LAF Dergi Ekim Sayısı

SAYI 1<br />

EKİM 2021<br />

FİYATI 10 TL

---

Konu: Doğa<br />

<strong>LAF</strong><br />

Aylık Gündem, Fikir, Sanat ve Edebiyat <strong>Dergi</strong>si<br />

instagram.com/dergilaf<br />

Genel Yayın Yönetmeni ve İmtiyaz Sahibi<br />

Betül Solmaz<br />

Kapak Çizeri<br />

Çağın Berke İspir<br />

İllüstrasyon, Fotoğraf, Kolaj:<br />

İrem Kukul, Betül Solmaz, Çağın Berke İspir<br />

Editör / Son Okuma<br />

Betül Solmaz<br />

Sanat Yönetmeni<br />

İrem Var<br />

Düzeltmen<br />

Ecenur Kaya<br />

İletişim: dergilaf4ekip@gmail.com<br />

Reklam: dergilaf@gmail.com<br />

Yazalar<br />

Burak Karaman.Ali Eren Yiğit.Ecenur Kaya<br />

Betül Solmaz .Süreyya Poyraz.Dilara Ay<br />

Kemal Akgül.Halil İbrahim Çelebi<br />

Abdullah Emre Aladağ. Betül Çınar<br />

Yusuf Ziya Ekşi.Sare Tokuş<br />

©Her hakkı saklıdır.<br />

Bu dergide yer alan yazı, fotoğraf ve illüstrasyonlar elektronik<br />

ortamlar da dahil olmak üzere yazılı izin olmaksızın kullanılamaz.

---

“İnsanın<br />

gittiği<br />

yerde<br />

ağaçlar<br />

ölür.”<br />

Ursula K. Le Guin<br />

Lavinia<br />

Çağın Berke İspir

---

BURAK KARAMAN<br />

AŞK İLE ALAGÖZ GÜNLERİ<br />

Acıtıyor bedenime batan çuvaldız<br />

Her lahza onu bekler vaziyette<br />

er dem onu görmek niyetinde<br />

asret vuslata, vuslat hasrete meftun<br />

Acıtıyor bedenime batan çuvaldız.<br />

Zalim bir sükût hakim şehrin sokaklarında<br />

Kan çanağı gözlerim gecelerde<br />

Ağlar ve susarım nefesine<br />

Ömür, ömrünü beklemekle geçiyor<br />

Zalim bir sükût hakim şehrin sokaklarında.<br />

Ruhum daralıyor sesini duymadığım her an<br />

Yavru kediler kaçışıyor havlamalardan<br />

Yılan yuvasına sığınıyor kartaldan<br />

Ben kabuğuma çekiliyorum firaktan<br />

Ruhum daralıyor sesini duymadığım her an.<br />

Ah gözlerine hasret kaldığım<br />

Gezersin benden habersiz o ellerde<br />

Hiç mi sevmedin gönlümde parlayan sevgimi<br />

Bir kerecik olsun bakmaz mısın yüzüme<br />

Gül cemaline hasret kaldığım<br />

İşte gözlerimde fer, adımlarımda güç kalmadı<br />

Kimse bilmez içimde yanan kor ateşi<br />

İçim kan ağlar, düşer yere kıpkırmızı damlalar<br />

Yoklukta ararım , varlıkta kaçarım<br />

İşte gözlerimde fer, adımlarımda güç kalmadı.

---

Rehavet kapladı aniden bedenimi<br />

Seyrediyorum olup bitenleri<br />

Bir an duraksıyorum dehşetli bir ses<br />

Kulağımı tırmalıyor sanki acı yankı<br />

Yine de rehavete kapıldım bekliyorum .<br />

Ellerim hasret nazik ellerine<br />

Bilmediğim kokuna, işitmediğim latif sesine<br />

Hissetmediğim nefesine hasret nefesim<br />

Metastaz kapladı bütün bedenimi<br />

Gel bu hasret bitsin, ben bitmeden.<br />

Meğer içimde bir tuhaf ürperti<br />

Hep bir korku ve hüzün hali<br />

Ben bilemiyorum gayrı seni<br />

Hatırlat bana kendini<br />

Meğer içimde sana ait bir sevgi...<br />

Ben kabuğuma<br />

çekiliyorum<br />

firaktan.<br />

Ruhum<br />

daralıyor sesini<br />

duymadığım<br />

her an.

---

Ali Eren Yiğit<br />

Namütenahi<br />

Döngü<br />

1.Kısım:<br />

Kaderi Sadece Ölümler Değiştirmez<br />

Berlin, 30 Nisan 1945<br />

Son iki haftadır müttefiklerin adımları sokakları dolduruyor, ortalık zafer şarkılarıyla çınlıyordu. Almanların<br />

teslim olmasına az kalmıştı. Birçok Alman, sokağa yalnızca gazete ya da ekmek tedarik etmek için<br />

adımını atıyordu. Sokağa çıkardıkları yüzleri genellikle; Sovyetlerin çukurlu yanakları, ince pembe dudakları<br />

ve buz gibi bakışlarıyla karşılaşıyordu.<br />

Gündüzleri müttefikler, Almanya’da on yılı aşkın iktidarda olan Nasyonal Sosyalizm İşçi<br />

Partisi’nden kalan en ufak emareyi bile yok etmeye çalışıyordu. Hitler’in isminin geçtiği her<br />

tabela indiriliyor, “sağa bakan Svastika” sembollü bayraklar yakılıyor, coğrafyaya “imparatoluk”un yok<br />

olduğu benimsetiliyordu. Akşamları sokakta üniformalı gruplar yürüyor, sokakların tenha köşelerinden<br />

“Za zdarovye!” sesleri yükseliyordu. Sovyetler içkilerine eşlik eden kahkahalarıyla bu cümleyi söylemekten<br />

büyük bir mutluluk duyuyordu. Bütün bu silsile, başta Almanlar için olmak üzere sıradan bir nisan gününün<br />

öğleden sonrası bir an için sekteye uğradı: 30 Nisan 1945, 15.00 suları.<br />

Linge… Heinz Linge, Hitler’in başyaveri olana kadar sıradan bir duvar ustasıydı. Şimdilerde Führerbunker’de<br />

sığınan Hitler ve eşine eşlik ediyordu. Linge; beton dizip duvar örerken bir devlet liderinin üç uşağından<br />

biri olacağını, o liderle görüşmek üzere ziyaret eden büyük bürokratlara eşlik edeceğini, sözgelimi<br />

liderin kişisel subayı olacağını tahmin edebilir miydi? Linge, bunları bir ihtimal tahmin etmiş bile olsa az<br />

sonra başına gelecekleri asla tahmin edemezdi. Hitler’in odasına yöneldi ve…<br />

İstanbul, 30 Nisan 1945<br />

Siyah “Dynaflow”lar İstanbul’un tozunu atarken buğday taşıyan hayvanları gören insanlar ortadaki çelişkinin<br />

farkındaydı. Savaş yılları, kendini müdafaayla sınırlayan Türkiye için de bir bakımdan<br />

hezimete dönmüştü. Yoksullaşan halk bir süredir karnelerle ekmek alıyor, devlet İngiltere’yle yardım görüşmelerine<br />

devam ediyordu.<br />

Halk, savaşın sonuçlarının bilincindeydi ancak daha büyük bir savaşın pençesine doğuracağı<br />

çocuğu bilmiyordu. Bir çocuk doğacak ve bu coğrafyadan uzak bir ülkenin kaderini değiştirecekti.<br />

Tüm dünya o çocuğu tanıyacak ve o çocukla beraber iktidar hırsının nasıl göz döndürebileceğini<br />

öğrenecekti. O çocuğun doğum tarihi belli bir kesimin zihnine şöyle kazınacaktı: 30 Nisan<br />

1945, 15.00 suları.<br />

Dünya, iktidar uğruna gözü dönen o çocuğun önünde şapkasını çıkaracaktı.<br />

Berlin, 30 Nisan 1945<br />

… gördüğü manzara karşısında şapkasını çıkardı. Linge, siyanür varlığında yanmış badem<br />

kokusunu alıyordu. Üstelik duydukları silah sesi de yanıltıcı değildi. Hitler, kanlar içinde<br />

karşısında yatıyordu. Kokunun sebebiyse Eva Braun’un intiharı olmalıydı. Eva, bir siyanür<br />

kapsülünü ısırmıştı. Cesetleri az sonra yakılacaktı.<br />

Linge’nin yanı sıra şu soru hep düşündürür: 17 yaşındaki fotoğrafçı Eva Braun, Hitler’le<br />

tanışırken; 33 yaşında evlendikten 40 saat sonra hayat arkadaşıyla beraber intihar edeceğini<br />

bilebilir miydi?<br />

6<br />

İstanbul, 30 Nisan 1945<br />

“<br />

Bilemezdim, nereden bilebilirdim ki?” diye iç geçirdi Emine. İskender’le beraber<br />

iki yıl önce bir dükkân kiralamışlardı.

---

İskender’in niyeti bir fotoğrafçı dükkânı olmasıysa da Emine’nin ısrarıyla pastane olmuştu o dükkân.<br />

İskender’in hâli hazırda bir işi vardı zaten. Dönemin pek meşhur sayılmayan özel gazetelerinden biri<br />

için fotoğraf çekiyordu. Dükkân uğruna Emine’yle münakaşa ettilerse de çoğunlukla olduğu gibi Emine bu<br />

kavganın galibi olmuştu.<br />

Aynı sabahlardan birine gözlerini açmıştı ikisi de. Emine pastaneye gidecekti, İskender ise gazeteye. İskender,<br />

hamileliğin son zamanlarında işe gitmemesi hususunda Emine’ye ne kadar ısrar ettiyse de Emine<br />

hazırlanmıştı bile. Yakası, göğüslerinin biraz üstüne kadar düğmelenmiş; eteği dizleri ve bilekleri arasında<br />

hizalanmış elbiseli kadınları ağırlayacaktı bugün de. Ara ara başında kasketi, gözlerinde güneş gözlükleri<br />

olan paltolu beyler de eşlik edecekti o hanımlara. Kimi zaman sandalyeleri yan yana duracak, birbirlerine<br />

pasta yedirecek ve cilveleşeceklerdi; kimi zaman sandalyeler karşı karşıya olacak, pastalar alevli bir münakaşaya<br />

şahit olmak için masada duracaktı; kimi zaman deri çantalardan çıkan birtakım evrağa bulaşmak<br />

suretiyle pasta sipariş edilecekti.<br />

İskender, evden çıkarken “Allaha ısmarladık.” babında Emine’ye baktı. Çıkmaya yeltenirken bir defa daha<br />

işe gitmemesi hususunda ikaz etti: “Ya bir şey olursa, bilebilir misin?” Emine, rahatlamasını isteyerek gözlerini<br />

yumdu ve karnını tuttu. İskender’in içini ısıtan ama saatler sonra yüreğini yakacak gülümsemesiyle<br />

karşılık verdi. Bu gülümseme İskender’in aklına ve az sonra Emine’nin satış defterine şöyle yazılacaktı:<br />

30 Nisan 1945, 15.00 suları.<br />

7<br />

Az sonra cesaretiyle yüreklerin sesi olacak bir çocuk doğacaktı.<br />

Emine, pastaneye yaklaştıkça komşu dükkânlara selam veriyordu. Yanından<br />

kendi gibi hamile fakat kendinden çok başka görünen, esrarengiz<br />

bir kadın rüzgâr gibi geçti. Emine arkasına bakacak gibi oldu ancak kadın<br />

çoktan gözden kaybolmuştu. Şaşkın bir yüz ifadesiyle yoluna devam etti.<br />

“Umut...”<br />

dedi. “Unut.”<br />

demek yerine.<br />

Tenesin, 28 Haziran 2021<br />

Ağıt, şaşkınlığını gizlemiyordu hatta bu cürete alenen hayret ediyordu.<br />

“İnsan kendi kendini kurar. Önceden kurulmuş, tamamlanmış, sona ermiş değildir. Ahlakını seçerken<br />

kendini de kurmuş olur. Üstelik bir ahlak seçmeden de edemez. Koşulların ağır baskısı, ister istemez bir<br />

ahlak seçmek zorunda bırakır onu.’ der Sartre.”<br />

İstanbul, Tenha Sokak, 30 Nisan 1945<br />

“<br />

Ahlaksıza bak, kapımıza gelmiş bir de!” , “Ne işin var senin burada fahişe?”, “Atın şu pisliği evimden.”<br />

diye çirkefleşen insanlara bakıyordu Züleyha. “Kendilerini kaybetmiş bunlar, öldürecekler beni!” diye<br />

içinden geçirmeyi de ihmal etmedi. Bir kelime edemezdi ama… Ellerine bakıyordu, sığınabileceği tek<br />

yerdi. Ne kadar çaresizdi! Ya az önce yanından fırtına gibi estiği kadın?.. O öyle miydi? O da hamileydi, o<br />

böylesine çulsuz böylesine biçare miydi?<br />

Züleyha, ailem dediği bu insanlara ne kadar yalvarsa da bir kere kovmuşlardı onu bu cennetten. Bununla<br />

da kalmamışlardı, öteki cennetten kovma cüretini de göstermişlerdi. Onu yalnızlığına terk edenlerin bir<br />

daha terk etmekten çekinmeyeceği aşikârdı aslında. Züleyha, yine de “Umut…” dedi. “Unut.” demek yerine.<br />

Gelirken tuttuğu temponun aksine dönüşünde çok daha ağır yürüyordu. Göz pınarlarının kuruduğunu<br />

sanıyordu, ağlayamıyordu artık. Zira her adımında adeta karnına bir bıçak saplanıyor, artık elini bir duvara<br />

dayayarak yürümeye çalışıyordu. “Umut” demeye devam etti, “Umut et Züleyha. Umut et ki bu dünyaya<br />

bağışlayacağın çocuk tüm dünyayı değiştirsin. Tüm dünyaya kudretini göstersin. Cennetten kovmuş nicesinin<br />

cennetine ateş düşürsün, cehenneme çevirsin.” Züleyha’nın içinden geçirdiği tüm bu cümleler farkına<br />

varmadan feryatlara dönüşmüştü. Züleyha avazı çıktığı kadar bağırıyordu: “Cehennem olsun... Yansınlar…<br />

Yansın onlar…” Feryatlar içinde, tenha sokağın köşesinde doğum başlamıştı.<br />

Her yer cayır cayır yanacaktı.

---

İstanbul, Pastane, 30 Nisan 1945<br />

“<br />

Yanmış bu kurabiyeler hanım!” diye söylendi müşterilerden biri. İvedilikle öteki müşteriler önlerindekini<br />

kontrol etti. Yüzü kıpkırmızı oldu Emine’nin. “Çok üzgünüm, hemen yenilerini getiriyorum.” dedi ve<br />

fırını kontrol etmeyi tekrar unuttuğunu fark etti. Koşar adım mutfağa girdi. Fırından dumanlar çıkmaya<br />

başlamıştı bile. Fırını açarken İskender geldi aklına, sabah ne söylemişti: “Ya bir şey olursa, bilebilir misin?”<br />

“Bilemezdim, nereden bilebilirdim ki?” diye içinden geçirdi Emine. Aldığı derin nefese eşlik eden bir sızı<br />

başladı. Sonra kaskatı kesen o soğukluk… Kaşlarını çattı, dişlerini önüne atılan kemiği ısıran bir köpek gibi<br />

sıktı. Müşterilerinin huzurunu kaçırmak istemediği için ses çıkarmamaya özen gösterdi. Fırından çıkan<br />

dumanı eliyle dağıtmak niyetindeydi fakat her kımıldanışında karnına adeta bir bıçak saplanıyordu: “Sakin<br />

ol kızım, lütfen sakin ol.” Mutfaktaki bir tabureye oturmak istedi fakat tabure kaydı. Müşterilerden biri huzursuzlandı<br />

fakat erkek arkadaşı konuşmasının bölünmesinin rahatsızlığıyla kendisinin oturmasını rica etti<br />

ve sözüne devam etti. Emine, yavaşça yere oturdu. “Lütfen sakin ol, sırası değil.” dedi bebeğine. Bu cümleler<br />

eşliğinde gözlerini kapadı, doğum çoktan başlamıştı.<br />

2.Kısım: Determinist Varoluşta Tesadüf<br />

Mümkün Değildir<br />

Tenesin, 28 Haziran 2021<br />

“<br />

Sizi bekliyordum, daha açık ifade etmem gerekirse yolunuzu gözlüyordum. Size daha samimi davranabilir<br />

miyim? ‘Sen’ dememde sakınca yoktur diye umuyorum. Pekala. Sen, sen gözünü kırpmadan yalan<br />

söyleyebilecek; dahası, bu yalanlara kendini inandırabilecek, yalanlarla kurulmuş bir şatoya kendini hapsedip<br />

herkesin sana biat etmesini bekleyecek birisin.<br />

Lütfen… Lütfen gücenme bu söylediklerime. Hastasın sen. Şeytanın ta kendisisin!”<br />

Berlin, 30 Nisan 1945<br />

“<br />

Ateşler arasında kalsa da nefes alır şeytan. Yakmak isterse duraksamaz; bir nefesi yeterlidir. Nefes alır ve<br />

tek solukta yakar karşısındakileri. O ateş ancak kendini yakmaz. Düşmanlarını yakar, tanımadıklarını<br />

yakar hatta dostlarını bile yakar ancak kendini yakmaz.<br />

Bir an için durup düşünmez. Varoluşunun amacı yakıp, yıkıp dökmektir. Kudreti bin parçaya böler insanı,<br />

meleği ve Tanrı’yı. Çünkü Tanrı, şeytanla bölüşmüştür gücünü. ‘İmtihan’ dediğini insana yutturmaz, kendini<br />

de imtihan etmek ister.<br />

Şeytan, şayet bir durumda yanabilir. Başka bir şeytan onu yakabilir. Ve şeytanlar sadece şu durumda doğabilir:<br />

yanan şeytanın küllerinden.”<br />

Adalwin, Adalwin Baumann… Şeytanın kılıcı, madalyonun diğer yüzü… Adalwin çoktan anlamıştı. Bu bir<br />

tesadüf değildi çünkü ona göre determinist varoluşta tesadüf mümkün değildi.<br />

İstanbul, Hastane, 30 Nisan 1945<br />

“<br />

Tesadüfe bak!” dedi odadaki biri. Emine gözlerini açmaya çalışıyordu. Göz kapakları kalkacak gibi olurken<br />

beyaz bir ışık kırılıyor, zor bela seçtiği İskender’in içinden geçiyordu. Kaşlarını çattı. İskender’in hep<br />

bayıldığı ancak Emine’nin bunu bilmediği “dudak hareketi”ni yaptı. Doğrusu, bu sadece dudağını büzmekti.<br />

İskender, gerçekten bayılıyordu bu resme.<br />

8

---

Emine, gayriihtiyari şişkin bir karın aradı eliyle. Aradığını bulamayınca anladı ancak nerede olduğunu.<br />

Bir anda gözlerini açtı ve İskender’le göz göze geldi. İskender, bulunduğu ağacın dalından düşmemek<br />

gayesiyle dalına sımsıkı tutunan bir maymun edasıyla Emine’nin eline sarıldı. Kaygılı bir ifade yüzünü<br />

yalayıp geçti. Emine ters bir şeyler olduğunu anladı. Bir kere nasıl olurdu da kızını dünyaya getirdiği anı hatırlamazdı?<br />

Bu çok ağrılı, çok çığlıklı bir süreç değil miydi? Sonra, kızının ağlamasına sevineceği tek an bu<br />

olmayacak mıydı? Çünkü ağladığını duyunca acılarını o yatakta bırakacak ve kızını kucağına alıp gülümsemeyecek<br />

miydi? Tüm bunlar Emine’nin hafızasından silinmiş olabilir miydi? Oysa Emine sadece yanmış<br />

kurabiyeleri ve fırından çıkan boğucu dumanları hatırlıyordu. Zorla döküldü kelimeler dudaklarından:<br />

“Kızım, kızım nerede İskender?”<br />

İskender’in sol gözünden bir yaş, Emine’nin eline düştü. Bu sıcak yaş Emine’nin üzerine kara bulutları toplamış,<br />

kocaman damlalar düşürüyordu. Kuşlar şarkı söylemeyi bırakmış, korunmak için yatakların altına<br />

kaçıyordu. Emine’nin gözlerinin önünden yağmurlu anlar geçti. İskender’le Emine’nin annesinin pastanesinde<br />

karşılaştıkları akşam, İskender’in gazeteye kabul edildikten sonra pastaneye gelip tanımadığı kimselere<br />

limonata ısmarlaması, İskender’le gittiği sinemada gülme tuttuğu için kovuldukları gece, İskender ve<br />

ailesinin Emine’yi istemeye geldikleri gün, düğünleri, Emine’nin hamile olduğunu anladığı ilk vakitler, kiraladıkları<br />

dükkânı dekore ettikleri hafta… Emine’nin gözyaşları yağmur damlalarına eşlik ediyordu. Ne diye<br />

korkunç bir havadisin ürkütücü soğukluğunu hissetmektense anılarının sıcaklığıyla içini ısıtıyordu şimdi?<br />

İçini ısıtan anılar, öfkeye dönüşmüş; Emine’yi hücrelerine kadar yakıyordu. Neye, kime öfkeleniyordu?<br />

Kendine mi? Yanan kurabiyelere mi? Doktorlara mı? Şimdi gök gürlüyordu, şimşekler çakıyordu. İskender’in<br />

arkasındaki yataktan hırslı bir ses yükseldi: “Bu kadarına tesadüf denirse tabi!” Emine sesin geldiği<br />

yöne bakarken tam da o yatağa bir yıldırım düştü. İskender, “Ne sayıklıyorsunuz siz hanım?” diye sorunca<br />

yağmur dindi. Dindi dinmesine ama her köşe kupkuruydu. Az evvel kaçışan kuşlar yatakların altında<br />

değildi. Sesin geldiği taraftaki yataksa sağlamdı. Emine ağır ağır kıpırdandı. Yatağa baktı. Oydu yataktaki.<br />

Fırtınanın alameti…<br />

Berlin, 30 Nisan 1945<br />

Linge, birkaç asker ve Şansölyeliğin çalışanlarıyla birlikte cesetleri arka bahçeye taşıdı. Hitler’in sözlü<br />

talimatı vardı, cesetler benzinle yakılacaktı.<br />

Cesetleri çıkardıktan sonra Linge, benzin bidonlarını getirdi. Ateşe vermek için ise kimse öne atılmadı<br />

çünkü biliyorlardı ki Hitler’in ölüsü bile onu yakmalarının hesabını hayatları boyunca soracaktı. Derken bir<br />

çalışan göğsünü şişirerek “Ben yakabilirim.” dedi. Hüzünle mi göğsünü şişirmişti, güvenle mi?<br />

İlkin yakma girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı. Şansölyeliğin bahçesinde bir uğultudur susmadı: “Yanmıyor,<br />

ölüsü de yanmıyor.”, “Führer ölmedi ki!..”, “Führer mi?... O bir şeytan!” Yer sallandı. Büyük bir gürültü<br />

patladı önce, sonra kulaklarda kalan o çını. “Führer’in kehaneti bu! Fırtınanın alameti!” Hâlbuki bu bir<br />

bombaydı. Kızıl Ordu, Şansölyeliği bombalamaya girişmişti.<br />

Linge, “Vakit daralıyor. Derhal yakın cesetleri!” dedi. İçeriden birkaç rulo kâğıt getirdiler ve ateşi harladılar.<br />

İşte şimdi yanıyordu Hitler. Kudreti yüce, insafı alçak lider… Dünya, külleri savrulan bu lideri unutmayacak;<br />

izinden giden ama hırs okyanusunda boğulan onlarcasına şahit olacaktı. Öyle ki insanlar umut edecek,<br />

zulmün bittiğini düşüneceklerdi. Nefes aldıklarını sanacaklar ama bilmeden şeytanın nefesiyle yanacaklardı.<br />

Hitler, şeytandı. Şeytanı ancak başka bir şeytan yakabilirdi. Linge, kırgın ama bir o kadar tok bir tonla<br />

seslendi: “Baumann! Cesetlerin kalıntıları az evvelki bombayla oluşan çukurlara gömülecek. Gözünü kırpmadan<br />

yakabildin, onları şimdi sen gömeceksin.”<br />

Adalwin çoktan anlamıştı. Bu bir tesadüf değildi çünkü ona göre determinist varoluşta tesadüf mümkün<br />

değildi: “Başüstüne, Herr Linge!”<br />

9

---

İstanbul, Hastane, 30 Nisan 1945<br />

“<br />

Başım ağrıyor sadece.” diye cevapladı İskender’in sorusunu, yataktaki kadın. Emine, bu hırslı kadının<br />

sokakta rastladığı kadın olduğunu hatırladı. Belli ki o da doğum yapmıştı. “Peki ya bu kadın çocuğunu<br />

kucağına alabildi mi?”, diye düşündü. “Ayrıca niçin yalnız bu kadın?”<br />

Emine hıçkırıklarla kafasını yastığına vurdu. Tekrar, tekrar; daha hızlı, daha hınçlı… İskender onu sakinleştirmeye<br />

çalıştıysa da Emine feryat ediyordu: “Kızım… Kızımı getir bana! İskender, kızım nerede?”<br />

Emine’nin feryatları eşliğinde bir doktor, kucağında bir bebekle içeri girdi. Saçları simsiyah; sanki kocaman<br />

gözlerini kırpmak zahmetine bile girmeyen, kara gözlü; bembeyaz ama yanakları kıpkırmızı; zayıf bir bebek.<br />

Zayıftı ama kudreti odadaki tüm sesleri kesmişti. Emine, bebeği görünce ıslak gözlerini sildi. Yatağında<br />

dikleşti. İskender, gözlerini bebekten alamıyordu. Bir garip bebekti bu. Minicik parmaklarıyla yumruğunu<br />

sıkmış; bu dünyadan alacağı bir intikam varmışçasına, hınçla, alevli bakışlarla doğmuştu. Doktor, bebeği<br />

Züleyha’nın kucağına bıraktı.<br />

Züleyha; ailesince fahişe, oda arkadaşınca fırtına Züleyha… Öylece sokak ortasında doğan ve sokakta<br />

doğuran; feryatlarla dünyaya gelen ve feryatlarla dünyaya getiren; kadere teslim olan ama kaderi değiştiren;<br />

hayata kötü dualarla tutunan ve hayatları bu dualarla yakan Züleyha. Bir piç annesi Züleyha. Züleyha, bebeğini<br />

kucağına alınca nefretle baktı ve buz kesildi.<br />

İskender hava almak için odanın diğer kenarındaki pencereyi araladı. Aralıktan pervasız bir kuş içeri girdi<br />

ve Emine’nin kucağına kondu. Kondu ve konuştu: “Öyle vakitlerde yağmur yağar. Evsizleri ıslatır, hayvanları<br />

üşütür; düşkünlerin ayağını yolundan keser, çaresizleri evinden eder. O yağmur ki ayrıca berekettir.<br />

Toprağı ıslatır, meyveyi büyütür. Canlıyı canından eder ama can veren yine odur. Kimi penceresinden dışarı<br />

bakar, şükreder. ‘Huzur’ der. Kimi dışarıdan bir pencereye bakar, dua eder. ‘Umut’ der.”<br />

Tenesin, 28 Haziran 2021<br />

Ağıt, doğduğu günle ilgili sorulan bu soruyu tereddütle karşıladı. Yine de cevap verdi: “Bir fırtınadır<br />

kopmuş o gün. Yeryüzündeki her bir kimsenin içine doğan o fırtına. Kimi anlatır: öyleymiş ki ağaçlar<br />

soyunmuş, bütün yaprakları dökülmüş; öyleymiş ki hayvanlar can vermiş, kaçanlar da birkaç gün içinde<br />

ölüvermiş; öyleymiş ki çok insanı ıslatan son yağmurmuş; öyleymiş ki insanların ekmek teknesi batmış,<br />

iş yerlerine yıldırımlar düşmüş, oralarda yangınlar çıkmış.” İşte şimdi her şey Ağıt için de berrak bir hâle<br />

geldi. Ağıt, karşısındaki bu kadını ezelden beri tanıyordu aslında. Devam etti: “Berlin’de Adalwin’i ıslatmış,<br />

İstanbul’da Züleyha’nın bebeğini. Öyleymiş ki seni ıslatmış bir de. Şimdi söyle bana, bütün bunlar bir tesadüf<br />

mü?”<br />

Sema, sözün bittiği esnada tek nefeste şu cümleyi söyledi: “Determinist varoluşta tesadüf mümkün değildir,<br />

babam söylemişti.”<br />

3.Kısım: Çemberimizi Tamamlamak İçin Yaşarız<br />

İstanbul, Mezarlık, 30 Nisan 2005<br />

“<br />

Hayatın her zaman tuhaf olduğunu düşünen insanlar vardır ve bu insanların hayat tanımları sık sık şöyledir:<br />

‘Hayat bir yolculuktur.’ Sanırlar ki aşacakları daha çok engel, dans edecekleri çok müzik, çekecekleri<br />

çok fotoğraf vardır. Hâlbuki hayat öyle düz değil; düzden kast edilen de engebesiz değildir. Hayat bir çemberdir<br />

ve bu çember mutlaka tamamlanmak zorundadır.” Adalwin’in sesi titriyordu fakat bu sefer yarım bırakmayacaktı.<br />

“Tuhaf olan şüphesiz hayatın bir çember olmasıydı, bir yol olması değil. Geçtiğimiz yollardan<br />

mutlaka iki kere daha geçecek; hatırlamak için özel bir çaba sarf etmediğimiz sıradan bir tarih, hayatımızda<br />

üç kez tekerrür edecektir. Bu çember ‘üç’te tamamlanacak ve işte o vakit hayatımız sona erecektir.” Yutkundu.<br />

“Ya sen sevgilim, senin ‘üç’ün neydi? Sen ne vakit çizdin çemberini? Bunu hiç bilemedim; bilmek için<br />

didindim, çok yoruldum ama bil ki pes etmedim.” Adalwin, dünyasında iki kişi olmadığını biliyordu. Üçüncüyü<br />

hatırladı, laf sırası ona gelmişti.<br />

10

---

“Şehirler muhakkak vücut bulur ve<br />

bir de onları kanlı canlı görmemiz<br />

için dünyaya gelir. Sevgili anneciğim<br />

İstanbul’da doğmuş ve İstanbul’u<br />

içinde doğurmuştu. Görkemli ama<br />

mütevazı; titiz ama atomuna kadar pis;<br />

surları sağlam ama işgal ihtimali hep<br />

yaşayan; ışıltılı ama hüzünlü; efsunlu<br />

ama bir o kadar lanetliydi. Türkiye’nin<br />

kalbinde narsist bir Alman’la evlenmek<br />

yüzde yüz onun tercihiydi.” Adalwin, işte<br />

tam bu noktada hep yanılıyordu. Abike,<br />

aslında babasını arıyordu. Bu da çemberin<br />

formülüne dâhil değil miydi? İnsan, hayal<br />

kırıklıklarını gömdüğü toprağı eşiyor ve<br />

onu hezimete uğratan kim varsa oradan çıkarıyordu.<br />

Çıkarıyor ve kendini tekrar acının<br />

kollarına bırakıyordu.<br />

11<br />

“Babamla birlikte Almanya’da yaşamışlarsa<br />

da…” Babasına göre “Almanya’da yaşamak”<br />

bu olmamıştı hiçbir zaman. Çünkü Adalwin’in<br />

dediği gibi… Bir kere, İstanbul zaten Abike’ydi.<br />

“… hep bir ayağı buradaymış anneciğimin. Sık<br />

sık ahbaplarını ziyaret eder, burayı düşünür,<br />

İstanbul’la yatar İstanbul’la kalkarmış.<br />

Öyle ki bizim yollarımızı da o kesiştirdi zaten.<br />

Annem mutlaka bir Türk kızıyla evlenmem<br />

gerektiğini düşünürdü.<br />

Annem, İstanbul, babam, ben, sen derken ‘Sema’ dedin bana sonra.”<br />

Sıra, dünyasındaki “üç”e gelmişti.<br />

Berlin, Karargâh, 1 Mayıs 1945<br />

Stalin, kendisine bildirilen üç ölüme de inanmakta zorlandı. İçinde, zaferinin haklı gururu ve bu haberin<br />

“sadece bir ihtimal” olmasının yani belirsizliğin korkutucu ümitsizliği sarılıyordu. Stalin, kendini bu<br />

sıkıntıdan kurtarmak için Kızıl Ordu’ya emir verdi. Şansölyelik ele geçirilmeliydi.<br />

İstanbul, Hastane, 2 Mayıs 1945<br />

“<br />

Reich Şansölyeliği ele geçirildi.” İskender, odaya her girdiğinde radyoyu açıp haberleri dinliyordu. Züleyha<br />

da İskender’in çıkmasını bekler gibi, çıkar çıkmaz radyoyu kapatıyordu. Oldu olası anlamıyordu ne<br />

olup bittiğini zaten. İskender, odadan çıktıktan birkaç dakika sonra odaya doktorla beraber döndü. Doktor,<br />

Emine’ye artık gidebileceklerini söyledi.<br />

Üç gündür hastanenin her odasına, odaların duvarlarına; duvarlardaki çizgilere, sarılara, boya döküntülerine<br />

bomboş bakıyordu Emine. Yataktan kalkıyor, muayene oluyor, pencerenin kenarında bekliyor ve yatağına<br />

geri dönüyordu. Çaresizce aynı kuşu bekliyordu. Her kanat çırpışında altın tozlar saçan kuşu... Biliyordu<br />

ki bu öyle bir vaziyetti. Bir kuşun konuşabileceğine inanacak bir vaziyet.

---

Tüm bunlar uzun bir uykunun kâbusu olabilir miydi? Terler içinde bırakan, uyanmak isteyip uyanamadığı;<br />

uzun, öyle uzun ki gerçek sanacak kadar canlı ve teslim olacak kadar korkunç bir kâbus. Konuşan bir kuşu<br />

bekleyecek kadar güçsüz, çocuğunu kaybettiğine ağlayamayacak kadar duygusuz olmak mümkün müydü?<br />

Züleyha’yla aynı odayı paylaştığı bu üç günde tüm bu sorular kendisine çok geliyor, Züleyha’nın bitmeyen<br />

söylenmeleri yüzünden bu soruları artık kaldıramıyordu. Ve kaderine teslim olmaktan başka bir seçenek<br />

görmüyordu artık. Bir zaman uyanabileceğinin ümidiyle kuşu beklemeye devam etti. Abike’yi…<br />

İstanbul, Mezarlık, 30 Nisan 2005<br />

“<br />

Annem Abike, bir gün bir kızım olmasını çok istiyordu. İsminin ‘Sema’ olmasını. Sema’nın, ismiyle uçsuz<br />

bucaksız gökyüzünü kendinde sınırlayacağını düşündüm her zaman. Oysa ismi çok başka, çok daha<br />

derinmiş annem için. Bunu çok sonra anladım.<br />

Sen bana bir Sema’mız olacağını söylediğinde mutluluktan yerden kesildim. Her şey çok özel olacaktı. Almanya’dan<br />

kaçıp yanına gelecektim. Önce ismimi değiştirecektim, kimliğimi. Bana başka bir isimle seslenmeyecektin,<br />

seslendiğin o isim benim kimliğim olacaktı. Sonra İstanbul’dan taşınacaktık. Daha güneye…<br />

Hayal ettiğin gibi. Bir dağ evimiz olacaktı, bağ bahçemiz. Ağaçlarla iç içe büyüyecekti Sema. Birlikte büyüyecektik.”<br />

Bunu söyledikten sonra ilkin sevgilisinin mezar taşındaki doğum tarihine, sonra ölüm tarihine<br />

baktı. 28 Haziran 1926, 30 Nisan 1945.<br />

Abike, 1944’ün soğuk kışında 18 yaşındaki oğlu Adalwin’le birlikte İstanbul’daydı. Adalwin’in babası Almanya’da<br />

görevdeyken Abike, Türkiye’nin güvende olduğu gerekçesiyle Adalwin’i memleketine getirmişti.<br />

Doğrusu, kaçırmıştı.<br />

İstanbul’da Abike’nin kimsesi kalmamıştı. Sadece, birkaç sene önce ölen ağabeyinin asker bir ahbabı vardı:<br />

Yılmaz. Yılmaz’ın evinde konaklayacaklardı. Yılmaz’ın da aynı Abike’ninki gibi 18 yaşında bir çocuğu vardı:<br />

Özge.<br />

Abike, çemberinin ikinci halkasını tamamlamıştı: Adalwin ve Özge İstanbul’da tanışmıştı.<br />

Berlin, 4-11 Mayıs 1945<br />

Zafer, Stalin’in tanışmış olmadığı bir olgu değildi. Duymayı beklediği, bütün yüreğiyle duymak istediği<br />

haberi duyunca arkasına yaslandı. Ezilenin, ezenin; kaybedenin, kazananın; yitirenin, elde edenin;<br />

Emine’nin, Züleyha’nın; Hitler’in, Stalin’in yüzünde görmeye dayanamayacağı bir sırıtış kapladı yüzünü.<br />

Önce göz bebekleri büyüdü, sonra elleri gevşedi, koltuğuna yayıldı; fark etmeden bir nefes tutmuştu, nefesini<br />

verdi; karnı şişti, burnunu çekti, koltuğunda dikleşti, toparlandı. Aldığı haberi bir daha, kelimesi kelimesine<br />

tekrar etti içinden: “Adolf Hitler, Eva Braun ve köpekleri Brondi’nin cesetlerinin kalıntıları bir çukurda<br />

bulundu. Erkek cesedin çene yapısı Hitler’le uyumlu. Gerçekten… Gerçekten intihar etmişler.”<br />

İstanbul, 4-11 Mayıs 1945<br />

Nisan 1945; sıradan bir sabahla başlamış, akabinde gerçekleşen olaylar dizisiyle tahmin edilmez bit-<br />

O ve ondan önceki sabahları aratmayan bir sıradanlıkla gözlerini açtı İskender. Hayat kaldığı<br />

30mişti.<br />

yerden devam etmeli, İskender işine gitmeliydi. İskender işe gitmek amacıyla kapıdan her çıktığında Emine<br />

“iş gerçeğini” hatırlıyordu. Pastane ne olacaktı?<br />

İnsan mutsuzluğu yaşadığı, hayat damarlarından kopmuş gibi hissettiği, iliklerine kadar bıktığı bu anlarda<br />

acı eşiğini yükseltmeye niyet etmiş gibi hayatının en korkunç sahnelerini tekrar yaşatır kendine. Emine de<br />

bundan geri kalmadı ve “1 haftasını” değil, “7 gününü” bu sahneleri yaşayarak geçirdi.<br />

12

---

Kardeşi doğduktan sonra yavaş yavaş kaybolduğu evi, babasının onu mektepten aldırıp annesinin pastanesinde<br />

çalıştırmasını (günlerce ağladıktan sonra bu durumu da kabullenmiş ve İskender’le pastanede<br />

tanıştıktan sonra hayat bir nebze çekilir hâle gelmişti), annesinin cesedini bulduğu yaz gününü, babasının<br />

bir cadının annesinin yerini doldurabileceğini düşünmesi, evden kaçıp yüksekokula başvurması ve başvurusunun<br />

reddedilmesi, çocuğunu kaybettiği 30 Nisan gündüzünü… Zaman zaman soluğu kesilerek, zaman<br />

zaman ağlayarak; çoğu zaman hiç tepkisiz, öylece duvarları izleyerek yaşadı.<br />

Yedi gündür beklediği mucize tekrar pencereden girene kadar.<br />

İstanbul, Mezarlık, 30 Nisan 2005<br />

“<br />

Hayatıma girmen çok ani oldu. Anneciğim kalplerin her şey gibi iki yarımdan oluştuğunu; bir yarının<br />

annemden, bir yarının babamdan olduğunu söylerdi. Seni annemin yarımıyla sevdim. Öyle şefkatli<br />

bakıyordun, öyle sıcacıktın ki… Senin sıcaklığınla yüreğimin diğer yarımı ısındı. Ve sonra bütünü yandı.”<br />

Omzunda bir elin sıcaklığını hissetti, gözlerini yumdu ve içindeki dağların tepesindeki karları eritti, bir bir<br />

gözlerinden döküldü. Bu dokunuşu tanıyordu. “Dokunuş”un sesini işitince emin oldu.<br />

İstanbul, 11 Mayıs 1945 / 30 Nisan 2005<br />

Kuş, Emine’nin; “dokunuş”, Adalwin’in karşısına geçti: “Hepimiz bir gölün içinde yönünü aramaktan yorulan<br />

birer canlıyız. Yosun olanımız da var, balık olanımız da. Balığın küçük olanı da var, büyük olanı<br />

da. Hangimizin yem, hangimizin yiyen olduğuna biz karar vermiyoruz. Biz kullar tamamlamamız gereken<br />

tek bir çemberimiz olduğunu varsayıyoruz. Hâlbuki biri bir taş atıyor ve halkalar oluşturuyor. Kaderimizi<br />

tayin eden, ne kadar halka oluşturuyorsa işte biz o kadar müddet yaşama tutunabiliyoruz.”<br />

Kuş pencereden çıktı; süzüldü, süzüldü, süzülerek gözden kayboldu.<br />

“Dokunuş”, Adalwin’in gözyaşlarını kendi elleriyle sildi ve kalkıp yoluna koyulacaktı ki ismini duymasıyla<br />

durdu: “Sema!”<br />

13<br />

Devamı diğer sayımızda...

---

Ecenur Kaya<br />

IN LA’KECH ALA K’IN<br />

“birbirimizin başka yüzleriyiz”<br />

yılıydı. Gökte Tanrı ve Tanrıçalar arası egemenlik mücadelesi süregelirken,<br />

2021 yerkürenin dört bir yanında çıkan orman yangınları çokça telaş ve bolca<br />

gözyaşını beraberinde getirmişti. Bu hüzün yılında yılkı atları özgürce koşamamış, sayısız<br />

ağaç ve canlı literatürde cennete karşılık gelen uçmağ isimli diyara varmıştı.. Asırlardır<br />

insan neslini simgeleyen kayın ağaçları artık birer kül yığını halindeydi, evrenin ciğerleri<br />

yok olmaya yüz tutmuştu. İnsanlığın devamı, devamı gelmeyecek bir son’a ulaşmak üzereydi<br />

adeta. Tanrılar konseyi, duruma müdahale etmenin gerekliliğini fark etmiş, dünyanın dört<br />

bir tarafından tanrı ve tanrıçalar, beraberlerinde yarı-tanrılar ve nympahalar, yola koymuştu.<br />

14<br />

Türklerde tanrıların en yücesi Ulu Kayra Han, oğlu Ülgen’i tanrılara görev dağıtmak<br />

üzere tahtına çağırdı. Ülgen, Umay Ana ve Ürüng Ayın Toyon’a<br />

bolluk bereket getirmeleri ve hayvanları çoğaltıp korumaları<br />

için görev verdi. Yer tanrıçası Ötüken ve orman koruyucusu<br />

Arçuray, yangını kontrol altına alacaklardı. Arçuray,<br />

yardımcı olması için ırmak tanrısı Yayık Han’ı Bay Ülgen’e<br />

sundu ve Kayra Han tarafından kabul edildikten sonra Yayık<br />

Han yardıma katıldı. Onlara su iyesi de eşlik edecek, ormanlar<br />

kurtarılacaktı.<br />

Olimposlu tanrılar arasında da durum benzer şekildeydi.<br />

Tanrılar kralı Yüce Zeus, deniz tanrısı Poseidon ve doğa tan<br />

rısı Pan’ı acilen huzuruna çağırdı. Yanlarına nymphaları<br />

görevlendirdi. Nymphalar, bir tür periydi ve yaratılışları gereği<br />

farklı formlara geçebiliyorlardı. Okeanoslar denizlerde, Nereidler<br />

tatlı ve tuzlu sularda, Naiad’lar pınar, ırmak ve göllerde, Oryaslar<br />

ve Hamadryaslar da orman ve ağaçlarda yaşıyordu. Yangını<br />

söndürmek için güçlerini birleştirecek, beraber bir rota<br />

belirleyeceklerdi.<br />

İskandinav güneş tanrısı Sol, arabasıyla<br />

bilgelik tanrısı Odin ve Tanrı Thor’u<br />

yardıma çağırdı. Su tanrıçası Bylgia, orman<br />

perilerini yanına alarak yardıma katıldı.<br />

Dünya Tanrıları kendi aralarında ayrı<br />

ayrı görevlendirildikten sonra dört bir<br />

tarafa dağıldılar. Güçlerinin birleşmeden<br />

hiçbir ateşi söndüremeyeceğinin bilincinde<br />

değilledi henüz. Hırs ve ego ağaçlara<br />

sıçrayan ateşti,karanlığın içinde aydınlığa<br />

ulaşmak güçtü.<br />

Alevlerin birbiri ardına yükseldiği yangın<br />

yerlerine ulaştıklarında farklı medeniyetlerin<br />

tanrıları ve tanrıçaları karşı karşıya geldi,<br />

dumanların arasında şaşkınlıkla birbirlerine<br />

bakakaldılar.

---

15<br />

İnsanlığın başlangıcından bugüne dek süregelen savaşları birden hepsine anlamsız gelmişti.<br />

Orman olmasa, nefessiz kalırdı insanlık, öksüz kalırdı dünya. Tanrılar ağaçlardan çeşitli<br />

yemişler yiyemez, bitkilerden lezzetli özleri tadamaz ama en önemlisi, egolarını tatmin<br />

ettikleri o yüce üstünlük taslama eylemini artık gerçekleştiremezlerdi.<br />

Sevgi ve nefret, savaş ve barış... Bunların birbiri olmadan hiçbir anlamı olmadığı<br />

gibi ağaç olmadan da dünyanın da bir anlamı yoktu.<br />

Egolarını bir kenara bırakıp güçlerini birleştirme kararı aldıklarında, karşılarındaki<br />

yüzlerde kendilerini gördüler.<br />

Mayaların o meşhur selamını tebessüm ederek telaffuz ettiler: In La’kesh Ala K’in!<br />

Birbirimizin başka yüzleriyiz!<br />

Ego yer ve gökten bir anlığına bile olsa silindiğinde, orman yangınları da uyum<br />

ve ortak güç ile söndürülmüştü. Son kıvılcımı Arçuray ve Pan birlikte söndürdü,<br />

ardından Tanrılar yeni nefesler, yeni fidanlar getirip diktiler yerküreye. Tekrardan<br />

yeşillenmek üzere yenilenmeye bırakılan ormanların girişine her Tanrı birer dua<br />

yerleştirdi. Dualar yan yana dizildi, barış ve huzur içinde ağaçları selamlayacak olan<br />

insanların okuması için hazır hale geldiler. İlk dua, Türklere ait bir şaman<br />

öğretisiydi:<br />

‘’Ulu Kayra Han’ın adıyla, Ey ormanın iyesi...Ey ağaçların hanı...Ey kardeşim.<br />

Benim soluğum senindir, senin soluğun benim. Biz bir aileyiz.<br />

Aile saygı ister bilirim. O nedenle evine girmem için izin isterim.’’<br />

Bu öğretiyi Yunan mitolojisinden bir söz ve ardından<br />

diğer kültürlerin öğretileri takip etti. Evrenin nefesi olan<br />

ormanlar,efsunlu bir uyum sayesinde kurtarılmıştı.<br />

Güneş Tanrısı Helios, göğü terk etmek üzereydi, hava<br />

kararmaya başlamıştı. Her bir tanrı ve tanrıça, beraberindeki<br />

yardımcılarını da alıp gökteki yerlerine doğru yola koyuldular.<br />

Kimse bir diğerinden üstün değildi artık.<br />

Üstünlüğün ölçütü yoktu, kalbinde yeterince sevgi ve saygı<br />

besleyen herkes<br />

zaten üstündü.<br />

2021, Tanrılara egonun anlamsızlığını, dünyanın ise tanımını<br />

öğretmişti. Bu öğreti, kendi sonunu hazırlayan insanlığın benliğine de<br />

ulaşırsa her şeyin yoluna girmesi için bir umut var demekti.<br />

Dünyanın tanımı, insanlığın kurtuluş anahtarı,<br />

alınan her bir nefesin hakkıydı. Tanrılar<br />

ve kendini tanrı olarak gören insanlar,<br />

göklerde yazılı olan bu tanımı bilmeliydi.<br />

Dünya nedir, dünyaya ne denir?<br />

Sahi, ne denir dünyaya? : ‘’Dünyaya orman denir.’’<br />

Benden hikayesi.<br />

© 2014 Vinod Rams

---

Kemal Akgül<br />

Kemal Akgül<br />

SINIRLAR<br />

Sınır<br />

Sınır<br />

dediğimiz şey nedir? Bir toprak parçası mı<br />

yoksa ince bir tebeşir çizgisi mi? Neden bir şeyleri birbirinden<br />

ayırma gereği duyuyoruz,bütünsellik varlığımıza bir tehdit<br />

mi? Koyduğumuz sınırlar,çizdiğimiz çizgiler somut şeylere<br />

mi özel yoksa düşüncelerimize de “Bundan sonrası seni<br />

aşar,daha fazla ileriye gitme” diyor muyuz?Bunların<br />

cevapları bize bütünselliğe bakışımızı,insanoğlunun<br />

ayırma ve sınır koyma içgüdüsünün varlığını,özgürlük<br />

kavramının ortaya çıkışını anlatacak.<br />

Cevaplar için önce sınırlardan bahsedelim,bireysellikten<br />

sıyrılıp toplumsal düzene teslim olmuş ve böylece toplumun<br />

kalıplarını oluşturmuş sınırlardan; ülkelerin,şehirlerin<br />

değil de insanların,bizim sınırlarımızdan.<br />

“Bu sınırları kim<br />

belirliyor?<br />

”<br />

Mesela yeşil ışıkta geçip kırmızıda duracağımı,birine sarıldıktan kaç<br />

saniye sonra ayrılacağımı, neyin doğru neyin yanlış olduğunu,neyin<br />

normal neyin ise farklı olduğunu ayıran çizgiyi belirleyen kim? Kırmızıda<br />

geçip yeşilde dursam,sarıldığım kişiyi hiç bırakmasam,doğrunun ve normalin<br />

varlığını reddetsem,reddettiğim şey toplumun varlığı mı kendi<br />

çizdiğim sınırlarım mı olur?İstiyorum ki sınırları aşıp sınırsızlığa ulaşayım,<br />

kendi dünyamda kendi kurallarımı yaşayayım.Lüksüm kendi<br />

yağmurumun,rüzgarımın tadına varmak olsun.Burada vardığım<br />

nokta sınırsızlık mı yoksa aklımın bağlı olduğu bir ipin ucu mudur?<br />

Sınırlar dolaylı olarak özgürlük kavramını da etkiler. Sınırsızlık<br />

özgürlük demek olmasa da sınırların tam özgürlük dediğimiz<br />

kavrama ters düştüğünü söyleyebiliriz.<br />

Özgürlüğün oluşması fikirlerimizden başlar ve mantıken<br />

düşüncelerimiz tutsakken davranışlarımızın hür olmasını<br />

bekleyemeyiz bundan dolayı özgürlüğümüzü ararken<br />

çalacağımız ilk kapı zihnimizinki olmalıdır.Montaigne özgür<br />

bir zihni delilik olarak tanımlar,yani Montaigne’e göre<br />

zihnimiz özgürlüğe yaklaştıkça akıl kavramımız da aynı<br />

hızla varoluşunu sonlandırır. Çoğu insan ise özgür olduğunu<br />

savunduğundan deliliği dehanın alt mertebesi olarak görür. Yani bir<br />

nevi deliliği yererek Montaigne’e katılırlar fakat burada gözden<br />

kaçırdıkları şey kendilerini özgür sanmalarıdır.<br />

Bu noktada aklımızdan geçmesi gereken bazı<br />

sorular olmalı:Düşünce ya da toplum sınırlarımızın<br />

olduğu yerde özgürlükten bahsedebilir miyiz?Tutsaklık<br />

sadece,el veya ayakların zincire vurulmasından oluşan<br />

somut bir kavram mıdır?Özgür düşünce özgür bedenden<br />

daha mı az önemlidir ki insanlar kalıplaşmış sınırlarını<br />

görmezden gelerek özgür olduklarını iddia ederler.<br />

Özgürlük kavramına yeni bir yön oluşturan Zweig’e<br />

göre ise insanın özgürlüğü, kişinin toplumla,devletle,aileyle<br />

kısacası hiçbir şeyle bağının olmamasından doğar. Tüm<br />

insanlığın isteyerek ya da istemeyerek birileriyle veya bir<br />

şeylerle bağlantılı olması ise özgür insan ve dolayısıyla özgür<br />

bir zihni yalnızca bir hayalden ibaret kılar.Zweig için<br />

düşüncelerimiz bile dilimizin egemenliği altındadır, yani<br />

düşündüğümüz kadar değil bunu dilimize yansıttığımız<br />

kadarız dilimiz bile düşüncelerimizi sınırlıyorken<br />

özgürlükten bahsetmemiz gülünç olacaktır, hepimiz<br />

bunun bilincine vararak ya da varmaksızın<br />

aldığımız eğitim sonucunda ahlakın,dinin,dünya<br />

görüşlerinin kölelerine dönüşürüz; soluduğumuz<br />

ise yalnızca zamanın havasıdır.<br />

Etkilendiğimiz çevre ya da görüşler bizi tutsak<br />

ediyorsa özgürlüğün kuralı saflık mıdır?Yeni<br />

doğan bir bebek, yetişkin bir bireyden daha<br />

mı özgürdür?Çevresinden arınmak,<br />

düşünceleri hapsolmuş birisinin zincirlerini<br />

kırar mı?Soracağımız her yeni soru,<br />

özgürlük yolunda yeni kapılar açar<br />

buradaki tek sorun,açılan her kapının<br />

anahtarının zihninizin sınırlarında dolaşıyor<br />

olmasıdır.Sorular sorun,kapılara yaklaşın,<br />

anahtarlar için sınırlarınızı yıkın,dehanın üst<br />

mertebesi olan deliliğe ulaşın.Deliliğin,dehanın<br />

alt mertebesi mi yoksa üst mertebesi mi olduğunu<br />

merak edebilirsiniz fakat bunu asla öğrenemeyeceğiz<br />

çünkü bilindiği üzere,delilikte alt ve üst kavramları<br />

çoktan alt-üst olmuştur.<br />

16<br />

Artist: Adam Riches

---

Halil İbrahim Çelebi<br />

17<br />

BİR HİÇ<br />

Alıp başımı gidesim var<br />

Bir “HİÇ” olasım var<br />

Beni anlamayanlara<br />

Bir eyvallah diyesim var…<br />

Gökyüzüne bakasım<br />

Hayal ummanına dalasım var<br />

Geçmişe sünger çekip<br />

Geleceğe gülesim var…<br />

Biraz soluklanasım<br />

Dertleri içimden atasım var<br />

İki metrelik çukura göz kırpıp<br />

Sonsuzluğa göçesim var…<br />

Bir kuş olup uçasım<br />

Arkama bakmadan kaçasım var<br />

Ruhumu esaretten kurtarıp<br />

Hürriyete koşasım var…<br />

Çok şey diyesim<br />

Çok şey yapasım var<br />

Zincirlerimi kırıp<br />

Bir “Oh!” çekesim var…

---

Dilara Ay<br />

İspirto Mavisi<br />

Yaşlı atlara hürmeten incitmeyin sıradağları<br />

Bozkırın altın çocuklarına dokunmayın<br />

Ürküttüğünüz taşlardan koruyun başlarınızı<br />

Nal seslerinin ötesinden koşun kalelerinize<br />

Sığınaklarınıza kaçın alevlerin pençesinden<br />

Yağmurun öfkesinden alevlere sığının<br />

Korkun küllerinden doğacak ormanlardan<br />

Yeniden yeşerecek fidanların lanetinden<br />

Köklerden gelen intikam yemininden<br />

Güneşle kavrulan buğday başaklarından korkun<br />

Af dileyin adınızı haykıran saman çöplerinden<br />

Kara pınardan su içen ceylanlara kulak verin<br />

Serçelerin yanık kanatlarına bir acı merhem çalın<br />

İsli havaları dağıtın atmacaların gözlerinden<br />

Gece vakti tüneyin baykuşların yuvasına<br />

Kavakların dibinden sırtlanın katırların yükünü<br />

Seyredin dört diyarı anız yakılan tarlalardan<br />

Duman yüklü gemilerden bir dokunun seher yeline<br />

Bin ah işitin küf kokulu göklerden<br />

Çal yakada tutuşan kibritleri üfleyin, sönsün<br />

Bağrı yanık yiğitler çağırın, gelsinler<br />

Kerpiç evlerin damından bir türkü tuttursunlar<br />

Ürküttüğünüz taşlardan koruyun başlarınızı<br />

Bozkırın altın çocuklarına dokunmayın<br />

Yaşlı atlara hürmeten incitmeyin sıradağları<br />

18<br />

Threadless / Wild Oak

---

Süreyya Poyraz<br />

KAYIP<br />

Güzel, aydınlık bir ekim sabahı…Gözlerimi açar açmaz<br />

dışarıda buluyorum kendimi. Bir banka oturup saatlerce<br />

kaybolup gitmeden önce, köşedeki dükkandan kahvemi<br />

kapıyorum. Sakin bir bank bulup oturuyorum dalgalara karşı.<br />

Seyrediyorum.<br />

Yetişkin elbisesini<br />

sırtıma geçirmişler<br />

ve boyumdan büyük<br />

elbiselerle yıllarca<br />

koşuşturmuşum. ..<br />

Şimdi ne büyük<br />

oldum ne de çocuk...<br />

19<br />

Tatlı bir rüzgâr yüzüme çarpıyor şimdi. Hissediyorum. Dalga ve vapur sesleri…<br />

Duyuyorum. Denizin o tuzlu kokusu, az ötedeki tezgâhta sıcak simit kokusu, elimdeki<br />

kahvenin kokusu… Kokluyorum.<br />

Hatırlıyorum sonra; çok safım, çok temiz. Şu bulutlardan da beyazım. Çocuğum<br />

yani. En öz böyle ifade edebiliyorum; çocuk… Yaş ilerledikçe değil, öyle bir ân var ki o<br />

zaman çocuk olmaktan çıkıyor insan. O âna aydınlanış mı derim, ışıkların sönüşü mü?<br />

Bilemiyorum.<br />

İnsan, insanın ilk “maskesiz” halini gördüğü ân sarılıyor topa tüfeğe; kimi sevdiklerine,<br />

sevenlerine. Eğer şanslı değilsen içerde yalnızsan yani, dışarıda arıyorsun sığınacak<br />

bir liman. Bazı şeyleri hiç kabul edemiyorum. Kendimi dış dünyaya bırakıyorum. Henüz<br />

olgunlaşmamış minik bir tohumken. Yaşımdan beklenmeyecek kadar insan tanıyorum,<br />

görmemen gereken şeyler görüyorum, duymamam gereken şeyler duyuyorum. Saklambaçta<br />

en iyi ben saklanıyorum. Çünkü minik omuzlarıma ağır gelen her türlü yükten<br />

ve histen korktukça defalarca saklanıyorum. Saklanmayı böyle öğreniyorum. Hiç<br />

sobelenmiyorum. Sonra denize düşünce yılana sarılıyorum. Her şeyimle ve tüm benliğimle<br />

seviyorum bazı insanları. Yanlarından hiç ayrılmak istemiyorum. Ama öyle bir<br />

çıkıyorum ki çocuk olmaktan, yine vaktinden çok daha erken görüveriyorum maskesi<br />

düşen insanları. Korkuyorum, çok korkuyorum.<br />

Düşünüyorum, oysa dışarıdan ne güleç ne de güzellerdi. Maskenin ardındaki<br />

kâbusu defalarca görüyorum. Defalarca… Her seferinde, bir şekilde kendi başıma ayağa<br />

kalkacak gücü buluyorum dizlerimde. Her seferinde bunun son olduğunu, aslında o<br />

kadar da korkunç olmadıklarına inandırarak kendimi insanların içine karışıyorum.<br />

Devam ediyorum. Kaçmıyorum. Yüzsüz ve suçlu olduğumu düşünüyorlar belki. Oysa<br />

ben sadece kendi savaşımı veriyorum. Büyüyorum.<br />

Aldığım yaralar beni insanlardan uzaklaştırıyor zamanla. Öyle buz gibi oluyorum<br />

ki bir daha denesem de çok istesem de inanamıyorum<br />

insanlara,samimiyetlerine. Çocuk kalıyorum sonra.<br />

Bir yarımı hayat kocaman bir kadın yapıyor, bir<br />

yarım hala ufacık bir çocuk kalıyor. Şimdi hatırı<br />

sayılır bir zamandır insanlardan gidiyorum. Oraya<br />

değil, buraya değil,<br />

kendime dönüyorum. İçime, çok derinlere,<br />

ruhuma… Güneşte kalmış, solmuş renklerim<br />

birilerini artık susturur mu, bilmiyorum.<br />

Etraftan gelen kalabalığın gürültüsüyle gözlerimle<br />

beraber dalıp gittiğim dalgalardan<br />

sıyrılıyorum. Bilmem ne kadar zamandır aynı<br />

noktaya kilitlenmiş bakıyorum. Tüy kadar hafifleyerek<br />

kalkıyorum yığılırcasına oturduğum banktan. Dalgalara<br />

ruhumdan bir taş da ben atarak, gidiyorum.

---

YÜKSELİŞİN BAŞLANGICI<br />

CONAN THE BARBARIAN<br />

(1982)<br />

Abdullah Emre Aladağ<br />

Öyle bir film düşünün ki, başlangıcında Friedrich Nietzsche’nin meşhur sözüyle başlasın ve aynı<br />

zamanda fantastik bir eser olsun. Öyle bir hikaye olsun ki bu, izlediğiniz her bir karede bu sözün<br />

yansımalarını görün. 1982 yapımı Conan The Barbarian da işte böyle bir film. Amerikalı fantastik<br />

kurgu yazarı ve “Kılıç ile Büyü” türünün öncü ismi Robert E. Howard’ın en bilinen karakter Kimmeryalı<br />

Conan’ın maceralarına birinci elden tanıklık etme imkanı sunuyor bu film. Conan’ın yaşadığı dünyayı,<br />

o dünyanın kavimlerini, kültürlerini, yaşanılan dönemin çetinliğini gayet iyi yansıtıyor. Tarih öncesi dönemin<br />

Hyperborea’sına güzel detaylar eşliğinde tanıklık ediyoruz. Dekorlar, mekanlar, kostümler Tunç<br />

Çağı’nın vahşiliği, ilkel zarafeti ve farklı kültür etkileşimlerini sade ama etkileyici bir şekilde anlatıyor.<br />

Çekildiği zamanı da düşünecek olursak, bazı efektler komik gelse de şimdiki zaman izlenmeye büyük<br />

bir keyif katıyor.<br />

Efendim, bundan sonrası sürpriz bozana giriyor. Yazının bu kısmını dilerseniz atlayabilirsiniz.<br />

Filmin senaryosunu ele alacak olursak, tam bir kahramanın yolculuğu demek çok doğru olur. Conan’ın<br />

Thulsa Doom ve avanesiyle barbarların yerleşkesine yaptığı saldırı, sonrasında çocuk bir köle olarak<br />

çalıştırılmaya başlamasıyla başlayan sürecin, epik ama sade bir şekilde Conan’ın tarihçisinin dilinden<br />

dinliyoruz film boyunca. Yine bir arena bahisçisine gladyatör olarak satılmadan önce görüyoruz ki, maviş<br />

gözlü, karanlık bakışlı küçümen Conan serpilmiş, irileşmiş. Güçlenip kuvvetlenmiş ve Terminatör,<br />

pardon, Arnold Schwarzenneger olmuş. Burada dipnot geçeyim, Arnie amcama Conan rolü aşırı yakışmış<br />

ya. O dönemler Marvel Comics’in yayınladığı Conan The Barbarian çizgi romanlarındaki Conan<br />

ile paralellik gösteren bir karakter tablosu çizmiş ve zaten o dönemki çizgi romanların kalitesi de filme<br />

doğrudan yansımış. Her neyse, yıllar içinde serpilip büyüyen ve protein tozu kazanına düşen Conan,<br />

gladyatörlükte bir de alıp yürümesin mi? Vay anasını babasını sevsinler! Namı yayılıyor, ölüm ile yaşamın<br />

onun için bir farkı kalmıyor. Bizim gariban Kimmeryalının tek bir düşüncesi oluyor: Zafer.<br />

Gel zaman git zaman, bizim Conan doğu topraklarına Hirkanya ve Turan diyarına gidiyor. Orada<br />

dil öğreniyor. Kılıç tekniklerini geliştiriyor. Sung’un felsefesi ve Khitai’nin şiirlerini öğreniyor. Sonra onu<br />

arenalara süren sahibi vicdanının sesini mi dinliyor, ne yapıyorsa… Sen kalk bizim Conan’ın zincirlerini<br />

çöz, sal doğaya. Yaralı hayvan mı arkadaşım bu? Gerçi Tunç Çağı, kölenin hayvandan bir farkı yok tabii.<br />

Her neyse bizimkisi kurtlardan kaçarken düşüyor bir yerlere, orada da Atlantisli kılıcı bulmasın mı?<br />

Meğer sonra öğreniyoruz ki, biricik barbarımız ailesine yapılanları unutmamış. Thulsa Doom’u ve onun<br />

ongunu olacak birbirine bakan iki yılan ve kara güneşin içinde yükselen kara ay sembolünü soruyor.<br />

Bir cadıdan alıyor cevabı ama az kalsın çizdiriyor kestaneyi. Sonra Hirkanyalı hırsız ve okçu Subotai<br />

ile karşılaşıyor, bunlar diyar diyar gezip, cadının ölmeden evvel bahsettiği Zamora’ya varıyorlar. Orada<br />

da Set’in yılanları ile donanmış kuleye çıkarken hayatının aşkıyla tanışıyor. Sonra da olaylar olaylar…<br />

Valla ben anlatırım ama değerli okur, sana da üzüldüm ya şimdi. İki saat yoracaksın gözlerini. Gel diğer<br />

detayları ele alalım birlikte.<br />

Efendim, müzikleri zaten epik bir anlatı olan bir hikayeye çok yakışan müzikler. Basil Poledouris<br />

üstad, resmen bu müzikleri yaparken hissetmiş.<br />

20

---

Özellikle en sevdiğim parçalar: Atlantean Sword, Anvil of Crom,<br />

Theology/Civilization ve Riddle of Steel/Riders of Doom. Sanırım filmin tüm müziklerini saydım<br />

neredeyse. O kadar güzeller yani. Bir bilgisayar oyunu sever ve fantastik kurgu yazarı olarak müziklerinin<br />

tınısını The Elder Scrolls V: Skyrim’in müziklerine benzettim. Ayrıca bu güzide oyunun müziklerini<br />

de çok severim.<br />

Yönetmenliği üstlenen John Milius, zamanının çok ötesinde bir iş çıkarmış. Efektler her ne kadar<br />

2021 yılı itibariyle çiğ kalsa da film kendini izletiyor. Aktörlerin oyunculukları da yer yer komik olsa da<br />

seyir keyfine keyif ekliyor. Bazı yerlerde aşırı mimikler ya da tam tersine fazla ifadesiz oyunculuklar<br />

olsa dahi, diyaloglar ve aktörlerin çabası durumu kurtarıyor. Özellikle Arnold Schwarzenneger, Conan<br />

rolüne çok yakışmış. 1982 yılında ondan başkası oynayamazmış kesinlikle. Sylvester Stallone falan düşündüm<br />

de, yok. O mesela Rambo olarak güzel, Arnie amcam da Terminatör ve Conan olarak güzel.<br />

Bu arada bir dipnot geçeyim, daha absürt Arnold Schwarzenneger mimikleri ve oyunculuğu görmek<br />

isteyenlere, bilim kurgu yazarı Phillip K. Dick’în öyküsünden uyarlanan Total Recall filmini öneririm.<br />

Velhasıl kelam, bu kült film alt kültür tüketicileri tarafından Barbar Conan için yapılmış en iyi<br />

film olarak kabul edilir. Özellikle, Jason Momoa’nın başrollerde olduğu 2011 yılında çıkan aynı isimli<br />

filmin yeniden yapımına bakacak olursak, 1982 model bu külüstür film, sözde yeni teknolojiyle çekilmiş<br />

bu halefinden kat kat daha iyidir. Müzikleri kötü, hikaye anlatma şekli vasat… Oyunculuklar<br />

desen, “Yıl olmuş 2011, şu yaptığına bak!” diyesi geliyor insanın. 82 model filmde de oyunculuklar bir<br />

nebze sıkıntılıı ancak 2011 yılındaki filmle karşılaştırırsak daha izlenesi ve akıcı. Oyunculuklar absürtleşse<br />

dahi karakterler ve atmosfer kurtarıyor. Yeni yapımda<br />

ise sıkıntılar çok fazla. Sanıyorum bunun sebebi,<br />

iki filmin de farklı firmalardan çıkan çizgi romanları<br />

baz alması. 1982 yapımı Conan The Barbarian, Marvel<br />

Comics’in anlatısını merkeze alırken, 2011 tarihli yeniden<br />

yapım ise Dark Horse Comics’in hikayelerini ve<br />

anlatısını temele alıyor. Çizgi romanları da karşılaştırınca<br />

bu çok daha net anlaşılıyor. Marvel’in Conan’ında<br />

dünya ve karakterler Robert E. Howard’ın anlattığı<br />

orijinal aleme daha yakınken, Dark Horse’un çizgi romanları<br />

bunların kötü birer kopyası gibi duruyor. Hele<br />

ki, Conan çizimleri Dark Horse serisinde oldukça vasat.<br />

Ama şunu da araya sıkıştıralım, Jason Momoa da Barbar<br />

Conan rolünü taşıyabilecek bir aktör.<br />

Kısacası kıymetli okurlar, bendenizin eyyiorlaması<br />

bu kadar. İki filmi de izleyin, tarafınızı seçin. Şahsen<br />

oyum 1982 yapımından yana. Zaten temelde de bu filmi<br />

inceledik, diğerine de ufaktan giydirdik. Bir sonraki<br />

sayıda, kült bir ikileme olan Hayalet Avcıları I ve II’yi<br />

inceleyeceğim.<br />

Kendinize çok iyi bakın!<br />

21

---

Betül Çınar<br />

Doğal Afetlerin En Büyük Psikolojik<br />

Etkilerinden Biri: Travma Sonrası Stres<br />

Bozukluğu<br />

(Fearless Filminden<br />

Örneklerle)<br />

Doğal afetlerin günümüzün en önemli küresel sorunlarından biri olduğunu biliyoruz.<br />

Son zamanlarda pek çok devlet bu küresel sorunun olası hasarlarını en aza indirgemek için önlemler<br />

alıyor, fakat bu tedbirler sadece maddi tedbirlerle kısıtlı kalıyor. Peki ya depremin psikolojik tedbirini<br />

almak mümkün mü? Bir binanın sağlamlaştırıldığı gibi insan psikolojisi de depreme karşı dayanıklı<br />

hale getirilebilir mi? Kısaca cevaplamak gerekirse hayır, ama siz yine de yazıyı okumaya devam edin;<br />

çünkü bu yazıda sizlere deprem, tsunami, sel gibi felaketlerin travmatik etkilerine maruz kalmış insanların<br />

yaşadığı bir psikolojik bir bozukluktan bahsedeceğim: Travma Sonrası Stres Bozukluğu.<br />

Herhangi bir doğal afet sonrası insanların yaşadığı psikolojik zorlukları kısmen tahmin edebiliriz.<br />

Kişi beklemediği bu afetin ilk dakikalarında muhtemelen şok yaşar, durumu kabullenmekte zorlanır,<br />

ağlayarak duygularını dışa vurur veya kimi zaman şokun etkisiyle herhangi bir duygu belirtisi vermez.<br />

İlerleyen günlerde muhtemelen tepkileri daha belirgin olur: yalnız kalmaktan korkar, kabuslar<br />

görüp uyumakta zorlanır, çoğu şey ona yaşadığı afeti çağrıştırarak korkularını tetikler, yaşadığı<br />

afetle ilgili kendini veya başkalarını suçlar... Bunlar herhangi bir afetzedenin yaşaması oldukça muhtemel<br />

süreçlerdir ve çoğu afetzede psikolojik yardımlarla bu süreci atlatarak normal yaşama adapte<br />

olmayı başarır. Yazımızın asıl konusu olan travma sonrası stres bozukluğu ise, tüm bu süreci ve çok<br />

daha fazlasını kapsayan, afetzedenin normal yaşama dönmesini çok fazla zorlaştıran ve oldukça uzun<br />

sürebilen bir süreç.<br />

Bir psikiyatri dergisinde olmadığımız için bu bozukluğun belirtilerini tek tek yazmanın sıkıcı olacağını<br />

düşündüm. Bunun yerine, travma sonrası stres bozukluğunu konu alan Fearless filminden örneklerle<br />

bu bozukluktan muzdarip olan kişilerin neler yaşadığını anlamaya çalışalım.<br />

Öncelikle bilmemiz gerekiyor ki, bu hastalığı herkes aynı şekilde tecrübe etmiyor. Hastalığın seyri<br />

afetin büyüklüğüne ve afetzedenin afet gibi beklenmedik bir duruma karşı oluşturduğu savunma<br />

mekanizmasına göre değişiyor. Örneğin Fearless filmindeki uçak kazasında bebeğini kaybeden Carla,<br />

film boyunca bebeğinin ölümü için kendini suçlayıp bu sebepten ani ağlama krizleri yaşarken; ana<br />

karakterimiz olan, kazada herhangi bir kayıp yaşamayan Max kendini korkusuz olduğuna inandırarak<br />

üzüntü gibi duygularını yaşamayı ve kazaya<br />

karşı herhangi bir duygusal tepki vermeyi reddediyor.<br />

Kazaya verdikleri bu tepkilerden yola çıkarak hangi karakterimiz hastalığı daha ağır geçirmiştir<br />

dersiniz?<br />

Doğru cevap: Max. Çünkü bu hastalığı atlatmanın yolu kesinlikle travmanın etkilerini bastırmak veya<br />

görmezden gelmekten geçmiyor, aksine bu durum iyileşme sürecini oldukça zorlaştırıyor.<br />

22

---

Karakterimiz Max kaza anından sonra hiçbir şey olmamış gibi neşeli müzikler dinleyerek,<br />

eski bir arkadaşını ziyaret ederek ve kaza hakkında onunla konuşmak isteyen psikiyatristine<br />

tokat atıp susturarak her ne kadar travmayı atlatabildiğini düşünse de, bu sadece hastalığının git gide<br />

kötüleşmesine sebep oluyor. Az önceki örneklerden dolayı muhtemelen ‘kim bir afetten sonra bu<br />

şekilde davranır ki?’ diye düşünüyorsunuz.<br />

Ancak maalesef hastaların çoğu olaylara verdikleri tepkilerin sonucu da şekillendireceğini düşünerek<br />

savunma mekanizmalarını travmayı görmezden gelecek şekilde oluşturuyor. Travmayı daha kolay<br />

atlatanlar ise travma anıyla yüzleşenler, duygularını çevrelerindekiyle paylaşanlar ve sorunları için<br />

yardım almayı seçenler oluyor.<br />

Bu hastalığın başka bir etkisi de, afetzedeyi başına gelenler için suçlayacak birini bulma arayışına<br />

itmesi. Bu durumda yine afetzedelerin tepkileri farklılık gösterebiliyor. Örneğin, kişi eğer afet<br />

sırasında bir kayıp vermediyse kendini suçlayabiliyor. Neden mi? Hayatta olduğu için. ‘Neden ben<br />

değil de onlar?’ diye bir sorgulamaya girerek kendinin hayatta olmasından dolayı vicdan azabı çekebiliyor.<br />

Çoğu zaman bu durum afetzedenin yemek yeme, uyku gibi yaşamsal faaliyetlerinin aksamasına<br />

sebep oluyor, çünkü kişi yemek yemeyi bile hak etmediğine inanıyor. Bunun filmdeki örneği, Max’in<br />

uçak kazasından sonra tekrar uçakla seyahat etmeye çalışarak veya alerjisi olduğu halde çilek yiyerek<br />

bilinçsizce kendine zarar vermeye çalışmasıydı. Max bu şekilde vicdan azabını hafifleteceğine inanıyordu.Afette<br />

bir kayıp verenler ise hem kendini hem başkalarını suçlamaya eğilimli olabiliyor. Örneğin,<br />

uçak kazasında bebeğini kaybeden Carla, uçağın düşme anında kendisine yardımcı olan hostesi<br />

suçlamıştı. Gerekçesi ise ‘hostesin ona her şeyin yoluna gireceğini söylemesi, ancak hiçbir şeyin<br />

yoluna girmemesi’ idi.<br />

Tüm bunların yanında afetzedeler hayatlarından soyutlanıp çevrelerindeki<br />

her şeye karşı yabancılaşabiliyor. Kişi, normalde çok<br />

sevdiği işlerden ve insanlardan<br />

kendini izole edip tamamen kafasında yaşamaya başlıyor. Bu süreçte kişinin muhtemelen<br />

travma anı hakkında konuşmak istemeyeceğini belirte-<br />

lim. Yine de, travma anı hakkında<br />

konuşma isteği olsa da bunu aynı travmayı tecrübe<br />

etmiş biriyle yapmak istiyor,<br />

çünkü diğerlerinin onu anlamayacağını<br />

düşünüyor. Bunun çok net<br />

bir örneğini Fearless filminde görmek<br />

mümkün. Başrolümüz<br />

Max,<br />

normalde çok sevdiği karısı ve çocuklarını kazadan<br />

sonra kendinden<br />

uzaklaştırıyor ve bu süreçte iletişime geçtiği tek kişi<br />

aynı uçak kazasında bulunmuş<br />

Carla oluyor. Max ve Carla kazadan önce tanışmı- yorlardı, ancak kazayı birlikte<br />

tecrübe etmeleri birbirlerine duygusal bir yakın-<br />

lık hissetmelerine sebep oldu.<br />

Öyle ki Max, hastalık sürecinde Carla’ya aşık oldu-<br />

ğunu bile düşündü. Oysaki bu<br />

sadece hastalığın verdiği bir yanılgıydı.<br />

23<br />

süreçte ona travma anını hatır-<br />

Normalde tepki vermediği şeyler<br />

verebilir. Max’in, oyun oynarken<br />

konsolunu çöpe atması gibi.<br />

Ayrıca, kişi çoğu zaman bu hastalığı yaşadığı<br />

latacak her şeye büyük bir öfke ve nefretle yaklaşır.<br />

sinirini bozar hale gelir ve bunlara çok büyük tepkiler<br />

‘öldüm’ diyen oğluna sinirlenip ani bir tepkiyle oyun<br />

Tüm bunlardan anlayabileceğimiz üzere, afetlerin<br />

fiziksel etkileri bir şekilde iyileşse de psikolojik etkileri<br />

daha az görünür olmasına rağmen iyileşmesi çok<br />

daha uzun zaman alıyor. Yine de afet sonrası ortaya<br />

çıkan bu tarz psikolojik rahatsızlıkların çözüme<br />

kavuşması imkansız değil, aksine afetzede<br />

psikolojik tedavi süreciyle sağlığına kavuşabiliyor.<br />

Filmimizdeki karakterler sağlığına<br />

kavuştu mu diye sorarsanız, spoiler. Ancak<br />

şunu söyleyebilirim ki, çözüm travma<br />

anıyla yüzleşip hastalığı kabullenerek<br />

yardım almakla başlıyor.

---

Elif Kalafat<br />

Defterler, kendi konforlu ve güvenli alanImIZI oluştururken ihtiyaç<br />

duyduğumuz daimî yoldaşlarImIZ... Hepimizin, içselleştirdiği ve elinin<br />

altIndan ayIrmak istemediği bir defteri vardIr. O deftere kavuşana dek çoğumuz<br />

sayIsIZ kez denemeler yaparIZ. Bazen bu sektör bizi bir karadelik<br />

gibi içine çeker, defterlerle dolu bir dehlize sürükleniyormuş hissine kapIlIrIZ.<br />

Ne mutlu ki, bu sektörde yolumuzu aydInlatan ve hepimizin aradIğI<br />

o şanslI defter olmaya aday bir marka var: Kağıtco! Gelin, bu markanIn<br />

kurucu ortağI olan Elif Kalafat’In ve defterlerinin hikayesine ortak olalIm.<br />

Elif Kalafat, 21 yaşında. London School of Economics’te (LSE) ve İstanbul<br />

Bilgi Üniversitesi’nde, Ekonomi ve Yönetim bölümünde öğrenimine devam<br />

ediyor. Sayfalarca İyilik adInda bir sosyal girişimi ve Kağıtco adInda<br />

kurucu ortağI olduğu bir defter markasI Var. YakIn zamanda ünlü bir<br />

Instagram hesabİ olan ve dünyanIn dört bir tarafIndaki Müslüman kadInlarIn<br />

ilham verici öykülerine yer veren MUSWIB’e bir röportaj verdi. RöportajInda<br />

girişimlerinin ana kaynağI olan mottosundan şöyle bahsediyor: “İnsanlarIn hikâyelerinin<br />

bir parçasI olmak beni çok mutlu ediyor. Aynİ Zamanda, bende var olan bir<br />

şeyin muhakkak ki zekâtInI Vermem gerekiyor gibi hissediyorum, bu bir bilgi de<br />

olabilir bir beceri de. SanIrIm bu yüzden, hiçbir şeyi sadece kendim için yapamIyor,<br />

hep birilerinin de benimle beraber faydalanmasInI istiyorum.”<br />

Bu doğrultuda, kendisini fark ettiği günden beri çabalIyor. Hep bir derdi var, her<br />

içinde “faydalI olmayI” gözetiyor. Çevremizi güzelleştirmenin kendi dünyamIZda<br />

büyük farklar yaratacağIna inanIyor. Sayfalarca İyilik adInI Verdiği sosyal<br />

girişimi ile fon oluşturup ihtiyaç sahibi ailelere yardIm ediyor, sosyal medyada düzenli<br />

şekilde bilgilendirici içerikler üretiyor, üyeleriyle 6 özel alanda okumalar yapIyor.<br />

En önemlisi de ekibiyle birlikte üyelerine kendilerini keşfetmeleri için bir alan<br />

yaratmaya çalIşIyor, hata yapIp deneyim kazanmalarInI istiyor.<br />

Deyim yerindeyse bulaşıCI iyilik zincirine her geçen gün yeni halkalar eklemekle<br />

meşgul.<br />

Diğer bir gayreti ise defterler. Elif, hep çok defteri olan biriymiş fakat sevdiği özelliklerin<br />

tek bir defterde toplandIğIna hiç rastlamamIş. Kendi tabiriyle “mükemmel<br />

defter” arayIŞI, KAGITCO markasInI oluşturmasIna vesile olmuş. TasarIm alanInda<br />

yetenekli arkadaşıyla ortak olup bu içe giren Elif, geçtiğimiz yIl, seri üretim olmayIp<br />

özel bir tasarIma sahip olan, yazarken kişinin özgür hissettiği iç kâğIt ve dokulu<br />

kapak kâğItlarIna sahip ilk defterleri bizlerle buluşturdu. Defterlerinin bazI müşterileri<br />

için çok değerli bir günlük, bazIlarI için yanIndan ayIrmadIğI bir ajanda, bazIlarI<br />

için de en sevdiği resim malzemesi olduğunu<br />

belirten Elif, KAGITCO’nun başarIlI bir kadIn<br />

girişimi olduğunu şu cümlelerle özetliyor: “TasarImIndan,<br />

üretimine; satIŞINdan muhasebesine<br />

kadar her noktasIyla iki genç kadIn olarak bire bir<br />

ilgilendik. MatbaacIlar sitesi gibi erkek egemen<br />

bir üretim alanInda bunu başarabildiğimiz için<br />

mutluyum.”<br />

Genç kadIn girişimcilerin sayISInIn giderek arttIğI<br />

bir dünyada yaşamak oldukça umut verici. İlham<br />

verici başarI hikayelerinin de başarI olgusunda<br />

bulaşıcı bir rol üstlendiğini düşünüyoruz. Yeni<br />

sayImIZda, Elif gibi pIrIl pIrIl diğer girişimcilerin<br />

birbirinden güzel öyküleriyle görüşmek üzere!<br />

24

---

Şule Yücebıyık<br />

25<br />

Çoğunluklu gençler tarafından, Bilim Virüsü kurcusu olarak tanınan Şule Yücebıyık’a birde burdan bakalım.<br />

1973 İstanbul doğumlu olan Şule Yücebıyık, 1994 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Uluslararası<br />

İlişkiler Bölümü’nden mezun oldu. Mezun olduğu üniversitenin aynı bölümünde Avrupa Birliği ve<br />

Uluslararası İlişkiler Tarihi alanında yüksek lisans yaptı. Ardından profesyonel iş yaşamına TRT İstanbul<br />

Haber Merkezi’nde başlayan Yücebıyık, 1994 yılında Yeni Yüzyıl Gazetesi ekonomi muhabiri olarak devam<br />

etti. 1996 – 2005 arasında Milliyet’in Ekonomi Bölümü’nde muhabir, köşe yazarı ve editör olarak çeşitli<br />

görevlerde bulundu. 2005-2008 yılları arasında Başkan Yardımcısı olarak geçtiği Global Hill & Knowlton<br />

Halkla İlişkiler Ajansı’nda 2008 yılına kadar bulunan Yücebıyık, daha sonra Borusan Holding<br />

Kurumsal İletişim Direktörü olarak görevini 10 yıl sürdürdükten sonra<br />

bu görevinden ayrıldı.<br />

Kurumsal İletişimin ‘sosyal fayda yaratma’ merkezli olarak yönetilmesi<br />

gerektiğine motto edinen Şule Yücebıyık, bu alanda faaliyet gösteren yerel<br />

ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarında aktif görev alıyor. 2014’ten<br />

bu yana BM’ye bağlı Women Empowerment Principles’ın (WEP’s)<br />

Uluslararası Danışma Kurulu üyeliğini sürdürüyor. Savunucusu olduğu<br />

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği alanında bir çok hareket başlattı. Örneğin;<br />

#SevgiDildeBaşlar ve #AdınıKoy gibi hareketleri ile kamuoyunda büyük<br />

etki yarattı.<br />

Şule Yücebıyık, ‘Türkiye’nin en büyük kurumsal iletişim profesyoneli<br />

ağı olan, Kurumsal İletişimciler Derneği’nin (KİD) Başkandır. Aynı<br />

zamanda sosyal iletişimlerini artırmak isteyen, dünyayı değiştirebileceğine<br />

inan ve hedefleyen kurumlara danışmanlık ve iletişim hizmetleri<br />

sunmak amacı ile Science Of Impact platfomunu kurmuştur. Şu an<br />

Science Of Impact platfomu ile Birleşmiş Milletler’in 17 Küresel<br />

Amaç’ına hizmet eden ‘etki projeleri’ geliştiriyorlar.Aynı zamanda<br />

Yücebıyık,2018 yılında Tek yolun bilim olduğunu inanarak çıktık<br />

yola sloganı ile, lise hazırlık, 1,2 ve 3. Sınıfta okuyan, bilim tutkusu olan<br />

öğrencilere 21’inci yüzyıl yetkinlikleri kazandırma amacı ile Bilim Virüsü<br />

adlı sosyal girişimini kurdu. bilimin insanlığın ortak dili olduğuna inanan<br />

gönüllü kurum ve kişilerle birlikte yüzlerce gence virüs bulaştırmaya ve<br />

gençleri her koşula adapte etmeye devam ediyor.<br />

En önemlisi 8 mart dünya kadınlar gününde Avrupa Komisyonu’nun<br />

stratejik ortağı olan ve Avrupa’nın 21 ülkesinde, bir çok kişi ve kuru<br />

mun temsil edildiği Euclid Network tarafından Avrupa’nın en iyi 100<br />

kadın sosyal girişimci arasına girmeyi başarmıştır.<br />

Şule Hanımın bilimin ışığında, sevgi ve azim ile elde ettiği bu<br />

başarı tüm insanlığa, bilhassa biz kadınlara ilham oluyor, olmaya da<br />

devam edecek. Girişimci kadınların sayıca fazlalaştığı güzel günlerde,<br />

yeni başarı biyografileriyle görüşmek dileği ile...”

---

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

2021 EKİM <strong>Sayısı</strong><br />

Betül Solmaz<br />

Afganistandaki yeni oluşumu<br />

Taliban.<br />

Deoband medreselerinin katkısı<br />

neler? - sayfa 3<br />

“70 sente muhtaç<br />

Türkiye”den<br />

New York<br />

Türkevi açılışına<br />

Bazılarınız bu söyleme zamanında<br />

tanıklık etti bazılarınızsa bu söylemle<br />

şu an karşılaşmakta. Ama aslında Başbakan<br />

Demirel o dönemlerin sıkıntılı<br />

sürecini tasvir etmiş. 1970’ler Türkiye<br />

adına sıkıntılı ve zikzaklı dönemlerdi.<br />

Özellikle Türk-Amerikan ilişkisinin<br />

en zorlu olduğu dönemlerinden biriydi<br />

de diyebiliriz. İlişkilerin gerilmesinin<br />

başlıca sebebi, 1974 Kıbrıs Barış<br />

Harekâtı sonrasında ABD’nin Türkiye’ye<br />

uyguladığı üç yılı aşkın sürecek<br />

olan silah ambargosuydu. Bu ambargo<br />

Türkiye’nin ekonomisine büyük bir<br />

darbe olmuştu. Bu duruma karşılık<br />

olarak Süleyman Demirel Türkiye’de<br />

bulunan Amerikan askerî ve istihbarat<br />

üslerini Türk Silahlı Kuvvetlerine devretme<br />

kararı vermişti. Ayrıca krediler<br />

alınarak dönen bir hükümet sisteminin<br />

oluşmasıyla ekonomik kriz yaşayan<br />

Türkiye aynı zamanda batı dünyasında<br />

da baş gösteren ekonomik krizlerle<br />

de karşı karşıya kalmıştı. Bir diğer<br />

yandan koalisyon hükümetleriyle de<br />

siyasi sürtüşmelerin yaşanmasıyla<br />

tüm bu sıkıntılı süreçte takdir edersiniz<br />

ki Türk- Amerikan ilişkileri de<br />

fazlasıyla gerilmişti. Tam da böyle bir<br />

dönemde Türk - Amerikan ilişkilerini<br />

düzeltmek, imajımızı yeniden şekillendirmek<br />

için dönemin Başbakanı<br />

Demirel ve dönemin Dışişleri bakanı<br />

Çağlayangil 3.2 milyon dolar ödeyerek<br />

satın alınan Birleşmiş Milletler<br />

Genel Merkezi’nin karşısında bulunan<br />

New York Türkevi, 3 <strong>Ekim</strong> 1977<br />

açıldı.Açılışından itibaren çeşitli kültür<br />

sanat etkinliklerine de ev sahipliği<br />

yaptı.<br />

Oyun değiştirici kart<br />

AUKUS mu?<br />

Avustralya’nın ihaneti...- sayfa 5<br />

Ancak zamanla binanın ihtiyaçları<br />

karşılamakta yetersiz kalması üzerine,<br />

yıkılarak yerine yenisinin yapılmasına<br />

karar verildi. Temeli 2017<br />

yılında Cumhurbaşkanı Recep<br />

Tayyip Erdoğan tarafından atıldı.<br />

Ve hepimizin bildiği üzere açılışı da<br />

20 Eylül 2021 tarihinde gerçekleşti.<br />

1.5 milyar dolar değerinde olan<br />

bina toplam 36 kattan oluşuyor.<br />

İçinde misafirhane, yurt, 200 kişilik<br />

oditoryum, toplantı, sergi salonları,<br />

20 araçlık otoparkın yanı sıra BM<br />

Temsilciliği ve NY Başkonsolosluğu<br />

bulunmakta. Aynı zamanda<br />

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti<br />

New York Temsilciliği de Türkevi’nde<br />

faaliyet gösterecek. Tasarımı<br />

Amerikan mimarlık firması Perkins<br />

Eastman tarafından yapıldı. Baş<br />

mimarı<br />

Jonathan Stark, Türkiye’ye gelerek<br />

inceleme yaptıktan sonra projeye<br />

son halini verdi.<br />

Bina tasarımda özellikle Selçuklu<br />

ve Osmanlı mimari motiflerden<br />

olan “Lale” dikkat çekiyor. Binanın<br />

bana göre en büyük özelliği<br />

yeşil bina kapsamında olan “Leed<br />

Silver” sertifikasına sahip olması.<br />

Yani yağmur sularının biriktirilerek<br />

kullanılmasına olanak sağlayan depo<br />

sistemiyle çevre dostu gökdelen<br />

özelliği taşıyor.<br />

Binanın fiziki özellikleri kadar açılışa<br />

katılan kişiler büyük önem arz<br />

etmekte bizler için. Açılışta yoğun<br />

bir programı olmasına rağmen BM<br />

Genel Sekreteri Antonio Guterres<br />

de yer aldı.<br />

Çin versiyonlu Mortgage krizi<br />

kapıda mı?<br />

Evergrande birden nasıl bu hale<br />

geldi? - sayfa 9<br />

Önem arz eden bir diğer isim ise<br />

açılışa katılımıyla Yunanistan<br />

ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi<br />

kesiminde tepki alan, 2019’da<br />

Rum Patrikhanesi tarafından<br />

Amerika Birleşik Devletleri’ne,<br />

Başpiskopos olarak atanan İstanbullu<br />

Türk vatandaşı Elpidophoros<br />

Lambriniadis.<br />

Türkevi’nin açılışıyla birlikte,<br />

burada yürütülecek olan sanat ve<br />

kültürel faaliyetlerin ülkemizin<br />

imajına büyük katkılar sağlayacağı<br />

kesin. Ancak naçizane bu<br />

konu üzerinde bir şeyi hatırlatmakta<br />

fayda var. Ülkemizde çözülmemiş<br />

birçok sorun olabilir,<br />

bu sorunların çözülmesini talep<br />

etmemiz ve çözülene kadar da<br />

takibinde olmamız en doğal haklarımızdan<br />

bir tanesi ancak ülke<br />

adına iyi işler gerçekleştirilirken<br />

bunları siyasetçiklerimize alet<br />

etmemeliyiz. Rekabet kültüründeki<br />

ötekinin mutluluğu benim<br />

mutsuzluğum, ötekinin başarısı<br />

benim başarısızlığım algısını bu<br />

konularda ortadan kaldırmamız<br />

gerek. Ülke adına iyi bir şey<br />

varsa sahip çıkmasını ve takdir<br />

etmesini bilmemiz gerek. Erich<br />

Fromm’un çok güzel bir sözü<br />

var: “Her toplum<br />

ihtiyaç duyduğu<br />

karakteri üretir”.<br />

Bizim<br />

ülkemizin<br />

de ihtiyaç<br />

duyduğu karakter<br />

ya da<br />

ideoloji her<br />

ne derseniz<br />

bu “Adalet”<br />

olmalı.

---

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

2<br />

“Kiralar artıyor,<br />

maaşlar yerinde<br />

kalıyor” Sloganı Bu<br />

Sefer de Almanya’da!<br />

Almanya’nın başkenti Berlin’de, ülkede artan<br />

konut fiyatlarını protesto etmek için ülkenin çeşitli<br />

bölgelerinden gelen binlerce kişi Alexander<br />

Meydanı’nda toplandı.<br />

Meydanda “Yerinden edilme ve kira çılgınlığına<br />

karşı Berlin ittifakı” tarafından “Herkes için<br />

konut. Yüksek kiralarla semtlerimizden kovulmaya<br />

hep birlikte karşı çıkalım” sloganları<br />

yükseldi.<br />

Protestocular daha sonra üzerinde “Kira artışlarını<br />

durdurun”, “Herkes için konut”, “Kar için<br />

değil, insanları için konutlar”, “Kiralar artıyor,<br />

maaşlar yerinde kalıyor. Yeter artık!” ve “Bu<br />

kent bizim” yazan pankart ve dövizler taşıyarak<br />

Unter den Linden ve 17 Haziran caddeleri üzerinden<br />

Zafer Anıtı’na kadar yürüdüler.<br />

Aynı zamanda protestocular, federal ve eyalet<br />

hükümetleri, kira artışlarına karşı mücadele<br />

etmemekle suçladı ve yetkililerden kiraların<br />

artmasına karşı önlemelerin alınması ve herkese<br />

kiraları ödeyebileceği konutların sağlanması<br />

talep edildi.<br />

Bunun üzerine konutları elinde bulunduran şirketlerin<br />

kamulaştırılması durumu referanduma<br />

gidecek.<br />

Türk Müzeleri Hakkettiği<br />

Değeri Görmeye Başladı!<br />

Dünyanın en önemli çağdaş arkeoloji müzelerinden olan Troya Müzesi, 2020<br />

Avrupa Yılın Müzesi Özel Takdir Ödülü’nü almasının ardından Avrupa’nın<br />

önemli müze ödüllerinden 2020/2021 “Avrupa Müze Akademisi Özel<br />

Ödülü”ne layık görüldü. Troya Müzesi, Avrupa Yılın Müzesi ile Avrupa Müze<br />

Akademisi Özel Ödülleri’nin her ikisini de alan ilk Türk müzesi oldu.<br />

Troya Müzesi, 14 ülkeden 50’den fazla müzenin başvurduğu bu ödülün sahibi<br />

oldu. Jüri, Troya Müzesi’ni, “Enerjik ve ileri görüşlü, duvarları dışındaki<br />

zengin arkeolojik alanların modern sakinlerini kendi toplumlarının tarihiyle bir<br />

araya getirmesi bakımından diğer müzelere örnek” diye tanıttı. Müze, Birleşmiş<br />

Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından 1998’de<br />

Dünya Kültür Mirası Listesi’ne dahil edilen Çanakkale merkeze bağlı Tevfikiye<br />

köyünde yer alan 5 bin 500 yıllık geçmişe sahip Troya Antik Kenti’nin<br />

girişinde bulunuyor. Yapımına 2013’te başlanan ve 2018’in ekim ayında<br />

ziyarete açılan 90 bin metrekare büyüklüğe sahip 3 katlı Troya Müzesi, müze<br />

teşhir, depolama, idari birimler, sosyal donatı mahalleri ile açık teşhir, peyzaj<br />

ve ziyaret alanlarından oluşuyor.Müzeyi gezerken Troas Bölgesi Arkeolojisi,<br />

Troya’nın Tunç Çağı, İlyada Destanı ve Troya Savaşı, Antik Dönemde Troas<br />

ve İlion, Doğu Roma ve Osmanlı Dönemi, Arkeoloji Tarihçesi, Troya’nın İzleri<br />

hikayelerine tanıklık edeceksiniz. Özellikle eski kazı başkanı Prof. Dr. Manfred<br />

Osman Korfmann’ın en büyük hayallerinden biriydi ören yerinin yanı<br />

başında kurulacak bir Troya Müzesi. Bu konuda emeği geçen herkese teşekkür<br />

eder, bu tarz gururlandırıcı haberlerin devamını dileriz.<br />

Mavi, sürdürülebilir gelecek için bir adım<br />

daha attı. Kampanyanın ismi “Mavi Dönüşüm<br />

Başladı”. Marka, sürdürülebilirlik<br />

stratejisi kapsamında Geri dönüştürülmüş<br />

plastik şişeler ve malzemeler ile daha az su<br />

ve daha az enerji harcayarak, %100 vegan<br />

olmak özelliği taşıyan jean üretti. Doğaya<br />

daha saygılı ürünler yapma mottosuyla iki<br />

yıl önce hayata geçirdiği All Blue koleksiyonunu,<br />

geri dönüştürülmüş plastik şişelerden<br />

üretilen yeni Mavi Pro Sport Repreve®<br />

koleksiyonu ile genişletti.<br />

Lider Markadan Örnek Proje<br />

Böylelikle yeni koleksiyon için 593 bin 750<br />

plastik şişe geri dönüştürüldü.<br />

Mavi CEO’su Cüneyt Yavuz koleksiyonun<br />

lansmanında çarpıcı sözlerinden biri ise:<br />

“Lider marka sorumluluğuyla sürdürülebilir<br />

bir gelecek için üzerimize düşen sorumluluğu<br />

almaya çevresel sürdürülebilirlik odaklı<br />

uygulamalarımızı arttırarak doğayı koruyan,<br />

tasarruf ve verimlilik sağlayan ürünler geliştirmeye<br />

devam edeceğiz”. Tüm markaların<br />

yaşadığımız dünyaya daha saygılı<br />

olduğu zamanları da görmek dileğiyle…<br />

Betül Solmaz

---

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

<strong>LAF</strong> GAZETESİ 3<br />

Taliban<br />

Afganistan, Orta Asya’nın güneyinde<br />

yer alan, yaklaşık 40 milyon<br />

nüfusunun büyük çoğunluğunu<br />

Peştunların, Hazaraların, Taciklerin ve<br />

Özbeklerin oluşturduğu başkenti Kabil olan bir<br />

ülkedir. Afganistan’ın tarihi boyunca çeşitli dış<br />

müdahalelere maruz kalmış bir devlet olduğu<br />

görülmektedir. 1919 öncesi dönemde İngiliz<br />

Anonim Şirketi East India Company tarafından<br />

ele geçirilen Afganistan, babasının ölümü sonucu<br />

başa geçen Amanullah Han ile topraklarındaki<br />

yabancı işgalini temizlemeye başladı.<br />

Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile dostane<br />

ilişkileri ile tanınan Amanullah Han 1919<br />

yılında İngiltere ile gerçekleştirdiği<br />

Rawalpindi Antlaşması ile 50 yıl sürecek<br />

bir monarşi yönetiminin temellerini atmış<br />

oldu. Muhammed Zahir Şah’ın tahttan<br />

indirilip yerine eski Başbakan Muhammed<br />

Davud Han’ın getirilmesiyle Afganistan<br />

Cumhuriyeti kuruldu.<br />

İlerleyen zamanda sosyalist devrimle de<br />

karşılaşan Afganistan, bu dönemde<br />

Sovyetler Birliği tarafından işgal edildi.<br />

Sovyetlerin ülkeden çekilişi ise 1989<br />

yılına kadar devam etti. 1996 yılında ise<br />

Afganistan tarihinin en önemli<br />

sorunlarından biri haline gelen Taliban,<br />

5 yıl sürecek bir yönetime sahip olup<br />

Afganistan İslam Emirliği’ni kurdu.<br />

Yaşananları daha efektif şekilde idrak<br />

edebilmek için Taliban’ın doğuşuna ve<br />

gelişimine hâkim olmak gerekir.<br />

Yazımızın ilerleyen kısmında bu hususlara<br />

değineceğiz.<br />

Taliban’ın oluşumunda en etkili<br />

faktörlerden birisi de Afganistan’ın<br />

güneyindeki Deoband Medreseleridir.<br />

Radikalleşmiş İslam öğretilerini<br />

kullanan Deoband Medreseleri ile<br />

Peştunların gücünü pekiştirmek<br />

isteyen etnik ideolojinin aynı noktada<br />

buluştuğunu görmekteyiz.<br />

Sovyetlere karşı gösterilen<br />

direnişte yer alan mücahitlerin de<br />

katılımıyla Afgan Talibanı’nın<br />

misyonu<br />

belirlenmiştir.<br />

“<br />

Afganistan Kralı<br />

Hakimiyet-i Milliye<br />

gazetesine verdiği demeçte<br />

şunları söyler:<br />

“Gazi, dünyanın en büyük<br />

adamı ve en mühim<br />

askeridir.Kendileriyle<br />

haberleşiyor,tanışıyor ve<br />

seviyordum. Fakat<br />

görüştükten sonra<br />

kıymetinin büyüklüğünü<br />

daha iyi anladım.”<br />

(Hakimiyeti Milliye, 28.5. 1928.)<br />

Örgütün amaçlarından birisi İslami cihadın zorunluluk<br />

olduğunu insanlara benimsetmektir. En büyük amaçları<br />

ise Afganistan’da şeriat ile hüküm veren bir devletin<br />

kurulmasıdır. Taliban’ın ortaya çıkışındaki bir diğer sebep<br />

ise ülkedeki iç ve dış karışıklıklar olmuştur.“Ülkenin<br />

birçok<br />

kentinde yaşanan çatışmaların yanı sıra<br />

Hizbi İslami partisi ve İttihad-ı İslami partisi arasındaki<br />

çatışmalarda yalnızca Koti Sengi’de 700 kişi hayatını<br />

kaybetmiştir.” (Sönmez, Bozbaş, Konuşul, 2020, s.63)<br />

Bunların haricinde yasa dışı elde ettiği bağışlar da gelir kaynakları<br />

arasında bulunmaktadır.<br />

Örgütün yönetim kısmının Pakistan’ın Quetta şehrinde kurulan<br />

Quetta Şura adlı yapı olduğu bilinmektedir. Taliban’ın<br />

kurucu lideri Molla Ömer’dir. Kurucu liderler arasında Molla<br />

Baradar da bulunmaktadır. Molla Ömer döneminde Taliban’ın<br />

sert bir politika izlediği bilinmektedir. Bilinen özelliklerinden<br />

birisi Müslüman olmayanlarla konuşmak istememesidir. Bir<br />

dönem iş birliği yaptıkları El-Kaide lideri Usame Bin<br />

Ladin’le aralarındaki en önemli farklardan birisinin bu<br />

olduğu düşünülmektedir. Buna ek olarak kendisinin<br />

ölümü sonrası vekili Molla Baradar, Molla Ömer’e<br />

nazaran daha ılımlı bir politika yürütmüştür. Müzakere<br />

süreci Molla Baradar’ın döneminde başlamıştır.<br />

1996-2001 yılları arasında Afganistan İslam Emirliği<br />

olarak yönetimde söz sahibi olan Taliban, 2001’deki<br />

Amerikan İşgali sonucu rejiminin devrilmesi<br />

sonucu ile karşı karşıya kaldı. Bu durumun sebep<br />

leri arasında Usame Bin Ladin’in Amerika<br />

Birleşik Devletleri’ne teslim edilmemesi olduğu<br />

bilinmektedir. İlerleyen süreçte Taliban ve<br />

Amerika arasında gerginlikler yaşandı.<br />

Taliban, intihar bombacıları ile saldırılar<br />

düzenlerken Amerika ise bu duruma bölge<br />

ye asker sevkiyatı gerçekleştirerek cevap<br />

verdi. Barış müzakerelerinin başlangıcı<br />

2010 yılında kurulan Afgan Yüksek<br />

Barış Konseyi olarak kabul edilir.<br />

Günümüze kadar gelinen süreçte çeşitli<br />

gelgitler yaşansa da 2015 yılında Molla<br />

Ömer’in ölümünün duyurulması ile<br />

sürecin seyri değişti. Nihayetinde 28<br />

Şubat 2020 tarihinde Doha’da<br />

Amerika Birleşik Devletleri ile Taliban<br />

arasında barış antlaşması imzalandı.<br />

Antlaşmanın içeriğinde yaptırımların<br />

kaldırılması, karşılıklı esir takası,<br />

Afganistan’daki Amerika Birleşik Devletleri<br />

ve müttefiklerinin asker sayısının<br />

azaltılması gibi önemli uzlaşma noktaları<br />

bulunmaktaydı.

---

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

4<br />

16 Ağustos 2021<br />

tarihinde Afgan kolluk kuvvetlerinin<br />

Taliban karşısında daha<br />

fazla direnemeyeceği ortaya çıktı.<br />

Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin de ülkeyi<br />

terk etmesiyle Taliban yönetimi devraldı.<br />

Taliban’ın katılımcı bir İslami hükümet<br />

kuracağı iddiası bulunmakta, aynı zamanda katı<br />

görüntüsünden de bazı tavizler verebileceğini de<br />

belirtmektedir. Bu süreçte Rusya ve Çin gibi büyük<br />

güçlerin bölgede söz haklarını kaybetmemek için<br />

çeşitli çalışmalar gerçekleştireceğini söylememiz<br />

mümkün. Taliban’ın kuruluşunda başrolde yer alan<br />

Pakistan’ın da bu dönemde Taliban’ı destekleyeceğini<br />

düşünüyorum. 20 yılı aşkın bir proje olan Taliban,<br />

Pakistan’ın içinde yaşanabilecek olası bir Peştun<br />

sorununu da önlemiş oldu. Taliban’ın bu seferki<br />

yönetim tecrübesinin öncekisine kıyasla daha meşru<br />

olacağını söylemek, sanırım yanlış olmaz. 2000’li<br />

yılların başında sadece Pakistan, Suudi Arabistan ve<br />

Birleşik Arap Emirlikleri tarafından tanınan Taliban<br />

yönetimi, günümüzde ise uluslararası arenada kendine<br />

yer bulacak gibi duruyor. İngiltere Savunma Bakanı<br />

Ben Wallace, belirli normların karşılanması durumunda<br />

Taliban’la çalışabileceklerini belirtti. Bununla<br />

birlikte, birçok ülke diplomatik merkezlerini halen<br />

aktif bulunduruyor. Taliban’ın iddia ettiği ılımlı yönetim<br />

anlayışını gerçekleştireceği kanaatindeyim. Ancak bu<br />

anlayışın uluslararası camiayı ne kadar tatmin edeceği<br />

konusunda şüphelerim bulunuyor. Taliban’ın henüz bütün<br />

şartlarında mutabakata varılmamış bir anlaşma sonrası<br />

yönetimi ele geçirmesi de tereddütleri artırmaktadır.<br />

Taliban tarafından “işgalci” olarak adlandırılan NATO<br />

ve ABD askerlerinin aslında ülkedeki temel hak ve<br />

hürriyetlerin korunmasında önemli bir araç olduğunu<br />

düşünmekteyim. Ortak endişelerden birisi de özellikle<br />

kadınların ve çocukların temel haklarının korunmasıdır.<br />

Bölgenin tarihinin getirmiş olduğu psikolojik<br />

ve toplumsal baskılar, sağlıklı bir sürecin yaşanmasının<br />

önündeki en büyük engeldir. Şahsi<br />

görüşüm, Afganistan’ın kendi kaderine<br />

bırakılabilecek ehliyete sahip olmadığı<br />

yönündedir. Taliban, adil bir şekilde seçim<br />

yapılmasını kabul etmeli, saldırgan tutumundan<br />

vazgeçmelidir. İnsan haklarına<br />

ve hürriyetlerine saygılı bir yönetim<br />

sergileyeceğini uluslararası camiaya<br />

kanıtlamalıdır. Uluslararası örgütler<br />

Afgan halkının yanında bulunmalı<br />

ve bu sürecin en yakın<br />

takipçilerinden olmalıdır.<br />

Yusuf Ziya Ekşi

---

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

5<br />

Oyun<br />

Değiştirici<br />

Kart<br />

AUKUS Mu?<br />

Avustralya, Fransa ile 2016 yılında imzaladığı 90<br />

milyar dolara ulaşan devasa denizaltı anlaşmasını<br />

iptal etti. İptal edilen anlaşma yerine Avustralya,<br />

ABD ve İngiltere birlikte yeni bir üçlü güvenlik<br />

ortaklığına gidecek ve nükleer denizaltılar üretecekler. Bu<br />

gelişme ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris<br />

Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison tarafından<br />

düzenlenen basın toplantısında resmi olarak duyuruldu. Basın<br />

toplantısında Biden tarafından “mevcut tehditlere yönelik<br />

bir güncelleme” ve “ittifaklara yatırım” olarak lanse edildi.<br />

Açıklanan bilgilere göre üç ülkenin oluşturacağı yeni güvenlik<br />

paktının kısa ismi AUKUS olacak. Aslıda AUKUS anlaşması,<br />

16 yıl önce Hindistan, Japonya, Avustralya ve ABD arasında<br />

varılan Dörtlü Güvenlik Diyaloğu’nun, Batılı ülkeler tarafından<br />

oluşturulan ve yeniden devreye sokulan bir pakt olarak tanımlarsak<br />

yanlış söylemiş olmayız.<br />

Atılan bu stratejik adımın Çin’in bölgede yükselen nüfuzunu<br />

kırmak adına olduğu düşünülüyor. Özellikle tartışmalı su yollarından<br />

biri olan ve zengin kaynaklara ev sahipliği yapan Güney<br />

Çin Denizine, Pekin tarafından yapay adacıklar inşa edilmesi<br />

ve Pekin’in buradan gemilerini geçirerek yüzde 90 üzerinde hak<br />

iddia etmesi çevre ülkelerle zıtlaşma yaşanmasına sebebiyet<br />

veriyor.<br />

Canberra’daki Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü’nden<br />

savunma stratejisi uzmanı Malcolm Davis’e göre ise: “Bu<br />

denizaltılar, giderek yükselen ve bölgede sadece ABD’ye değil,<br />

tüm ülkelere meydan okuyan Çin’e karşı Avustralya’nın savunmasını<br />

güçlendirmeyi hedefliyor. Çin’in giderek büyüyen askeri<br />

gücü gerçek bir tehdit oluşturuyor. Her türlü kötü olasılığa karşı<br />

hazırlık yapıyoruz. Buna bu on yıl içinde Tayvan üzerinde ABD<br />

ve Çin’in bir güç savaşına girme olasılığı da dahil”.<br />

Aslında birçok yetkili ABD ile ilgili son birkaç yıldır akıllarda<br />

olan sorulara şimdilik bir cevap bulmuş gibiler. Örneğin;<br />

ABD’nin cesareti var mı? Bu gelişmeyle birlikte bu ve buna<br />

benzer soruların cevaplarının şimdilik evet olduğunu düşünülüyor.<br />

Politico kaynaklarına göre AUKUS kapsamında üç ülke<br />

yapay zekâ, siber savunma, denizaltı sistemleri ve uzun menzilli<br />

saldırı kabiliyetleri hakkında bilgi paylaşımı gerçekleştirecek.<br />

Aynı zamanda nükleer savunma altyapısına dair ülkeler arasında<br />

bilgi paylaşımı da yapılacak.

---

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

6<br />

Plana göre İngiltere, Avustralya’ya nükleer<br />

reaktör teknolojisi konusunda yardımcı olacak.<br />

Aslında Avustralya, dünya uranyum rezervlerinin<br />

yaklaşık %33’üne sahip olmasına rağmen<br />

nükleer enerjiye geçiş yapmış bir ülke değil. İç<br />

kamuoyunda uzun yıllar tartışmalara neden olan<br />

nükleer enerjiye geçiş konusunda Avustralya artık<br />

kesin bir karara varmış gözüküyor. Denizaltılar<br />

ise Avustralya’da üretilecek. Avustralya Başbakanı<br />

Morrison, Avustralya’ya ait olacak nükleer<br />

denizaltıların Fransız Naval Group’un denizaltıları<br />

inşa etmeyi planladığı şehir olan<br />

Adelaide şehrinde üretilecek.<br />

Nükleer denizaltıların Avustralya Donanmasına<br />

büyük bir güç sağlayacağı kesin. Aynı zamanda<br />

Avustralya çok daha yüksekten oynayabilecek bir<br />

konuma da erişmiş oldu. Böylelikle Avustralya,<br />

ABD ve İngiltere’nin yardımıyla dünyada nükleer<br />

denizaltıya sahip olan ülkeler arasında yerini aldı.<br />

Diğer altı ülke ise şöyle: ABD, İngiltere, Çin,<br />

Fransa, Hindistan ve Rusya. Yetkililer ise Avustralya’nın<br />

nükleer denizaltılara kavuşmasının<br />

bölgede jeopolitik bir “oyun değiştirici” olacağı<br />

kanaatinde. İngiliz bir yetkili ise yeni kurulan<br />

güvenlik paktı hakkında şu ifadeleri kullandı:<br />

“AUKUS; içerisinde ABD, İngiltere, Yeni Zelanda,<br />

Avustralya ve Kanada’nın yer aldığı istihbarat<br />

paylaşımı içeren Five Eyes’ın aksine deniz ve<br />

savunma teknolojisi paylaşımına odaklanacak.”<br />

Ancak Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern<br />

yaptığı açıklamada ise Avustralya’ya ait nükleer<br />

denizaltıların Yeni Zelanda sularına giremeyeceğini<br />

belirtti. Ardern, bu kararın iki ülke arasındaki<br />

yakın ilişkileri etkilemeyeceğini de ekledi. Bu<br />

açıklamadan sonra Five Eyes üyesi olan Yeni Zelanda’nın<br />

AUKUS’ta dışarıda bırakılması durumu<br />

seçenekler arasında.<br />

Şu ana kadar anlaşmaya en sert tepki takdir edersiniz ki<br />

onların tabiriyle sırtlarından bıçaklanan Fransa’dan geldi.<br />

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian tarafından<br />

yayımlanan açıklamada şu ifadeler kullanıldı: “Gerçekten<br />

sırtımızdan bıçaklandık. Bu tek taraflı, nezaketsiz ve<br />

öngörülemez kararın Sayın Trump’ın yaptıklarından<br />

bir farkı yok. İtimadımıza ihanet edildi. Müttefikler<br />

birbirine bunu yapmaz. Bu anlaşmayı bizzat ben<br />

müzakere etmiştim.” İngiltere Savunma Bakanı Ben<br />

Wallace, Fransa’yı “İngiltere’nin Avrupa’daki en<br />

büyük partneri” olarak nitelendirdi. Aynı zamanda<br />

Fransa’nın “arkasından iş çevirmediklerini” de<br />

vurguladı. İngiltere’nin bu açıklamalarına Fransa<br />

içinden ne dedi bilinmez ama ben: “Hoş geldin<br />

Hüsamettin Cindoruk!” derim. Fransa’nın eski Washington<br />

Büyükelçisi Gérard Araud ise konuya ilişkin<br />

atılan bir tweet’te şu ifadeler kullanıldı: “Dünya bir<br />

orman. ABD ve İngiltere’nin Avustralya’da Fransa’yı<br />

sırtından bıçaklaması Fransa’ya bu acı gerçeği hatırlattı.<br />

C’est la vie (Yaa, hayat böyle işte!)”<br />

Diğer bir tepki ise Çin’den geldi. Çin, AUKUS anlaşmasını<br />

Hint-Pasifik bölgesi için bir tehlike olarak tanımlıyor.<br />

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian,<br />

“ABD, İngiltere ve Avustralya’nın nükleer denizaltı iş<br />

birliğine girmesi bölgesel barış ve istikrarı ciddi biçimde<br />

bozuyor, silahlanma yarışını körüklüyor, uluslararası silahsızlanma<br />

için yürütülen yoğun çalışmalara zarar veriyor”<br />

şeklinde açıklamalarda bulundu.<br />

Ayrıca Çin’in Washington Büyükelçiliği tarafından yapılan<br />

açıklamada ise üç ülkenin “Soğuk Savaş zihniyeti ve ideolojik ön<br />

yargılarından kurtulması gerektiği” not edildi. Öte yandan Çin de<br />

bazı önlemler almaya başladı. 1 Eylül’de kıyılarının yakınından geçen<br />

yabancı gemilere karşı Yeniden Düzenlenen Denizcilik Güvenliği<br />

Trafik Yasası’nı uygulamaya koyan Çin, böylelikle Doğu ve Güney<br />

Çin Denizi’nde yabancı gemileri durdurabilmesi için Pekin’e daha fazla<br />

yetki ve güç sağlamış oldu. Ayrıca Çin yüksek ihtimalle Avustralya’nın<br />

ithalatına yönelik yeni sınırlayıcı politikalarını da devreye sokacağı<br />

kesin.<br />

Ancak 2015’ten beri Çin’le sorunlar yaşayan Avustralya’nın, yeni gelecek<br />

hamlelerden büyük ölçüde etkileneceğini düşünmüyorum.<br />

Çünkü çoktan Avustralya<br />

yeni pazarlara yelken açtı bile.<br />

Özetle atı alan, Üsküdar’ı geçti.<br />

Masada kimin kazançlı çıkacağını<br />

eli güçlü olan söyleyecek…<br />

Beş Göz İttifakı<br />

Betül Solmaz

---

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

<strong>LAF</strong> GAZETESİ 7<br />

Sorun<br />

Havuzu<br />

Eğitim denince aklınıza gelen ilk şey nedir? Kitap mı? Kalem? Öğretmen?<br />

Belki de üniversite... Öğrenim esnasında kullanılan araç gereçler veya denk<br />

geldiğiniz insanlar.. Hadi biraz daha ileri gidelim. Akademi, fikirler, icatlar,<br />

deney araç gereçleri, edebiyatçılar, Shakespeare, Einstein, Mendel, boya<br />

fırçaları, hayal gücü, entelektüalizm... Olması gereken ve olan<br />

arasındaki fark benim için ilk defa bu kadar büyük ve belirgin<br />

çünkü bu soruyu her yaşta ve eğitim seviyesinde olan insanların<br />

olduğu mecralarda sorduğumda aldığım cevaplardan birkaçı<br />

şunlar:‘’Çöp’’, ‘’Uykusuzluk’’, ‘’Sınav’’, ‘’Kölelik’’,<br />

‘’ödev’’, ‘’stres’’, ‘’erken kalkma’’, ‘’can sıkıntısı’’,<br />

Bu cevapları veren insanlar birbirlerinden oldukca farklı<br />

sahipler ama düşününce hepsinin ortak noktası kendilerini<br />

istedikleri adımları atamamış veya çok zor atmış olmaları.<br />

bıkkınlık ve geçirdikleri tüm bu eğitim sürecinde harcanmışlık<br />

söylediklerimin bizi getirdiği noktada sorulması gereken şey şu:<br />

demek ve eksikliğinde neden hayata umutsuz bakan bir insan sürüsü<br />

‘’Zaman kaybı’’, ‘’rutin’’,<br />

‘’harcanmışlık’’...<br />

kişilik, hedef ve kabiliyetlere<br />

gerçekleştirme yolunda<br />

Dolayısıyla üzerlerinde bir<br />

hissi var. Buraya kadar<br />

Kendini gerçekleştirmek ne<br />

oluşuyor?<br />

yerde görmek için attığı<br />

Kendini gerçekleştirmek, kişinin kendisini olabileceğini düşündüğünü<br />

adımların boşa çıkmamasıdır. Bir amaç uğrunda kendisi için sonucunu alabildiği eforu sarf etmesi, bulunduğu<br />

noktadan mutlu ve mutmain olmasıdır. Felsefenin temel sorularından olan “Neden varım?” sorusu insanın<br />

bu hayatta bir amacının olması gerektiğinin ve kendisine gidecek bir yol tanımladığının en büyük<br />

delillerden biri sanırım. Bir şey yapmalıyız, amaç ve uğruna zaman harcayacağımız bir şeylere ihtiyacı<br />

var ruhumuzun. Bu durumda o şeylere sahip olmadığımızda veya harcadığımız tüm efora rağmen<br />

hedefe ulaşamadığımızda içimizde oluşan büyük boşluğu ve yıkıcılığını tahmin etmek zor<br />

olmamalı.“5 yıl sonra kendini nerede görüyorsun?” sorusuyla anca tüm eğitim öğretim hayatı<br />

bittikten sonra muhattap olan insanımız bu soruya “Emin değilim” cevabını verdiğinde<br />

şaşırmamak lazım çünkü okuldayken sadece önüne konulanları ezberlemesi ve istenilen<br />

zamanda kusması öğretildi. Sınav her şeydi ve matematikte kötü olmak hayattaki her<br />

şeyden daha ölümcüldü. Nasıl hissettiği hiçbir zaman önemli olmadı ve tüm kabuslar<br />

aynı soruyla başlıyordu: ‘’Kaçıncı oldun?’’<br />

Baştaki soruya geri dönelim. Eğitim denilince akla ilk gelen kelimelerden biri<br />

olarak sık<br />

karşılaştığım cevaplardan biri de “Finlandiya” idi. Bu ülkenin neyi farklı yaptığına<br />

biraz dikkatli<br />

baktığımızda öğrenciyi mutlu ve zihnen sağlıklı tutmaya odaklı, gereksiz olan<br />

her şeyi müfredatından<br />

uzaklaştırmış, öğrenciye hayatta ihtiyacı olan becerileri edindirmeye çalışan ve<br />

en önemlisi ilerde ne olmak<br />

istedigiyle ilgili zihninde bir seyler oluşturma hedefiyle ilerleyen bir eğitim<br />

sistemi görürüz. Kısacası bu<br />

sistem öğrenci temellidir. Sınav sürecinin kritiğini yapmak için yanına gittiğim<br />

bir akademisyen “Bizdeki<br />

sistem ders odaklı. Müfredat ağırdır ama sonuç olarak bilgili ve üretken öğrenciler<br />

yetişir” demişti.. Hayır!<br />

Bu bahsedilen Çin’dir, Kore’dir, Japonya’dır. Haftada 1 gün tatil ya vardır ya yoktur.<br />

Hayat okulda başlar<br />

ve okulda biter. Öğrenci eve akşam gelir. Ama sonuca bakıldığında her ne kadar öldürücü<br />

ve insandan uzak<br />

bir sistem olsa da ortaya konulmuş bir akademik başarı, eğitim sonucu işleyen bir üretim ve<br />

yapılan uluslararası<br />

testlerde bir kendini kanıtlamışlık vardır. Bizdeki sistem ise hiçbir şekilde bu değil... Çünkü bizim sistemimiz ne akademiyi<br />

ne de öğrenciyi merkeze alır. Başa geçen kimse onun kendini kanıtlama ve oyun alanıdır eğitim sistemimiz. Değişim yaptığını kanıtlamak<br />

için sınavların isimlerini değiştirir ama sınavın ülkemizdeki yerini ve gerekliliğini hiç sorgulamamıştır bu zihniyet. Hiçbir<br />

şeyden haberi olmayan ilkokul çocuklarının yanına gitmesinin tek sebebi “image maker” ların ona bunu söylemesidir. Sistemimiz<br />

yenilikçi, inovatif, öğrenci veya gelecek temelli değildir. Dinazorları memnun etme ve göz<br />

boyama temellidir. Tüm bunların sebebi en temelde çözümden ziyade vitrini ön planda tutan<br />

ve kedi-köpek ilişkisinden öteye gidememiş hükumet muhalefet ilişkisi ve Türk eğitim<br />

sistemini uzun süreli değil, görevde kaldığı süre boyunca iyi göstermeye odaklanmış ufku<br />

dar zihniyetlerdir. A veya B kişisinin geçmesinin bu durumda bir yararı yoktur çünkü<br />

siyasi algılar ve araçlar değiştirilmediği sürece bu süreç böyle devam eder...

---

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

8<br />

Eh, sonuç olarak bu durumda “Okusam<br />

n’olacak daha iyi bir mağarada mı<br />

yaşayacağım?’’ diyen gençlerin ve başka<br />

ülkelere verdiğimiz beyinlerin varlığı<br />

çok da şaşırtıcı olmasa gerek..<br />

Eğitim sisteminin işlerliğini üniversiteye<br />

giren öğrenci sayısıyla ölçen ve bununla<br />

övünen dinazor sistemimiz bu yıl yine<br />

sınıfta kalmıştır sayın umutsuzlar. Her<br />

mahalleye üniversite açtığında eğitimde<br />

çağ atladığını zanneden sistem sözcülerimiz<br />

gerek hem liseye hem üniversiteye<br />

giriş sınavlarında canımız ciğerimiz matematik<br />

sorularını olimpiyatta sorar gibi<br />

sorması, gerek bunun sonucunda barajı<br />

geçemeyen yüzlerce kişiyi susturmak<br />

için baraj puanını düşüreceğini söylemesi,<br />

geçen yıl sınav tarihleriyle oyuncak<br />

gibi oynaması, kamuoyunun tepkisine<br />

göre ‘reaksiyonel’ bir tavır sergilemesi,<br />

sınav sorularının çalınmasıyla ilgili çıkan<br />

haberlere açıklama yapmaya bile gerek<br />

duymaması, her iyi sistemde olması gereken<br />

“standarda ve uzun süreli işlerliğe<br />

sahip olma” özelliğinden yoksunluğu, en<br />

basitinden “eğitim değil rant” vizyonunu<br />

kanıtlar nitelikte aldığı turizm kararları<br />

sonucunda tarafını oldukça net şekilde<br />

belli etmiştir.<br />

Bana sorarsanız bizim bu noktadan<br />

sonra eğitimde değişikliğe değil devrime<br />

ihtiyacımız var. En başta “Hiçbir şey<br />

tutmazsa öğretmen olurum” algısını<br />

yok etmeli ve eğitimcilere hak ettiği yeri<br />

hak ettigi şekilde vermeliyiz. Bunun için<br />

üniversitelerde kontenjanlar azaltılarak<br />

bölüme ciddiyet kazandırılmalı -ki bence<br />

bu birçok bölüm için yapılmalı- ve mezun<br />

olacak öğretmen adayları psikolojik<br />

yeterlilik testlerine görev süresinde de<br />

periyodik olarak devam edecek şekilde<br />

tabii tutulmalıdır. Öğrenci müfredatlarında<br />

öğrenci psikoloji ve gelişimine<br />

odaklı şekilde sadeleştirme ve geliştirme<br />

yapılmalı, daha kalem tutmasını yeni<br />

öğrenmiş bebişleri 30 40 sayfa ödevlerden<br />

uzak tutmalı, her seviyeden öğrencilerin<br />

okulu -ve dolayısıyla eğitimi-bir<br />

zaman kaybı olarak değil fırsat kapısı<br />

olarak görmesini sağlamalıyız. Erich<br />

Fromm’un da dediği gibi “Eğitimin temel<br />

amacı, çocukları kendi yeteneklerinin<br />

bilincine vardırmaktır.” İlkokuldan<br />

itibaren becerilerini keşfetmeleri için<br />

çeşitli faaliyet, spor, sanat ve sosyalleşme<br />

aktiviteleriyle donatmalıyız okullarımızı<br />

çünkü ülkemiz değil ne yapacağını ne<br />

yapabileceğini bile bilmeyen, kendisini<br />

tanımayan gençlerle dolup taşıyor.<br />

Gerekli gereksiz her bilgiyi ezberleyen<br />

ve başarılı(!) bir öğrenci olan gencimiz<br />

mezun olduktan sonra elinde kendisini<br />

bir sonraki tatmin noktasına taşıyacak<br />

hiçbir insani beceriye sahip olmadığını<br />

fark ediyor ve kişilik bunalımının<br />

kapıları aralanıyor. Bu yüzden özellikle<br />

karakter ve hayata bakış açısının geliştiği<br />

lise çağlarında öğrencileri umutsuzluktan<br />

uzak tutulmalı ve geleceğe en teşvik<br />

edici şekilde doğru rehberlerle gerek ülke<br />

gerek dünya şartlarına hazırlamalıyız.<br />

Hazırlanmak denince aklına sınav gelen<br />

değerli umutsuzlar! Sınav ne olursa olsun<br />

hayatın bir gerçeğidir. Bir hocamın da<br />

dediği gibi sınav ‘’Çok şeydir ama her<br />

şey değildir’’. Dolayısıyla ancak hak ettigi<br />

değeri vermeliyiz aksi takdirde 18-20<br />

yaşında sınav sandalyesini ıslatan stres<br />

mağdurlarını görmeye daha çok alışmamız<br />

gerekecek. Zaten bence bu sebeple<br />

üniversiteler sadece tek bir sınavla değil,<br />

lise boyunca her dönem gerekli kurum<br />

tarafından yapılacak standart sınavların<br />

sonuçları, sosyal aktivite/proje belgeleri<br />

ve mülakatla almalı öğrencilerini... Bir<br />

merkezden yapılacak rutin -yılda 2 keresınavlar<br />

sayesinde sınav ortamına alışan<br />

öğrencilerin sonuçları öğretmenlerin<br />

anlatım yeterlilikleriyle ilgili de merkeze<br />

gerekli bilgiyi vermiş olacak ve işini hakkıyla<br />

yapmamış, bir yandan telefonuyla<br />

oynayıp bi yandan dersi slayttan oynatan<br />

öğretmenlere(!) de gerekli müdahaleyi<br />

yapmayı sağlayacaktır.<br />

Aah ah biz böyle yazıyoruz olması<br />

gerekenleri, olmasını istediklerimizi,<br />

hepimizin söyleyecek önerecek bir<br />

şeyleri var. Sanayi devri fabrikalarının<br />

çalışanlarını eğitme metodunun bugün<br />

eğitim adı altında kullanılıyor olması<br />

hepimizi rahatsız ediyor. Şahsen ilkokul<br />

4’ten beri gerek disleksi temelli arithmophobia<br />

(sayı fobisi) ve düşük ders<br />

notlarım gerek okul üniforması ve klasik<br />

eğitimci normlarını saçma bulmamdan<br />

dolayı anarşist(!) tavırlarım gerekse olup<br />

biteni eleştirmem sebebiyle okul ve eğitimciler<br />

tarafından çok kez yapamadığım<br />

veya yanlış yaptığım şeyleri düşünmek<br />

üzere boş odalarda bırakıldım. Şu güne<br />

kadar aldığım her cezada ve işittiğim her<br />

azar esnasında aynı şeyleri düşündüm:<br />

‘’Neden her şey bu kadar yanlış?’’<br />

‘’Neden hep yanlış taraftayım?’’ ‘’Neden<br />

kimse bir şey yapmıyor?’’ ‘’Tüm bunları<br />

düzeltemez miyiz?’’.<br />

Bu sorular azalmak yerine gün geçtikçe<br />

çoğaldı, çoğalmaya da devam ediyor sevgili<br />

umutsuzlar. Soru havuzundan çekip<br />

önümüze getirdikleri sorular gibi ben de<br />

aklımın dehlizlerindeki havuzdan yeni<br />

dertler getirip yüklüyorum omuzlarıma...<br />

Umutsuzlar diye seslendiğime bakmayın,<br />

kim bilir belki bugünün mağdurları<br />

yarının umudu olur ve bu ülkenin<br />

gençleri hak ettiği eğitimi olması gereken<br />

şartlarda alır ve benimser. Umarım...<br />

Sare Tokuş<br />

Şahsiyet<br />

Dizisi<br />

Uyarlanıyor<br />

Şahsiyet dizisi “El Asesino Del Olvido”<br />

adıyla Meksika’ya uyarlanıyor. Dizinin başrollerini<br />

Damián Alcázar ve Paulina Gaitán<br />

paylaşıyo.<br />

Dizi, Şahsiyet ile paralel bir kurguya sahip<br />

olacak. Alzheimer hastası Pascual’ın; geçmişte<br />

yaşanan bir suçun<br />

peşine düştüğünü ve bu sırada gizemli ölümlerin<br />

altında imzası olan isimleri araştıran<br />

Jimena ile yollarının kesiştiğini göreceğiz.<br />

Yapımın ilk bölümlerinin yönetmeni ise El<br />

Chapo dizisi ile tanınan Ernesto Contreras<br />

olacak.<br />

10 bölümden oluşması planlanan El Asesino<br />

Del Olvido’nun HBO Max’te ekim ayı içerisinde<br />

platformdaki yayınlanması bekleniyor.

---

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

<strong>LAF</strong> GAZETESİ 9<br />

Çin versiyonlu<br />

Mortgage Krizi<br />

Kapıda<br />

Bir dönem Çin’in<br />

en büyük gayrimenkul<br />

şirketiyken<br />

bugün geleceği en<br />

belirsiz şirketi haline<br />

gelen Evergrande’nin<br />

ödeyemediği<br />

305 milyar dolar<br />

borcu, teslim edemediği<br />

1,4 milyon<br />

konutu var. Son derece<br />

finansal zorluklar<br />

çeken şirket, hükumet<br />

kanadının da yardımını<br />

alamayacak gibi<br />

gözüküyor.<br />

Peki olay kahramanımız<br />

birden nasıl bu<br />

hale geldi?<br />

Gayrimenkul ve inşaat sektörü Çin’de nasıl işliyor<br />

gelin kısaca onlardan bahsedelim.<br />

Xi Jinping (Şi Cinping), 2017’de gerçekleşen<br />

19. Çin Komünist Partisi Olağan Kongresi’nde<br />

“Evler yaşamak içindir, spekülasyon için<br />

değil” açıklaması ile 2020’ye kadar ılımlı<br />

seviyede refah bir toplum oluşturma hedefini<br />

açıklamıştı. Bu hedefe istinaden reform ve<br />

duruma göre çeşitli politikalar hazırlandı ve<br />

uygulandı. Çin’in gayrimenkul ve inşaat<br />

sektörüne yönelik politikalarındaki çeşitlik<br />

ve zikzaklar, ekonomi yönetiminin bu<br />

sektörle ilgili ikileminden kaynaklanıyor.<br />

Fiyat artışları ve satılamayan/satılmayan<br />

konut stoklarındaki artış, sektörde bir<br />

balon oluştuğunu gösteriyor. Öyle ki Çin<br />

için bu sektör yatırımlarındaki %10’luk<br />

düşüşün GSYH büyüme hızını yüzde 1<br />

düşüreceği tahmin ediliyor. Sektördeki bu<br />

ciddi daralmanın ekonomik büyüme ve yerel<br />

yönetimlerin gelirleri açısından ciddi<br />

sonuçları bulunuyor.<br />

Bu durum ülke yönetimi, diğer tarafta<br />

gayrimenkul balonu, öbür taraftan<br />

ekonominin yavaşlama riski ile oluşabilecek<br />

hedef sapmaları riski nedeniyle Çin<br />

ekonomik politikalarında zikzaklı bir rota<br />

çizmek zorunda kalıyor.<br />

mı?<br />

Ancak, Çin’in<br />

2007’den beri<br />

gayrimenkul<br />

piyasasına yönelik<br />

yaptığı tedbirler<br />

olmasaydı ve firma<br />

ların elinde kalan<br />

konutlar satılmış<br />

olsaydı bile tüm bu<br />

risk teşkil eden<br />

unsurlar ortadan<br />

kalkmayacaktı.<br />

Çünkü konutlar<br />

satılsa bile boş<br />

kalacaktı. Çin’in<br />

gayrimenkul<br />

piyasası için<br />

yaptığı tedbirlerin<br />

ve politikaların çoğu 2. ve 3.konut alımlarına<br />

yönelik olduğundan, tedbirlerin ve<br />

politikaların ana hedefinin yatırım amacı<br />

taşıdığı aşikâr. Bu nedenle yatırım<br />

amacıyla alınan konutların çoğu uygun<br />

satış döneminde değerlendirilmek adına<br />

boş bırakılıyor. Öyle ki Çin’de hane<br />

halkı bazında ev sahipliği oranı,<br />

kentsel bölgelerde %89, kırsal bölgeler<br />

de yüzde %97, toplamda ise %90’ın<br />

üzerinde ev sahibi oranı bulunuyor.<br />

Diğer Avrupa ülkelerinde ise oranlar<br />

çok farklı: ABD’de %65,<br />

Türki ye’de %60, Almanya’da ise<br />

%53 oranı bulunuyor.<br />

Çin’in ev sahiplik oranın bu<br />

kadar fazla olması, reform döne<br />

minde gayrimenkullerin, kırsal<br />

kesimdeki topluluğa, kentsel bölgelerde<br />

iş yerlerinin çalışanlarna<br />

bedelsiz veya uygun şartlarla<br />

verilmiş olmasından kaynaklanıyor.<br />

Sorunun ana sebebi gayrimenkul<br />

ve inşaat piyasalarına yönelik<br />

reform ve politikalarından değil,<br />

finansal sisteme yönelik politika<br />

larından kaynaklı.

---

2021 <strong>Ekim</strong> <strong>Sayısı</strong><br />

10<br />

Örneğin; yatırımcılara kaynaklarını değerlendirmek<br />

için banka mevduatı dışında başka seçenek<br />

sunulmuyor ve mevduat faiz oranları uzun dönemdir<br />

sıfır düzeylerinde olması, yatırımsal olarak<br />

gayrimenkul piyasasına talep artışı sağlıyor.<br />

Ve böylelikle piyasa balonlarında görülen kendi<br />

kendini besleyen beklenti süreci ortaya çıkıyor.<br />

Sonuç olarak, Çin’in çizdiği bu politikalar ile<br />

gayrimenkul ve inşaat sektöründeki şirketlerin<br />

yüksek borçlanma düzeyi arasında derin bir<br />

ilişki var. İnşaat sektörünün borçlanma ihtiyacını<br />

temel olarak yukarıda da değindiğim gibi satılmamış<br />

konut stoklarının bir yansıması olarak ele<br />

alabiliriz. Yani inşa edilmiş ancak satılamamış<br />

konut stokları ile beraber, sektördeki firmaların<br />

borçlanma düzeyi de artıyor.<br />

Bu firmalar arasına da olayımızın kahramanı<br />

olan Evergrande girdi. Kim bu Çin’in en büyük<br />

gayrimenkul şirketi konumunda olan ancak<br />

bugün geleceği belirsiz şirket haline gelen<br />

Evergrande?<br />

Dünyada en büyük gelire sahip 500 kurumun<br />

listelendiği Fortune 500 şirketi arasında<br />

122’nci sırada yer alıyor.1996’da Çin’in güneyindeki<br />

Guangzhou’da kuruldu. Gayrimenkulün<br />

yanı sıra sağlık, elektrikli araç, internet gibi<br />

alanlarda da faaliyet gösteren şirket, Guangzhou<br />

Futbol Kulübü’nün de sahibi. Şirketin resmî<br />

sitesindeki bilgilere göre toplam varlık değeri,<br />

355 milyar doların üzerinde. Her yıl yaklaşık<br />

3,8 milyondan fazla kişiye istihdam sağlayan<br />

Evergrande Group’un emlak kanadı Evergrande<br />

Real Estate’in Çin’in 280 şehrinde yürüttüğü<br />

1300 projesi bulunmakta.Ancak şu an döneminin<br />

en yüksek borca sahip olan firması şeklinde<br />

literatürümüze girdi.Şirketin yaklaşık 2 trilyon<br />

Yuan (305 milyar dolar) borcu bulunuyor. Bu<br />

miktar, neredeyse Singapur’un milli geliri kadar.<br />

<strong>LAF</strong> GAZETESİ<br />

Herhangi bir yerden fon almazsa Evergrande’nin<br />

projelerini bitirmesi de tedarikçilerinin<br />

parasını ödemesi de mümkün görünmüyor.<br />

Çin’in Konut ve Kalkınma Bakanlığı’ndan 15<br />

Eylül’de yaptığı açıklamada Evergrande’nin<br />

büyük bankalara yapacağı, 20 Eylül’de vadesi<br />

gelen kredi faiz ödemelerini gerçekleştiremeyeceğini<br />

belirtti. Bu açıklamanın ardından<br />

uluslararası kredi kuruluşu S&P, Evergrande’nin<br />

notunu CC ‘ye indirdi.<br />

Evergrande Group’un Hong Kong’da işlem<br />

gören hisseleri son bir yılda %85 değer kaybetti.<br />

<strong>Ekim</strong> 2020’de 20 Hong Kong Doları’ndan<br />

işlem gören hisseler, 2,50 dolar seviyesine<br />

kadar gerilemiş durumda.<br />

İflas haberleri ile ilgili Evergrande Grup Yönetim<br />

Kurulu Başkanı Hui Ka Yan imzasıyla<br />

yayınlanan yazılı açıklamada şu ifadeler yer<br />

aldı:<br />

Normal şartlar altında Çin’de eylül ayı, gayrimenkul<br />

satış sözleşmelerinin rekor kırdığı bir<br />

dönemdir. Ancak Evergrande ile ilgili medyada<br />

çıkan haberler, grubumuzun potansiyel<br />

satışlarına olan güvene gölge düşürdü.<br />

Şirketimiz eylül satışlarında düşüşün, dolayısıyla<br />

nakit birikimindeki bozulmanın ve nakit<br />

akışı üzerindeki baskının devam edeceğini<br />

öngörmektedir. Grubun karşı karşıya olduğu<br />

likidite problemini çözmek için Evergrande’nin<br />

sahip olduğu varlıkların satışıyla ilgili<br />

potansiyel yatırımcılarla görüşmeler devam<br />

etmektedir. Ancak 31 Ağustos’tan bu yana<br />

esaslı bir gelişme kaydedilmemiştir.<br />

Evergrande’den yapılan açıklamaya göre<br />

Hong Kong’ta yer alan şirketin “China<br />

Evergrande Centre” adlı merkezi de satılması<br />

planlananlar arasında. Bağımsız ekonomik<br />

araştırma şirketi Capital Economics’in<br />

9 Eylül’de yayımladığı rapora göre<br />

haziran sonu itibarıyla Evergrande’nin<br />

elinde “tamamlama<br />

sözü” verdiği 1,4 milyon<br />

konut var.Bu, yaklaşık<br />

10 milyon insanın<br />

Evergrande’den bir<br />

açıklama beklediği<br />

anlamına<br />

geliyor.<br />

Evergrande’nin<br />

yükümlülüklerinin<br />

128<br />

banka ve<br />

121 bankacılık<br />

dışı<br />

kuruluşa yayıldığı<br />

ifade<br />

ediliyor.<br />

Evergrande’nin yatırımcıları<br />

arasında Allianz, Ashmore,<br />

BlackRock gibi firmaların olduğunu<br />

hatırlatan Financial Times<br />

kurumun borçlarını ödeyememesi<br />

durumunda bunun küresel<br />

piyasalara da yansıyacağını,<br />

pek çok yatırımcının sıkıntılı<br />

zamanlarda Çin hükümetinin<br />

desteğine güvendiğini aktardı.<br />

Resmi verilere göre Çin’in ticari<br />

bankalarının batık kredi oranları<br />

son çeyrekte yüzde 1,76 ile<br />

“yönetilebilir” bir seviyedeydi.<br />

Ancak IG Group’un analistlerinden<br />

Alexandre Baradez,<br />

AFP’ye verdiği röportajda,<br />

Evergrande’nin bir Lehman<br />

Brothers olayına dönüşmesinin<br />

piyasa için sürpriz olmayacağını<br />

söyledi.<br />

“Lehman bir şoktu. İyi derecelendirilen<br />

bir banka bir gecede<br />

yok oldu. Evergrande için ise piyasa<br />

hazırlığını yaptı” diyen Baradez,<br />

“Küresel finansal sistem<br />

bozulmaya karşı güvende olsa<br />

bile Evergrande’nin çabasının<br />

Çin ötesine yansıması olabilir”<br />

ifadelerini kullandı ve ekledi:<br />

Bankanın yabancı müşterilerine<br />

borcu görece daha az. Çin<br />

vatandaşı olmayan yatırımcılara<br />

ödenmesi gereken borç, yaklaşık<br />

7 milyar dolar. Bu, absorbe<br />

edilmesi imkânsız ya da korkulacak<br />

bir miktar değil. Ancak<br />

elbette ki Amerikalı bir fon<br />

Evergrande’ye ait bonoyu aldıysa,<br />

karşılamak için başka pozisyonlarını<br />

satması gerekecek. Bu<br />

da bir domino etkisi yaratacak.<br />

Aynı zamanda Capital Economics<br />

Baş Asya Ekonomisti Mark<br />

Williams ise müşterileriyle<br />

paylaştığı notta “Finansal<br />

piyasaların şu anda alarm vermiyor<br />

olması, hiç alarm vermeyecekleri<br />

anlamına gelmiyor”<br />

dedi.<br />

Evergrande önünde iki yol var<br />

ya “Çin’in Lehman Brothers’ı<br />

olacak” ya da “Too big to fail/<br />

batmak için fazla büyük”<br />

sloganı ile yerini koruyacak.<br />

Ancak bana kalırsa dünya piyasasında<br />

domino etkisi yaratacağı<br />

aşikâr…<br />

Betül Solmaz

---

Yaşam, size verilmiş<br />

boş bir filmdir.<br />

Her karesini<br />

mükemmel bir biçimde<br />

doldurmaya çalışın.