Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

27
norma, er eit system med klammeformer sjølvsagt meir krevjande. Systemet som heilskap
kan verka uoversiktleg, og grensene mellom det "meir og mindre tillatne" kan
synast vanskelege å forstå. Også for dei som skal undervisa i heile norma, kan det
kjennast som ei tung oppgåve å meistra dei detaljane ein sjølv ikkje treng å kjenna til
for si eiga personlege språkform. Men lærarane må uansett ha ei viss oversikt over
valfridomen anten han er organisert i hierarki eller ei, og eit hierarki kunne ha den
pedagogiske fordelen at det gjev høve til å oversjå visse detaljar i undervisninga, f.eks.
klammeformer som ikkje høver for talemålet i den aktuelle regionen.
For nynorsken isolert er det vanskeleg å konkludera eintydig med at hierarkiet i
seg sjølv gjev opplagde ulemper eller fordelar. Men når me no får ei bokmålsnorm utan
klammesystem, kan det visa seg å bli ei taktisk ulempe for nynorsken å vera åleine om å
ha eit klammeformsystem. Det kan bli oppfatta som ein ekstra abstraksjon som må
lærast berre for denne eine målforma, og dermed fører systemet til ei taktisk ulempe i
skulen. Ettersom nynorsken er eit mindretalsskriftmål, kan dette særdraget ved han bli
knytt til ein stereotypi med negative assosiasjonar. Klammesystemet kan fungera som
eit argument mot nynorsk, denne målforma er så vanskeleg pga. klammesystemet – utan
at det blir påvist nokon slik samanheng.
På dette grunnlaget finn me det rettast å gjera framlegg om å ta bort klammesystemet
i nynorsk, slik at alle godkjende former som heretter står i rettskrivinga, er
jamstilte i bruk for alle – også i lærebøker og statsadministrasjon.
1.5.3 Husnormer
I punkt 1.2.3 er det nemnt at aviser, forlag og departement kan ha ’husnormer’, dvs. ei
privat eller intern norm som godkjenner berre éi form der den offisielle norma har val.
Argumentasjonen for slike husnormer kan ymsa ein del, frå estetiske til
marknadsøkonomiske og reint praktiske grunngjevingar.
Argumentet om at det er forvirrande å sjå ulike skriftformer i f.eks. same avisa,
byggjer på eit språkpolitisk og kulturpolitisk ideal om homogenitet, like mykje som det
alternativet synet om at det nettopp er ein rikdom med språkleg mangfald, byggjer på
andre kulturpolitiske ideal. Det finst aviser i Noreg som praktiserer svært lita redaksjonell
språkstyring, og det er vanskeleg å sjå at dei fungerer dårlegare språkleg enn
”heilstandardiserte” aviser.
Dersom fleire skal samarbeida om tekstar, anten det er brev eller utgreiingar, er
det svært tenleg å ha ei felles norm. Då er mange spørsmål løyste ein gong for alle.
Dessutan er det nok slik at statstilsette, som skal bruka både bokmål og nynorsk etter
reglane i mållova, ofte ikkje kjenner seg fullgodt heime i begge målformene og heller
ikkje føler begge som sine personlege. I slike tilfelle vil mange sjå det som ein fordel å
få ei "enkel oppskrift" dei skal følgja. I samband med indre opplæring i etatane har då
sjølvsagt slike enkle husnormer også pedagogiske fordelar.
Me kan altså ikkje oversjå behovet for husnormer av slike grunnar. Men det bør