Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

52
også viktig å peika på at fordelinga i bruken av hovudformer og
klammeformer er mykje jamnare enn fordelinga mellom hovud- og
klammeformer innanfor andre kategoriar. (Wetås 2001a:8)
Søk i Bergens Tidende viser at hovudformene med j er mykje meir brukte, det
same resultatet får Wetås ved å søkja på nynorske aviser i Norsk tekstarkiv. Tenkj* gav
her 458 treff, tenke 115 og tenka 58 treff. I det upubliserte materialet er det
vanskelegare å lesa nokon eintydig tendens ut av resultatet, skriv Wetås. I mange tekstar
er det intern variasjon, men det ser ut til at formene med j er noko meir utbreidde.
Vurdering
a) Talemålsutbreiinga for j-former minkar sterkt, og ettersom j-lause former forståeleg
nok står sterkast i lokalsamfunn med liten stabilitet, kan ein rekna med at den utviklinga
kjem til å halda fram.
b) Skriftleg bruk viser at begge alternativa er mykje i bruk, og bruken av j-lause former
har auka i bruk.
c) Den indre bygnaden i språket blir ikkje skipla. Talet på bøyingsklassar er ikkje
forskjellig i dei to alternative systema, for j-forma er ikkje knytt til nokon eigenskap ved
bøyingsklassen (jf. ei vogge, å smake – smaker som aldri kan ha j). J-formene er såleis
ein liten grammatisk komplikasjon. Begge dei valfrie systema svarar til dialektsystem.
Problemet ved dette draget når det gjeld indre bygnad, er nok meir at nynorsken
ikkje har eit heilt konsekvent system for vekslinga mellom former med og utan j, jf.
drøftinga ovanfor. Det har vore eit problem i alle normeringsfasane, og det er ikkje
grunn til å prøva på noka strukturomlegging no. Fordelane med det gjeldande systemet i
nynorsk er at dei grammatiske kategoriane j-former dukkar opp i, er så fåe og
oversiktlege.
d) Ordgruppe. Orda med og utan j etter k og g utgjer store ordgrupper med ein felles
lydleg eigenskap innanfor fåe bøyingsklassar og bøyingskategoriar, og dermed er eit
viktig overordna krav ved revisjonen overhalde.
e) Som identitetsuttrykk spelar nok denne j-en ei rolle, for dei som ynskjer å bruka ei
språkform som har tradisjonspreg, vil naturleg nok halda på j, ettersom han særpregar
både dei eldste dialektstadia og var eit særdrag ved eldre nynorsk. På hi sida vil dei som
legg vekt på å markera ein sentrumsidentitet, naturleg nok ikkje bruka så mange j-
former, for sentrumsmåla har nettopp j-lause former som felles særdrag.
f) Nytt Denne valfridomen innfører korkje nye former eller tek ut gamle former, slik at
språkbrukarane kan halda på dei innøvde språkvanane sine. Ei endring etter framlegget