Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

62
brik
dys
elv
erm
fit
gimmer/gimber
gyger
helg
hei
herd
hes
il
kleiv
kvern
lever
merr
mjødm
myr
møy
never
onder (ski med skinn)
reim
rim (fjøl)
rip (båtrip)
røy
røyr (lyske)
røys
sild
spik
seter
vik
øks
ørn
øy
øyr
år (blodår, år i båt)
Framlegg
Hokjønnsord av denne typen får valfri -er/-ar (-jar)-bøying i fleirtal.
Normhistorikk
Språket vårt har frå gammalt hatt ein underklasse av hokjønnsord som har hatt -ar og -
ane i fleirtal, dvs. som ein parallell til underklassen med er-bøyinga i hankjønn. Det tok
Aasen omsyn til i landsmålet. Ein del av desse orda (t.d. eng, grind, seter) fekk frå 1917
valfritt -ar (-jar) eller -er, og frå 1938 fekk denne gruppa obligatorisk -er og gjekk
såleis inn i hovudmønsteret for hokjønn, medan ei anna gruppe (t.d. elv, erm, helg) heldt
på valfridomen vidare. Hokjønnsorda avleidde med -(n)ing har det aldri vore aktuelt å ta
inn -er i, f.eks. vinklingar – vinklingane og festningar – festningane. Dermed vart den
eine gamle underklassen delt i to rettskrivingsteknisk: a) obligatorisk -ar og -ane, og b)
val mellom -ar/-ane og [-er]/[-ene].
I nynorsk stod det etter 1938 att ei gruppe på rundt 30 ord som hadde hovudform
på -ar (-jar) i fleirtal og klammeform på [-er]. Dette vart halde ved lag i 1959, jf. under
Status i dag. Tilråding om ny rettskrivning frå 1938 skreiv m.a.:
For dem som ikke har disse formene i talemålet sitt, vil det være en stor lette
å få lov til å bøie dem som regelrette sterke hunkj.ord, slik at f.eks. øks kan
få samme end. i flt. som sag. (S. 38)
Utviklinga i nynorsknorma her kan visast slik:
Aasen Sìnar Myrar Dronningar
1901
1917 senar/sener dronningar