Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

8
rammene for utgreiingsarbeidet, for å greia ut fullstendige alternative løysingar ville
vera ei umogleg oppgåve. Dei to seksjonsmøta i 2002 gav gruppa avgrensa mandat, og
denne utgreiinga prøver å gje ei fagleg framstilling av kvart av dei aktuelle punkta som
gjeld valfridom som skal gå inn i ei eventuell ny norm (kapittel 2), og valfridom som
eventuelt vil gå ut or norma (kapittel 3). For kvart punkt legg me òg fram ei vurdering
med utgangspunkt i dei allmenne retningslinjene for normeringsarbeidet. Kapittel 4 skal
visa i kortform kva følgjene av normframlegget blir. Kapittel 5 er eit samandrag av
framlegga i kapitla 2 og 3 med essensen i grunngjevingane, men utan dei faglege
drøftingane.
I referansegruppa har me ikkje hatt avrøystingar. Når nemninga ”mindretal” blir
brukt i utgreiinga, viser det til mindretalet på seksjonsmøtet 13.5.02.
Ei utgreiingsgruppe kunne sjølvsagt ha ynskt seg betre tid for å arbeida
grundigare. Alle spørsmåla kunne undersøkjast nærare, og ein kunne ha beskrive og
drøfta dei endå meir detaljert enn det som er gjort her. Å laga nye undersøkingar kunne
ikkje bli aktuelt, for slikt tek svært lang tid. Difor har me måtta ty til det som alt er
tilgjengeleg. Oppgåva vår har vore å henta fram – innanfor den tidsramma me hadde til
rådvelde – dei tilgjengelege opplysningane som me meiner er viktige for å kunna ta
avgjerd, og å setja dei inn i ei framstilling for seksjonen.
Jan Terje Faarlund melde i mai ifrå om at han trekte seg ut or referansegruppa
fordi han såg det slik at seksjonsvedtaket braut med den kursen han meinte Språkrådet
staka opp for normeringsarbeidet i 1997: å få ned talet på valfrie former i
læreboknormalen. Styret oppnemnde så i september i staden hans Åsmund Forfang.
Utanom den opphavlege skrivegruppa har også dei andre skrive noko tekst til
utgreiinga. Alle har levert materiale, vore med i drøftingane, skrive merknader til
mellombels versjonar og lese korrektur på den endelege versjonen. Runnestø og Sandøy
har hatt ansvaret for sluttredaksjonen.
1.2 Normomgrepet
1.2.1 Fastsett og internalisert norm
Det me skal føreslå i denne utgreiinga, er ei offisiell skriftnorm. Det er eit regelsett for
korleis ein skal skriva nynorsk. Eit slikt regelsett som er føreskrive i klårt formulerte
reglar som ein kan visa til, blir kalla ei fastsett (eller preskriptiv/føreskriven) norm. I
mange samanhengar finst det definerte sanksjonar for å bryta slike normer. Normer som
Språkrådet har vedteke, blir oftast nemnde som døme på slike normer, men
preskripsjonar finst også i svært mange aviser og forlag, og dessutan som "husnormer" i
departement og fylkesadministrasjon.
Sjølv om den fastsette norma tillet visse former, er det ikkje opplagt at ein
skribent tek dei i bruk. Skribentar som skriv ei visa, soli, noen, mye, so, gaid osv., vil
nok gjerne ha ei kjensle av eller eit medvit om at i alle fall ein del lesarar kjem til å