Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
Kjelda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
kjelda, nr. 2 – 2009, årgang 18<br />
Den siste kvila:<br />
Døden som fot<strong>og</strong>rafisk objekt<br />
1. ”Min Søn Bernt som Lig”. Fot<strong>og</strong>raf: Schilling. Privatarkiv SFF-881100.<br />
Frå fot<strong>og</strong>rafiets barndom <strong>og</strong> fram<br />
til mellomkrigstida var det ein<br />
utbreidd praksis å portrettere<br />
avlidne personar i samband med<br />
gravferda. Desse post mortem-fot<strong>og</strong>rafia<br />
vart behandla som andre<br />
familiebilete – dei vart sende til<br />
20<br />
slekt <strong>og</strong> vener, dei hadde ein naturleg<br />
plass i familiealbumet <strong>og</strong> dei<br />
vart rama inn <strong>og</strong> hengde opp på<br />
veggen.<br />
Fot<strong>og</strong>rafi, minne <strong>og</strong> sorg<br />
Kvifor vart slike fot<strong>og</strong>rafi laga?<br />
Av Elin Østevik<br />
Praksisen vert ofte forklart med høg<br />
dødsfrekvens, spesielt blant småbarn,<br />
<strong>og</strong> mangelen på fot<strong>og</strong>rafi blant folk<br />
flest i den gjeldande perioden. I<br />
mangel på eit fot<strong>og</strong>rafi av den døde i<br />
live, valde mange å få tatt eit portrett i<br />
samband med gravferda. Fot<strong>og</strong>rafiet<br />
vart eit viktig minne om den døde <strong>og</strong><br />
var til hjelp i sorgprosessen.<br />
Den amerikanske antropol<strong>og</strong>en Jay<br />
Ruby (1999) har synleggjort at post<br />
mortem-fot<strong>og</strong>rafering av dødfødde<br />
<strong>og</strong> for tidleg fødde spedbarn er ein<br />
etablert, om enn lite omtala, praksis<br />
ved fleire amerikanske sjukehus <strong>og</strong>så<br />
i dag. Motivasjonen for å ta slike<br />
bilete er framleis ønsket om å ha eit<br />
minnebilete av den døde, <strong>og</strong> forståinga<br />
av kor viktige slike bilete kan<br />
vere i foreldras sorgprosess.<br />
I motsetning til tidlegare tider er<br />
desse bileta i dag å forstå som svært<br />
private. Dei vert ikkje sirkulert <strong>og</strong><br />
synt fram i det offentlege rommet<br />
eller i det større sosiale fellesskapet<br />
slik som tidlegare. Våre haldningar til<br />
døden har endra seg på fundamentalt<br />
vis i høve tidlegare tider.<br />
Utbreiinga av post mortem-fot<strong>og</strong>rafering<br />
fram mot mellomkrigstida må<br />
forståast på bakgrunn av ei annleis<br />
kulturell grunnhaldning til døden i<br />
perioden frå 1840 <strong>og</strong> fram mot<br />
mellomkrigstida.<br />
Døden som den siste kvila<br />
Post mortem-fot<strong>og</strong>rafi kan seiast å<br />
utgjere ein eigen fot<strong>og</strong>rafisk sjanger.<br />
Sjangeren oppstod likevel ikkje med<br />
fot<strong>og</strong>rafiet, men har røter tilbake til<br />
før-fot<strong>og</strong>rafiske biletkonvensjonar.<br />
Sjangeren er knytt til ei romantisk<br />
estetisering av døden som den siste<br />
kvila.<br />
I perioden fram mot mellomkrigstida<br />
var døden ein naturleg del av både det
Change language