Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

61
nynorsk. Rettnok er orda med utgang på k eller g ei nokså klår undergruppe som kan
føreseia nokså godt at orda kan ha denne bøyinga, men som me såg, har mange av orda
ikkje dette særdraget (jf. gris, kvist). Mange dialektar har gått over til ein enklare
struktur utan denne underklassen.
Bøyinga frå før 1996 der ord på -nad og -a ikkje hadde sideformer på -ar og -ane,
gav rettskrivingssystemet endå ein underklasse, som heller ikkje hadde grunnlag i norsk
talemål. Endringa då med å slå nad- og a-substantiva saman med bekker-typen var ei
forenkling av systemet. Rettnok var ein regel om substantiv på -nad og -a enkel, men
regelen var likevel unødvendig og eit reint skriftmålsfenomen.
d) Ordgruppe. Ein del av orda skil seg ut med kort vokal og utgang på k og g og utgjer
såleis ei bra avgrensa gruppe, men dette gjeld ikkje alle medlemmene i underklassen.
e) Som identitetsuttrykk. Dei som legg vekt på å skriva tradisjonell nynorsk, held seg til
er-bøyinga, men etter kvart har ar-bøyinga vorte nokså vanleg og nøytral. Men
samstundes er vel neppe er-bøyinga ikkje-moderne.
f) Nytt Her er ingenting nytt anna enn at 45 ordformer får utvida bruksområdet noko.
Konklusjon
Talemålsutbreiinga og endå meir talemålsendringane talar her sterkt for at ein må opna
for bøying etter det dominerande hankjønnsmønsteret, altså med -ar og -ane. Bruken i
skrift viser òg at denne bøyingstypen står så sterkt at nynorsken ikkje kan gå attende på
valfridomen her. Bøyingar med -ar og -ane representerer dessutan ein enklare struktur.
Sidan normtradisjonen dei siste generasjonane berre har godteke former på -er og
-ene, bør ein ikkje fjerna det bøyingsmønsteret frå nynorskrettskrivinga. Men som me
har sett ovanfor, er nynorsknorma på dette punktet i strid med talemålsgrunnlaget.
Fleirtalsbøyinga på
[-ar] og [-ane] for hankjønnsord på -a og -nad, som vart vedteken i 1995, bør difor
vidareførast. Det skaper også ein pedagogisk lette at ein ikkje har obligatoriske
unntaksreglar.
Mindretalsframlegget frå 13.5.02 gjekk inn for at orda med utgang på -a og
suffikset -nad blir skilte ut som ein eigen underklasse med obligatorisk -er og -ene.
2.2.1.c Hokjønnsord med -er/-ar i fleirtal (typen reimar/reimer)
Status i dag
Desse hokjønnsorda har i dag hovudform i fleirtal på -ar og -ane, og klammeform på [-
er] og [-ene]: