Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

180 KAP. 5.1
ungdommen - anatrofé - som gir tilkjenne personlege karaktertrekk, f. eks. lyst til
lærdom. Og så vidare 4 .
Det andre kriteriet peiker ut eigenskapar som ikkje finst eksklusivt i det
paradokse enkomiet. Derfor må dette kriteriet nødvendigvis omfatta eit stort tilfang
av tekstar og teksttypar, der det paradokse enkomiet bare utgjer éi gruppe. Her er
nokre eksempel på korleis faglitteraturen peiker på likskapstrekk mellom det
paradokse enkomiet og andre former.
Henry Knight Miller samanliknar det paradokse enkomiet med apologien.
Apologien har strategisk og retorisk eit anna siktemål og den manglar topoi frå
enkomiet. Likskapen mellom formene er "the unwortiness of the subject matter". Det
er også likskap mellom det paradokse enkomiet og burlesken, forstått som "the use
or imitation of serious matter or manner, made amusing by the creation of an
incongruity between style and subject"- dette er eit sitat frå R. P. Bond - og likeins
mellom det paradokse enkomiet og skjemtande heltedikt ("mock-heroic", dvs. "a
generic term for the elevation of a trifling subject in a higher style"). Det som er felles
for desse ulike spesifikke formene, er "the elevation of the insignificant" og ein
komikk som spring ut av dette manglande samsvaret (Miller 1956, 167).
Theodore Burgess finn element frå lovtalen igjen i komedien. Det dreiar seg
om likskap på to nivå. For det første eit generelt slektskap: komedien er eit paradoks
"in its very foundation". "The typical plan of a comedy of Aristophanes has been thus
outlined: 'The protagonist undertakes in all apparent seriousness to give a local
habitation and a body to some ingenious, airy speculation or bold metaphor' "
(Burgess 1902, 162). For det andre inneheld komedien fragment av det paradokse
enkomiet. Burgess brukar Aristofanes' Hvepsene - nærmare bestemt sekvensen 548-
630 - som eksempel. Her er det bl.a. ein burlesk lovtale over dommaren og dei
frynsegodene embetet hans gir; han er omsverma av notabilitetar som bukkar og
skrapar for han og som gir bestikkelser. "Hvis en fløjtespiller vinder en sag, er det
skik at han kvitterer med et passende akkompagnement, mens vi forlader lokalet
[…]. Når folkeforsamlingen sender os en sag, er der altid et forslag med om at vi skal
holde fri resten af dagen, når vi har dømt" (Aristofanes Hvepsene 578-600). Stykket
inneheld også parodi på lovtale over Athen og athenarar.
4 Aptonius laga eit utbrodert system av hovudtopoi med undergrupper, jfr. Burgess 1902, 120;
Burgess samanfattar den personlege lovtalen i åtte hovudtopoi, jfr. Burgess 1902, 122-27; Aristoteles
ramsar i fleng opp slike topoi i Retorik I.V.4 og utdjuper dei i det følgjande. Perikles' gravtale gir
eksempel på bruk av slike topoi, jfr. Thukydid, Peloponneserkrigen 2.35-46. Og Platons dialog Menexenos
gir eksempel på parodisk bruk av sjangeren, jfr. Lockwood 1996, 101-69.