Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

Konklusjon
Kva slags tekst er Holberg-essayet? Det er ein tekst der spenning mellom meddeling
og oppløysing av meddeling er ein sentral faktor, det er ein tekst som er
grunnleggande tvetydig, som gir motstridande signal om sin måte å vera tekst på.
Ein kondisjonalistisk poetikk kan fanga opp dette; den kan gjera greie for teksten
ikkje som anten det eine eller det andre - anten transitiv brukstekst eller intransitiv
kunst - men som eit både-og; den kan gjera greie for at teksten speler på at dette
spørsmålet er uavklart.
Ein kondisjonalistisk poetikk kan forklarast med eit moderne tekst- eller
litteraturbegrep der tekst blir definert som meddeling og oppløysing av meddeling.
Men mi konkretisering i dette arbeidet går i ei anna retning: til tradisjonell retorikk.
Her er to føringar - kondisjonalistisk poetikk og tradisjonell retorikk - som begge har
opplagt problematiske punkt. Som nemnt under presentasjonen av skiljet mellom
essensialistisk og kondisjonalistisk poetikk (ovanfor kap. 1), er det ein fare knytt til
den relativiseringa som er ein uløyseleg del av ein kondisjonalistisk poetikk. Litterær
er den teksten som gir meg - lesaren - estetisk tilfredsstilling, seier Genette. Og sjølv
om denne subjektivistiske fortolkinga av kriteriet om den poetiske funksjonen ikkje
bør takast til inntekt for ein totalrelativisme, dvs. at det utelukkande er lesarens
respons som kan avgjera og gjera greie for om tekstar har ein estetisk funksjon, blir
spørsmålet om det estetiske som objekt påtrengande. Viss ein tekst som opprinneleg
er ein brukstekst, kan overskrida sin pragmatisk funksjon, må det estetiske finnast
som element i teksten. Teorien til Genette er svært generell, og viss den skal gjera
nytte som estetisk teori, vil kravet om konkretisering melda seg; Kor er det estetiske
objektet, dvs. korleis lar det seg "lokalisera" eller avgrensa som element eller storleik
i teksten?
Det er som forsøk på slik konkretisering at eg vender blikket mot tradisjonell
retorikk. Her står ein overfor kjernestoffet i den klassiske arven. Men ikkje desto
mindre har dyrkinga av det klassiske - klassisismen - lett for å tapa