Gardssoge for Sanda - Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

Tjønnene
Teikningen av Tjønnene, som òg er vist i Gaularsoga, vart laga av Leif Lundgren
i 1995 etter at han og Hege hadde målt opp dei gamle tuftene.
To av døtrene til siste plassmannen, Katrine (fødd 1870) og Johanna (fødd 1877), var budeier
på Stordalen. På Stordalen hadde karane frå Innigardane ein gong samla i hop og sett inn
Sandasauene, då dei meinte at sauene beitte i deira mark. Katrine gret då ho såg at sauene frå
Tjønnene var med òg, ho var redd for at dei måtte betale erstatning. Men ho roa seg då ho
fekk vite at dei skulle sleppe det, truleg fordi dei visste at plassmannen hadde dårleg råd.
Katrine og Johanna budde ei tid i lag i ei lita stove på Futegota ved Osen. Johanne hadde vore
hushalderske for Futen, og heldt fram med å bu i stova lenge etter at han var død. Katrine
døydde i 1959, og Johanna var dei siste åra på Bygdeheimen der ho døydde i 1969.
Eldste systera til Katrine og Johanna heitte Marthe. Ho fekk 18 år gammal, i 1882, ein son
som vart døypt Abraham. Faren var Rasmus Nilsson frå Dysjeland. Faren til Marthe hadde
tidlegare, før han tok over Tjønnene, hatt plass på Dysjeland. Tjønnene og Dysjeland hadde
såleis nær kontakt. Abraham vaks opp hjå besteforeldra på Tjønnene, og flytte seinare til
Stord og arbeidde i gruvene der. Ein gong han var heime skal han ha teke med seg eit asketre
og planta det på nedsida av huset. Per Sande frå Stord, som ofte var oppom, var sonen til
Abraham.
Etter at siste plassmannen døydde i 1912, vart Tjønnene skilt ut som eige bruk (bruk 7) og
skulle seljast til Ola Hatlebrekke i 1914. Kristian Sande meinte at han eigde noko av det som
47