13.04.2013 Views

Documento (.pdf) - Biblioteca Digital - Universidade do Porto

Documento (.pdf) - Biblioteca Digital - Universidade do Porto

Documento (.pdf) - Biblioteca Digital - Universidade do Porto

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

EJERCICIOS Y PENITENCIA EN LA OBRA DE TOMÉ DE JESUS<br />

«Outra aspereza da vida soberana é a continuação <strong>do</strong> recolhimento<br />

interior e contínua oração [...]; para ela se devem poupar as forças corporais.<br />

Averigua<strong>do</strong> é por to<strong>do</strong>s os Santos e experimenta<strong>do</strong>s, que a contínua oração<br />

é a mais rigorosa e áspera penitência que se dá ao corpo. Tanto, que aquele<br />

grande servo de Deus Frei Luís de Montóia, que me criou, dava por remédios<br />

a seus súbditos para fazer facilmente e sem trabalho todas as obras de virtude<br />

e todas as obras da religião, que quan<strong>do</strong> o corpo ou a vontade recusasse<br />

cumprir algumas delas, lhe desse por parti<strong>do</strong> que havia de estar em oração<br />

to<strong>do</strong> o tempo que havia de gastar naquela obra; porque sente tanto o freio da<br />

oração, que pelo escusar, aceitará to<strong>do</strong> outro trabalho» (I, 269-270).<br />

Esto es, la práctica oracional puede resultar en sí misma ardua y difícil.<br />

Y la razón de ello es que exige una total atención: «na oração cativam-lhe<br />

os pensamentos, que é a coisa em que a natureza mais se desenfada e alarga<br />

toman<strong>do</strong>-lhe residência de seus apetites e desordens, prendem-lhe a vontade<br />

que se não afeiçoe ao que deseja» (I, 270) 72 .<br />

Sin embargo, la oración tiene la gran ventaja de que puede ser hecha por<br />

to<strong>do</strong>s, independientemente de sus circunstancias particulares: «Prouvesse a<br />

Deus que quisessem to<strong>do</strong>s os amigos de fazer penitência, seguir esta; porque<br />

tirariam to<strong>do</strong>s os proveitos que desejam. Seguramente aconselho a to<strong>do</strong>s os que,<br />

por obrigação de esta<strong>do</strong>, ou achaques de fraqueza natural, não podem com<br />

outras corporais asperezas, que se dêem ao exercício da oração» (I, 270).<br />

A continuación habla de algo análogo a las mociones de desolación y<br />

consolación – por seguir con la terminología ignaciana –. Fr. Tomé sabe, como<br />

Ignacio, que el enemigo trabaja para que acortemos la oración 73 : «Quan<strong>do</strong> se<br />

achar duro e seco no exercício, leve o exercício ao cabo o melhor que puder,<br />

porque não sairá sem fruto, ainda que o não sinta». Otras veces, en cambio,<br />

el camino se recorre con facilidad: «Mas quan<strong>do</strong> sentir que lhe dá o Senhor<br />

brandura de coração, e que tem disposição para se deter nas coisas, não passe<br />

<strong>do</strong> que o inflamar e enternecer, enquanto lhe dura aquela faísca [...]: porque<br />

assopran<strong>do</strong>-a, pode vir a ser viva brasa, e crescer em chama de amor, com que<br />

faça Deus na alma a mudança desejada e a obra que se pretende» (I, 54) 74 .<br />

72 Es sugestivo comparar estas palabras con la de Teresa de Jesús: Moradas primeras, 1, 6-7. Desde la<br />

perspectiva ignaciana véase Pascual Cebollada, Venir al medio. La Adición décima y la ascesis en los<br />

Ejercicios espirituales [82-90], in Manresa, 69 (1997), 137: «La oración contiene una <strong>do</strong>sis de lucha, de<br />

incomunicación, de aburrimiento, de dispersión y distracción, de sensación de pérdida de tiempo... que invita<br />

a aban<strong>do</strong>narla. Sin embargo, la permanencia en esas situaciones, con la confianza previa en que ese es un<br />

medio capital de encuentro con Dios, es algo que requiere una ascesis».<br />

73 En ese caso el ejercitante ha de sobrepasar ligeramente el tiempo marca<strong>do</strong>, «porque no sólo se avece a<br />

resistir al adversario, más aun a derrocalle»; EE, n.º 13, 2.<br />

74 EE, n.º 76, 3: «en el punto en el cual hallare lo que quiero, ahí me reposaré, sin tener ansia de pasar adelante<br />

101

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!