Nynorskrettskrivinga - Språkrådet

13
og spurde dei ut på ymse måtar. Når han spurde kvifor dei ikkje skreiv talemålsnært
bokmål, dvs. brukte former som heime, tru, gjømme, sjøl, sein osv., var eit typisk svar:
"Det hadde vært bra om vi fikk skrive sånn", men det er "ikke helt lurt på
norsktentamen".
Svara er vel ikkje så overraskande, for kven ynskjer å skriva slik at
bokstaveringa skal få læraren eller sensoren til å reagera negativt og f.eks. oppfatta
skribenten som uteoretisk Dermed kjem sjølve språkforma til å avspegla det som har
vorte kalla ein ‘ynskt identitet’. Skribentane prøver gjennom skriftforma å gje eit bilete
av seg sjølve. I sosiolingvistikken er ein i dag oppteken av at talehandlingar er
identitetshandlingar (“acts of identity”). Me kan godt utvida perspektivet og seia at
skrivehandlingar òg er identitetshandlingar.
Det viser seg at bokmåls- og nynorskbrukarar har nokså ulike overordna ideal om
korleis eit skriftspråk skal sjå ut. Det kan tyda på at desse brukarane har eit noko ulikt
forhold til skriftspråket, at dei tilfredsstiller ulike behov ved den skriftforma dei vel. For
eksempel er nynorsktilhengjarar ikkje så sterkt opptekne av argumenta om at
skriftspråket skal vera 'nøytralt' eller at "ein bør bruka dei orda og bøyingsformene som
er lettast å forstå i heile landet". Ut frå den siste problemstillinga fekk Bente Selback
dette resultatet i ei gransking frå 2001:
Kor einige informantane er i utsegna om at språket skal vera lett å forstå i heile landet
(i %)
Negativ til Nøytral til Positiv til Sum
nynorsk nynorsk nynorsk
Heilt einig 41,5 23,1 0,0 31,3
Litt einig 23,4 38,5 37,0 27,6
Usikker 20,2 7,7 25,9 20,1
Litt ueinig 11,7 7,7 22,2 13,4
Heilt ueinig 3,2 23,1 14,8 7,5
Sum 100,0 100,0 100,0 100,0
N= 94 13 27 134
(Selback 2001: 181.)
Overraskande i denne tabellen er dei høge tala for dei som er ueinige i påstanden, og
særleg når ein kjenner den generelle tendensen til at informantar ved slike spørsmål
helst gjev positive svar. Det kostar nemleg meir å visa at ein er ueinig i noko – og
særleg noko som er formulert så positivt som i denne påstanden. Me ser her at blant
nynorsktilhengjarane er heile 37 % direkte ueinige (dvs. litt + heilt ueinig), og ingen
heilt einig. Hjå dei som er negative til nynorsk, er dei heilt einige absolutt største
gruppa. Dei som er nøytrale til nynorsk, legg seg meir midt på skalaen.
Det er ikkje urimeleg å sjå dette resultatet i samanheng med ein språksituasjon der
bokmålet representerer det dominerande og mest sjølvsagde i landet, medan nynorsken