Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

44 KAP. 2.1
gradvis kjem i fokus. Nå er det ikkje alltid samsvar mellom sentensen og stykket som
heilskap; i nokre tilfelle er sentensen dekkande for bare delar av avhandlinga. Derfor
må ein vera open for ei spenning mellom anslaget og andre delar av teksten.
Noko liknande gjeld for Ep. Emnet eller spørsmålet som blir drøfta, kjem til
syne undervegs i innleiinga, nærmare bestemt i tilknytting til brevfiksjonen ("Jeg
takker for din seeneste Skrivelse …").
Opprinneleg var altså verken MTkr eller Ep utstyrte med overskrifter til dei
enkelte stykka. Dette kjem først med Rodes utg. av MTkr i 1859 og Fabricius' utgåve
av Ep frå 1858. Rode utstyrer boka med ei inhaldsliste til slutt, med framlegg til
overskrifter til dei enkelte stykka. "Om Karrighed og Ødselhed", "Om Rangsygen",
"Om fornødne, nyttige og skadelige Studeringer", "Om Skribenter", osv. (MTkr 1859-
utg., V). Noko tilsvarande skjer i utvalet av Ep hos Fabricius, og i den fullstendige
utgåva til Chr. Bruun frå 1865-75. Også i seinare utgåver av både MTkr og Ep finn ein
overskrifter, plasserte anten over dei enkelte stykka, f. eks. i utgåva til Sigurd Højby -
Epistler og moralske tanker - frå 1945, eller i innhaldslista.
I seinare tid har redaktørar og utgjevarar utstyrt tekstane med overskrifter,
anten plasserte over kvart stykke eller i ei eiga innhaldsliste. Overskriftene kan nok
vera til god hjelp for ein som skal orientera seg i stoffet. Ikkje desto mindre tilfører
dei den enkelte teksten eit anslag, ei autoritativ rettleiing som den opprinneleg ikkje
hadde.
Dei redigeringstiltak som her er omtalte, er inngrep som ved første augnekast kan
verka nokså harmlause. Men straks dei viser seg å vera det minste reduksjonistiske,
dvs. omformande på øydeleggande vis, openberrer dei også kva slags språk som gjer
seg gjeldande i Holberg-essayet. Holberg-tekstens vesen er å finna i den konkrete,
påtaklege overflata, og ikkje i eit abstrakt bakanforliggande prinsipp.
Frigjeringsperspektiv på overleveringa
Den resterande delen av dette hovudkapitlet kapitlet er lesingar av tre utvalde
omtalar av Holberg-essayet. Først eit utdrag frå festskriftet til Georg Brandes,
deretter eit utdrag frå Fjord Jensens litteraturhistorie, og endeleg Billeskov Jansens
avhandling Holberg som Epigrammatiker og Essayist I-II.