Innstilling til ny rettskriving for det nynorske skriftmålet - Språkrådet

villaer
villaer
[villaar]
Skriftspråkleg tradisjon og praksis
Mange eldre språkbrukarar har hatt skiljet mellom hankjønnsord med -er/-ene og
hankjønnsord med -ar/-ane i talemålet, og då har det vore naturleg å bruka det i skrift.
Hankjønnsord på -a og -nad har hatt -er og -ene i fleirtal som eineformer fram til nyare
tid, men [-ar] og [-ane] kom inn som sideformer i 1995. Nynorskkorpuset inneheld
mykje tekstar frå før 1995, men har òg store mengder tekst frå dei siste 15 åra.
Eit søk i nynorskkorpuset på nokre vanlege ord som har hatt -er/-ene som hovudform,
gir desse resultata:
bekker, bekkene:
bekkar, bekkane:
kvister, kvistene:
kvistar, kvistane:
155 treff
100 treff
105 treff
120 treff
bunader, bunadene: 155 treff
bunadar, bunadane: 5 treff
månader, månadene: 925 treff
månadar, månadane: 44 treff
gonger, gongene:
gongar, gongane:
420 treff
27 treff
villaer, villaene:
villaar, villaane:
44 treff
1 treff
Nynorskkorpuset har truleg mest modne skribentar som har lært seg det tradisjonelle
mønsteret. Søka seier såleis noko om korleis dei trygge språkbrukarane skriv, mens me
manglar dokumentasjon på korleis mindre røynde språkbrukarar skriv, særleg når dei
skriv under mindre normpress.
Talemålsgrunnlag
Den spesielle bøyinga som ordgruppa i-stammar fekk i norrøn tid, har halde seg godt i
dialektane like til 1900-talet, men no endrar talemålet seg raskare enn før. 2002-
innstillinga drøftar dette:
Er-klassen i hankjønn har halde seg nokså godt i svært mange norske dialektar opp til våre
dagar. Men det har òg vore vanleg at ord av denne klassen har kunna hatt både -er og -ar
hjå same språkbrukarane. Hjå yngre i dag på Vestlandet ser det ut til at denne
bøyingsklassen går fullstendig opp i ar-klassen. Og det same har skjedd tidlegare i
dialektane i Trøndelag og i Nord-Noreg. (2002-innstillinga, s. 60)
Når det gjeld fleirtalsendinga i ord på -nad og -a, er det vanskeleg å finna dialektar som
har endinga -er i desse substantiva. Ofte skil ikkje dialekten mellom -er og -ar i endingar,
og i mange tilfelle blir dei to trykklette a-ane dregne saman: fleire kostna(r).
89