Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

IDEALITET 65
stoffet sitt, at han ikkje skil tilstrekkeleg mellom vesentleg og uvesentleg, at hans
jamnt over grundige komparative opplysning avslører manglande sans for
proporsjonar. Kravet om estetisk og analytisk orientering som Paludan blei stilt
overfor ved tiltredinga, får såleis ein parallell i den kritikken Andersen gir Billeskov.
Kan henda gamle Andersen, stilt overfor unge Billeskov, kom i hug gamle-gamle
Paludan?
I dei faglege diskusjonane som Paludan stod i, kan ein altså sjå tre ulike
orienteringar i litteraturvitskapen: den estetiske, den nasjonale og den komparative
(vend "mot sør"). Tar ein med diskusjonen hos Rubow, får ein ytterlegare to
retningar: biografisk og "sjangrologisk". I dette registeret inntar Billeskov ein tydeleg
posisjon; han er "sjangrolog", med dei presiseringar som er gjort ovanfor, og i tillegg
komparatist, vend mot sør.
Ei kritisk drøfting av det komparative grepet til Billeskov bør ta omsyn til at
metoden er ein integrert del av ein poetikk, nærmare bestemt ei utforsking av korleis
forfattaren konkretiserer sin motiv-idé. Ein må også hugsa på at stoffet - Holbergs
reflekterande prosa - i høg grad innbyr til ei slik tilnærming; Billeskovs metode er
også Holbergs metode. Holberg brukte vitterleg kjelder i sin skrivepraksis, det er
ikkje Billeskov som har funne på at han gjorde det. Sjølv med slike atterhald trur eg
likevel kritikken frå Vilh. Andersen råkar noko vesentleg. Og eg skal kort
konkretisera dette i eitt punkt: orienteringa mot det verifiserbare.
Billeskov gjer utførleg greie for sine funn av parallellstader, og siterer då
gjerne in extenso. Ein "kort" påstand får såleis eit fyldig belegg. På den andre sida set
han fram påstandar som er omfattande, dvs. har implikasjonar, men som ikkje desto
mindre blir sette fram utan underbygging, noko både omtalen av autobiografien og
likeeins ei rekke vurderande påstandar kan tena som eksempel på. På denne måten
gjer har det vesle stort, og det som er stort lite.
Det som på denne måten kjem i forgrunnen, er det som lar seg verifisera. Eit
eksempel er den kartlegginga av forholdet til Seneca som ein finn hos både Billeskov
og Kragelund (Kragelund 1983). Dei gjer to undersøkingar som det i denne
samanhengen er viktig å halda ifrå kvarandre. Den eine er å påvisa kor hos Holberg
Seneca blir sitert; dei finn flest sitat i Epigrammer, MTkr og Epist III. Den andre
undersøkinga gjeld kva tekstar av Seneca det er Holberg gjer bruk av: epistlane
dominerer klart (Jansen 1938-39, II, 21). Så langt dreiar alt seg om det som lar seg
påvisa. Men viss ein spør om kva generell innverknad Seneca-epistelen som form har
hatt på Holberg-essayet, blir det straks vanskeleg å finna slike eintydige svar som
Billeskov og Kragelund er ute etter, ein må nøya seg med