Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

69
Skriftmålsgrunnlag
Vikør konkluderer i Rettskriving hos nynorskforfattarar med at denne bøyingstypen,
som omfattar så få, men frekvente ord, har vore problematisk å handtera for dei 30-
årsforfattarane som ikkje har stått heilt rotfaste i tradisjonen – “i talemålet dei fleste
stader er han då òg på veg ut som eigen kategori, og den utviklinga må vel ha vore godt
i gang alt i trettiåra og tidlegare”. Skiftingane er store, og fleire av forfattarane vaklar.
Femtiårsforfattarane derimot plasserer han klårt i tre grupper: Fire av dei følgjer det
tradisjonelle mønsteret auga – auga – augo – augo fullt ut. To følgjer så nokolunde det
nye systemet auge – auget – auge – auga, medan dei to siste fell i ei mellomgruppe med
kvar sitt individuelle mønster. Det kan sjå ut til at formbruken er støare i denne
forfattargenerasjonen enn i den førre, og at det tradisjonelle systemet er styrkt.
Hjå fem av forfattarane frå 70-åra finn me tre klårt skilde bøyingsmønster.
Fløgstad og Heie følgjer det tradisjonelle mønsteret, Brodal og Hoem det “moderne”
med -e – -et – -e – -a og Forfang vel eit meir “radikalt” (etter Vikør) mønster med -e – -
et – -er – -ene. Hovland og Sagen nyttar òg langt på veg det siste systemet. Hjå dei
andre forfattarane er det meir inkonsekvens i bøyingsmønsteret.
Vurdering
a)Talemålsutbreiinga. Sjølv om desse tre orda blir bøygde for det meste som eit vanleg
inkjekjønnsord, står den tradisjonelle bøyinga med -a – -a – -o – -o så sterkt at ho
fortener plass i nynorsknorma.
b) Skriftleg bruk. I skriftleg bruk er det tydeleg meir jamvekt mellom dei to
bøyingsmåtane.
c) Den indre bygnaden. Dei tre orda representerer eit eige ekstra bøyingsmønster, som
er enkelt, men som har det særdraget at det ikkje skil mellom ubunden og bunden form.
Dessutan er det einaste staden i bøyingsverket at ein har endinga -o.
d) Ordgruppe. Desse orda har ikkje anna felles enn at dei gjeld kroppsdelar.
e) Som identitetsuttrykk. I tradisjonell nynorsk er den "klassiske" bøyinga eit viktig
særdrag. Den vanlege inkjekjønnsbøyinga fungerer nok i dag som heller nøytral.
f) Nytt Jamført med den gjeldande rettskrivinga er det ikkje noko nytt i dette
framlegget.
Konklusjon
Her er både utbreiinga i talemålet og i skriftmålet så sterk at det er argument godt nok til
at begge bøyingane må få stå vidare i nynorsknorma. At den eine bøyingsmåten tydeleg