Hospitalet 2012 Jubileum.pdf - Helse Bergen

hospitalet 

eit jubileumsmagasin frå Haukeland universitetssjukehus 2012 

OFFENTLEG INFORMASJON 

Haukeland gjennom 100 år 

Side 8 

Barn på sjukehus før og no 

Side 12 

Kjendisane om sitt haukeland 

Side 14 

Bli med på robotoperasjon 

Side 16 

HELSE 1 BERGEN 

Haukeland universitetssjukehus

Haukeland sjukehus 

blei fødd for 100 år sidan 

Innhald 

17. januar 1912 opna Haukeland sjukehus. På nøyaktig 

same dato for 80, 65, 28 og 13 år sidan, vart Audun, Sissel, 

Annemarte og Sivert fødde her. Alle er dei ei brikke i sjukehuset 

si historie. 

Tekst: Camilla Crone Leinebø, foto: Eivind Senneset 

Jubilerer med 100-åringen ................ 4 

Haukeland si historie .......................... 8 

Å bli sett 

I 2012 er det 100 år sidan eit nytt sjukehus for Bergen by stod klart på 

Haukeland. På desse åra har pasientrolla endra seg enormt. Vi har fått verdas 

sterkaste lovfesta pasientrettar, og pasientar og pårørande stiller heilt andre krav 

til kommunikasjon og medverknad. 

Barn på sjukehus før og no ............. 12 

Kjendisane om sitt Haukeland ...... 14 

Bli med på robotoperasjon ............. 16 

Men ikkje alt har endra seg. Noko av det aller 

viktigaste for oss menneske er å bli sett. Særleg 

gjeld det når vi er i ein vanskeleg livssituasjon. 

Når vi sjølve eller nokon vi er glade i er sjuke, 

då er vi sårbare. Då treng vi at nokon ser oss, 

at vi blir tekne på alvor. 

Det å vere pasient eller nær pårørande handlar 

mykje om følelsar. Slik var det for hundre år 

sidan, og slik er det i dag. Vi kan vere rasjonelle 

i kvardagen, men når alvorleg sjukdom rammar, 

då er vi nærast det inste i oss: Følelsane våre. 

Og det er ofte dette pasientane våre evaluerer 

oss på: Korleis blir dei møtt på sjukehuset? 

Vi har ordninga med Lytteposten, eit tilbod 

til pasientar og pårørande der dei kan fortelje 

korleis dei har opplevd møtet med sjukehuset. 

Svært mykje av dei negative tilbakemeldingane 

går på for lite eller for dårleg kommunikasjon 

og på måten pasientane er blitt møtt på av 

helsepersonell. 

Eg veit av eigen erfaring at det ikkje er lett alltid 

å ha tid til den gode kommunikasjonen med 

pasientar i ein travel kvardag. Eg veit også 

at det nokre gonger kan vere vanskeleg å nå 

fram med bodskapen. Sjuke menneske på sitt 

mest sårbare greier ikkje alltid å ta inn over seg 

den informasjonen dei får. Så sjølv om vi har 

informert, så har ikkje bodskapen nådd fram. 

Vi veit det er slik, og dette set ekstra krav til 

oss som helsearbeidarar. Kvalitet er ikkje berre 

vellukka medisinsk behandling, kvalitet er også 

den opplevinga pasienten har i møtet med dei 

tilsette på sjukehuset. 

For meg som øvste leiar for nær 12 000 tilsette, 

blir oppgåva å sjå korleis vi skal innrette oss for 

at vi i størst mogleg grad kan ta imot pasientane 

på ein god måte. Noko ligg på tilrettelegging. 

Men like viktig er det at vi på sjukehuset 

minner kvarandre på at sjukdommar og behandling 

som er kvardagen for oss, kan opplevast 

som ein katastrofe for enkeltmennesket. 

Heldigvis viser brukarundersøkingane våre 

at dei aller fleste pasientar og pårørande er 

fornøgde med måten dei har blitt møtt på. 

Desse undersøkingane viser at dei aller fleste 

av medarbeidarane våre greier å sjå mennesket 

bak pasienten i sjukehuskvardagen. 

Men sjølv om vi stort sett gjer ein god jobb, så 

veit vi at vi kan bli betre. Målet vårt er at vi ikkje 

berre skal gi pasienten medisinsk behandling - 

vi skal også sjå heile mennesket. 

Stener Kvinnsland 

Administrerande direktør 

Lærer ute i verda ................................. 20 

Kursar psykiatriske pasientar ........ 24 

Hospitalet 2012 

Magasinet er utgitt av Haukeland universitetssjukehus, og blir 

sendt alle husstandar i Helse Bergen sitt opptaksområde. 

Magasinet gir deg eit innblikk i kva som skjer på sjukehuset. 

Redaksjonen avslutta 13. februar 2012. 

Utgivar: Helse Bergen – Haukeland universitetssjukehus 

Ansvarleg redaktør: Kommunikasjonsdirektør Mona Høgli 

Redaksjon: Anne Christine F. Olsen (redaktør), 

Camilla Crone Leinebø og Anette Hellstrøm 

Foto: Eivind Senneset og Øyvind Blom 

Design og layout: Nor PR 

Framsidefoto: Eivind Senneset 

Trykkeri: Color Print Norge 

Opplag: 181 000 

I bladet nyttar vi QR-kodar som du kan scanne med mobilen om 

du har smarttelefon. På den måten kjem du rett inn på nettsider 

med meir informasjon om sakene. 

Kontaktinformasjon: 

Internett: www.helse-bergen.no 

Epost: info@helse-bergen.no 

Telefon: 55 97 60 00 

fb.me/haukelanduniversitetssykehus 

twittwr.com/haukeland_no 

MILJØMERKET 

241 

Trykksak 

599 

Den 17. januar 2012 kom Martine til verda på Haukeland. 

Det var på dagen hundre år etter at sjukehuset opna dørene. 

Saman med alle dei andre som er fødde her, er ho del av 

sjukehuset si historie. 

2 

3

17. januar 1932 

17. januar 1947 

Audun Mjanger (80) hugsar framleis den dagen 

Haukeland var i full beredskap for første gong. 

Sissel Sørensen (65) var på ulovleg besøk til ei 

venninne på Haukeland då ho var åtte-ni år. 

17. januar 1932 trekkjer tjuagutten Audun Mjanger sine 

første andedrag på Kvinneklinikken (KK). I alle fall har 

han blitt fortalt det. 

Han har òg blitt fortalt at han skreik. Hjarteskjerande høgt. 

– Eg får vel berre tru på det, for eg hugsar det ikkje, seier han med 

glimt i auget. 

Ny kvinneklinikk 

I 1924, berre åtte år før Audun fekk testa lungekapasiteten sin for 

første gong, blei KK etablert slik vi kjenner klinikken i dag. Medan 

foreldra til Audun fekk deira første og einaste barn, var guten også 

den einaste babyen som kom til verda på Haukeland denne dagen. 

– Einebarn og ”forbrelet”. Der har du meg, spøkjer han igjen og 

fortel om den gongen han som treåring fann ut at han skulle rusle 

seg ein tur på eiga hand. 

– Vi hadde akkurat flytta frå Nordnes til Vincent Lunges gade ved 

Jernbanestasjonen. Truleg passa ikkje mor mi særleg godt på meg, 

for eg kan framleis hugse små glimt frå turen åleine tvers gjennom 

byen. Dei fann meg utanfor inngangen til der vi budde før. Eg fekk 

ikkje kjeft, det var berre lykke over å finne meg heil, ler Audun. 

Dagen det small 

20. april 1944 kl. 08.39 smell det i eit hollandsk ammunisjonsskip 

ved Festningskaia i Bergen. Audun er 12 år, men hugsar framleis 

denne dagen svært godt. 

– Huset vårt i ”Nonnaren” rista som eit ospelauv. Like etter ulte 

Bergen av sirener, seier han. Bygningar raste saman, vindauga blei 

knuste og det brann overalt. Det blir sagt at smellet kunne høyrast 

heilt oppe i Solund kommune yttarst i Sognefjorden. Rundt 70 

nordmenn døydde og om lag 4600 personar fekk skadar som 

måtte behandlast. 

Full beredskap 

På sjukehuset forstår dei raskt at noko har skjedd. Kort tid etter 

smellet kjem dei første ambulansane og lastebilane med skadde 

frå byen, og Haukeland sjukehus er i full beredskap for første gong. 

Legar og sjukepleiarar frå heile Bergen kjem på jobb, og alle avdelingar 

tek imot pasientar. Tal frå operasjonsavdelinga viser at dei 

hadde utrulege 96 operasjonar den dagen, utført av 18 legar. 

Eit langt liv utan Haukeland 

Like etter krigen møter Audun hans livs store kjærleik: Bjørg. Dei 

giftar seg 10. juli 1954 og får sonen Helge i 1957. 

– Ikkje ein einaste gong har nokon av oss vore innlagde på Haukeland, 

utanom då Bjørg fødde Helge. Heldigvis. Når sant skal seiast, 

var eg nære på for ti-elleve år sidan. Då fekk eg eit lite hjarteinfarkt, 

men det var heldigvis så lite at Haukeland ikkje ville ha noko med 

meg å gjere, humrar Audun, før han blir alvorleg: 

– Har eg klart meg så langt i livet utan Haukeland, skal eg jaggu 

klare resten og. 

17. januar 1947 kjem ein liten engel til verda på KK, som 

den midtarste i ein syskenflokk på fem. Ho får namnet 

Sissel, eit namn ho delar med 6347 andre i Noreg. 

– Eigentleg var det ganske kjedeleg å vere fødd 17. januar. Hugs at 

eg er født i etterkrigstida, i eit samfunn prega av tronge kår. Då var 

det ikkje så stas å invitere til bursdagsselskap berre tre veker etter 

at alle hadde brukt opp pengane sine på julegåver, mimrar Sissel, 

medan ho kjem på eit godt minne. 

– Mor prøvde alltid å behalde juletreet til etter bursdagen min. 

Den gongen hadde dei fleste grantre med levande lys til jul. Eg 

hugsar at mange gonger var lysa det einaste som var igjen på 

treet. Alle granbara låg strødd utover golvet, men eg var strålande 

fornøgd med å ha juletre til ære for meg. 

Barneklinikken eller Fløien? 

Om Sissel Sørensen hadde blitt sjuk då ho var liten, ville ho ha 

hamna på den nye hypermoderne Barneklinikken. I 1950 blei 

nemleg Barneklinikken gitt i frigjeringsgåve frå Sverige til Bergen 

og Haukeland. I ein av talane under mottakinga, blei det sagt 

at Barneklinikken i Bergen var best i verda. Og det var ikkje ein 

bergensar som sa det. I mange år var bergensarane så stolte 

over den nye barneavdelinga si, at når høgtståande gjester kom 

til byen, var ei omvising på Barneklinikken like sjølvsagt som ein 

tur på Fløien. Heilt fram til Sissel fylte åtte-ni år, var Haukeland for 

ho berre ein plass mora drog til for å kome tilbake med ei søster 

eller ein bror. Det endra seg då venninna hennar var i ei ulukke og 

hamna på sjukehuset. 

Ulovleg besøk 

– På den tida var det uhøyrt at barn fekk besøkje nokon på Haukeland, 

men eg og ei anna venninne luska oss opp dit ein ettermiddag 

etter skulen. Eg hadde aldri vore der før, fortel Sissel. 

– Vi fekk ikkje lov til å kome inn, så vi sneik oss bak bygningen og 

fekk auge på ein smal gesims. Med nasen så vidt over karmen, 

såg vi inn i ein diger sal med masse folk i kvitt og mange senger 

på rekkje og rad. Midt blant dei sjuke pasientane låg venninna 

vår. Utruleg nok såg ho oss. Då ho møtte blikka våre gjennom 

det svære vindauget og løfta handa si for å vinke, begynte eg å 

hylgrine. Eg syntest så synd på henne. 

Lokalsjukehuset Haukeland 

I snart 50 år har Sissel og mannen hennar Atle vore eit team gjennom 

tjukt og tynt. To barn, fire barnebarn og eit nyklekka oldebarn er 

komne til fordi dei to fann kvarandre. 

– Både eg, Atle og familien vår har fått mykje god hjelp frå sjukehuset, 

både med fødslar og ved sjukdom. For alle oss er det ein 

tryggleik å vite at Haukeland er vårt lokalsjukehus. 

4 5

17. januar 1984 17. januar 1999 

Annemarte Aarland (28) er nybakt mor til Theodor Kristoffer som kom til 

verda på Kvinneklinikken ved Haukeland universitetssjukehus i januar. 

Sivert Hjertås Sulebakk (13) kunne tenkje seg å jobbe på Haukeland 

universitetssjukehus når han blir vaksen, truleg som kjemikar. 

17. januar 1984 blir 131 små nurk ønskte velkomne til 

verda i Noreg. 14 av desse kjem på Haukeland, fem gutar 

og ni jenter. Knøttet Annemarte Aarland er ei av dei. 

Ho blir fødd like ved det nye landemerket i byen: Sentralblokka. 

I 1983 opna nemleg det dei fleste forbinder med Haukeland 

universitetssjukehus. Ved foten av Ulriken ligg ein grå, nesten 

skremmande svær koloss på 125 000 kvadratmeter, som ein kan 

skimte frå dei fleste stader i byen. 

Familiejenta 

No, 28 år seinare, fekk Annemarte barn nummer to på same plass 

og omtrent på same dato som ho sjølv kom til verda. Den 23. 

januar i år fødde ho Theodor Kristoffer på Kvinneklinikken. Martine 

på 2 ½ år blei stolt storesyster og Ole Kristoffer lukkeleg far til to. 

– Familien er alt for meg, seier den nybakte mora som bur i andre 

etasje hos svigermor og svigerfar i deira einebustad på Nesttun. 

– Mange seier at dei aldri kunne budd så nære svigers, men for 

oss er det heilt perfekt. Martine kan gå opp og ned trappa som ho 

vil, oldemor bur i nabohuset, tante og onkel likså. Eg kan ikkje 

tenkje meg noko betre enn å ha familien i nærleiken, strålar 

Annemarte, men legg til: 

– Draumen er sjølvsagt likevel ein eigen bustad, men helst i nærleiken. 

Nyutdanna sjukepleiar 

At Annemarte tok sjukepleiarutdanning, kom ikkje som ei overrasking 

på andre enn ho sjølv. 

– Eg har opplevd mykje og veit at livet ikkje alltid er ein dans på roser. 

Eg har jo alltid vore ein omsorgsperson som vil jobbe med menneske. 

Så skulelei som eg var då eg var ferdig med vidare gåande, trudde 

eg ikkje at eg kom til å klare å gjennomføre høgare utdanning, 

seier ho. I fjor stod småbarnsmora med eit imponerande vitnemål 

og godkjenning som sjukepleiar i handa, i tillegg til fast jobb som 

natte vakt på Søreide sjukeheim. Framtidsplanane er ikkje heilt 

spikra når det gjeld vidare karriere, men mogelegheitene i yrket er 

mange. 

Mange mogelegheiter 

– Først ville eg vidareutdanne meg innan psykiatri. Så har eg tenkt 

litt på jobb ved Haukeland for å få meir øving innan prosedyrar og 

teknisk utstyr. No kan det vere at det er helsesyster eg skal bli etter 

kvart. Uansett, grunnen til at eg valde å bli sjukepleiar er utelukkande 

at eg får hjelpe og kommunisere med menneske i ein sårbar livssituasjon. 

Men inntil vidare, skal eg bruke all tida mi på å vere ei 

god mor for dei to små mirakla mine, seier Annemarte. 

17. januar 1999 kranglar ein velskapt gut seg ut av 

mors liv. Sivert Hjertås Sulebakk kjem ved hjelp av 

hastekeisarsnitt kl.04.13, tolv dagar på overtid. 

– Flaks, meiner Sivert, for elles hadde eg ikkje fått dykk på besøk. 

– Han kom seint og framleis bruker han lang tid på alt han gjer, 

seier mora Anne Berit kjærleg. 

– Fødselen var faktisk litt dramatisk, legg ho til, medan ho skildrar 

ei mørk og stormfull natt, der lyn og torebrak gjorde far til Sivert så 

bekymra at han måtte spørje personalet på KK kva som ville skje 

dersom straumen blei borte. 

– Dei forsikra han om at sjukehuset har naudaggregat om noko 

slikt skulle hende. Det blei heldigvis ikkje nødvendig, ler ho. 

Historisk omlegging 

I 2002 blir ei av dei største omleggingane innan sjukehusorganisering 

i norsk historie gjennomført. Staten overtek ansvaret for 

alle sjukehusa i Noreg og Haukeland universitetssjukehus blir ein 

del av føretaket Helse Bergen. Dette merkar sjølvsagt ikkje tre år 

gamle Sivert, som eit par år seinare har sitt første møte med sjukehuset 

etter fødselen. Som femåring opererer han ut polyppane. 

Operert på Haukeland 

– Eg sat på venterommet og leikte med ein raud leikesportsbil. 

Magen var stappfull av sommarfuglar. Og så kom det ein sjukepleiar 

som sa at ho skulle få meg til å sove, men eg trudde ikkje på 

ho for eg hatar å sove. Det neste eg hugsar er at eg vakna fordi eg 

måtte sånn på do. Då eg stod framfor toalettet blei eg så svimmel 

at eg tissa oppetter veggen, ler Sivert, medan veslebror Ådne (10) 

fniser høgt og stel den siste twistbiten med marsipan. Som sjølvsagt 

er yndlingssjokoladen til Sivert og. 

– Sivert levde eit svært beskytta liv før han blei storebror, smiler 

mora. 

Tilsett på Haukeland? 

Som fersk tenåring går Sivert siste året på Vestbygd barneskule i 

Meland kommune utanfor Bergen. No gler han seg til å begynne 

på ungdomsskulen til hausten. Ein skulle ikkje tru at favorittfaget 

er kunst og handverk når guten fortel kva han trur han skal gjere 

når han blir vaksen. 

– Ein bitte, bitte liten stad inni her, seier Sivert og peikar mot 

hovudet sitt, så trur eg at eg skal bli kjemikar. Dei gjer så mange 

kule eksperiment. Det har eg sett på TV. 

– Eg trur i alle fall han blir akademikar. Han kan sitje med nasen i 

bøker i mange timar, seier mora. 

– Kva er ein akademikar?, spør Sivert, men før nokon rekk å svare 

seier han ivrig: 

– Kan ein jobbe som kjemikar på Haukeland? I så fall vil eg det. 

6 7

gjennom 100 år 

Tekst: Anette Hellstrøm 

1926: Skandinavias mest moderne fødeklinikk 

22. februar 1926 opna Kvinneklinikken i Bergen med avdeling for fødselshjelp 

og kvinnesjukdommar. Den nye Kvinneklinikken hadde 876 fødslar i 

1926 og tok gradvis over for heimefødslar. Fram til 1970-talet var det ikkje 

mogleg for fedrar å vere med under fødsel og rutinane omkring fødsel og 

barsel var rigide. I dag er Kvinneklinikken i Bergen (KKB) den nest største 

føde-/barseleininga i Noreg, med om lag 5000 fødslar i året. Klinikken har 

og ein stor gynekologisk seksjo med eit breitt tilbod innan utgreiing og 

behandling av kvinnesjukdommar. Klinikken har regionansvar for 

behandling av gynekologiske kreftsjukdommar. 

Foto: Repro, Universitetets foto- og tegneseksjon 

1912: Ein medisinsk hjørnestein blir til 

Den 2. januar 1912 opna Haukeland sjukehus dørene for dei første pasientane. 

Frå 17. januar var det nye sjukehuset i full drift, derfor reknar vi denne 

datoen som den eigentlege bursdagen til sjukehuset. Haukeland var eit 

lokalsjukehus for Bergen og det var kampen mot infeksjonane som hadde 

hovudfokus. I tillegg omfatta sjukehuset drifta av Lungegaardshospitalet, 

som mottok tuberkulosepasientar og andre kronisk sjuke, og Haukeland 

Sykehus Sykepleieskole. Det var sett ei ramme på 1 250 000 kroner til utbygginga 

av Haukeland, men det var overslaget til arkitekten på 1.526.000 

kroner som blei vedteke av bystyret i 1907. Då rekneskapen blei gjort opp 

var det brukt 9.411 kroner under budsjett. 

Foto: Olav Svanøe/Universitetsbiblioteket 

1944: Eksplosjonsulukka 20. april 

Det hollandske ammunisjonsskipet Voorbode ved Festningskaien i Bergen 

forårsakar ein enorm eksplosjon. Minst 70 blir drepne med ein gong og 

4600 fekk skadar dei måtte ha behandling for. Kirurgisk avdeling tok i mot 

117 pasientar denne dagen, og så mange som 96 operasjonar vart 

gjennomførde. Til Gades kom i alt 83 døde til identifisering og for å 

få fastslått dødsårsak. Dette var første gongen sjukehuset blei sett i 

beredskap og ifølgje kjeldene fungerte alt effektivt frå første stund. 

Foto: Bergen byarkiv, Havnevesenet 

Ca. 1912: Utrivelege sjukesalar 

Då sjukehuset opna i 1912 hadde det 250 senger og følgjande avdelingar: 

Epidemisk avdeling, Medisinsk avdeling, Kirurgisk avdeling, Patologisk 

anatomisk laboratorium (Dr. Med. F. G. Gades Path. Institut, seinare 

Gades institutt), administrasjon, vaskeri, kjøkken, telefonsentral, 

portørteneste og Teknisk avdeling. Sjukesalane var store og opne, og det 

var ikkje uvanleg at det låg 16-18 pasientar på same rom. På desse salane 

låg det blant anna både pasientar som venta på operasjon og ferdigopererte 

pasientar med betente operasjonssår. Ventilasjonen var 

utilfredsstillande og sjukehuslukta gjennomtrengjande. Forholda i Gamle 

hovudbygg blei etter kvart så kritiske at Helsedirektoratet truga med å 

stengje bygningen rundt 1970. 


1950: Kongeleg opning av Barneklinikken 

Den 30. mai 1950 hadde HKH kronprinsesse Märtha innvigt Barneklinikken 

ved Rikshospitalet, og dagen etter kom ho med nattoget til Bergen for å 

innvie Barneklinikken i Bergen. Barneklinikken var ei gåve frå det svenske 

folket ved Noregs frigjering i mai 1945. Året 1950 blei eit merkeår i Noreg 

når det gjeld omsorga for sjuke barn og norsk pediatri. Frå å vere eit 

tilbakeliggjande land med ei skrøpeleg barneavdeling på 40 senger ved 

Rikshospitalet, fekk vi hypermoderne barneklinikkar både på Rikshospitalet 

med 110 senger og på Haukeland sjukehus med 96 senger. Same året 

opna også Ullevål sjukehus ei barneavdeling med 50 senger. 


1914: To nye sjukebilar 

”Et stort fremskridt paa Sygetransportens omraade. Bergens to nye 

sygeautomobiler”. I 1914 fekk Haukeland to nye sjukebilar til den nette 

sum av 26 000 kroner. I ein avisartikkel frå det året kan ein lese at dei nye 

bilane var særs etterlengta: ” I bilane er det innretta eit nytt bårearrangement 

som firmaet har søkt patent på. Dette er særs praktisk og fordelaktig for 

den sjuke.” I dag er ambulanseyrket i rask og omfattande endring. Det 

som tidlegare var ei rein transportteneste, er i dag ei avansert og spesialisert 

teneste ved ulykker, akutt sjukdom og forverring av kronisk sjukdom. 

Faksimile Bergens Tidende 29.10.1914 

1956: Status som universitetsklinikk 

Etter krigen byrja oppbygginga av det som skulle bli Universitetet i Bergen. 

Haukeland sto sentralt i dette heilt i frå starten og fekk i 1956 status som 

universitetsklinikk. Utdanning er eitt av Haukeland sine fire viktigaste 

fokusområde. Sjukehuset tar imot nærare 2000 studentar, elever og 

lærlingar kvart år. Føretaket har eit stort spenn i utdanningsfunksjonen sin, 

og har alt frå lærlingar innanfor elektronikk og finmekanikk, til sjukepleieog 

medisinstudentar. Det er eit tett samarbeid mellom sjukehuset og 

universitet når det gjeld forsking, og Haukeland er Noregs nest største 

forskingsmiljø. 


8 

9

1960-1969: Livlig byggeverksemd 

I 1960 blei det utpeikt ein vinnar av arkitektkonkurransen for den nye 

sentralblokka (sjå faksimile). Vinnarutkastet måtte omarbeidast, og først 

i 1983 blei nybygget offisielt opna. I løpet 1960-åra føregjekk det mykje 

bygging på Haukeland. På denne tida mangla helsevesenet personell, 

særleg legar og sjukepleiarar. For å sikre naudsynt personell, sette derfor 

Haukeland i gang omfattande bustadbygging og oppretta dagheim for 

barn av tilsette. I 1961 blei Øre-nese-hals-avdelinga etablert på Kvinneklinikken, 

og året etter kom laboratorium for klinisk biokjemi. I 1963 sto 

bygningen for Mikrobiologi, Farmakologi og Hygiene ferdig, og i 1967 

blei Nevrokirurgisk avdeling, Psykiatrisk klinikk og avdeling for plastisk 

og rekonstruktiv kirurgi oppretta. 

1984: Endeleg brannskadeavdeling i Noreg 

For tretti år sidan fantes det ikkje brannskadeavdeling i Noreg. Allereie i 

1979 blei det stadfesta eit behov for ei spesialisert brannskadeavdeling, 

men det var ei ulykke på Mongstad 3. mai 1981 som sette fart i prosessen. 

Tre dagar før Brannskadeavdelinga på Haukeland opna 10. september 

1984, kan vi lese at dagen vil bli rekna som ein merkedag i norsk 

medisinsk historie. Sidan då har avdelinga redda mange liv. Over 2000 

pasientar har fått livsviktig hjelp. Brannskadeavsnittet (BSA) har framleis 

landsdekkjande funksjon for behandling av pasientar i alle aldersgrupper 

med store brannskadar, brannskadar som krev spesiell ekspertise og 

andre tilstandar. 

Faksimile Bergens Tidende 7.9.1984 

1975: Kunnskapseksplosjon 

Saman med den medisinske kunnskapseksplosjonen gjennomgår 

Haukeland også ei rivande utvikling innanfor felta medikament, utstyr 

og metodar. Ny kunnskap og teknologi skapar nye diagnosar, forklaringsmodellar 

og behandlingsformer. Ultralydteknikken blei til dømes tatt opp 

på Haukeland frå 1970 og utover. Den moderne forma for biletdiagnostikk 

har vore svært viktig. Mange sjukdommar kan bli oppdaga på eit tidlegare 

tidspunkt, og dei kan kartleggjast med stor nøyaktigheit. Der som ein 

tidlegare måtte utføre open operasjon, kan ein i dag bruke ulike formar for 

innstikk og instrumentering. Biletet viser korleis ein operasjonssal såg ut 

i 1975. 

Foto: Årsmelding Universitetsbiblioteket 

HELSE BERGEN 

Haukeland universitetssjukehus 

2002: Ny helsereform 

Den omfattande helsereforma som tredde i kraft i 2002 har prega det nye 

tusenåret på Haukeland. Ansvaret for sjukehusa i Noreg blei overført frå 

fylkeskommunane til staten og fem regionale helseføretak blei oppretta. 

Dermed blei Haukeland ein del av Helse Bergen. På 2000-talet har 

sjukehuset fått fleire landsfunksjonar, nye avdelingar og ny teknologi og 

forskingsverksemda held internasjonal standard. Haukeland universitetssjukehus 

er i dag eitt av dei største sjukehusa i landet og også eitt av dei 

mest veldrivne. 

1912-2011: Alt kler den smukke 

Tidene har forandra seg! Tidlegare var utsjånaden på uniformene ulike alt 

etter kva for skule ein hadde gått på. I dag er det bukse og trøye i unisexstil 

– ingen bukser med gylf eller toppar med innsving. Det er praktiske og 

lettstelte bomullsklede. Frå venstre på biletet: Forbundsuniforma til Norsk 

sykepleierforbund (NSF), Haukelandsuniform med lang cape (brukt fram 

til 1970), Haukelandsuniform med kort cape (brukt fram til 1970), 

elevuniform frå sjukepleiarutdanninga ved Haukeland sjukehus (brukt 

fram til 1970) og dagens uniform som blei tatt i bruk på 1990-talet og er 

felles for alle yrkesgrupper. 

Foto: Haukeland universitetssjukehus 

2010: Teknologisk gjennombrot 

I 2010 var Haukeland det andre sjukehuset i Noreg som tok i bruk 

Positron Emisjons Tomografi, den såkalla PET-teknologien. Den avanserte 

biletdiagnostikken som er mogleg ved PET-teknologi har særleg stor verdi 

innan diagnostisering og behandling av kreft. Radioaktive forbindelsar 

blir injisert i pasientane, og fordelinga i kroppen kan avbildast. Desse 

forbindelsane synleggjer funksjon til vevet og ikkje berre utsjånaden, slik 

CT gjer. Men saman med CT, i ein PET-CT, får ein det beste frå to verder, 

både funksjon og anatomi. Vi kan for eksempel sjå om cellegift faktisk 

fungerer og korleis den fungerer. 


1983: Nye Haukeland sjukehus opnar 

Då Sentralblokka opna i 1983, blei bygget omtala som ”ein av grunnpilarane 

i norsk sjukehusstell, medisinsk utdanning og forsking”. På den 

tida var bygget det største som til då var reist i Noreg – like stort som 18 

fotballbanar. Vegen fram til det nye regionssjukehuset, sentralsjukehuset, 

lokalsjukehuset og universitetsklinikken var på mange måtar tung og lang 

med motbakkar og harde kneiker, med lang modningstid for idear, ønskjer 

og krav. Økonomiske utfordringar var det også. Likevel var det ein ukueleg 

optimisme og pågangsmot, og ein seig vilje til å ikkje gje opp. Etter tolv 

års byggjeperiode stod bygget som hadde som mål å ”samle felles 

funksjonar i eit felles lokale” klart. 


2012: Nærare med samhandling 

Frå årsskiftet blei ei av dei mest omfattande reformene i helsevesenet sett 

i verk. Den nye samhandlingsreforma skal sørgje for at avstanden mellom 

behandlingstilbod og pasient blir kortast mogleg. I praksis vil det seie at 

fleire oppgåver er overførte frå sjukehusa til kommunane, slik at pasientane 

skal unngå unødig lange sjukehusopphald. Å innføre desse endringane 

vil ta tid, og derfor tar Helse- og omsorgsdepartementet høgde for ein 

innkøyringsperiode på fire år. I Hordaland samarbeider Helse Bergen med 

22 kommunar om desse endringane. 


QR-koden tar deg direkte til Haukeland si historie. Du 

finn program og informasjon om jubileumsaktivitetane 

på nettsida haukeland.no/mitthaukeland. 

10 11

Kong Mathias boltra seg i Leiketerapien då han var på besøk på Barneklinikken. Leiketerapien nyttar leik 

som behandlingsmetode, og dette kan gjere sjukehusopphald for barn til ei mindre traumatisk oppleving. 

Mormor Elisabeth Ødegård, dottera Kjersti Lervik 

Øgaard og barnebarna Karoline og Mathias har 

alle vore mykje på sjukehus fordi dei er fødde 

med leppe-kjeve-ganespalte. 

Framtidas sjukehus for barn 

Første byggetrinn for det nye Barne- og 

ungdomssenteret (BUSP) på Haukeland 

er allereie godt i gang. Byggetrinnet vil 

koste 1,4 milliardar kroner og stå ferdig 

i 2014. Fullt utbygd vil senteret utgjere 

66.000 kvadratmeter og er kostnadsrekna 

til 3,4 milliardar kroner. Planen er at heile 

senteret skal stå ferdig i 

2020. Barnas energisenter 

blir ein del av BUSP og 

skal opne i 2014. Barnas 

energisenter vil ha fokus 

på fysisk aktivitet retta 

mot barn og unge med 

særskilde behov. Ved å leggje til rette for 

fysisk aktivitet, vil ein betra livskvaliteten 

og livsutsiktene til barn og unge med kronisk 

sjukdom eller funksjonshemming. 

Storsatsing på dei små 

I fjor starta Haukeland Barneprogrammet. 

Det rettar seg mot alle barn på sjukehuset, 

og er eit samarbeidsprosjekt mellom sjukehuset, 

Grieg Foundation og GC Rieber 

Fondene. Programmet omfattar musikkterapeut 

og sjukehusklovnar. Kultur brukt 

på riktig måte kan ha positiv verknad for 

barn innlagde på sjukehus. 

Barn på sjukehus gjennom tre generasjonar: 

Frå foreldrenekt til sjukehusklovnar 

Som treåring måtte Elisabeth Ødegård (53) vere to veker på Haukeland utan at mor og far fekk lov å komme på besøk. Når 

barnebarna hennar i dag er på sjukehuset, blir dei møtt av sjukehusklovnar og musikkterapeut, medan foreldra sjølvsagt er med. 

– Det er rart å tenkje på kor annleis det var for 

mamma å vere barn på sjukehuset, samanlikna 

med korleis eg og mine ungar har opplevd det. 

50 år er jo ikkje så lang tid, seier dottera Kjersti 

Lervik Øgaard (28). 

Tre generasjonar 

Både Elisabeth Ødegård, Kjersti Lervik Øgaard 

og hennar to barn, Karoline (5) og Mathias (3), 

er fødde med leppe-kjeve-ganespalte. Noko 

som har ført til at familien har brukt meir tid på 

Haukeland universitetssjukehus enn dei fleste 

Tekst: Camilla Crone Leinebø, foto: Eivind Senneset 

gjer gjennom eit heilt liv. 

– Å vere barn eller å ha barn på sjukehus er slitsamt 

uansett korleis du vrir og vender på det. 

Eg hugsar eigentleg ikkje så mykje frå då eg var 

der som liten, men mor har fortalt meg ein del 

og det er inga solskinshistorie, seier Ødegård, 

medan ho blir avbroten av barnebarnet: 

– Sjå mormor, ein klovn, ivrar treåringen og peiker 

på døra inn til der sjukehusklovnane held til på 

Barneklinikken. 

– Under førre innlegging fekk Mathias besøk 

av klovnane like etter at han blei operert. Det 

gjorde inntrykk, ler mora. 

Utan mor og far 

For berre 50 år sidan var det lite merksemd 

rundt barn sine behov ved sjukehusopphald i 

Noreg. Den rådande haldninga var at barn hadde 

det best på sjukehuset utan mor og far, fordi 

dei hadde så lett for å gråte og blei urolege når 

foreldra kom og gjekk. 

– Rett etter at eg fylte tre år skulle eg bli operert 

18. mai. Mor og far fekk beskjed om å levere 

meg på Barneklinikken 16. mai, til deira og mi 

store fortviling. Eg var vel akkurat gammal nok 

til å forstå at eg ikkje fekk vere med på moroa 17. 

mai, fortel Ødegård. 

Opphaldet varde 14 dagar, og det var ikkje berre 

den vesle jenta som sakna foreldra sine. Mora 

sakna dottera, og grein kvar dag medan dottera 

var aleine på sjukehuset. 

– Dei fekk tilbake eit barn som hengte rundt 

halsen deira og ikkje slapp taket på fleire dagar. 

Truleg hadde det vore traumatisk, så eg er glad 

eg ikkje hugsar særleg av det, smiler ho. 

Ei ny verd 

– Det var ei heilt ny verd å komme på Barneklinikken 

med Kjersti då ho blei fødd. Som lita 

fekk ikkje eg ha foreldra mine med på sjukehuset, 

men med Kjersti var det forventa at vi 

skulle vere der både dag og natt. Det blei nesten 

litt i overkant, vi hadde jo ein son på to år heime 

som trong foreldra sine, seier Ødegård, sjølv 

om ho understrekar lykka over å få ta del sjukehusopphaldet 

til dottera. 

Kjersti Lervik Øgaard minnest tida på sjukehuset 

i oppveksten med eit smil. 

– Eg delte rom med fleire andre barn og vi 

måtte ete alle måltida i lag. Det var berre stas 

som barn, men då eg kom i tenåra kunne det 

vere litt meir utfordrande. Ein har gjerne litt 

meir behov for privatliv då, humrar ho. 

– Ekstra gøy var det med så mykje besøk heile 

tida, eg fekk jo godteri og brev frå alle klassekameratane 

mine. 

– Det kan verke som det gjekk frå det eine ytterpunktet 

til det andre, seier mor og dotter. 

Englesalve 

Uvitande om korleis mormor hadde det på sjukehuset 

då ho var lita, har prinsesse Karoline og 

kong Mathias gått bananas i leiketerapirommet 

på Barneklinikken. Dei har sjølvsagt valt sjukepleiaruniform 

og legefrakk frå utkledningsstativet. 

– Då eg var på sjukehuset sist, så måtte sjukepleiaren 

stikke meg mange gonger for ho fann 

ikkje blodåra mi, men det gjorde ikkje så vondt 

fordi dei smurte sånn englesalve på først, fortel 

Karoline som berre så vidt rekk å trekkje pusten 

før ho opplyser at sjukepleiaren fann blodåra til 

Mathias på første forsøk. 

Barn sin rett 

I dag har barn ei eiga forskrift i sjukehuslova 

som beskriv deira rettar ved innlegging. Den 

stiller mellom anna krav til sjukehuset når 

det gjeld aktivisering av barn og samvær med 

pårørande. 

– Verken Karoline eller Mathias har tatt skrekken 

av sjukehus. Då eg fortalde at vi skulle hit i dag, 

var det berre forventning å skimte i auga på 

begge to. Men det er herleg å vere her på besøk 

for ein gongs skuld og ikkje som pasient eller 

pårørande, smiler Kjersti Lervik Øgaard. 

12 13

Dette betyr Haukeland for meg Tekst og foto: Eivind Senneset 

Trine Eilertsen, sjefredaktør Bergens Tidende: 

– Haukeland er ein institusjon dei fleste vestlendingar møter som 

pårørande. Ein stor del av oss møter også Haukeland som pasient. Sjølv 

har eg opplevd begge delar, men dei aller fleste møta med Haukeland har 

vore som journalist og redaktør. Forskjellen på å møte Haukeland som 

journalist og som pårørande er dramatisk. Eg har familiemedlem eg i 

periodar har besøkt mykje på sjukehuset, og då har eg hatt fine opplevingar 

med tilsette og fagmiljø. Som journalist er det jobben vår å fortelje om det 

som ikkje fungerer. Derfor vil det alltid vere spenning mellom media og ein 

så stor institusjon som Haukeland. 

Anne-Grete Strøm-Erichsen, helse- og omsorgsminister: 

– Haukeland har vore åstad for nokre av dei mest dramatiske hendingane i livet 

mitt. Både triste opplevingar, som dødsfall, og dei mest lykkelege, som då barna 

mine kom til verda. Faktisk jobba mor mi på Garantikontoret på Haukeland, og 

nokre av dei tidlegaste barndomsminna mine er frå besøka der. Som helse- og 

omsorgsminister kan eg slå fast at Haukeland er eit av dei beste og mest effektive 

sjukehusa i Noreg, og det utmerkjer seg både nasjonalt og internasjonalt. Eg trur alle 

sjukehustilsette har ein ærekjær yrkesstoltheit uttrykt gjennom høg etisk standard og 

grunnleggjande respekt for alle menneske. 

Thor Brekkeflat, prest: 

– Eg har vikariert som sjukehusprest og hatt både dåp, bryllaup og gravferder 

innanfor veggene til Haukeland. Eg har vigd menneske som ikkje var i stand 

til å forlate sengene sine og døypt nyfødde som kanskje ikkje ville overleve 

natta. Dette seier mykje om kontrastane på eit sjukehus. På eit rom kjem 

eit nytt menneske til verda, medan på eit anna rom takkar ein annan av. 

For meg betyr Haukeland glede, sorg og faglege utfordringar, og eg har 

aldri slutta å la meg imponere over dei tilsette der. Dei utfører omsorgsoppgåvene 

sine utan at eg nokon gong har opplevd likegyldigheit eller 

fått maskinkjensle. 

Christine Guldbrandsen, artist: 

– Eit sjukehus er ein institusjon ein helst ønskjer å unngå, men når behovet 

kjem prisar ein seg lykkeleg over at det finst. Det er trygt å vite at byen min har eit 

kompetent sjukehus. Eg er sikker på at eg ville vore i trygge hender der. Mitt første 

møte med Haukeland var då eg som barn blei innlagd med infiserte vasskoppar. 

Dessverre blei det ikkje mitt siste sjukehusbesøk, for far min var alvorleg sjuk og 

døydde då eg var 16 år gamal. Derfor er forholdet til Haukeland motstridande: 

Institusjonen representerer tryggleik og tillit, men for meg får sjukehuset fram 

mange triste minne. 

Carl-Erik Torp, fotballspelar SK Brann: 

– Eg hadde aldri vore innlagd før eg blei hjartepasient i ein alder av 27 år. 

Det gjekk i eitt etter at eg fall om i Sogndal-kampen: Luftambulanse, sjukehus, 

spesialistar, operasjon, pacemaker. Faktisk føler eg meg privilegert fordi eg 

har tilgang til eit slikt helsetilbod og fordi eg hamna på Haukeland. Eit 

pasientopphald kunne neppe vore betre. Når ein har vore frisk heile livet, 

tenkjer ein ikkje på alternativa. No går eg rundt med eit arr på brystet. Det 

arret har eg frå Haukeland. Og det er eit godt arr. 

Trond Mohn, næringslivsleiar: 

Sigmund Grønmo, rektor UiB: 

Monica Mæland, byrådsleiar Bergen: 

– Å kome i kontakt med menneske som er genuint opptekne av å hjelpe, trur 

– Haukeland er den viktigaste samarbeidspartnaren til Universitetet i 

– Gratulerer med jubileet! 100 år er ein flott alder for ein institusjon vi i Bergen er 

eg gjer noko med korleis ein opplever livet. Sjukehusa er truleg nokre av dei siste 

Bergen (UiB). Det er hovudklinikken for vår medisinutdanning og sjukehuset svært stolte og heilt avhengige av. Som institusjon spelar Haukeland også ei langt 

institusjonane som er usjølviske. Ei stor oppgåve for alle sjukehus er å bidra til at folk 

bidreg til å gjere Bergen til ein sentral aktør innan medisinsk forsking også større rolle enn som sjukehus for bergensarar og vestlendingar. At vi har nasjonalt 

ikkje blir pasientar. For å førebyggje treng vi forsking, formidling og folkeopplysning, 

internasjonalt. Mange sjukehustilsette har bistillingar ved UiB, og mange senter for brannskadar er viktig, og i eit større perspektiv er det bra ikkje alle 

og her stiller Haukeland sterkt med fagfolka sine som usjølvisk gir av seg sjølve 

av våre tilsette har bistillingar på Haukeland. Universitetet og sjukehuset 

nasjonale kompetansesenter er samla på Austlandet. For meg er Haukeland også 

til forskinga med ein innsatsvilje som skulle dei vore toppidrettsutøvarar. Vi har eit 

deler også eit grunnleggjande verdisett basert på openheit, integritet og 

staden eg har oppsøkt i mitt livs tristaste, men også mest lykkelege, augneblink. 

helsetilbod til gode for alle i samfunnet, og ventelister og behandlingskøar blir eit 

etikk. Dette kjem både forsking og pasientar til gode. Den innsikta eg som Eg har alltid blitt tatt varmt imot og møtt med respekt og kompetanse. 

nødvendig utslag av det velferdssystemet vi nyt godt av. 

universitetsrektor har om kompetansen og kvaliteten i sjukehuset, gir meg 

14 

også ein ekstra tryggleik som privatperson. 

15

hendene som 

aldri skjelv 

Einar Jøssang ligg på operasjonsbordet. Over han 

tronar seks mekaniske robotarmar. Dei lystrar 

kvar minste rørsle frå fingrane og føtene til kirurg 

Yngve Nygård som sit tre meter unna. 

Tekst: Anette Hellstrøm, foto: Øyvind Blom 

16 17

– Min far er murar og mine bestefedrar var tømrarar, så du kan trygt seie at 

eg er tungt slektsbelasta på handverkarsida. Sjølv hadde eg lyst til å ta det 

litt lengre - så då vart eg kirurg, seier Nygård i skrubben før han skal inn og 

operere. 

Dei nøyaktige robotarmane er med på å gi pasientar med prostatakreft færre 

biverknader saman med raskare og betre behandling. 

Foto: Ole-Christian Amundsen 

– Sjølvsagt har eg hatt dagar der eg har grua meg til operasjonen, men eg 

har blitt godt teken vare på og har heile tida følt eg har vore i gode hender, 

seier Einar Jøssang. 

Det er under eitt døgn sidan han blei trilla inn 

på operasjonsstova. Einar Jøssang er for lengst 

ute av sjukehussenga. 

– Eg er mørbanka, men særs imponert. Allereie 

i morgon reiser eg heim med kona. 

Ein av tre 

Einar Jøssang fekk konstatert prostatakreft i juni 

2011. Statistisk sett er han er ein av tre i Noreg 

som får kreft i løpet av livet. Det var ikkje heilt 

sånn den spreke rogalendingen hadde sett for 

seg starten på pensjonisttilveret etter 43 år i 

Sparebank1 SR-bank. 

– Eg leverte aldri inn ei einaste sjukemelding. 

Frisk som ein fisk var eg stort sett heile tida. Ikkje 

har eg vore på sjukehus eller blitt operert, så alt 

dette er ny erfaring for meg, seier Jøssang. 

Meir spent enn nervøs 

Han kjende ikkje noko fysisk til kreften då diagnosen 

blei bekrefta hos ein urolog i Haugesund. 

Kroppen kjendest ut som han alltid hadde gjort. 

– Urologen gav meg valet om å fjerne eller la 

vere: ”Du kan etter alt å dømme leve i fem-seks 

år eller meir utan at kreften utviklar seg til noko 

farleg, men du har ingen garanti”. Eg bestemde 

meg raskt for å få fjerna prostata. Urologen 

sende tilvising til Haukeland på bakgrunn av 

at ”dei er best på dette der borte”, og allereie 

9. november fekk eg time til operasjon, fortel 

Jøssang. Dei siste undersøkingane blir gjort 

før Jøssang gjer seg klar til å faste. Han er meir 

spent enn nervøs. 

– Eg lurer veldig på korleis det blir. Eg håpar 

eg slepp å ha mykje vondt i etterkant av operasjonen, 

og eg lurer på korleis eg vil fungere 

etterpå. Kor førleg vil eg bli? No skal det bli godt 

å komme i gang og få det overstått, seier den 

ivrige matematikaren og slår i hel ventetida 

med litt Sudoku. 

Hektisk 

Inne på operasjonsalen er det hektisk aktivitet 

i god tid før pasienten kjem inn. Ein anestesisjukepleiar 

og to operasjonssjukepleiarar 

klargjer utstyr, opnar sterile pakkar og testar at 

antisklimadrassen som Jøssang skal liggje på sit 

som den skal. Han skal nemleg bli tippa bakover 

i ein vinkel som gjer at skuldrene og hovudet 

hans nærmast vil liggje i golvet. Vinkelen han 

ligg i vil gi roboten rett posisjon til å jobbe seg 

ned til prostata gjennom buken. 

– Det er mykje førebuingar som skal til før vi er 

klare for sjølve operasjonen, seier operasjonssjukepleiar 

May Solheim. 

Roboten vaknar 

– Det er hektisk for oss i byrjinga – alt skal skje 

på ein gong, men så roer det seg ned etter kvart, 

supplerer Sigrun Kramer, også ho er operasjonssjukepleiar. 

Dei driftige damene får dei siste 

detaljane på plass, og Jøssang blir trilla inn. 

Medan anestesilege og sjukepleiar sørgjer for at 

han fell i djup søvn, kler Solheim roboten, som 

saman med kirurg Yngve Nygård skal fjerne 

prostataen til Jøssang, inn i plast. Maskina blir 

skrudd på, og robotarmane vaknar til liv. Klokka 

er 13.30, og dei er klare til operasjon. 

Høgteknologiens siste skrik 

Den einaste gongen Nygård fysisk tar i Jøssang 

er når han skjer seks små inngangar i buken kor 

robotarmane skal inn. Resten av tida sit han tre 

meter unna pasienten og opererer med fjernstyrte 

armar. Det er dette som blir kalla kikholsteknologi. 

Framfor seg ser Nygård ned i to hol 

som viser tredimensjonale bilete frå innsida av 

kroppen til pasienten. Han styrer maskina med 

både fingrane og beina. 

– Det er nesten som å køyre bil. Eg beveger 

utstyret inne i pasienten ved hjelp av multifunksjonelle 

hendlar og ein pedal, og det gir 

meir presisjon enn det eg kunne gjort dersom 

eg skulle operert pasienten med mine eigne 

hender, seier Nygård. 

– Dette er spennande kirurgi, og det er gøy å ta 

del i den høgteknologiske utviklinga. Roboten er 

eit veldig godt arbeidsverktøy og pasientane er 

meir fornøgde, poengterer Nygård. Med trygge, 

rolege rørsler svir, brenn og fjernar Nygård 

den runde kulen som er prostata frå kroppen 

til Jøssang. Spor av kreft, som ikkje er synlege 

for auget, forsvinn bit for bit samstundes som 

Jøssang sine sjansar for å bli fullstendig frisk 

aukar. Etter to og ein halv time er operasjonen 

over. 

Dagen etter 

– At kikholsoperasjon ikkje etterlet seg sår imponerer 

meg, seier Jøssang dagen etter. Han er 

støl i skuldrene og litt sår i halsen etter pusterøyret, 

men har sove veldig godt i natt, og føler 

seg utkvilt. Kona har nett vore på besøk når vi 

møter han like etter at han har ete lunsj. I morgon 

reiser han kanskje heim, eller kan hende blir 

han ein dag ekstra. Det er opp til han sjølv. 

– Menn i min alder bør gå til lege med jamne 

mellomrom for å finne ut om dei har prostatakreft, 

slik kvinner går til mammografi for å finne 

eventuell brystkreft. Det er mi oppfordring. 

Kva er da Vinci? 

• Da Vinci er ein fjernstyrt operasjonsrobot 

som aldri skjelv på hendene. 

• Roboten er med på å tryggje inngrep, redusere 

behandlingstid og minske dei postoperative 

smertene for pasientar med prostata-, 

underlivs-, urinblære- og rektumkreft. 

• Maskina gjer at fleire pasientar kan bli 

behandla raskare og meir effektivt, samstundes 

som den ikkje etterlet store operasjonssår på 

kroppen til pasienten. 

• Det er mellom anna Medisinsk Høyteknologisk 

Forskningsfond, Grieg Foundation og 

trond Mohn som har skaffa pengar til 

da Vinci-roboten på Haukeland. Med fullt 

utstyr kostar den rundt 17 millionar kroner. 

18 19

Sjå, ho smiler! 

Den nyfødde vesle jenta på sjukehuset Mnazi Mmoja på Zanzibar får livgivande 

oksygen gjennom nasekateteret. Og jammen ser det ikkje ut som om ho smiler. 

Tekst og foto: Mona Høgli 

“Vi driv 

kompetanse overføring, 

og den går begge vegar 

Stener Kvinnsland 

ZANZIBAR: Det er berre nokre timar sidan ho 

vart fødd; ei flott lita jente som har problem 

med å få i gong pustinga. Derfor er ho flytta 

over på nyføddavdelinga for å bli lagt i kuvøse. 

Det hovudpersonen sjølv ikkje veit, er at i dag 

har barnesjukepleiar Gunn Elin Veivåg omsider 

fått kopla til utstyr ho har hatt med frå Bergen. 

Som første pasient blir den vesle jenta kopla til 

apparatet som sørgjer for pustehjelp og måler 

oksygenmengda i blodet. 

Behandling som verkar 

Ein treng ikkje apparat for å sjå at behandlinga 

verkar. Det vesle ansiktet får ein friskare farge, 

og det legg seg eit fornøgd drag over munnen. 

Nyfødde kan ikkje smile, heiter det. Vel, så var 

det i alle fall ein grimase som likna eit smil. 

Denne gongen var det den norske barnesjukepleiaren 

som kopla til utstyret. Men dette skal ikkje 

vere hennar jobb. Hennar jobb blir å lære opp 

dei andre sjukepleiarane i bruken av apparata. 

Partnarsjukehus 

Mnazi Mmoja Hospital på Zanzibar er eitt av 

partnarsjukehusa til Haukeland universitetssjukehus. 

Barnesjukepleiar Gunn Elin Veivåg og 

barnelege Kristoffer Brodwall frå Barneklinikken 

på Haukeland er dei to første som no arbeider 

på barneavdelinga her på Zanzibar. 

– Vi var ikkje heilt førebudde på kva som ville 

møte oss. Vi tok med oss ein del utstyr som vi 

meinte vi ville få bruk for. Men då vi kom hit, såg 

vi at dei mangla grunnleggande ting som termometer 

og fødselsvekter. Vi gav derfor beskjed til 

kollegaene på Haukeland om at dei måtte kjøpe 

rimelege vekter og termometer på Clas Ohlsson, 

og ta det med nedover, fortel dei to. 

Lagar mat sjølv 

Mellom bygningane på sjukehusområdet er det 

mykje folk. Dei fleste er pårørande. Sjukehuset 

har ikkje matservering, og pasientane er derfor 

avhengige av å ha pårørande som kan lage mat 

og vaske kleda deira. Utanfor ein av bygningane 

finn vi også ein stor, blå container. Den kjem frå 

Haukeland, og her er alt frå leiker til kuvøser. 

– Vi plukkar ut litt om gongen, alt etter kva vi 

treng, fortel Veivåg. Det kjem bod etter Doctor 

Kristoffer, som han blir kalla. Han blir bedt om 

å gå visitten saman med Salama. Ho er korkje 

sjukepleiar eller lege, men har treårig utdanning 

som clinical officer, noko som gjer at ho får 

mykje av ansvaret for pasientane. Sjukehuset har få 

legar og mange slike clinical officers. Salama og 

kollegaene hennar må derfor ta mykje av arbeidet 

med å stille diagnosar og lage behandlingsopplegg. 

Løyser problema saman 

Salama og barnelegen går frå seng til seng og 

ser på pasientane: Ein har kreft, ein greier ikkje 

ete. I ei seng ligg tre år gamle Wasila åleine. Ho 

har blodforgifting, har vore på sjukehuset i sju 

dagar, og har hatt fleire tilfelle av feberkrampar. 

Med nyinnkjøpt termometer frå Bergen tar 

Salama temperaturen på jenta. Salama og 

Brodwall diskuterer eit opplegg for korleis dei 

skal registrere og følgje utviklinga for den vesle 

feberheite jenta. For barnelegen gjeld det same 

som med barnesjukepleiaren: Det er ikkje han 

som skal gjere jobben. Han skal saman med 

dei tilsette utvikle nye rutinar for å gi enda betre 

behandling. Dei tilsette på sjukehuset har sin 

kompetanse, Brodwall har sin. Saman kan dei 

finne dei gode løysingane. 

Givande jobbutveksling 

Dei to tilsette frå Haukeland meiner dei har mykje 

igjen for å jobbe på sjukehuset på Zanzibar. 

– Når vi må jobbe under heilt andre forhold enn 

det vi har heime og med andre sjukdomsbilete, 

får vi bruk for all vår faglege dugleik. Her har vi 

ikkje støtte i alt det tekniske utstyret vi har på 

Haukeland, dermed får vi verkeleg utvikla den 

kliniske kompetansen vår, seier dei to. 

Livreddande luer 

Tilbake på nyføddavdelinga har Veivåg funne 

fram ei av dei små ull-luene som ivrige strikkarar 

på Haukeland har sendt nedover. Nyfødde 

mistar mykje varme gjennom hovudet, og dei 

små som må liggje i kuvøsene, treng luene for å 

halde på varmen. Den vesle, namnlause jenta 

med nasekateteret får på seg ei knallgrøn lue. 

Ho gjer framleis fornøgde grimasar. 

Tre år gamle Wasila har feberkrampar. 

Doctor Kristoffer Brodwall og clinical officer 

Salama diskuterer korleis dei best kan 

hjelpe den vesle jenta. 

Dei små ull-luene som ivrige strikkarar på 

Haukeland har sendt sørover, er viktige for at 

dei nyfødde kan halde varmen i kuvøsane. 

ut i verda for å lære 

– Partnarsjukehus er ein vinn-vinn-situasjon. Det seier administrerande 

direktør Stener Kvinnsland i Helse Bergen, Haukeland universitets sjukehus. 

Tekst: Mona Høgli 

– Partnarsjukehusa våre får hjelp til å 

utvikle nye rutinar og system, og Haukeland 

sine tilsette får verdifull erfaring og 

trening som dei ikkje har moglegheit til 

her heime, seier Kvinnsland. 

Vinn-vinn 

Som eksempel på det verdifulle samarbeidet 

trekkjer han fram at Haukeland 

har fått status som Nasjonalt behandlingssenter 

for gynekologiske fistlar. Dette er 

ein type fødselsskadar som heldigvis ikkje 

er så vanlege i Noreg. Men i mange 

afrikanske land er dette eit stort problem. 

Gjennom samarbeidet med partnarsjukehusa, 

får tilsette frå Haukeland verdifull 

klinisk erfaring som kjem pasientane her i 

Noreg til gode. Samtidig bidrar dei til å lage 

system og rutinar som betrar behandlinga 

ved partnarsjukehusa. 

Nyttig for begge 

– Dette er sjølve berebjelken i det internasjonale 

arbeidet vårt: Vi driv kompetanse 

overføring, og den overføringa går 

begge vegar, seier Kvinnsland. Han har 

jamleg kontakt med leiarane for partnarsjukehusa 

i Afrika for å finne fram til kva 

for prosjekt som skal prioriterast. 

– Det viktige er at prosjekta speglar det 

våre partnarar sjølv meiner dei treng, ikkje 

det vi meiner dei treng, seier Kvinnsland. 

20 21

Administrerande direktør om framtidas sjukehus: 

– Vi må ha evne og vilje til 

vanskelege val 

– Framtida vil gi eit hav av moglegheiter og utfordringar, både medisinsk, teknisk 

og etisk. Då må vi vise at vi har både evne og vilje til å ta dei vanskelege vala, seier 

Stener Kvinnsland, administrerande direktør i Helse Bergen. 

Tekst: Mona Høgli 

Framtidsforskaren: 

– Størst 

utfordring 

med dei eldre 

– Eldrebølga vil bli den største 

helseutfordringa i åra som kjem, 

seier forskingssjef Johan Peter 

Paludan ved institutt for Fremtidsforsking 

i København. 

Tekst og foto: Øyvind Blom 

Han fortel at om ti år vil vi ha svært mange 70-åringar, og 

om tjue år er denne gruppa blitt 80 år. Demens og andre 

sjukdommar som rammar den stadig aukande eldre delen 

av befolkninga vil auke. Det same vil livstilsjukdommar 

som skuldast røyking, alkohol og overvekt. Infeksjonssjukdommar 

vil det bli færre av ifølgje Paludan. 

Fleire psykisk sjuke 

Psykiske lidingar aukar i befolkninga, både alvorlege 

lidingar som psykose og schizofreni, men også mildare 

tilstandar som angst og depresjon. 

– Psykiske lidingar er ofte kostbare for samfunnet. Desse 

pasientane lever lenge med sjukdommen sin samanlikna 

med for eksempel alvorleg kreftsjuke eller andre med 

kortare leveutsikter, forklarar Paludan. 

Sentraliserer spesialoppgåvene 

Instituttet har ved fleire høve gjort utgreiingar for dei 

danske helsestyresmaktene, og framtidsforskaren ser også 

for seg utfordringar når det gjeld lokalisering. Danmark er 

i gang med nedlegging av små sjukehus, det skjer både av 

økonomiske og medisinskfaglege grunnar. 

– Ny teknologi vil først og fremst gjere det enklare å 

behandle pasientar over lang avstand. For dei som 

bur til dømes i Nord-Noreg er dette eit godt alternativ. 

Ojepengane gjer Noreg privilegert, og landet vil ha gode 

moglegheiter for eit godt helsevesen også i åra som kjem, 

meiner framtidsforskaren. 

Utviklinga innan teknikk og medisin gjer at 

grensene for livreddande og livsforlengjande 

behandling stadig blir flytta. Dette 

vil tvinge fram ein debatt om individualetikken 

sett opp mot gruppeomsynet. 

For eit enkeltmenneske er det sjølvsagt 

at han eller ho skal ha den beste 

behandlinga som er å oppdrive, sjølv 

om prisen kan vere fleire hundretusen 

kroner, ja kanskje millionar, for nokre 

ekstra månader liv. 

Mangel på hender 

Sett opp mot omsynet til ei gruppe 

andre pasientar, er ikkje svaret så 

enkelt. Bruker sjukehusa store 

ressursar på nokre få pasientar, vil 

det føre til at det blir mindre til andre, 

store pasientgrupper. Her hjelper det 

ikkje å vere ”verdas rikaste land”. 

– Det vil bli mangel på helsepersonell, 

og dersom mange av dei skal bruke tida 

si på omfattande behandling av nokre få, 

vil det bli færre til å ta seg av dei andre. 

Her vil det komme viktige debattar i åra 

framover, meiner Kvinnsland. Medisinsk 

teknikk og IKT kan løyse nokre av desse 

utfordringane. Robotteknologien har vi berre 

sett starten på, den vil revolusjonere mykje av 

det vi driv med. Men kva val gjer vi når teknikken 

effektivt kan gjere nokre av dei oppgåvene som 

hendene før måtte gjere? 

Rett kompetanse 

– Vi må ikkje velje bort hendene! Den menneskelege 

kontakten er heilt essensiell. Men vi må ha mot til å 

sjå med friske auge på kva for hender vi skal ha, seier 

Kvinnsland.Den store utfordringa innan alle delar av 

helsevesenet, vil vere mangelen på ulike typar helsepersonell. 

Det vil komme diskusjonar om kva for 

kompetanse som trengs, det er ikkje sikkert det er 

behov for høgspesialiserte fagfolk til alle oppgåvene. 

– Det blir viktig å spele inn til utdanningsinstitusjonane 

kva for behov vi har. Til dømes finst det svært få utdanningar 

som ligg i skjeringspunktet mellom medisin og 

teknikk, dette har vi stort behov for. Eg meiner også at 

mange utdanningsløp må endrast, seier Kvinnsland. 

Treng generalistar 

Kvinnsland presiserer at han ikkje er imot den aukande 

spesialiseringa innan mange felt, den er heilt naudsynt 

med den rivande utviklinga som er innan medisinen. 

Likevel ivrar han for å få ein heilt ny type ”spesialist”, 

nemleg generalisten. 

– Vi må få ein ny type legar i sjukehusa som kan 

mykje om det meste. Haukeland universitetssjukehus er 

eigentleg eit stort lokalsjukehus. Om lag 75 prosent av 

alle pasientane våre treng behandling på lokalsjukehusnivå. 

Det er altså om lag ein fjerdedel som har behov for 

dei mest kompliserte og høgspesialiserte tenestene våre. 

Det er ikkje bra verken for pasienten eller ressursbruken 

på sjukehuset at pasienten kjem inn i ei høgspesialisert 

behandling når det han eller ho treng, er vanleg lokalsjukehusbehandling, 

seier han. 

Behandling på rett nivå 

Haukeland planlegg no ein ny mottaksklinikk som i større 

grad skal sikre at pasientane får behandling på rett nivå. 

– Her treng vi verkeleg dei gode generalistane! seier 

Kvinnsland. Behandling på rett nivå vil vere eit nøkkelord 

i framtidas helsevesen. Skal pasienten ha høgspesialisert 

behandling på eit universitetssjukehus, på eit lokalsjukehus 

eller i kommunehelsetenesta? 

– Samhandlingsreforma legg opp til at meir skal ut til 

kommunane. Det er kommunane som er grunnpilaren i 

helsetenesta for dei aller fleste innbyggjarane. ”Folk bur i 

kommunane og er gjest på sjukehuset” var det ein som sa. 

Det er eit godt bilete på dette, seier Kvinnsland. 

Fleire eldre 

Vi vil få fleire eldre med samansette sjukdommar, og 

stadig auke i talet på pasientar med til dømes rus, kreft 

og psykiske lidingar vil krevje mange og vanskelege val i 

åra som kjem. 

– Dette krev knallhard prioritering. Ressursane til 

helsevesenet greier aldri å halde tritt med forventningane 

hos innbyggjarane. Vi kan aldri gjere alt som alle 

forventar, seier Kvinnsland. 

Pasientsikkerheit 

Han er også opptatt av den aukande merksemda på 

pasientsikkerheit. 

– Det er bra. Vi skal ikkje skade pasientane! Nokre gonger 

går det galt uansett kva vi gjer, mange behandlingar har 

ein risiko ved seg. Men mykje kan likevel førebyggjast, og 

openheit om arbeidet med å auke pasientsikkerheita vil 

vere viktig i åra som kjem. Heldigvis går det bra i dei aller 

fleste tilfella. Vi greier å gjere det beste for pasientane, 

stiller diagnosen og gir ei skreddarsydd behandling med 

minst mogleg biverknader, då er det fantastisk å jobbe på 

eit sjukehus. Og det er mogleg å gjere dette endå betre. 

Det er dette som er drivkrafta for å planleggje for 

framtidas sjukehus! 

22 23

– Eg har lært for livet, seier Elin Hansen (til venstre) som dei siste åra har kjempa seg tilbake 

til kvardagen og arbeidslivet. Oppskrifta har mellom anna vore kurs hos Eva Helen Svendsen 

ved Bjørgvin DPS. 

Med stø kurs mot håpet 

Psykiatriske pasientar blir no sendt på kurs med stort hell. Her lærer dei seg meistringsstrategiar. 

Kjensla av å lukkast med noko i løpet av dagen er sjølve nøkkelen til betre psykisk helse. 

Tekst: Silje Midttun, foto: Silje Robinson 

For fire år sidan låg Elin Hansen i senga si og 

hadde angst for at ho aldri skulle kome seg derifrå. 

Etter mange infeksjonar og mykje stress, hadde 

ho fått den omdiskuterte diagnosen ME tre år 

tidlegare, og opplevde at kroppen kollapsa. Til 

slutt var ho sengeliggjande, fullstendig avhengig 

av andre. Kontakten med venene forsvann gradvis 

og ho var fanga i energislukande grubling som gav 

næring til angsten. Ho hadde angst for å hamne 

på sjukeheim som pleiepasient, og etter kvart tok 

også ein sterk dødsangst eit klamt tak i henne og 

blei altoppslukande. 

– Når du har vore isolert og levd på sida av samfunnet 

lenge, føler du deg ekstremt utanfor og 

aleine, fortel ho stille. 

– Utanfor storsamfunnet, men også utanfor i 

ditt eige nettverk og i din eigen familie, utdjupar 

35-åringen. Det er tøft å prate om dei tunge åra då 

ho følte seg som ei byrde. 

– Du mister tilliten til din eigen kropp, til dine 

eigne evner – ja, til heile deg. 

Einsemd 

Lågt sjølvbilete og einsemd er eit problem for 

mange psykiatriske pasientar. 

– Menneske som har opplevd tap og store belastningar 

trekkjer seg gjerne tilbake og har mindre 

energi og initiativ til å ta kontakt med andre. Einsemda 

er ofte påtrengjande, fortel psykologspesialist 

Eva Helen Svendsen ved Bjørgvin DPS. 

Psykologspesialist Eva Helen Svendsen ved 

Bjørgvin DPS har hatt stort hell med å bruke 

kurs i behandlinga av psykiatriske pasientar. 

Ho er primus motor for kurstilbodet til psykiatriske 

pasientar ved senteret, og peikar engasjert 

på at kursa er viktige på mange plan. Pasientane 

kjem seg ut av heimen og treff andre, dei kjenner 

seg igjen i andre sine historier, deler erfaringar, 

støttar kvarandre og ser at dei ikkje står aleine. 

– Dessutan er kurs noko alle tek i dag. Det er 

såleis lite stigmatiserande, seier Svendsen, som 

er svært oppteken av å byggje ned fordommar i 

psykisk helsevern. 

– Mange av mine pasientar får stadig høyre at 

dei skal smile til verda, så smiler verda tilbake. 

Slike tankelause kommentarar er både sårande 

og krenkjande for den sjuke, forklarar Svendsen. 

Kursa tek tak i problem som psykisk sjuke ofte 

har felles, og gjev dei verktøy til å bryte mønster og 

meistre kvardagen. Jobben må dei gjere sjølve. 

Det er som å lære eit nytt språk. Resultat krev 

innsats. 

Alt blei svart 

Då Svein Ove kom til Eva i fjor var han djupt 

deprimert. Hovudet var sprengt av destruktive 

tankar. Meir enn ein gong hadde han lurt på om 

han orka å leva vidare. Meir enn ein gong hadde 

han nesten sett punktum. Så då han sette seg i 

ein av dei turkise stolane på Eva sitt kontor var 

han i grunnen berre ute etter at ho skulle vri om 

på ein brytar slik at han kunne gå ut att som ein 

fiksa mann. 

– Eg er ikkje fiksa, vedgår han. 

– Det går opp og det går ned, men eg har 

fått mange reiskap som eg bruker til dagen. 

Nedturane er ikkje så djupe og skumle lenger, 

fortel han. Det var eit samlivsbrot som knekte 

Svein Ove. Familien hadde vore fokuset i livet 

hans. No kjendes det som han stod aleine og 

ribba tilbake. Kjærleikssorga overmanna han, i 

tillegg kom økonomiske vanskar som førde til at 

han måtte ta ein ekstra deltidsjobb på toppen av 

ei full stilling. Alt gjekk i svart. Svein Ove deltok 

på kurs i mindfulness parallelt med at han fekk 

intensiv samtaleterapi. Det opna ei ny verd. No 

mediterer han dagleg. Det set ned turtalet og får 

han til å bli til stades her og no, leggje grublinga 

bort og våge å håpe. Håpe på betre dagar. 

Ber håpet 

Psykologspesialist Svendsen ser på kursa som ei 

investering i deg sjølv som aldri kan falle i verdi. 

– Det er like enkelt som at du skal ta surstoffmaska 

på deg sjølv før du hjelper andre, seier ho. 

– Når du opplever meistring i kvardagen, vil det 

tenne håpet på ny. Håpet er heilt avgjerande, 

men eit menneske som er mørklagd av depresjon 

gløymer at ho har eit medfødd potensiale og ein 

medfødd livsgnist. Då er det mi viktige oppgåve å 

bere håpet for pasientane til dei klarer det sjølve, 

forklarer ho. 

– Det er ein fantastisk jobb å hjelpe folk på vegen. 

Rørande, seier Eva Helen Svendsen med djupt 

engasjement. I dag ber Elin Hansen håpet sjølv. 

Men det tok tid. Og det var hardt arbeid. Både 

fysisk og psykisk. Ho har trena seg forsiktig opp 

igjen saman med fysioterapeut, parallelt med at ho 

har delteke på tre kurs ved Bjørgvin DPS gjennom 

dei siste åra og samstundes fått individuell terapi. 

– Eg har lært for livet 

Gradvis har ho teke opp igjen kontakten med 

venene. Ho er kvitt grublinga og har fått verktøy 

til å meistre angsten. Og med skrekkblanda fryd 

har ho teke det første skrittet ut i arbeidslivet igjen. 

– Eg er på veg opp og fram, seier ho spøkefullt. 

kurs som behandling 

• Bjørgvin Distriktspsykiatriske senter (DPS) 

har sidan 2005 drive kurs for psykiatriske 

pasientar, og tilbyr kurs i Meistring av 

belastning, sjølvhevding og mindfulness. 

• Kursa er eit supplement til anna behandling. 

• Felles for pasientar innanfor psykiatrien er 

at dei ofte har mista kjensla av meistring i 

kvardagen. Derfor står meistring i fokus. 

• I 2011 deltok 121 pasientar og pårørande på 

kurs ved Bjørgvin DPS. 

24 25

Internasjonale kollegaer på Haukeland: Yadira R.A. Halden frå Cuba på Sterilsentralen (øvst) 

og klinisk ernæringsfysiolog Jenny Hernæs frå Sverige. 

Ein fot i begge 

kulturar 

Ei dramatisk avgjersle under Golfkrigen i 1991 skulle føre Kahtan 

Al-Azawy (47) frå Irak til direktørjobb på Haukeland. Der jobbar han 

saman med folk frå heile verda. 

Tekst: Anne Christine F. Olsen, foto: Eivind Senneset 

“Eg las norsk 

18 timar i døgnet 

Kahtan Al-Azawy 

– Språket kan aldri bli det same når du kjem til 

eit nytt land som vaksen, men det er ei utfordring 

ein må ta på alvor, seier avdelingsdirektør 

Kahtan Al-Azawy frå Irak ved Lungeavdelinga på 

Haukeland. 

På den tida var han 27 år gamal, ferdig med 

medisinstudiet og jobba som turnuskandidat 

ved sentralsjukehuset i Baaquba, omlag seks mil 

nord for hovudstaden Baghdad. 

– Eg bestemte meg brått for at eg måtte komme 

meg vekk, og fekk hjelp til å flykte nordover til 

Tyrkia, fortel Kahtan Al-Azawy. I seks dagar var 

han på flukt, stort sett til fots i dei kleda han 

hadde på seg då han drog. 

Rømde til Tyrkia 

– Den sjette dagen gjekk eg saman med fleire då 

vi blei stoppa av tyrkiske spesialstyrkar berre nokre 

få kilometer frå ein flyktningleir i Tyrkia, fortel 

Al-Azawy. Han klarde å rømme frå soldatane, og 

kom seg til flyktningleiren søraust i Tyrkia. Der 

melde han seg som frivillig for Sameinte Nasjonar 

(SN), og jobba som lege blant 10 000 flyktningar 

i nærmare eitt år. 

– Etter kvart skjønte eg at det ikkje var mogleg 

for meg å reise tilbake, men at det var på tide å 

kome seg vidare. 

Frå song til tang 

På sterilsentralen på Haukeland sit Yadira R.A. 

Halden frå Cuba og sorterer sakser, skalpellar, 

tenger og anna utstyr som skal steriliserast før 

nye operasjonar. Ho er eigentleg utdanna musikkpedagog, 

men har jobba på Haukeland sidan 

1999. 

– Eg gjer mykje forskjellig, lærer mykje nytt, så 

det er kjekt å jobbe her, seier ho. 

I etasjane under sterilsentralen på Haukeland 

held vaskeriet til, og her jobbar tilsette frå 18 

nasjonar. Dei vaskar mellom 10 og 11 000 kilo 

med tøy kvar dag, og det blir svimlande 2645 

tonn tøy på eit år. 

– Vi er heldige, for vi får reint arbeidstøy kvar 

dag, spøker vaskeriassistent Sadeta Sahbegovic 

frå Bosnia. Etter snart 13 år på vaskeriet er ho 

i ferd med å ta fagbrev i tekstilreinhald saman 

med tre andre kollegaer. 

Valde Noreg 

Som alle dei andre flyktningane i leiren blei også 

Kahtan Al-Azawy intervjua av uttakskommisjonen 

i SN om kor han helst ville dra. Valet sto 

mellom Australia, Canada eller Noreg. 

– På den tida var det arbeidsløyse blant legar 

i Australia og Canada, så valet blei enkelt. Det 

måtte bli Noreg for meg. Ein av dei siste dagane 

i mars i 1992 landa han saman med kona på 

Flesland. Vel framme i Bergen flytta det unge paret 

inn på asylmottaket ved jernbanestasjonen. Det 

første året brukte han på å lære seg norsk. 

– Eg las norsk 18 timar i døgnet. Du må kjenne 

språket for å kunne bidra, meiner Kahtan 

Al-Azawy. Innsatsen for å lære seg det nye 

språket, gav gode resultat. Trass i at norsk ligg 

langt frå morsmålet arabisk, fekk han svært gode 

karakterar på norskeksamen, og han bestod 

også fagprøven. Med papira i orden forventa 

han at tilbod om jobb skulle kome av seg sjølv 

gjennom eit brev i posten. Etter kvart skjønte 

han at det norske systemet var slik at han sjølv 

måtte søkje arbeid. 

– Eg sende 65 jobbsøknader til sjukehus i heile 

Noreg, men fekk ikkje eit einaste positivt svar. 

Difor oppsøkte eg Haraldsplass og Haukeland, 

og fekk etter kvart jobb på Haukeland. 

I godt selskap 

På Haukeland er Kahtan Al-Azawy i godt selskap 

med kollegaer frå 35 nasjonar, mellom anna 

svenske Jenny Hernæs på avdeling for klinisk 

ernæring. På spørsmål om kvifor ho busette seg 

i Noreg, svarer ho kort og kontant: 

– Ein kar! Og han er eg gift med i dag, ler ho. 

Haukeland har vore arbeidsplassen hennar dei 

siste åtte åra. 

– Det var for mange svenskar i Oslo, så eg søkte 

meg til Bergen. Det er tilfeldig korleis livet blir, 

men eg er utruleg fornøgd med at eg kom hit, 

summerer ho opp. 

Tilbake til utgangspunktet 

Etter sin første jobb på Haukeland fekk Kahtan 

Al-Azawy nye jobbtilbod andre stader i landet, 

og han flytta frå Bergen. Men i 2002, ti år etter 

at han kom til sitt nye heimland, var han tilbake 

i vestlandshovudstaden og klar for ny jobb på 

Haukeland. Denne gongen som seksjonsoverlege 

ved Lungeavdelinga, avdelinga han i 2008 blei 

øvste leiar for. Avdelingsdirektøren er ikkje i tvil 

om kva som er det beste ved livet i Noreg. 

– Her har ein fridomen til å gjere det ein vil. Å 

oppleve slik fridom er ikkje sjølvsagt. 

– Etter alle desse åra, føler du deg mest som 

irakar eller nordmann? 

– I mange samanhengar føler eg meg like mykje 

norsk som irakisk. Det er så mykje som skjer 

med eit menneske gjennom eit liv, og eg har ein 

fot i begge kulturar. Det er ikkje noko du vel, det 

berre blir slik. 

Haukeland som internasjonal 

arbeidsplass: 

Med tilsette frå 35 ulike nasjonar er 

Haukeland universitetssjukehus ein 

internasjonal arbeidsplass. Sjukehuset 

har rundt 12 000 tilsette, men 

har alltid behov for dyktige fagfolk 

innan dei fleste helsefaglege områda. 

Om du kunne tenkje deg å jobbe på 

Haukeland, kan du sjå ledige stillingar 

på helse-bergen.no. 

26 27

10 000 får hjelp 

til sjølvhjelp 

Visste du at Haukeland låner 

ut behandlingshjelpemiddel til 

nærare 10 000 pasientar kvart år? 

Av: Anne Christine Olsen 

– Vi ser at dette er svært nyttig for 

mange pasientar. Både fordi dei får 

større kontroll over eigen sjukdom, 

og fordi det førebyggjer at dei må 

leggjast inn på nytt. Når vi kan leggje 

forholda godt til rette for pasientane 

heime, aukar det tryggleiken deira. 

Pasientane kan gjere meir sjølve, og 

dei treng ikkje bruke tid på å gå så 

ofte til lege, seier Gunn Krogenes 

Larsen. 

Med livet på ryggen 

Kvar kveld må Per Storm Torjussen (59) ta på seg sekken frå sjukehuset. 

– Utan den hadde eg ikkje overlevd, seier han. 

“Mange i min 

situasjon ville nok 

vore innlagde på 

sjukehus 

Per Storm Torjussen 

Tekst: Anne Christine F. Olsen, foto: Eivind Senneset 

Sekken han har lånt frå sjukehuset inneheld ei pumpe 

som dagleg pumpar livsviktig næring inn i kroppen 

hans. 

– Kroppen klarer ikkje å ta opp næringsstoff frå maten 

eg et. Derfor må eg ha på sekken. Den held meg i 

live, seier Per Storm Torjussen. 

Kronikar 

59-åringen har levd med den kroniske fordøyelsesjukdommen 

Crohns heile livet, og blei operert 

første gong i slutten av tenåra. 

– Legane måtte fjerne overgangen mellom tynn- og 

tjukktarmen, noko eg levde fint med heilt fram til eg 

måtte fjerne heile tjukktarmen for nokre år sidan. Det 

var då eg fekk utlagt tarm og stomi på magen. To 

gonger har legane forsøkt å sy tynntarmen saman 

med tjukktarmen, slik at eg skulle sleppe å ha stomi, 

men det har vore mislykka begge gongene, seier Per 

Storm Torjussen. 

Mørke klede 

Han er nøye med kva for klede han tar på seg. Dei 

skal helst vere mørke og sitje laust rundt kroppen, så 

stomiutstyret ikkje blir synleg. Panikken er at stomiposen 

skal bli for full, eller sprekke. 

– Spør meg om toaletta i Bergen – eg veit kor dei er! 

smiler han. 

– Korleis er det for deg å ete? 

– Eg et for å vere sosial og fordi eg liker smaken. Eg 

kan ete som alle andre fram til eg tar på meg sekken 

om kvelden. Men eg må vere forsiktig. Får eg i meg 

til dømes ein for stor kjøtbit, så kan han proppe igjen 

systemet, forklarer Per Storm Torjussen. 

Tilfeldigvis er kona hans stomisjukepleiar. 

– Eg er heldig som er gift med ein stomisjukepleiar, 

men det er stort sett eg som ordnar opp i høve til 

sjukdommen. Ho er jo kona mi - ikkje sjukepleiaren 

min. Det er viktig. 

Ventar på operasjon 

No ventar Per Storm Torjussen på endå ein ny 

operasjon for å bli kvitt stomien, og skal etter planen 

bli operert i vår. Medan han ventar, lever han livet så 

normalt som mogleg med jobb og heimebehandling. 

Det inneber at sekken må på kvar kveld klokka sju. 

Først 12 timar seinare, klokka sju om morgonen, 

kan han kople seg frå sekken. Då har han fått i seg 

næringa han treng. 

Jobbar frilans 

– Det er vanleg å ha sju meter tarm, men hos meg er 

tarmen som er kopla til magesekken berre 40 centimeter, 

så tarmen er for kort til å gjere seg nytte av 

maten eg et. Derfor må eg fjernmatast ved hjelp av 

sekken, forklarer han. Tidlegare har han reist mykje 

i samband med jobb i legemiddelbransjen. No fartar 

Med hjelpemiddel og oppfølging frå sjukehuset, og ikkje minst ei eiga 

evne til å sjå moglegheiter, kan kronisk sjuke Per Storm Torjussen 

halde fram å jobbe medan han ventar på operasjon. 

han mest frå heimen ved Mariakirka i Bergen til 

kontoret som ligg rett i nærleiken. Der jobbar han 

som frilansar – i hovudsak med omsetjing av 

medisinske tekstar. 

– Som frilansar bestemmer eg sjølv kor mykje eg 

kan jobbe. Eg jobbar som regel kvar dag, men har 

kortare dagar. Eg har valt å ha alt behandlingsutstyret 

heime. Med kort avstand frå kontoret til 

heimen, kan eg dra heim når eg treng det. 

Ordnar opp sjølv 

Før Per Storm Torjussen skal opererast på nytt, 

må han førebu tarmen ved å halde han aktiv. Det 

gjer han ved å mate tarmen til faste tider fem 

gonger om dagen. 

– Eg sprøytar inn næring, slik at tarmen får noko 

å arbeide med, og det tar ein time kvar gong. For 

å seie det slik, eg har ikkje fritidsproblem, ler han. 

Livsviktige rutinar 

Alt Per Storm Torjussen skal gjere må planleggast, 

for han kan ikkje hoppe over dei livsviktige daglege 

rutinane. På fritida går han gjerne tur for å halde 

seg i form. Kino har han ikkje forsøkt enno, men 

han har ei konsertoppleving friskt i minne. 

– Eg gjekk på konsert, og skulle kose meg med 

ein øl. Men å stille seg opp ved baren med sekk 

på ryggen var ikkje særleg populært kan du seie. 

Det blei trongt, så konserten var ei lite hyggjeleg 

oppleving, humrar han. 

Får god oppfølging 

Med god oppfølging og lån av utstyr frå sjukehuset, 

kan Per Storm Torjussen klare seg sjølv. 

Han er jamleg i kontakt med sjukehuset. 

– Eg er takksam for all hjelpa eg får. Fordi eg får låne 

utstyr frå sjukehuset, kan eg leve så normalt som 

mogleg. Mange i min situasjon ville nok vore 

innlagde på sjukehus eller fått hjelp frå heimesjukepleia. 

Men eg trivst med å stå opp om 

morgonen, ha rutinar og å vere i jobb. Å fylle livet 

med meining er viktig for meg. 

Samhandling 

Krogenes Larsen leier Seksjon for 

behandlingshjelpemiddel som blei 

oppretta i 2003 etter at Helse- og 

omsorgsdepartmentet vedtok at ein 

del behandlingshjelpemiddel skulle bli 

overført frå Hjelpemiddelsentralen til 

helseføretaka. Seksjonen har eit stort 

lager med blant anna infusjons- og 

insulinpumper, forstøvingsapparat, 

heimerespiratorar og oksygenflasker 

som pasientar kan låne med heim. 

Daglege leveringar 

Dagleg køyrer to bilar ut med 

medisinsk utstyr, forbruksvarer og ernæring 

til barn, vaksne og eldre i heile 

Helse Bergen sitt område. På denne 

måten får dei hjelp til å hjelpe seg 

sjølve etter at dei har vore innlagde 

på sjukehus eller besøkt poliklinikk. 

Sjåførane tek også med seg medisinsk-teknisk 

utstyr i retur for reingjering, 

vedlikehald eller reparasjon. 

– Vi har tilsette med brei fagkunnskap 

som kan kome på heimebesøk eller 

gi opplæring i bruk av hjelpemidla. 

Vi skal vere eit bindeledd mellom 

pasient, avdelingar ved sjukehuset og 

den kommunale heimetenesta, seier 

Gunn Krogenes Larsen. 

Dette er Crohns sjukdom 

(Morbus Crohn): 

Ein kronisk betennelsessjukdom i 

fordøyelseskanalen. Det mest vanlege 

er betennelse i overgangen mellom 

tynn- og tjukktarm. Du kan lese meir 

på www.helse-bergen.no. 

28 

29

Nest størst på forsking 

Forsking og innovasjon: 

– Best på noko, 

skal bli betre på alt 

– Vi satsar på forsking for å bidra til at pasientane våre skal få den aller beste behandlinga 

som finst, seier forskingssjef Ernst Omenaas i Helse Bergen. 

Tekst: Camilla Crone Leinebø, foto: Øyvind Blom 

– I dag er vi svært langt framme innan tradisjonell 

medisinsk forsking, som til dømes hjarte- og lungesjukdom, 

diabetes, nevrologi, medisinsk genetikk 

og alle variantar av kreftsjukdommar. Innan fleire 

av desse er vi ikkje berre best i Noreg, men òg 

konkurransedyktig internasjonalt. Det er vi stolte 

av og det skal vi fortsette med, seier Omenaas. 

Nye forskingsområde 

Forskingssjefen trekkjer likevel fram behovet for å 

bli betre på fleire nye forskingsområde som framleis 

er unge i norsk samanheng. 

– Eit viktig stikkord her er pasientnær, klinisk forsking. 

Vi treng fagfolk som er dyktige til å bruke eksisterande 

forskingsresultat. Dei skal utvikle system for korleis 

vi vil prioritere ulik behandling, slik at vi tilbyr 

effektiv og trygg behandling til pasientane våre. Det 

krev kunnskapsbasert og akademisk tilnærming for 

å vite korleis vi skal prioritere for å få meir helse ut 

av helsekronene, fortel Omenaas. Han meiner det 

er her dei største utfordringane ligg, og her fokuset 

skal vere framover. 

Samhandling 

Forsking og innovasjon innan samhandling vil og 

bli vesentleg dei nærmaste åra. 

– Vi må sjå om tenestene fungerer, eventuelt vere 

framifrå når det gjeld å betre tenestene, seier 

Omenaas. 

– Det er takka vere forsking og innovasjon at pasientbehandlinga 

vår stadig utviklar seg. Sam arbeidet 

med Universitetet i Bergen er høgt verdsett. No er 

vi best på noko, men skal bli betre på alt. For å 

følgje utviklinga i samfunnet, må vi tenkje nytt for 

å bidra til verdiskaping og den beste behandlinga 

av pasientane våre. 

Visste du at Haukeland universitetssjukehus 

står for nær ein femtedel av all helse forsking 

i Noreg? I fjor hadde forskingsmiljøet på 

Haukeland universitetssjukehus 561 

publi serande forskarar som publiserte 515 

vitskapelege artiklar. I 2011 blei det gjennomført 

23 doktorgrader med vesentleg bidrag 

frå Haukeland. Berre Oslo universitetssykehus 

har større forskingsaktivitet innan 

medisin- og helsefag. Forsking er ei av dei 

fire hovudoppgåvene til sjukehuset, saman 

med pasientbehandling, utdanning og 

opplæring av pasientar og pårørande. 

Jubilerer heile året 

Den 17. januar i år fylte Haukeland 

uni versitetssjukehus 100 år, men feiringa 

held fram gjennom heile 2012. Det blir 

mellom anna festframsyning, open dag på 

sjukehuset, revy, foredrag, stands og to ulike 

bokprosjekt: Det eine ei portrettbok og det 

andre eit forskingsprosjekt om utviklinga av 

spesialisthelsetenesta på Vestlandet med 

utgangspunkt i Haukeland. Under mottoet 

Mitt Haukeland vil både 

tilsette og folk flest få 

høve til å feire 100- 

åringen. Eigne jubileums 

nettsider og 

oppdatert program for 

jubileums året finn du på 

www.helse-bergen.no. 

Forsking og innovasjon i samarbeid med 

Universitetet i Bergen gjer at pasientbehandlinga 

på Haukeland stadig utviklar seg. 

Hjelp oss å hjelpe deg 

– Sjølv om vi har arbeidd mykje med pasientsikkerheit frå før, har vi potensiale til å 

bli enda betre. For å sikre dette treng vi litt hjelp også frå pasientane våre. 

Tekst: Anette Hellstrøm, foto: Camilla C. Leinebø 

Det seier pasientsikkerheitskoordinator Torhild 

Vedeler. Ho har som oppgåve å følgje opp 

innsatsområda i den nasjonale pasientsikkerheitskampanjen 

”I trygge hender”. 

– For å kunne gjere sjukehusopphaldet enda 

tryggare for pasientane, ønskjer vi at dei har 

med seg skriftleg og oppdatert oversikt over 

dei faste legemidla sine. Problemet er særleg 

aktuelt hos kronikarar og eldre som ofte er i 

kontakt med ulike deler av helsetenesta. Oppdaterte 

legemiddellister kan forhindre feil 

ordinasjon, feil dose og feil bruk av legemiddel, 

forklarar Vedeler. 

Lik informasjon 

Samstemming av legemiddel, som er eitt av 

fokusområda i kampanjen, handlar om at sjukehuset, 

fastlegen, heimetenesta, sjukeheimen, 

pårørande og pasienten skal ha lik informasjon 

om dei faste medisinane pasienten brukar. I 

dag manglar tekniske løysingar og rutinar for å 

sikre at medisinlista til pasienten er oppdatert. 

Nye satsingsområde 

I 2011 har det i pasientsikkerheitskampanjen 

vore særleg fokus på ”Trygg kirurgi”, men i 

løpet av 2012 vil enda fleire innsatsområde bli 

introdusert. 

– Undersøkingar viser at altfor mange pasientar 

får skadar under sjukehusopphald. Det kan vi 

ikkje tolerere. Mange av desse skadane kan bli 

unngått ved å auke fokus ytterlegare på pasientsikkerheit. 

Døme på nye tema i år vil vere 

behandling av hjerneslag, tvang i psykiatrien, 

førebygging av infeksjonar i sentrale vene kateter 

(CVK) og førebygging av liggjesår, fortel Vedeler. 

– For å gjere sjukehusopphaldet enda tryggare 

for pasientane, ønskjer vi at dei har med 

skriftleg og oppdatert oversikt over dei faste 

legemidla sine, seier pasientsikkerheitskoordinator 

Torhild Vedeler. 

Lytteposten 

Har du noko du har lyst til å 

fortelle oss? Noko du er fornøgd 

med eller misfornøgd med? Då 

kan du kontakte Lytteposten. 

Dette er eit tilbod til pasientar og 

pårørande som ønskjer å gi ei tilbakemelding 

om korleis dei har opplevd 

møtet med sjukehuset. På den måten 

kan vi få viktig informasjon som vi kan 

lære av og bruke i vidareutviklinga av 

tilbodet til pasientar og pårørande. 

Kontakt oss 

Telefon: 95 89 05 55 

Telefontid 

Tirsdag og torsdag kl. 11-15 

Besøksadresse 

Kontor i gangen som går ut ved Narvesen 

i Foajeen i Sentralblokka på Haukeland. 

Postadresse 

Lytteposten 

v/Kommunikasjonsavdelingen 


5021 Bergen 

Epost 

lytteposten@helse-bergen.no 

Bli blodgivar i dag 

Er du frisk, over 18 år og veg meir enn 50 kg? Då 

kan du melde seg som blodgivar og vere med på 

å redde liv. Blod er ein viktig del av akuttberedskapen 

og behandlinga i sjukehuset. For å skaffe nok 

blodkomponentar er det behov for blodgivarar. I dag er rundt 10 000 

personar i Hordaland blodgivarar. Det er for lite til at beredskapen 

skal vere god nok. 

Sjukehuset treng blod og ønskjer fleire 

blodgivarar. Foto: Øyvind Blom 

30 31

KNOCKOUT 

av HJERNESLaG 

Hjerneslag skjer plutseleg. 

Lær deg symptoma: 

• Manglande syn på eitt auge 

• Manglande taleevne 

• Manglande kraft i arm eller bein 

RiNG 113 foR 

COmebaCK 

Ring straks om du sjølv eller andre 

har eitt eller fleire av desse symptoma. 

Du har inga tid å miste. 

HELSE BERGEN 


www.helse-bergen.no/hjerneslag 

32

Hospitalet 2012 Jubileum.pdf - Helse Bergen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?