Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

71
opp valfri -e/-i, og -ent kom inn som klammeform. I 1959 vart dette systemet ført
vidare. Det vart då vurdert om [-ent]-forma skulle bli hovudform, men tanken på tre
lærebokformer heldt nemnda attende frå å gjennomføra det.
I 1983 vart det vedteke at adjektiv på -en som er danna til eller avleidde av
partisipp, skal bøyast utan klammeform på [-ent] i inkjekjønn. Dette galdt
samansetjingar som kjærkom(m)en, velkom(m)en, innefrosen, halveten, makketen,
småeten, åleten, lettfengen, hardfengen, giftfengen, einslungen, mangslungen, og dei
usamansette fengen og eten i tydinga ‘som et mykje’.
I 1985 fekk adjektiv som gebrokken og gedigen regelrett inkjekjønnsbøying (-e/-i
[-ent]), dei hadde fram til 1985 hatt ymse oppføringar i ordlistene; Hellevik hadde i sine
ordlister obligatorisk ent-form i inkjekjønn. Før 1959 har me ikkje funne det oppført i
ordlister.
Endringane i denne adjektivbøyinga har vore slik:
Aasen opi f. opet n. kristet n. halvetet n.
1901 ope kriste halvlete
1917 opi
[open]
1938 open ope/opi [opent] kriste/kristi [kristent] halvete/halveti [halvetent]
[opi]
1959 kriste/kristi [kristent]
gebrokkent
1983 halvete/halveti
1985 kriste/kristi [kristent]
gebrokke/gebrokki
[gebrokkent]
Framlegg
2000
Talemålsgrunnlag
Inkjekjønnsendinga med -e (ope) står sterkt på Vestlandet, dels Austlandet; opi finst
dels på Austlandet og i Trøndelag, mens opent er vanleg på Austlandet, dels på
Vestlandet, i Trøndelag og Nord-Noreg. Det geografiske biletet av dette
hovudmønsteret er altså litt "kaotisk". TALE99 bad folk om opplysningar om kva
talemålsform dei ville ha hatt på adjektivet i “eit ope hus”. Opent var valt av 44,5 % av
informantane, 43 % ville hatt forma ope og 3 % ville hatt opi. (6,5 % ville brukt forma
oppe/oppi. Det blir nemnt at det er ei eldre form i Trøndelag, Oppland, Hedmark og
Akershus.) Informantane frå Hordaland og Sogn og Fjordane har alle ope-forma, medan
89 % av informantane frå Rogaland og 94 % frå Møre og Romsdal vil ha den same
forma. Like avgjorde i valet av opent er informantar frå Østfold, Vestfold, Troms og
Finnmark. Også dei spurde frå Nordland, Oslo, Akershus, Buskerud og Nord-Trøndelag