Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

86
På grunn av at kløyvd infinitiv berre er ein rest av eit eldre system, har ein del
verb gått over frå a-ending til den vanlege e-endinga i somme dialektar (eller den
endingslause forma i trøndersk). (Jamfør at trøndersk har lik behandling av å tæL og å
kast, medan å telja høyrer til verba med a-ending etter den kløyvde infinitiven.)
I andre dialektar har somme verb gått over til å få a-ending, f.eks. heiter det
mangstad på Austlandet å finja, drekka og kunja (å finne, drikke, kunne). Berre kunna
av desse er kome inn i listene over verb med -a innanfor kløyvd infinitiv. (Dei modale
hjelpeverba skulla og vilja hadde såkalla kort staving i norrønt og hadde såleis "historisk
rett" på plass der.)
Slike overgangar til -a og til -e er det som rettskrivinga i dag har opna for ved at
ein i nynorsk kan bruka endingane i samsvar med dialekten sin så lenge ein har eit
system med kløyvd infinitiv – og det vil seia at ein i hovudsak har ei fordeling som i dei
nemnde listene.
Det systemet nynorsken har for kløyvd infinitiv nærmar seg altså eit fritt val av -e
og -a, men dette valet gjeld ikkje heilt ut. Avgrensingane i det, som er beskrivne
ovanfor, kan framstillast i ein tabell der me viser fem typar for tillaten fordeling av
infinitivsendingar (= I, II, III, IV og VI) saman med ein som ikkje er tillaten (= V). Det
siste er systemet med endingsblanding (= V), som det ikkje er dialektgrunnlag for.
Verb med
ny ending
Verb på lista for a-
ending
I. E-infinitiv kaste finne telje vere
II. Kløyvd infinitiv – godkjend i nynorsk kaste finne telje vera
III. Kløyvd infinitiv – godkjend i nynorsk kaste finne telja vera
IV. Kløyvd infinitiv – godkjend i nynorsk kaste finna telja vera
V. Endingsblanding – ikkje godkjend i nynorsk *kaste *finna *telja *vere
VI. A-infinitiv kasta finna telja vera
e) Som identitetsuttrykk. Valet av infinitivsending markerer nokså tydeleg regional
identitet. Jamvel om somme frå kløyvd infinitivsområde bruker -e-infinitiv i skriftleg
nynorsk, er det likevel mange som legg stor vekt på å bruka den dialektnære kløyvde
infinitiven.
f) Nytt Framlegget vil ikkje føra til at nokon treng endra språkvanane sine. Men kløyvd
infinitiv kan få større bruksområde. Dessutan vil ikkje krav om konsekvens vera noko
krav for å skriva rett.
Konklusjon
Både utbreiing i tale og skrift og funksjonen som identitetsmarkør talar for at alle dei tre
endingssystema må med i den nye norma.
Systemet for tillaten bruk av kløyvd infinitiv er nokså innvikla, og det gjer