Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

93
der det er tillati å sløyfe konsonanten i nyno. (S. 58)
Det går fram av Framlegget at 9 medlemmer røysta for sto og stod som jamstilte former
medan 19 ville ha sto som hovudform. Trass i dette vart oppføringa i preteritum
stod/[sto] både i bokmål og nynorsk etter Ny læreboknormal 1959.
Korkje bad, drog eller gav har hatt klammeformer utan konsonant, [sto] har som
nemnt vore det sidan 1938. Bokmålsseksjonen har vedteke å jamstilla bad, drog, gav og
stod med dei tilsvarande preteritumsformene utan konsonant til slutt, og departementet
har i brevet sitt frå 5.12.00 bede nynorskseksjonen om å vurdera det same for nynorsk.
Ei samla referansegruppe stod bak framlegget på møtet i nynorskseksjonen
13.5.02 om å la formene med konsonant til slutt vera eineformer, og seksjonen stødde
samrøystes opp om framlegget.
Talemålsgrunnlag
Det er ikkje vanleg å uttala d-en i bad og stod. På Sør-Austlandet og Sørlandet især blir
drog uttala utan g, men g-lyden er vanleg elles i landet. Ga er den vanlegaste
talemålsforma over heile landet, men gav finst i ein del bygder, til dels skiftande med
ga.
Skriftmålsgrunnlag
I alle dei ti 30-årsforfattarskapane (Vikør 1995) er forma stod skriven med -d. I 50-åra
har Ulstein og Vigerust sto. Den siste vaklar mellom sto/stod, og sto er sporadisk brukt
av to til. Hauge og Vigerust brukte dessutan forma ga. Hjå 70-årsforfattarane har dei -dlause
formene teke seg opp, halvparten bruker her sto, som var sideform på den tida.
Sagen og Solheim gjer det, dei bruker òg forma ga. Den forma nyttar Obrestad òg.
Nynorsk frekvensordbok (1978–84) viser denne fordelinga i bruken: stod 84 %,
gav 81 %, bad 77 % og formene utan sluttkonsonant: sto 16 %, ga 19 %, ba 23 %.
Vurdering
a) Talemålsutbreiinga. Det vanlegaste er former utan sluttkonsonant.
b) Skriftleg bruk. Formene med sluttkonsonant dominerer.
c) Den indre bygnaden. Sluttkonsonanten som ein skriv i preteritum, står gjerne i andre
former av verbet. Det kan vera i langformer i infinitiv (jf. gjeve, bede) eller perfektum
partisipp (gjeve, bede), eller også i kortforma bedt. Dessutan høyrer konsonanten til i
presens partisipp og i nomen agentis-lagingar: givande, givar, bedarlag osv. Dermed
kan ein seia at den "stumme" konsonanten har eit systemgrunnlag. For stod er det ikkje
slik i verbet stå, men så lenge ein også har verbet stande, er det rimeleg at den
likelydande preteritumsforma av stå og stande blir skriven likeins. Eit tilleggsmoment
er at "stum" d er så vanleg i rettskrivinga vår, at det ikkje er noko spesielt framandt over