Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

14
er det markerte eller spesielle språket. Dei som er positive til nynorsk, er ikkje like
villige til å tilpassa seg det nøytrale og dominerande – sjølvsagt. Målforma dei har valt,
er uttrykk for motstand mot ei viss tilpassing. Det kan tolkast slik at nynorsk- og
bokmålsbrukarar har ulike formål med skriftspråket sitt. Ei gransking av kor einige
informantane er i utsegna "Vi bør møta den same måten å skriva/bøya ord på i alt vi
les", får eit resultat som følgjer heilt det same mønsteret som me såg i tabellen ovanfor.
Oppslutninga om ein einskapleg standard følgjer tydeleg språksympatiane;
nynorsktilhengjarar er mykje opnare for variasjon i skriftbiletet.
Celia Berg har studert haldningar hjå elevar til skriftmålet, og ho summerer opp
slik:
BM-informantane og NN-informantane ser ut til å ha ulike språksyn til
grunn for bruken av skriftspråka sine. For BM-informantane kan det verka
som språket utelukkande er eit kommunikasjonsmiddel. Dei fleste av desse
informantane meiner dei ikkje kan karakterisera skriftspråket sitt som
"personleg", ettersom det er skulelært og elles samsvarer mykje med
bokmålsnormalen som dominerer i media og elles i språksamfunnet. [...] For
[NN-informantane] ser skriftspråket ut til å vera meir individuelt prega og
viktig, anten dei skriv talemålsnært, konservativt eller moderne/radikalt. Det
kan sjå ut som skriftspråket deira har utvikla seg på grunnlag av eigne val
og ønske for korleis det skal sjå ut. (Berg 1999:73f.)
Tale og skrifthandlingar er identitetshandlingar (“acts of identity”), som det heiter
i sosiolingvistikken. Gjennom identitetshandlingane kan ein ynskja å framheva regional
lojalitet, men òg andre verdiar, f.eks. noko moderne og urbant, noko internasjonalt eller
eventuelt noko tradisjonelt. Skribentane prøver gjennom skriftforma både å gje eit bilete
av seg sjølve og å appellera til eller vekkja interesse hjå lesarar med bestemte
identitetar.
Formålet med denne drøftinga av ymse normteoretiske omgrep er at ein skal
kunna setja normeringsarbeidet åt Språkrådet inn i ein sosial samanheng der ein ser
korleis skriftspråket er meir enn eit kommunikasjonsmiddel. Det gjeld for kvar enkelt
språkbrukar, og det gjeld kollektivet. Nedanfor i punkt 1.4 skal me framstilla situasjonen
for ymse grupper av språkbrukarar. Desse situasjonane kan me tolka inn i den
rolla dei spelar i normkollektivet.
Språkrådet rår ikkje åleine over dei kollektive språknormene, men det Språkrådet
fastset som rammer for nynorsk rettskriving, kan både påverka og motverka andre
normeringsagentar i samfunnet. For nynorsken er nok det tydelegare enn for bokmålet.
Det gjer det òg rettkome å ha eit overordna kulturpolitisk perspektiv på retninga i den
normdanningsprosessen ein påverkar.