Nashornet 2008

Common Ground:Eit møte midt i sandsgata: Sanja Ignjatic (t.v) og LaurentsaWigestrand. (Foto: Jan Nordtveit)Kokar forteljingarPeter Tijhuis (Foto: Judith SørhusLitlehamar)Sanja Ignjatic (Foto: Jan Nordtveit)Anne Elisebeth Skogen frå Sand er dramalærari kommunen sin kulturskuleog profesjonell forteljar. No lanserer hositt eige forteljarkokeri. Der samlar hopå både munnlege og skriftlege forteljingarsom ho fortel vidare. Blant annahar Skogen fleire forteljingar ho framførerom – og av – barnebokpionerenRasmus Løland.- Å vere forteljar er ein profesjon i framgang.Det er ein kunst som grip meirog meir om seg, og det finst til og medutdanning i det på høgskulenivå somdel at estetiske fag. Sjølv vaks eg oppmed forteljingar heime og brukte detseinare som lærar, seier ho i eit tidlegareintervju i Dag og Tid.Historiene om Rasmus Løland fengerhenne. Ei av historiene handlar om densiste sommaren til Rasmus Løland dåhan låg på tuberkuloseheimen i Groruddalen.- Eg har sjølv vore i Groruddalen oggått opp spora etter han, seier ho tilDag og Tid.Skogen reiser mykje rundt med forteljinganesine. I det siste har ho hattførestillingar både på det nystarta Energihotelletpå Nesflaten, Ryfylkemuseetog under Samspelkonferansen i Stavanger2008.Judith Sørhus LitlehamarFoto: toyni tobekk- Me har ikkje fellesfortid, men fellesframtid. Det knyteross saman, seierSanja Ignjatic (47).Stavanger2008 –prosjektet CommonGround skal gioss forteljinga ommangfaldsbygda.Om å finne sin plassRyfylkemuseet står bak prosjektet der ein ynskjer å dokumenteredei endringane som skjer når bygde - Noreg er i ferd med å bliomforma frå eit relativt homogent lokalsamfunn til eit samfunnder kulturelt mangfald er framtredande.- Me meiner at museet har noko å bidra med i integreringsprosessen.Det er viktig at me kan tilby ein felles plattform, seierdirektør Roy Høibo ved Ryfylkemuseet og peikar på den internasjonalekafeen som museet driv på fjerde året.- Ein har greidd å få til eit lågterskeltilbod der folk kan møtast,sitje ved eit bord og prate. Den dagen kafeen er overflødig har menådd målet, meiner han.Å finne sin plassSanja Ignjatic frå eks Jugoslavia kom til Norge då krigen brautut, og etter opphald i fleire asylmottak kom dei frå Haugesund tilSuldal. Januar 1995 møtte Sanja det snødekte kommunesenteretSand for første gang.- Eg minnest eg tenkte: her forsvinn ikkje snøen før i mai, når mekom til Sand. Heldigvis var den borte neste dag. Gata var under arbeid,me såg ein ferjekai og nokre få butikkar. Men det var fredfullt.Me opplevde Sand som ein stad der me kunne starte på nytt.I mai same året kom familien til Suldal for å busetje seg. Både ho ogmannen Nenad hadde bakgrunn som juristar. Ho frå eit firma med4.000 tilsette. Det er om lag like mange som det er innbyggarar iSuldal kommune. Kontrasten mot det dei kom frå var enorm.- Men folk var så imøtekomande. Eit par dagar etter at me komfekk eg spørsmål om eg ville bli medlem i Amnesty, og etter kvartvart eg kasserar i Suldal Kunstlag.I dag arbeider ho som kontorleiar ved Ryfylkemuseet. Sanjameiner integrering i eit lokalsamfunn både er eit individuelt og eitkollektivt ansvar. Ein må sjølv vise seg fram, og vilje skape noko.Og det viktigaste er naturlegvis språket. I følje Sanja er språket einviktig nøkkel for integrering.- Ein må ta del i arbeidslivet og finne sin plass, seier ho.Dokumentere utviklingaOgså Sanja viser til den internasjonale kafeen som ein viktigog nøytral møtestad.- Her kan me oppleve andre kulturar, smake andre rettarog danse etter andre rytmar. Det er ein arena der me kan bliaktørar og vise fram vår eigen kultur.Ho håpar Common Ground vil kunne dokumentere eindel av historia rundt det nye bygdesamfunnet.- Det er heilt naudsynt med dokumentasjon om 50 – 100år, når folk lurer på den gruppa som kom frå Bosnia til Suldal,kven var dei, og kva gjorde dei her? Bygda er i stadig endring.Kanskje vil dei innfødde også gjennom dette prosjektet oppdagebygda på nytt?Ryfylkemuseet inviterte tidlegare i vår til ei drøfting om kvaprosjektet Common Ground skulle innehalde. I følgje eit notatsom vart utarbeida etter dette møtet er fokuset for prosjektetlagt på dei som har flytta til kommunen, eller som vert buande.Ein ynskjer å konsentrere seg om dei verdiane som gjer at detteer ein attraktiv plass å bu. I arbeidet framover legg ein vekt påfølgjande tiltak: Å gjennomføre eit dokumentasjonsprosjekt.Eit intervjuprosjekt og innsamling av foto som kan vere medå belyse temaet. Vurdere om det er grunnlag for å arrangerenokre dialogkveldar med aktuelle tema, formidle det som kjemfram gjennom utstilling, arrangement og /eller publikasjon ogtil slutt vurdere om det er grunnlag for å arrangere ein konferanseom temaet. Neste møte i referansegruppa vert arrangerti slutten av mai.- Eg tykkjer dei som flyttar frivillig til bygda for å opplevenoko anna er interessante. Dei er trendsetjarar og bevisste påkva verdiar dei leiter etter. Dei spør ikkje kva me kan gjere fordei, men kva kan me gjere for dykk? Dei har klåre meiningar omkva dei vil i bygda, seier Roy Høibo.Den viktige dialogenPeter Tijhuis (40) og familien er ein av dei som flytta frå Nederlandtil Norge for å oppleve noko annleis. Tijhus har bakgrunnsom designar og arbeider i dag som produktdesignar i Kon-Sulpå Sand.- Når ein flyttar til eit anna land må ein vere veldig open.Du må lære deg språket og ”leve” litt meir. Du må vere synleg isamfunnet, du kan ikkje berre handle på Rimi, du må og snakkemed dei andre kundane, seier han og fortel historia om korleisdei nettopp hamna i Suldal kommune.Bror hans flytta til Trøndelag allereie for om lag 20 år sidanog det var på ein ferietur der dei hadde planlagt å møte han iVikedal interessa for Sand var vekt.- Me likte Noreg, naturen, den friske lufta, alle desse stereotypisketinga. Eg minnest me køyrde over ferja til Ropeid og egtenkte: her var det kjempekoseleg. Me kom attende litt seinareog byrja spørje oss litt rundt. Ein del av grunnen for å flytte varogså naturlegvis borna våre, me tenkjer jo at det må vere kjekkareå vokse opp her enn i ein storby.Han meiner dialogen er viktig for å unngå problem og konfliktarog peikar på at den store ”arbeidsinnvandringa” som einno ser til dømes i byggebransjen skaper andre utfordringar forsamfunnet.- Problemet er at dei veldig ofte kjem til landet utan planarfor å busetje seg her og då får integrasjon ikkje første prioritet.Det kan skape irritasjon.Judith Sørhus LitlehamarFoto: Jan NordtveitLølandsstova -teikningane er klareI samband med Garborg – året i 2001fekk Asker Museum ei gåve på to millionarkroner frå Asker kommune til åsetje opp att den såkalla Lølandstova påLabråten i Asker. Løland budde i dennestova med Arne og Hulda Garborg somnæraste nabo frå 1903 – 1907. I 1968vart stova riven. No er teikningane tilhuset klare og konservator Randi Horgenved Asker Museum håpar husetskal stå klart i løpet av året.- Målet med å gjenreise huset er å setjeeit større fokus på Løland og Garborg,seier ho og viser til at huset skal rommebåde utstillingar, bibliotek og skrivestovefor forfattarar.Judith Sørhus Litlehamar10 11