Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

82
noken i hankjønn.
Ifølgje Wetås (Wetås 2001a) har forma nokon i fleirtal vorte nokså utbreidd i
nynorsk skriftmål der nynorsken krev nokre. Det kjem nok dels av at språkbrukarane
manglar skiljet nokon – nokre i talemålet sitt, og dels av at dei i talemålet har forma
noen, som ikkje har noko slikt semantisk skilje som vist ovanfor.
Frekvensane som Nynorsk frekvensordbok viser frå materiale kring 1980, er slik:
Pronomenet nokon med formvariantar er brukt i 98,7 %, noen/noe 1,3 %. I hokjønn av
nokon er noka brukt i 83 % og [nokor] 17 %.
Vurdering
a) Talemålsutbreiinga. Talemålet gjev grunnlag for begge formene.
b) Skriftleg bruk. Grunnlaget for noen er dårleg i skriftleg nynorsk.
c) Den indre bygnaden. Dei to alternative pronomena har ulik struktur ved at dei viser
ulike motsetningar. Nokon har tre genusformer i eintal, og eit svært spesielt innhaldsskilje
i fleirtal (som omtala ovanfor). Dette er opplagt mykje meir innvikla enn det
systemet svært mange nynorskbrukarar har i talemålsgrunnlaget sitt. Systemet med noen
har berre skilt ut éi inkjekjønnsform.
e) Som identitetsuttrykk. Pronomenet nokon har den mest nøytrale statusen i nynorsk,
mens noen fungerer som ei sterk markering av det moderne, kanskje òg det urbane.
Forma nokor markerer tydeleg det tradisjonelle.
f) Nytt Framlegget stryk ei av hokjønnsformene or norma. (Jf. pkt. 3.2.3.d.)
Konklusjon
Skriftmålsfrekvensen for noen er så låg at han ikkje gjev argument for plass i norma.
Men talemålsgrunnlaget er nokså sterkt for denne forma. Dessutan har dette pronomenet
ein tydeleg funksjon som identitetsmarkør, som kan vera viktig pga. at det er nokså
frekvent i tekstar. Ein 'urban nynorsk' blir vanskelegare å skriva utan dette pronomenet.
Dessutan må det takast med at pronomenet nokon har formdistinksjonar som viser
seg å vera vanskelege å praktisera for mange nynorskbrukarar. For mange vil noen
opplagt vera lettare å bruka. Alternativet med å endra formdistinksjonane for nokon (t.d.
til nokon – nokon – noko – nokon) vil truleg verke forvirrande, for det tradisjonelle
systemet (nokon – noka – noko – nokre) må uansett også vera ein del av nynorsknorma.
Mindretalsframlegget frå 13.5.02 vil her ta ut formene noen og noe.