Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

KULTURMINNEÅRET 2009
fortalde meg ein gong at største framsteget
han opplevde som doktor i Stryn, var
sanitetsforeningane og sjukerøktlaga som
greidde å finansiera ei sjukesøster i halv
stilling. Det hjelpte mykje på arbeidsdagen,
eller rettare sagt arbeidsdøgnet.
Markane sanitetsforening var ei av desse
foreningane. Basaren var hovudinntekta,
og mor var formann, som det heitte den
gongen. Hovudgevinsten var eit ullteppe
frå Innvik Ullvarefabriukk, og det vart
satsa mange tiøres lodd for å sikre seg litt
ekstra sengevarme til vinterkulden slo
inn.
Prosessen fram til basaren var fylgjande:
Kvinnene i Markane skulle legge kvar sitt
kilo med ull i ein papirsekk i Dalesmia.
Når alle hadde gitt sin skjerv reiste mor til
Innvik Ullvarefabrikk for å levere ulla og
hente ullteppe.
For meg var dette ein tur ut i den store
verda. Først mjølkebilen frå Markane til
Faleide med Andreas Bøe ved rattet og
pipa i munnen. Frå Faleide var det båt til
Innvik, anten Arve Nesdal eller Martin
Frøholm. Bestemor var med. Skulle vi til
Innvik så skulle vi til Innvik. Det var
slektsbesøk, middag og kaffi og kaker.
Dagen gjekk og alle hadde tid til å prate.
Innvik Ullvarefabrikk kring 1950.
Det er likevel den ristande fabrikken som
sit i minnet, og heisen som tok ullsekken
opp gjennom etasjane. Det rista og rista,
og ein kar tok meg i handa og viste meg
rundt,
Ristinga er borte for alltid, men bygningen
står der. Vi augnar også eit gryande
teikn til nytt liv. Det er brukt mykje pengar,
og dersom styresmaktene verkeleg
meiner noko med kulturminneår og kulturvern
så må dei ikkje knipe att pengepungen.
Det er tid for å opne den på vid
vegg.
Eg har alltid vore interessert i museum og
historie. På reiser i utlandet, mellom
anna i Danmark, har eg vore innom
mange slike museum. Det som har slege
meg er at det er liv i utanlandske museum.
Vi møter historia gjennom nevenyttige
folk som er i arbeid.
Norske museum er døde museum, sa ein
danske museumsbestyrar eg intervjua ein
gong. Han hadde diverre rett, men i
Innvik har dei ein eineståande sjanse til å
snu på dette.
Ullvarefabrikken er industrihistorie, men
vi har ein levande i industri i kommunen
vår [Stryn] som kunne få utstillingsplass i
kjelda, nr. 2 – 2009, årgang 18
desse lokala. Lokal industri i eit hundreårsperspektiv.
Eg berre slengjer ut ideen.
Og så må vi evne å sjå samanhengane.
Vegen er kort til garden Lid og landbrukshistorie.
Eg vågar ikkje nemne landbruksskule
for det svevar framleis i eit tomrom.
Når vi let tankane spinne så ser vi at
vegen til Utvik er kort, og også den delen
av Vikane har industrihistorie.
Vi er stadig på leit etter ”turistmagnetar”
som skal få folk til å ta ei ekstra natt i dei
mange overnattingssengene vi har å tilby.
Det er berre fantasien som set grenser for
kva som er mogeleg å få til med utgangspunkt
i Gamle Innvik Ullvarefabrikk og
det som soknar til, dersom det er vilje til
å setje inn økonomiske ressursar.
Opninga av kulturminneåret vart ein festkveld,
og det er viktig å gå vidare medan
ein har feststemninga i kroppen. At det
koldna litt i fotblada mot slutten var ikkje
nok til å kjøle ned den gode stemninga.
Det er på sommarstid at bygningen har
sine store sjanse om styresmaktene verkeleg
meiner noko med kulturvern, reiselivssatsing
og distriktsutbygging
5