Navigare nummer 4 - 2018

LEDER
SLUTT PÅ HAVET
SOM SØPPELPLASS
Olav Akselsen
Sjøfartsdirektør
« Gjennom tilsyna
våre kan me avdekka
brot på regelverket
og samstundes
førebygga at reglane
blir brotne.
FOTO: STEINAR HAUGBERG/SJØFARTSDIREKTORATET
I svært mange år var det ikkje reglar for kva ein kunne kasta på sjøen, og havet fungerte
på mange måtar som vår felles søppelplass. Her til lands var det ikkje uvanleg at blikkboksar,
gamle syklar eller barnevogner vart kasta på sjøen. Inntil nyleg var det også vanleg
at ureinska kloakk gjekk rett ut i fjorden. Heller ikkje innan skipsfarten fanst det reglar for
kva ein kunne kvitta seg med ved å hive det over bord. Difor var det meir regelen enn
unntaket at spillolje, matrestar og all anna søppel frå skipet, hamna på sjøen.
Ein av dei første som sette forureining av havet på dagsorden, var Thor Heyerdal. På
sine reiser over Atlanteren med sivbåtane Ra I og II, observerte han store belte med oljeklumpar
og anna forureining. Dette var noko han ikkje hadde sett på sin tur med Kon-
Tiki 20 år tidlegare. Dette gav grobotn for eit stort og livslangt engasjement for miljøet.
Forureininga vart dokumentert gjennom filmar, bøker, vitskaplege artiklar, og gjennom
ein eigen rapport til FN sin sjøfartsorganisasjon IMO. Thor Heyerdal sitt engasjement
fekk stor internasjonal merksemd og var ein medverkande årsak til at IMO i 1973 vedtok
MARPOL, den internasjonale konvensjonen for å hindra marin forureining frå skip.
Sakte, men sikkert har det kome på plass reglar for å hindra at me kvittar oss med ting
me ikkje vil ha, ved å kasta det på sjøen. I dag er det svært strenge reglar for kva som kan
sleppast på sjøen frå skip. MARPOL har etter kvart fått seks vedlegg. Desse vedlegga gir
reglar for utslepp av olje, skadelege stoff, kloakk, søppel og utslepp til luft.
Sjøfartsdirektoratet si oppgåve er å jobba førebyggjande. Det gjeld innan tryggleik, der
me skal bidra til at ulykker ikkje skjer, og innan miljø, der me skal bidra til å hindra
ureining frå skipsfarten. Me jobbar difor nasjonalt og internasjonalt med å utvikla lovar og
reglar som skal regulera skipsfarten. Skal regelverket fungera etter intensjonen, er det
viktig med kontroll.
For å førebygga brot på reglane, sikra miljø og helse, og sørga for like konkurranseforhold,
er tilsyn avgjerande. Tilsyn er ein svært viktig del av Sjøfartsdirektoratet sitt
arbeid. Gjennom tilsyna våre kan me avdekka brot på regelverket og samstundes førebygga
at reglane blir brotne. Brot blir straffa med høge gebyr.
Sjølv om skipsfarten openbart er på rett veg når det gjeld miljø og utslepp, er det
grunn til uro over havet sin helsetilstand. Fleire forskingsrapportar viser at mykje står gale
til med verdshava våre. Drastiske tiltak må til for å hindra ny forureining og for å samla
opp avfallet som alt er hamna i havet. Heldigvis har havet på nytt fått stor merksemd, og
det er teke mange initiativ for å betra tilhøva. Saka har topp prioritet i Noreg, og FN har
også havet høgt på sin dagsorden.
Skal me oppnå resultat er det viktig med samarbeid. Mellom nasjonar og mellom ulike
aktørar. Sjøfartsdirektoratet jobbar aktivt internasjonalt for å bidra til redusert forureining av
havet. Me jobbar også aktivt med andre offentlege aktørar i Noreg for å få ned ulike utslepp.
Saman med ein del andre norske aktørar har Sjøfartsdirektoratet også valt å delta i
prosjektet Circular Cleanup. Målet med prosjektet er å skapa nye løysingar for å rydda
plast effektivt og meir lønsamt. I tillegg skal prosjektet fokusera på å stoppa tilførselen av
plast til havet.
Eg vil gje ros til Rederiforbundet, som har teke initiativet og på den måten viser ansvar
på vegne av næringa. Samstundes har initiativet samla svært mange ulike aktørar om eit
felles mål, varige løysingar og eit reinare hav.
Det er diverre naudsynt med ei storstila opprydding, men viktigast av alt å stoppa
tilførsel av ny forureining til havet. Ein må slutta å sjå på havet som ein søppelplass.
4 | Navigare 4 - 2018