Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

66 KAP. 2.1
å gjera greie for forhold som evt. kan tena som indisium. Og jo meir generelle
kategoriane blir, jo vanskelegare lar spørsmålet om påverknad seg h andtera
empirisk. Billeskov er primært interessert i det som lar seg verifisera. Så lenge han
fortrinnsvis har kategoriar for det påvislege, vil det som ikkje lar seg dokumentera,
komma i skuggen, noko som inneber restriksjonar også innanfor dei rammene tese
og oppgåve gir for arbeidet hans.
Eit korrektiv til denne framgangsmåten kan ein finna hos Heinrich Plett som i
sitt arbeid om nedslaget av retorisk teori i engelsk renessanselitteratur åtvarer mot
positivistisk orientering i spørsmål som ikkje lar seg positivt eller eksakt bestemma.
Plett unngår medvite dokumentasjon av kjelder; han grunngir dette med at
forfattarane på 1500- og 1600-talet ikkje auste direkte av antikke kjelder, m en fekk
overlevert kunnskapen gjennom tildels vanskeleg definerbare mellomledd (Plett
1975, 11).
Eit anna korrektiv: Gérard Genette plasserer tekstanalysen inn i eit skilje
mellom det partikulære og det generelle, mellom den spesifikke og unike teksten og
dei generelle og ordinære kategoriane som det teoretiske begrepsapparatet utgjer.
Analyse, seier Genette, er ei rørsle frå det partikulære til det generelle (Genette 1995,
21-23). Den teoretiske horisonten hos Billeskov kan seiast å vera tilsvarande; han ser
motiv-realiseringa som konkretisering eller spesifisering av ein meir allmenn eller
generell idé. Men sjølv om dei teoretiske rammene kan seiast å romma den
spennvidda som Genette taler om, er Billeskovs praksis meir snevert orientert. Det
han reknar som litteraturvitskap på sitt beste og mest presise, er avgrensa til det
empirisk-verifiserbare, det konkret-påvislege tekstfragmentet relatert til det konkret-
påvislege førelegget. Denne orienteringa svekkar sansen for kategoriar som ikkje så
lett lar seg handtera på den måten. Brukar ein rørsla frå det spesifikke til det
generelle (Genette) som kriterium på analyse, kan ein stilla spørsmål ved arbeidet til
Billeskov som analyse. Utgreiinga hans rommar primært ei rørsle frå det spesifikke til
det spesifikke. Og det som er innvending mot dette, er at presise påpeikingar av
førelegg og modellar ikkje nødvendigvis gir ein kraftfull analysereiskap.
Brev, paradoks, subjekt
Det er særleg tre spørsmål Billeskov etter mitt skjønn styrer unna, eller ikkje kjem inn
på i tilstrekkeleg grad. Det er korleis brevforma er betydningskonstituerande, likeins
paradokset og likeins subjektet. Det er ingenting som skulle tilseia at det ikkje skulle
vera plass for slike spørsmål innanfor rammene av den generelle problemstillinga
hos Billeskov. Når han