Gardssoge for Sanda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

More documents

Recommendations

Info

Grenseoppgang 1769 I 1769 var det grenseoppgang mellom mensalgodset (kyrkjegodset) og eigedomsgodset på Sande. Det som no er bruk 1 var før mensalgods. Mensalgodset skulle bli presteenkesete, og prest Hans Wingaard som vart tilsett i 1763 krov grenseoppgangen då han meinte oppsitjarane, og då spesielt Torstein Knudsen på bruk 4, hadde teke seg til rette i skogen. Truleg hadde mensalgodset før blitt drive i lag med Randa, og ein hadde vel ikkje vore så nøye på grensene. Men Wingaard var kjend som ein hard herre, og skulle ha orden i sakene! I 1764 hadde han prøvd å kjøpe garden til Torstein, men Torstein selde i staden til presten i Førde. Torstein og Wingaard gjekk nok ikkje så godt overeins. I saka er det kalla inn vitne som har vore arbeidskraft på garden ein gong. Eit vitne er 93 år gammal, men det er poengtert at han har sinnets fulle kraft. Almane er nemnt spesielt, dei var viktige. Enka etter lensmann Ludvig Nilsen (død 1761), Cecilie, på bruk 3 Randa var spesielt opptatt av dei. Det er synfaring, og det vert sett ned merkesteinar og hogde krossar i fjell. Torstein og eit av vitna er ueinige om grensa i Brandåsen ved Tjønnene. Der er det to små veie, og usemja går på kva veg som er grensa. Vitnet får medhald, då dei sakkunnige meiner den grensa er mest logisk. Stadnamn som Brandåsen, Gaddeskaret, Skrevegen, Knappholten, Slettebakkane, Sveene, Nevredalsklype, Apaldebakken, Dyrstallane, Langehola, Bruateigen, Skora, Tunvallsfjellet og Kyrkjestrinda er nemnt. Det er skrive at Kyrkjestrinda no (i 1769) vert kalla Storåkeren. I tillegg er det namn som Buråsen (rås i Geilane?), Apilsbakken, Baltsarfeta (under fjøsen?), Buaåkeren (ved tunet), Lækemyra (ved Langehola), Myretremmen (mot Tunvall) og Sandegjelden (ved Gaula). Mensalgodset vart etter grenseoppgangen bruk 1 i 1771. Presten hadde førerett, det var vel eigentleg Randa som skulle ha vore bruk 1. Bruk 2 (seinare lensmannsgarden til Askevold) vart skilt ut frå bruk 1 i 1885. Bruk 5 vart skilt ut frå bruk 4 ca. 1690. Det har altså opphavleg vore to bruk på Sande, Randa og Sanda. Randa, eller delar av Randa, har truleg vore prestegard før reformasjonen, og etter reformasjonen har prestane leigd eller pakta bort kyrkjegodset. Men i 1755 vart Holmedal prestegjeld delt i to, og Indre Holmedal prestegjeld vart oppretta med prestegard på Steia, som var eigd av presten i Dale. Presten frå 1755 til 1762 heitte Schwartzkopf, men han var sjukleg og fungerte berre i kort tid i kallet. Wingaard vart difor den første presten som hadde krefter til å tak og krevje grenseoppgang. 78
Kjelder Garmand Sørli, Steinar: Garmand Sørli, Steinar: Indrebø, Gustav: Det omvendte steget. Semesteroppgåve ved Sogn og Fjordane distriktshøgskule (1993) Folk og ressurser på gården Sande 1666- 1875. Studentarbeid i lokalhistorie ved Sogn og Fjordane distriktshøgskule (1993) Gamle sogeminne frå Sunnfjord Hjelmeland, Olaf: Gaular Sparebank 60 år, 1894-1954 Hjelmeland, Olaf m. fleire: Gaularsoga (3 bind, gitt ut i 1955, 1961 og 1968) Joleik, Albert: Sunnfjordsoga (2 bind, gitt ut i 1959) Sande, Eivind: Timberlid, Anders: Bilde av Knud Knudsen: Bilde av Axel Lindahl : Andre bilde: Skøyte og festesetlar: Kyrkjebøker: Sjeleregister: Nynorsk og gammalnorsk ordbok: Munnlege forteljingar: Stadnamn frå Gaular i Sunnfjord. Hovedoppgave ved Universitetet i Oslo (1948) Gaularsoga, alle banda samt gardssoge for Sande, Viksdalen og Bygstad (gitt ut på 1990-talet) Bildesamlinga til Universitetet i Bergen Galleri Nor, Nasjonalbiblioteket sitt fotoarkiv Privat og Fylkesarkivet Privat, Statsarkivet og Digitalarkivet Fylkesarkivet og Digitalarkivet Digitalarkivet Tyding av stadnamn Nelly og Odd Sande, Randi Kvale, Gudny Skudal, Ole Johannes Øvretveit og Sverre Sande © Joar Sande 23.08.11. Revidert 12.03.2012 79
Page 1 and 2:
Sanda gardsnummer 75 bruk 4 i Gaula
Page 3 and 4:
SANDA BRUK 4 Ytre og Indre Sande ha
Page 5 and 6:
Fotograf Talle frå Bergen rundt 19
Page 7 and 8:
Personar Mads bad onkel til Gudny S
Page 9 and 10:
aktiv mellom anna i helselaget, og
Page 11 and 12:
Historier I tidlegare tider var det
Page 13 and 14:
Odd kjøpte seg hund tidleg på 70-
Page 15 and 16:
Garden Ved vegen mot Tunvall, i Dal
Page 17 and 18:
kom i floren. Råsa i Skora kjem ne
Page 19 and 20:
Maja og Hege tidleg på 90-talet. K
Page 21 and 22:
Garden gjennom 100 år Sivertsens h
Page 23 and 24:
Bildet er frå 1908. Vi ser den nye
Page 25 and 26:
Det er att berre ein hagtorn i hage
Page 27 and 28: Riksvegen forbi garden vart utvida
Page 29 and 30: Knud Knudsen, mellom 1888 og 1894.
Page 31 and 32: Saga Knud Knudsen 1872. Vi ser to g
Page 33 and 34: Saga står til nedfalls sommaren 19
Page 36 and 37: Stordalen Sandegardane har hatt st
Page 38 and 39: Historikaren Harald Oppedal hadde e
Page 40 and 41: Dei førre brukarane skulle ha eit
Page 42 and 43: Løa på plassen til Søren (ifølg
Page 45: Sandaneset Bruk 4 hadde òg plass p
Page 48 and 49: skulle seljast, og forkludra salet.
Page 50: Skøyte bruk 4 1764 50
Page 53 and 54: 1896 53
Page 55 and 56: 1928 55
Page 57 and 58: 1960 57
Page 59 and 60: Eigarar og brukarar av garden Jon N
Page 61 and 62: Hans vart i 1832 gift med Oline Lar
Page 63 and 64: Mathæus er nemnd i folketeljinga f
Page 65 and 66: Olav Oddson Sande (1961) fekk garde
Page 67 and 68: Stadnamn Andersskåra Andersskora 7
Page 69 and 70: Grønjære Grønjære 75/4 blir tid
Page 71 and 72: Nybrotet Nybrote 75/1 nydyrka mark
Page 73 and 74: hadde støl her? Sveene Sveene 75/5
Page 75 and 76: Matrikkel År: 1838 Amt: Nordre Ber
Page 77: Dyrenamn Hest: Blakken. Fiffi med a
show all

Gardssoge for Sanda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?