Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

IDEALITET 41
Vurderinga til Billeskov av skilnaden mellom MTkr og Ep blir reflektert i hans
eigne kommentarar. Billeskov gav ut ei kommentarutgåve av MTkr 1943 og ei
tilsvarande av Ep, i 8 band, i tidsrommet 1944-54. Kommentaren til kvar av epistlane
blir innleia med eit resymé av stykket, Billeskov kallar det "Indholdsoversigt". Om
denne seier han:
[Den] varierer i Længde efter Epistlernes Karakter. Særlig Vægt er der lagt paa at reproducere
Epistlernes Komposition, Tankens Led eller Gang. Vanskeligst tilgængelige for Nutidslæsere er
Holbergs metafysiske Overvejelser; ved at resumere disse i moderne Vendinger skulde det være
muligt at vise nye Læsere Vej ind i disse grublende Epistler, som for Holberg nok har været de
vigtigste af dem alle. Meget stofbetonede Epistler gøres kort af. (Jansen 1944-54, "Kommentar til
Ludvig Holbergs Epistler. Foreløbig Vejledning og Forkortelsesliste", vedlegg til Ep, bd. I.)
I desse innhaldsoversiktene rår resyméets klassisistiske ånd; her blir det forkorta og
skrive om; på den måten er det meininga å gjengi det vesentlege av innhaldet. I
kommentarane til MTkr er det ikkje slike resymé. Forklaringa på dét er at tekstane
frå MTkr i det store og heile ikkje lar seg resymera; her ville resyméet som fornekting
av skrifta vore langt meir merkbar. Det same kan seiast om dei av Ep der ironi og
tilgjersle speler ei rolle. La oss sjå korleis Billeskov Jansen parafraserer Ep 247:
Jeg agter at forelægge de Herrer Med lemmer af Collegium politicum et stort Skrift, jeg har
udarbejdet om Fugl Føniks, dens Udseende og Levevis, Alder, Opholdssted, Død og Genfødsel.
Slaar Skriftet an, vil jeg udarbejde et andet om Salamanderens Natur og Egenskaber. (Ep, VII, 107.)
Det denne parafrasen ikkje klarer å fanga opp, er ironien. Ironien er noko teksten
bare antyder utan å seia direkte, og dette står parafrasen - dvs. den reduserte teksten
- makteslaus overfor. I den påfølgjande kommentaren føyer Billeskov straks til at
brevet er ironisk. Resyméet fornektar skrifta, seier Barthes. Stilt overfor den indre
variasjonen i Holbergs reflekterande prosa kan ein bruka parafrasen eller resyméet i
vurdering av Holberg-essayet; det er interessant i den grad det ikkje kan resymerast.
Forenkling
Holbergs reflekterande prosa toler heller ikkje språkleg forenkling eller
normalisering. Thomas Bredsdorff føreslår å modernisera tekstane for å gjera dei
lettare tilgjengelege for moderne lesarar. Hans framlegg til modernisering omfattar
bl.a. å ta bort framand skrivemåte i framandord som har gått inn i dansk språk
("Phanatici>fanatikere, Satyres>satirer", Den radikale Holberg, 29), likeins å