Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

kjelda, nr. 2 – 2009, årgang 18
til hjelpearbeidet. Den store mengda med
flyktningar gjorde at Austerrike etter
kvart oppmoda andre land om å ta i mot
flyktningar.
Noreg bestemte at dei ville ta imot 1000
flyktningar og det vart etablert eit overføringsstyre
som skulle organisere mottaket.
Totalt kom det om lag 1500 flyktningar
til Noreg. Nordmenn hadde god
kunnskap om bakgrunnen flyktningane
kom frå og Norsk innvandringshistorie
seier at ”… verken før eller seinare har
flyktningar blitt møtt med så stor velvilje
og entusiasme” (Tjelmeland
(2005), s. 53)
Ulike land organiserte mottaket av flyktningar
på ulikt vis, og i Noreg var det
kommunane som fekk ansvar for mottak
og integrering i lokalsamfunna. I eit
rundskriv frå Styret for overføring av
ungarske flyktninger til Norge kan vi
lese at målet var å sikre flyktningane
rask tilpassing til det norske samfunnet.
Helseråda i kommunane fekk ansvar for
å undersøke alle flyktningar for tuberkulose
og kommunane hadde ansvar for
bustad- og arbeidsformidling.
Overføringsstyret presiserte kva sosiale
rettar flyktningane hadde krav på. Dette
32
Sovjetiske stidsvogner etter invasjonen 4. november 1956.
omfatta barnetrygd og sjuketrygd frå det
tidspunktet dei kom til Noreg, ulukkestrygd
frå det tidspunktet flyktningane
kom i arbeid, arbeidsløysetrygd og
pensjonstrygd etter gjeldande oppteningstider.
Rett til alderstrygd var
avhengig av at søkjar var over 70 år og
hadde budd i Noreg i fem år.
Overføringsstyret presiserte i rundskrivet
at dei einskilde trygdestyra
hadde høve til å fråvike kravet om fem
års opphald i landet.
Ungarske barn i Vågsøy
Sør-Vågsøy kommune var ein av kom-
Her kan vi sjå korleis statuen av Stalin vert dratt gjennom gatene i Budapest.
munane som tok i mot ungarske flyktningar.
4. september 1957 hadde Sør-
Vågsøy skulestyre opp ei sak om
”tilleggstimar for Ungarn-barn”. I
referatet kan vi lese at skulestyret ville
organisere opplæring for to ungarske
barn som hadde komme til kommunen.
Skulestyret hadde søkt om stønad til
ekstratimar og laga ein plan for undervisinga.
Barna frå Ungarn skulle gå i 3.
klasse som besto av 5., 6. og 7. årskull.
Nokre dagar gjekk alle kulla i lag, andre
dagar var dei delte og ungararane skulle
gå med alle tre kulla etter eit mønster.
Måndag og laurdag: heile 3. klasse, tysdag
og torsdag: 5. årskull, onsdag og
torsdag 6. og 7. årskull. Skulestyret laga
ein plan for skuleåret 1957/58. I åra
etterpå finn vi ikkje referanse til vidare
oppfølging av barna frå Ungarn.
Flest menn
Fleirtalet av dei ungarske flyktningane
som kom til Noreg var menn (sju av ti),
det var i hovudsak yngre folk med bakgrunn
som fagarbeidarar eller elevar ved
yrkesskular, berre eit fåtal hadde høgare
utdanning. Som vi kan sjå frå eit brev
frå Lærdal kommune, hadde også kommunane
klare forventningar om kva
flyktningar dei ville ta i mot.”…Lærdal
er viljug å ta mot ein familie på inntil 5
personar, kone, mann og inntil tre born,
ein ungdom i alderen 16-20 år og 2
born, i alt 8 personar. Dei vaksne må
vere kropsarbeidarar, og helst landsfolk”.
Ein av ti reiste tilbake
Vi har diverre ikkje tilgjenge til statistikk
som kan fortelje kor mange
ungararar som kom til Sogn og