Eiliv Vinje - Universitetet i Bergen

118 KAP. 4.1
eit spørsmål om allmennkunnskap, som intertekstualitet, som "tomrom" i teksten
(Iser 1974), osv. Det registeret Violi ser for seg, er tufta på kriterium som er sjanger -
spesifikke.)
(3) Skiljet mellom diskurs og historie definerer brevet; distin ksjonen kan i
tillegg på eit meir nyansert nivå gjera greie for ein spesifikk eigenskap ved det. Som
diskurs handlar brevet om å skriva brev; brevskrivaren "fortel seg sjølv" i den
handlinga. Som historie dreiar brevet seg om noko anna. I eit tilfelle kan diskursen
danna ramme for historia, i eit anna tilfelle kan eit slikt skilje vera utviska ved at
historia fell saman med diskursen. Brevet bind heile vegen saman "a direct
connection" og "delayed transmission", det bind saman noko som mest er ein indre
monolog, med referat av fortidige hendingar. På den måten får teksten eit
dobbelperspektiv; i dei tilfelle der forteljaren også er protagonist, er perspektivet
knytt til begge desse tekstinstansar, både den som fører ordet og den det blir fortalt
om. (Violi 1985, 154.)
Holbergs bruk av brevforma
Forholdet sendar-mottakar som kriterium
Teorien til Violi gir grunnlag for ei avgrensing av tilfanget av brev: Som nødvendig
kriterium, som "minstemål", reknar ho eksplisitt markering av forholdet mellom
sendar og mottakar. I kraft av dette kriteriet kan ti av stykka i MTkr vurderast som
brev, vidare alle Ep samt Epist. (Kriteriet gjer det også mogleg å vurdera ein del
forord, men den følgjande omtalen omfattar ikkje slike tilfelle.)
Moralske Tanker10 stader er det i MTkr eksplisitt markering av forholdet mellom
sendar og mottakar. Det er på vekslande vis brevforma gjer seg gjeldande i desse
tilfella. Markeringa av relasjonen sendar-mottakar er i nokre tilfelle eit laust påhengt
element (MTkr I.101, MTkr I.107, MTkr IV.99), andre stader meir integrert (MTkr
I.116, MTkr II.97, MTkr III.54, MTkr III.105), atter andre stader kan den dukka opp i
ein sekvens og så forsvinna (MTkr II.41, MTkr IV.82). I ein klasse for seg kjem MTkr
I.171 som har form av to brev, det eine omfattande det andre, som ei kinesisk øskje.