; pasas polo mundo
pero non te decatas del porque non che dan tempo para parar, para poder ve-lo, para gozar del…O caso é que estas no
Monte do Gozo, Só nos queda acudir a visita-la tumba do Apóstol e recoller a Compostela.
RUTA DO RÍO RIGUEIRA (XOVE)
Data de celebración: 8 de Agosto
Distancia: 12 Qms.
Tempo: 3 h.
Difi cultade: Baixa
A proposta dun compañeiro da agrupación consiste en facer un percorrido circular dende o campo de futbol de Lago
para adentrarnos pola Rigueira e o seu río.

RUTA DAS PRAIAS
CASTROPOL
Data de celebración: 12 de Setembro
Distancia: 10 Qms.
Tempo: 3:30 h.
Difi cultade: Baixa
Ésta é outra das rutas propostas polos nosos socios que partindo da igrexa de Barres que nos levará a facer un percorrido
polas praias e acantilados do occidente asturiano., visitar un muiño de mareas e as Torres de Donlebún así coma o
pequeno faro da Punta da Cruz.
RUTA PERIURBANA E TERMAL
OURENSE
Data de celebración: 10 de Outubro
Distancia: 20 Qms.
Tempo: 4 h.
Difi cultade: Baixa
Hai alomenos tres ou catro anos que nos falaron de facer esta ruta algunhos socios. Trátase dun percorrido periurbano
pola beira do Miño en Ourense para rematar nas termas de Outariz polo que será preciso levar na mochila bañador,
chanclas e toalla; e bañarnos nas termas de Outariz.
RUTA DA PAICEGA
PESOZ - ASTURIAS
Data de celebración: 14 de Novembro
Distancia: 8 Qms.
Tempo: 3:30 h.
Difi cultade: Media
Ésta ruta, que algúns socios fixeron o pasado ano, recoméndanola pola súa fermosura con vistas do val do Agüeira así
coma do curso medio e alto do río Navia. aínda que non está exenta de certa dificultade polo seu perfil e trazado. A
Paicega era o antiguo poboado que albergaba ós traballadores na construcción do Embalse de Grandas de Salime.
RUTA DA FONSAGRADA
Data de celebración: 12 de Decembro
Distancia: Pendente de determinar
Tempo: +/- 3 h.
Difi cultade: Baixa
É a excusa de tódolos anos para ir a xantar un bo cocido e catar o Botelo aínda que sempre aproveitamos para camiñar
algo e deleitarnos nunha fermosa paisaxe. A comarca da Fonsagrada sempre nos deleitou con unha sorpresa. O pasado
ano a Fervenza de Vilagocende estaba expléndida pero aínda nos quedan recunchos por visitar e máis fervenzas (as
fervenzas do Queixoiro, por exemplo). O percorrido determinaráse en función do tempo previsto que recursos hai
abondo.

RCN
Rehabilitaciones Costa Norte S.L.U.
EXPERTOS EN REHABILITACION DE FACHADAS Y CUBIERTAS
MONTAJE Y ALQUILER DE ANDAMIO EUROPEO
RÚA DO PORTELO S/N. - 27880 BURELA (Lugo) - TFNO. 982 58 53 76 - 639 47 85 41
AGRADECEMENTOS
Queremos expresar o noso máis sinceiro agradecemento polas aportacións e axudas
recibida a Asociación Deportiva “A Pasada das Cabras” ás seguintes entidades:
* CONCELLO DE BURELA * A TENDA DE MANOLO
* ALCOA EUROPA (Alúmina Aluminio) * ACADEMIA A MARIÑA
* OS MOLINEROS
* HOTEL VILA DO VAL
* MORÁN
* EROS
* GRÁFICAS ARFE
* REHABILITACIONES COSTA NORTE
* COMERCIAL JOSÉ MANUEL * FRIMARTE
* MARIÑACAR
* ALUMINIOS BLANCO
* ZALO
* HOTEL PALACIO DE CRISTAL
* ELECTROBARBAS
* HOGAR-GEST
* TALLERES RUIZ
* PANADERÍA O FORNO DE PEPE
* CETÁREA DE BURELA
* EROSKI CENTER
* PINTURAS OTERO Y PARDEIRO * EROSKI VIAJES
* I-DECORACIÓN
* ÉLIDE
* OFI-COSTA
* LIMPIEZAS CALVO
* LA SARTÉN DE CARMEN
* TECNIXARDÍN
* “OS SENDEIROS” DE FOZ
E a todos os socios, colaboradores e simpatizantes. A Directiva.

Voluntariado
Alcoa