Innstilling til ny rettskriving for det nynorske skriftmålet - Språkrådet

Dialektgrunnlaget for -an- er nokså lite, først og fremst sørvestlandsk. Resten av landet har
-a- eller -å-: nordatil, heimafrå osv. Av 164 informantar i TALE99 svara 82 % at dei bruker
forma nordafor, 11,5 % seier nordanfor, og nokre få seier at dei blandar desse to eller
sløyfer suffikset i nordfør. (…) Av dei spurde svara 89 % frå Vest-Agder og 80 % frå
Rogaland at dei brukte -an-suffikset, 50 % av svara frå Hordaland sa det same. 30 % av
informantane frå Nordland meinte dei sa nordafor men bortanfor. (2002-innstillinga, s.
110)
Vurdering
Talemålsgrunnlaget er best for -a- i ord av typen innafor, nordafor, men i skriftleg
nynorsk står -an- klart sterkast.
Slik systemet er no, er det stort sett valfridom mellom -a- og -an- der andreleddet byrjar
på konsonant. Eit forvirrande element er adverb med himmelretningane som fyrsteledd.
Dei har -a- som eineform i samansetningar der andre leddet byrjar på konsonant,
bortsett frå framfor -til: austafrå, vestafor, austa(n)til.
Sidan mandatet vårt er innstramming, og -an- er klart mest utbreidd, går nemnda inn for
at samansetjingsfuga -an- skal vera eineform i retningsadverba.
Det inneber ei klar forenkling samanlikna med dagens rettskriving, fordi brukarane kan
nytta -an- overalt, i staden for å måtta veksla.
3.2.4 Suffiks i adjektiv og adverb
Status i dag
Felles for adjektiv- og adverbsuffiksa i saka er at dei har to eller fleire variantar i dag, t.d.
-et/-ete/-ut: steinet el. steinete el. steinut.
Framlegg til ny rettskriving
‣ Adjektiv- og adverbsuffiks som har to variantar, får berre ein variant.
Suffikset -et/-ete/-ut blir redusert frå tre til ein variant: -ete.
‣ Formene -ig og -ug blir ståande, fordi dei ikkje alltid kan brukast synonymt.
Døme: lystig; gridug (tidleg i gang om morgonen).
Dagens rettskriving:
Desse formene Desse formene blir ståande i ny
går ut:
rettskriving:
-ande el. -ende adv. -ende -ande
-beina el. -beint adj.
-beina el. -beint
139