Innstilling til ny rettskriving for det nynorske skriftmålet - Språkrådet

I TALE99 vart informantane spurde om dei ville seia gli eller glide. 87 % stilte seg bak
kortforma, 7 % valde glide og 3,5 % hevda at dei brukte begge formene. 33 % av
informantane frå Agder-fylka og 25 % frå Hordaland valde langforma, elles var det berre få
frå vestlandsfylka og frå Buskerud og Telemark som brukte dei. Mykje same utfallet gav
spørsmålet om bruken av by og byde. (2002-innstillinga s. 87)
Vurdering
I mange av rettskrivingsspørsmåla me har oppe, må me gjera ei vurdering av ei
tradisjonell form og ei nyare form. Samtidig skal me ta vare på det som mange kallar
«kjernen til nynorsken». I kvart tilfelle må me stilla oss spørsmålet kor langt utviklinga
er gått. Er ei form så å seia ute av bruk i dagens skriftbilete, talar det for at me kan ta
henne ut. Blir ho enno brukt ein god del i nyare nynorsk tekstproduksjon, kan det henda
at forma bør bli ståande.
Av materialet det er vist til i 2002-innstillinga, ser det ut til å vera på tide å ta dei fleste
lange formene av sterke verb ut av rettskrivinga. Sjølv om det i søket ovanfor var ein del
treff på langformer som glida, og presens glid, er det meste av treffa frå Vesaas-bøker.
2000-nemnda ville som nemnt gjera langformene av sterke verb til klammeformer, og
utviklinga bort frå langformene er truleg komen endå lenger på dei ti åra som er gått.
Også langformene av dei svake verba er på tur ut, men det er nokre unntak som føda og
skada, jf. tabellen ovanfor. Når det gjeld fø og føda, tilseier bruken av dei at dei to
formene har litt ulike tydingar: Ho hadde mange barn å fø på, men Det var ikkje lenge til
ho skulle føda.
Grunnlaget for dei fleste langformene er såpass svakt i talemålet at det gir dei ikkje
lenger nokon rettkomen plass i norma. I nokre tilfelle bør ein likevel behalda både
langforma og kortforma, dels fordi begge er i levande bruk, og dels fordi dei har litt ulike
tydingar.
3.4.5.b Valfridom mellom sterk og svak form i presens og perfektum partisipp
av sterke verb som i infinitiv sluttar på trykktung rotvokal
Status i dag
Saka gjeld desse orda:
be(da)*, by(da), dra(ga)*, fly(ga), gli(da)*, gni(da)*, la(ta), li(da), ri(da), skli(da)*,
skri(da), stri(da), svi(da)*, ta(ka)*, tre(da)*, vri(da)* 13
Desse verba kan i dag få sterk eller svak bøying i presens: glid el. glir
13 Verba som er merkte med stjerne, får berre kortform i infinitiv etter den nye rettskrivinga.
163