Mylnor og kvernar i Noreg etter uppteljingar i 1927-29. 1 ... - SSB

NORGES OFFISIELLE STATISTIKK IX . 33. 

Mylnor og kvernar i Noreg 

Etter uppteljingar i 1927-29. 

1. bolken : Talet på bruka, eigedomstilhøva, mylnehus og kvernhus, hopelag 

med andre verksender, verdeuppgåvor, drivkraft, drivverk og hestekraft. 

(Moulins en Norvège. D'après recensements dans les années 1927-29. 

I. Nombre des moulins, les différentes classes des propriétaires, etc., bâttiments, 

combinaisons avec agriculture, scieries, etc., données de valeur, force motrice, 

machines motrices et force de cheval.) 

Utgjevar er 

Statens Kornforretning. 

OSLO 

I KOMMISJON HJÅ H. ASCHEHOUG & Co. 

1934

Halden 

E. Sems trykkeri 1934

Etter samråd med Landbruksdepartementet hev 

Statens Kornforretning teke pá seg å gjeva ut eit verk 

um „Norske My/nor og kvernar". Den statistikken som 

vert lagt fram her, er eit serprent frå fyrste band i dette 

verket. 

Revisjonschef Einar Normann hev skrive utgreidinga 

um statistikken og hev like eins sett upp tabellane 

med hjelp frå nokre av tenestemennene i revisjonen. 

Statens Kornforretning, Oslo i mai 1934. 

Oskar Jahnsen.

Innhald. 

Innleiding 9 

Tekst til tabellane i fyrste bolken 13 

I. Stutt historisk yversyn 13 

II. Um dei ymse slag mylnor og kvernar 19 

Ill. Landskapsdeilinga . 31 

IV. Det statistiske tilfanget . . 32 

V. Talet på bruka i 1919 og i 1927-29 34 

VI. Mylnor og kallkvernar gjengne frå og komne til i tida frå 1919 

til 1927-29 ... 45 

VII. Eigedomstilheva i 1927-29 . . 53 

VIII. Mylnehus og kvernhus i 1927-29 . 59 

a. Bruk med og utan serskilt hus 59 

b. Byggjevyrke . . 

. • 

60 

c. Hustalet på bruka og hogder på mylneog kvernhusa 63 

d. Yverbygd grunn 66 

e. filderen på husa 68 

IX. Hopelag med andre verksemder i 1927-29 ▪ 76 

X. Verdeuppgåvor frå 1927-29 . . 80 

XI. Drivkraft i 1927--29 89 

XII. Drivverk i 1927-29 94 

XIII. Hestekraft i 1927-29 • 107 

Tabellar: . . 121 

1. Mylnor og kvernar i 1919 og i 1927-29 i kvar bygd og kvar by • 122 

2. Samandrag av uppgåvone um mylnebruk og kvernbruk i 1919 

og i 1927-29 . .................. . . 164 

3. Mylnor og kallkvernar gjengne frå og komne til i tida frå 1919 

til 1927-29 166 

4. HandelsmyInor i 1927-29 . .. . 172 

(a. Talet på bruka. Eigarar. Mylnehus og kvernhus. 

b. lilderen på mylnehusa (og kvernhusa). Hopelag med andre verksemder. 

Verdeuppgåvor. 

c. Drivkraft. Drivverk og hestekraft.) 

Sida

5. Bygdamylnor og bygdakvernar i 1927-29. 

R. Samandrag for heile landet, landsbolkar og fylke . 

(a. Talet på bruka, uppgåvor urn eigedomstilhøva og urn mylnehus 

og kvernhus. 

b. Hopelag med andre verksemder. Verdeuppgåvor. Drivkraft. 

c. Drivverk og hestekraft.) 

B. Samandrag for landskap • 

(a. Talet på bruka. Uppgåvor urn eigedomstilhova, mylnehus og 

kvernhus, Salsverde, hopelag med andre verksemder og urn 

drivkraft 

b. Drivverk og hestekraft.) 

6. Gardskvernar (og gardsmylnor) i 1927-29 . . . . 242 

(a. Talet på bruka. Uppgåvor urn eigedomstilheva og urn kvernhus. 

b. Drivkraft og drivverk.) 

Tilleggstabell urn gardskvernar (og gardsmylnor) . ... 

(Utrekna hestekraft for heile landet og for landsbolkane.) 

Vedlegg attarst: Kartogram. 

Sida 

178 

214

Table des matiéres. 

Introduction. , 9 

I. FtperÇu historique 13 

II. Les différentes espéces des moulins 19 

III. La partition des districts . . 31 

IV. Matériaux statistiques 32 

V. Nombre des moulins en 1919 et 1927-29 34 

VI. Moulins disparus et établis depuis les années 1919 a 1927-29 45 

VII. Les différentes classes des propriétaires, etc., 1927-29 . 53 

VIII. Bátiments de moulin 1927-29 59 

a. Moulins avec et sans batiment particulier 59 

b. Matériaux de construction ... 60 

c. Nombre des batiments des moulins et leurs étages 63 

d. Terrain couvert 66 

e. Age des batiments .. 68 

IX. Combinaisons avec autres professions 1927-29 76 

X. Données de valeur 1927-29 80 

Xl. Force motrice 1927-29 89 

XII. Machines motrices 1927-29 94 

XIII. Force de cheval 1927-29 107 

Pages 

Tableaux: 121 

1. Moulins en 1919 et 1927-29, par communes 122 

2. Résumé des données sur les moulins en 1919 et 1927-29 164 

3. Moulins disparus et établis depuis les années 1919 á 1927-29 166 

4. Moulins de commerce 1927-29 172 

(a. Nombre des moulins. Propriétaires. Batiments des moulins. 

b. Age des batiments. Combinaisons avec autres professions. Données 

de valeur. 

c. Force motrice, machines motrices et force de cheval.)

Pages 

5. Moulins vicinaux 1927-29. 

A. Résumé des donnés du pays total, des grands districts et 

des préfectures 178 

(a. Nombre des moulins. Données sur les différentes classes des 

propriétaires, etc., et sur les bátiments des moulins. 

b. Combinaisons avec autres professions. Données de valeur. 

Force motrice. 

c. Machines motrices et force de cheval.) 

B. Résumé des données des arrondissements . . . 214 

(a. Nombre des moulins. Données sur les différentes classes des 

propriétaires, etc., sur les batiments des moulins, valeur vénale, 

combinaisons avec autres professions et sur force motrice. 

b. Machines motrices et force de cheval.) 

6. Moulins de ferme 1927-29 242 

(a. iNombre des moulins, Données sur les différentes classes des propriétaires, 

etc., et sur les batiments des moulins. 

b. Force motrice et machines motrices.) 

Tableau supplémentaire des moulins de ferme. Force de cheval calculée 

pour le pays total et pour les grands districts . . 

Annexe: Deux cartogrammes.

Innleiding. 

I den fyrste loga urn landsens kornforsyning, som vart vedteken på 

Stortinget i 1926 (lov om landets kornforsyning av 25. juni 1926, nr. 7), 

var det teke inn i den 8de paragrafen fyresegner urn korntrygd for det 

korn som kornavlarane sjelve hadde avla og som dei mol og nytta i eige 

hushald. For slikt korn kunde det betalast ut til avlarane i korntrygd 

4 øyre for kvart kg., a segja urn kornet var hoveleg til a mala mjel eller 

gryn av til folkemat. Korntrygd matte likevel ikkje betalast for meir enn 

200 kg. korn til manns i kvart hushaldet. I andre lekken i same paragrafen 

var det fastsett at kornavlarane berre kunde få korntrygd når dei 

la fram vitnemål (malekort) urn at kornet var male pa ei mylna som var 

godkjend av Landbruksdepartementet. 

I grunngjevinga til denne paragrafen var det sagt ifrå at godkjenning 

kunde gjevast både til bygdamylnor (leigemalingsmylnor) og til gardskvernar, 

men likevel ikkje til greypekvernar (fullferdige fabrikkkvernar som 

er til a flytja), når desse sistnemde vart nytta berre som gardskvernar. 

Loga vart sett i verk fra 1. juli 1927 og med di departementet tykte 

det vilde vera rettast urn alle tilskipingar som var turvande når loga tok 

til å verka, kunde koma i stand fyreåt, vart det teke avgjerdsla urn å 

setja i gang ei rnylnerekning soleis at alle som åtte mylnor og kvernar, 

og som ynskte det, so langt det let seg gjera, kunde fa mylnone eller 

kvernane sine godkjende til den fastsette dagen. Det vart difor sendt 

skriv til ordforarane i bygdene urn a taka upp ei slik rekning. Formannskapa 

skulde samstundes med at dei nemnde upp ein mann som kunde 

setjast til korntrygdkasserar (til a betala ut korntrygda), leggja pa denne 

mannen å sanka ihop uppgåvor yver alle mylnor og kvernar som fanst i 

bygda, groypekvernar nytta til gardskvernar undantekne. For kvar mylna 

eller kvern skulde det fyllast ut ei uppgåveskjema. Skjemone var serskilde 

for bygdamylnor og for gardskvernar. Og mylneog kverneigarar 

som ynskte a fa godkjenning for mylna eller kverna si til korntrygdmaling, 

laut segja frå um dette pa skjema med same. Men uppgåvor skulde 

sendast inn urn alle mylnor og kvernar (utanum greypekvernar) enda urn 

eigarane ikkje vilde ha dei godkjende til korntrygdmaling. Til rettleiding 

under arbeidet med A sanka ihop skjemone vart det sendt ei uppskrift

1 0 

til kvar einskild bygd urn talet på mylnor og kvernar som fanst i bygda 

i mai 1919 etter ei rekning som Rationeringsdirektoratet den gongen 

sette i verk og som provianteringsråda greidde med. 

Det var tanken at dei uppgåvone som kom inn i samsvar med dette 

ålaget, skulde nyttast i ei melding til Stortinget urn korntrygda og urn 

korleis ho var skipa til. Det synte seg likevel då ein fekk sjå igjenom 

skjernone at det der fanst mange forvitnelege upplysningar som vilde vera 

gode til a gjeva ei meir heilsleg utgreiding urn mylnone og kvernane i 

landet enn det kunde gjerast i ei slik stortingsmelding. Men det vilde 

då vera turvande å få inn ymse tilleggsuppgåvor. Ei slik utgreiding vilde 

det og taka noko lengere tid a få istand og det høvde elles heller ikkje 

å setja alt dette inn i ei stortingsmelding av di det der vilde fylla for 

mykje upp, og dessutan vilde det da ikkje vera lett å få tak i upplysningane 

dersom det var nokon som kunde hava hug til å nytta dei sidan. 

Landbruksdepartementet tok då det rådet berre a leggja fram for Stortinget 

ein stutt og fyrebils statistikk sett ihop av det tilfanget som var kome 

inn, og bad so urn løyve til at dei pengane som var esla til statistikk 

og til utgreidingane elles i den nemnde stortingsmeldinga, kunde nyttast 

til å gjeva ut eit sjolvstendig verk urn dei norske mylnone og kvernane 

i gamal og ny tid. Det som meir turvtest til å få verket ut, serskilt 

prentekostnader, skulde Statens Kornforretning taka på seg av di mykje 

av tilfanget, serskilt statistikken, hadde stort verd for verksemda i forretninga. 

Dette gjekk Stortinget med på. 

I 1928 tok Stortinget ved ei ny log urn landsens kornforsyning (lov 

om landets kornforsyning. av 22. juni 1928). Denne loga tek burt den 

kornskipnaden som var gjeldande etter loga frå 1926 og set istaden eit 

monopol (ein einrett) for ei Statsforretning til å greida med innførsla, kjøp 

og sal av korn for heile landet. Denne nye loga vart sett i verk frå 1. 

juli 1929. Korntrygdordninga er halde uppe etter denne tida og i samsvar 

med eit serskilt stortingsvedtak frå 24. april 1929, men det er gjort 

sume brigde. I hovudsak er det no berre bygdemylnone som kann mala 

korn som det skal svarast korntrygd for, og korntrygda vert betald som 

eit prisnedslag på det kornet mylna tek imot og mel. I nokre bygder, 

mest på vestlandet, der det ikkje finst bygdamylnor og det difor enno er 

vanleg a nytta eiga gardskvern til å mala matmjøl, vart det hove til å skipa 

„mylnelag" dei kallar. Innanfor det valdet der mylnelaget råder, kann 

det malast korn på gardskvernane og betalast trygd for dette etter serskilte 

fyresegner som Kornforretninga hev fastsett. Men i største luten 

av landet er no gardskvernane lagde ned når ein tek undan nokre som 

vert nytta til å mala mais og malt. 

Arbeidet med den mylneog kverngranskinga som er nemnt her 

framum vart etter at Kornforretninga kom i gang lagt til revisjonsverket 

der. Grunnlaget for statistikken er soleis — som nemnt framanfor — dei 

uppgavone som vart sanka ihop i den fyrste korntrygdtida ( 1/7 1927—

11 

1/7 1929) og gjeld mylnor og kvernar som var i slik stand at dei kunde 

nyttast til kornmaling i denne tida. Nokon serskild dag innanfor denne 

tidabolken kann ikkje statistikkuppgåvone festast til. Alle mylnor og 

kvernar som vart nytta i desse dra, eller var i slik stand at dei kunde 

nyttast, er tekne med jamvel urn dei var komne burt fyre 1. juli 1929. 

I mylnerekninga i 1927 og i dei seinare tilleggsuppgåvor var som sagt 

fyrr ikkje med gards-grøypekvernar. At upplysningar urn desse kvernane 

vanta, var eit hol i statistikken og korntrygdkasserarane vart difor i 1929 

bedne urn senda inn ei uppskrift yver desse og. Urn grøypekvernar, 

og likeins urn handelsmylnone, er soleis å segja at alle upplysningane 

er feste til året 1929, men maleuppgavone gjeld for alle mylnor og kvernar 

året 1926. 

Under granskinga av uppgåvone frå korntrygdkasserarane synte det 

seg at nokre av uppgåvone var uheile og det var elles ikkje so heilt visst 

at alle kvernar ,var komne med i desse uppgåvor heller. Ein tykte då 

at det kunde vera godt urn folk som var kjende i bygdene, såg igjenom 

uppgåvone, retta på desse dersom dei var lytefulle, og fyllte ut nye 

uppgåveskjemor dersom det fanst kvernar som ikkje var komne med fyrr. 

Det vart sendt skriv til jordstyra urn dette med bon urn å taka på seg 

ei sovore gransking, og dei hev og greidd med det på ein måte som dei 

lyt hava stor takk for. Med deira hjelp fekk ein greida pa umlag 2300 

kvernar (800 greypekvernar og 1500 andre gardskvernar) som det ikkje 

var kome melding frå fyrr. Jordstyra hev attåt dette sendt inn upplysningar 

urn drivverket til kvernane og urn steinslaga og dei hev gjeve 

tilleggsuppgavor slik at ein og kan gjera statistikken frå 1919, som likeins 

hev synt seg å vera uheil frå mange bygder, so god og heilsleg 

som det no er råd å få han. 

Som nemnt er statistikken arbeidd ut i revisjonen i Statens Kornforretning 

og er her teke jamsides med anna arbeid. Det hev då sjelvsagt 

ikkje vore til å koma frå at det hev teke heller lang tid å gjera alt 

fullferdigt. Både ihopsankinga av tilleggsuppgåvone utyver landet som 

jordstyra laut greida med når dei hadde hove til det, og arbeidet med 

tilfanget her i kontoret i Oslo, hev kravt mykje tid. Det kann og nemnast 

at det fanst ikkje frå fyrr nokon heilsleg og systematisk mylneog kvernstatistikk 

her i landet og ein var difor nøydd til å arbeida so å segja på 

berr botn. 

Det som her er sagt gjeld statistikken som ein reknar for grunnlaget 

i heile utgreidinga. Denne vil koma i tri bolkar. 

Fyrste bolken gjev upplysningar urn talet på mylnor og kvernar i kvar 

einskild by og i kvar bygd i 1919 og 1927-1929. Det er her å merka 

at provianteringsråda sine uppgåvor frå 1919 ikkje hadde teke med groypekvernar 

som vart nytta til gardskvernar, men berre groypekvernar som 

var bygdakvernar. Denne bolken hev dessutan uppgåvor frå 1927-1929 

yver eigedomstilhøvet, yver mylnehus og kvernhus, yver verda (gjeld berre

12 

handelsmylnor og bygdamylnor), yver drivkraft, drivverk og hestekraft og 

yver hopelag med andre verksemder (gjeld likeins berre handelsmylnor 

og bygdamylnor). 

Andre bolken vil segja frå etter uppgåvone frå 1927-1929 urn turkor 

og maskinverket elles (reinskeverk, maleverk og siktor). 

Tridje bolken vil greida ut urn maletider, urn betalinga for leigemaling, 

urn mylnemannskap og loner til arbeidarane i 1926 og urn malemengdene 

i same året. 

Sidan vil korna noko med kvart og etter som det vert hove til det, 

ei mylneog kvernsoga (truleg eit band) og ei utgreiding urn kvernhusa 

i dei ymse landsbolkar, korleis dei er bygde og er innreidde. Det er og 

esla eit band til nokre stykke urn kvernsteinbrytinga i gamal tid, urn 

nemningar på dei tinga som finst i mylnor og kvernar, urn ordtydingar 

og urn kva stadnamna segjer urn mylneog kverntilheva i eldre tider. 

Kann henda kjem det og ei stutt utgreiding um gamle eventyr, segner 

og skikkar som knyter seg serskilt til kvernhusa. 

Med di flestalle mylnor og kvernar finst i dei strok i landet der nynorsken 

er teken til skrivernål, er det fastsett at utgreidinga skal prentast 

på dette malet, det vil då segja råma og truleg storparten av utgreidingane 

vert på nynorsk, men elles kann det vera at einskilde luter av verket vert 

skrive på det vanlege bokmålet og nokre stykke på serskilde målføre.

Statistikk yver mylnor og kvernar i Norig 

i 1919 og i 1927- 29. 

I. Stutt historisk yversyn. 

Når ein tek undan vinden som menneskja frå dei eldste tider vi veit 

urn, hev nytta til sigling, er fossekrafta den fyrste naturkraft folk fann 

på å taka til arbeidshjelp åt seg, og det var til kornmaling dei tok denne 

krafta i bruk. Kornmalinga med vasskraft 

er soleis det eldste upptaket til 

industriell verksemd drive med mekanisk 

kraft. 

Upphavleg vart kornet berre knasa 

i sund millom tvo steinar, og nokre naturfolk 

lagar enno i våre dagar til mjøl 

på denne måten. Sidan lærde dei seg 

a gjera handkvernar av tvo runde kvernsteinar 

og med hol („kvernauga") i den 

evste („roterande" kvernar dei kallar). 

Dette slag handkvernar finst det endå 

ikkje so fåe av på gardane her i landet. 

Bil. 1. 

Kornknasing hjå naturfolka. 

Dei vert mest kalla grynkvernar 

eller saltkvernar av di folk hev havt dei til a mala salt eller bygg-gryn på. 

I Romarriket og i Sudlanda elles hadde dei attåt handkvernar storre 

kvernar som vart drivne med hestar eller uksar. Etter utgravingane i dei 

seinare åra ser det ut til at slike kvernar var dei vanlegaste i den klassiske 

tida, jamvel etter at vasskvernane vart kjende. Og kvernar drivne med 

hestekraft heldt dei fram med a nytta der vasskrafta vanta, t.d. i dei 

millomeuropeiske laglanda, alt til vindmylnone kom upp. Ja, slike hestekvernar 

er ikkje so lite i bruk endå i sume land. Det er og funne eit 

par her i landet og desse er tekne med i statistikken. 

Etter latinske skrifter er det truleg at vasskvernar eller vassmylnor 

var kjende i Rom alt på Kristi tid og venteleg er dei komne dit fra orienten. 

Frå Rom eller frå landa kring Midhavet må kjennskapen til slike 

vassdrivne maleverk vera ford vidare og heilt upp til Norderlanda. 

Men vi veit ikkje kva tid dei kom hit. Det ser elles ut til at det 

var fyre den tida dei eldste historiske sogone våre hev _meldingar um.

14 

Det finst i vårt mål tvo ord som båe vert nytta urn slike vassdrivne 

maleverk vi her talar urn. 

Det eine ordet er kvern, f. som er heilt norsk og teutonsk (eller 

germansk som dei og segjer) frå upphavet. Ordet heiter på gamalnorsk 

kvern likesom i nynorsk, svensk kvarn, 

dansk kvern, gotisk qairnus, f. som tyder 

kvernstein, engelsk quern (angelsaksisk 

cweorn, f.) = handkvern. Dei gamaltyske 

orda querna, f. (lågtysk) og quirn, quirna, 

f. (høgtysk) tyder og handkvern (i millomtysk 

kärn, kikne, f.). I dei teutonske (germanske) 

landa der ordet kvern i notida 

vert nytta, tyder det: I dansk, hollandsk 

og engelsk handkvern, i norsk både handkvern 

og vasskvern og i svensk vert det 

bruka urn alle slag både store og småe 

Bil. 2. 

Handkvern frå Lismarka i Ringsaker. 

(Sandvigske Samlinger, Lillehammer). 

mylnor og kvernar. Dei segjer soleis i 

Sverike t.d. og valskvarnar urn dei bruka 

vi her i landet kallar valsemylnor. 

Det andre ordet vi hev er mylna, f. Det er ikkje norsk frå fyrsten, 

men kome til oss frå England (frå angelsaksisk). Upphavleg er det 

latinsk, ætta frå det millomalder-latinske ordet mo//na, f. som kjem av 

mola, f. (kvernstein) eit ord som språkleg 

heng i hop med vårt ord mala. Ordet molina 

vart sidan i latinske brev mest skrive 

mo/end/num, soleis og i nokre skriv som 

finst i det store samlarverket Diplomatarium 

Norvegicum. 

Frå molina som på angelsaksisk mål 

heiter my/en, f. er ordet gjenge yver i dei 

norderlandske måla i forma mylna, f. (soleis 

i gamalnorsken og gamalsvensken, på gamaldansk 

mål heiter det mylne, sumtid og 

mø/ne). I millomnorsken vart ordet surne 

stader på aust- og sorlandet brigda til mjulna, 

f. eller og mjuna, f. /iv denne brigdinga 

kjem til dømes namnet Mjøndalen,. (ovanfor 

Drammen), upphavleg Mjulnudalr. På svensk 

no molla (i svensken der det elles ikkje finst 

Bil. 3. 

Gamal handkvern frå Kvam i 

Gudbrandsdalen 

(Sandvigske Samlinger, Lillehammer). 

og dansk mål heiter ordet 

utan i nokre målføre, det 

svenske riksmålet nyttar berre ordet kvarn) eller molle (dansk). I engelsken 

heiter det mill, i tysk millile, f. (gamal høgtysk mull, mu/in, f.), 

hollandsk meulen og fransk moulin. 

Det hev vore sagt at ordet mylna var døydd ut i nynorske målfere, 

men dette er ikkje rett. I alle hove gjeld det berre urn den serste

15 

luten av landet. I Trøndelag og i Nordland er ordet mylna framleis heilt 

ut eit livande ord. I Trøndelag vert det uttala mø/n, bunden form mø/na, 

f. med tjukk I. 

PA norsk vert det som ein vil vita i målbruken gjort ei skiljing på 

det viset at ordet mylna vert nytta um dei store maleverk og ordet kvern 

um dei som er mindre, men ordet kvern gjeld ikkje som i flestalle andre 

land berre handkvernar. Denne måten å skilja millom dei ymse slag 

maleverk på, lyt ein tru er upphavleg her i landet. Den gongen ordet 

mylna kom inn i målet. truleg sist i vikingtida eller samstundes med 

kristendomen, fanst det i visso frå fyrr vasskvernar i landet og desse lyt 

ein tru hev vore av det slaget vi no kallar bekkekvernar eller kallkvernar. 

Etter den vanlege regelen at nye ord fylgjer med nye ting, må mylna då 

ha vore noko anna enn dei velkjende småe vasskvernane. 

Bil. 4. 

Kallkvern på Breen i Opdal (Sør-1 røndelag). Bygd 1834. 

1 si bok „Den norske vasdragsrets historie indtil året 1800" (Kristiania 

1908) hev høgsterettsdomar U. R. Motzfeldt vore inne på dette spursmålet 

og han hev søkt å prova at bekkekverna som han meiner må vera mykje 

eldre enn mylna, longe var i bruk her i landet på den tida då mylna 

kom inn frå vesterlanda. Etter det han held fram, lyt skilnaden millom 

desse tvo kornmaleverka helst vera den, at kverna som er eit mindre verk, 

vart driven med kvernkall, men mylna med vasshjul. Kvernkallen er i 

roynda ein liten turbin, den er greid og endetil a laga og fører gangen 

beinveges yver til yversteinen på kverna utan noko slag umveg. I mylna 

som hev vasshjul lyt gangen frå hjulet som hev vassbein ås, forast yver 

til kvernåsen som er loddbein, og det var da turvande å ha serskilte hjulverk 

(upphavleg med knottar eller tappar, no mest kamhjul) til yverføringa. 

Det var ikkje so endeframt å få dette til og ein kann skyna at ei slik 

uppfinning lyt vera frå ei tid seinare enn den dd kallkverna kom i bruk.

16 

Motzfeldt meiner og at kverna kann henda var upphavleg hjå teutonar og 

keltar. Men det er lite truleg. Ho lyt vera komen sorifrå likeins som 

mylna, men lenge fyrr, kan henda alt i folkevandringstida eller i romersk 

jarnalder. Som eit prov på dette kann det nemnast på den eine sida at 

kvern i stadnamn finst samansett 

med vin f. (mark, jordstykke), og 

slike namnelagingar var det slutt 

med lang tid fyre vikingtida. På 

den andre sida lyt det merkast 

at nemningane på alle dei tinga 

kallkverna som er av jarn (pik 

eller grunnpik, spennol, sigle) 

truleg frå upphavet er latinske 

ord. Motsett desse hev alle ting 

av stein eller tre som finst i 

kverna (lur, spjeld, grotte o.s.b.), 

namn som heilt visst er norske 

(teutonske) frå fyrsten. Eit anna 

prov på samanheng frå denne 

tida er den store likskapen millom 

jarnverket i våre kallkvernar 

og dei kvernjarn (Milhleisen) som 

er gravne ut i Tyskland frå den 

Bil. 5. 

Gamal vasshjul-mylna (nedlagd) 

ph Steinbekk i Tune (Østfold). 

romerske kolonitida. Dome på 

tvo slike tysk-romerske kverndragjarn 

kann ein sjå i billæte 7 nedanfor 

og attmed dette er sett 

inn eit billæte (6) av samme slag jarn (spennol og sigle), som enno er 

vanlege i kallkvernane her i landet. Etter latinske skrifter veit vi at det 

alt i romartida fanst kvernar, kann henda mylnor og, i landa kring Rin 

og Mosel. 

Mylna synte seg med kvart å vera eit mykje betre maleverk for korn 

enn kallkverna av di. vasshjulet gav meir kraft enn kvernkallen og dermed 

kunde driva både storre steinar og sumtid fleire kvernar med same hjulet. 

I kallkverna laut kvar kvern ha ein kall. 

At Motzfeldt må ha rett i det han segjer om skilnaden millom dei 

tvo slag maleverk vi her talar urn, kann det soleis i visso ikkje vera tvil 

urn. Det kann og nemnast at hans prov er i samsvar med målbruken 

i dei landsbolkane der både ordet kvern og mylna endå er livande i 

folkemålet. Frå Stjørdal i Trøndelag er det soleis meldt at dei i gamal 

tid skilde millom kvern og mylna heilt ut etter desse linone og gjer det 

enno. I gamle dagar då det berre fanst kornmaleverk drivne med vasskraft, 

er det sagt at dei der nytta ordet kvern berre urn kallkvernar, men 

eit bruk som hadde vasShjul til drivverk vart kalla „rrholn" eller som dei 

og sa „ei rettele mole.

17 

Det kann etter dette ikkje vera grunn til å tru anna enn at vi her 

hev den gamle og rette skiljelina millom kvern og mylna. 

Frå fyrsten av var det som nemnt berre tale um vatn til drivkraft. 

I fleire land i Nord- og Millomeuropa var det heller lite fossekraft som 

kunde nyttast, og i slike land er det truleg at dei heldt fram med handkvernar 

og hestekvernar langt upp i millomalderen, heilt til det vart funne 

upp eit nytt slag mylnor, som hevde for desse land. Det var vindmylna. 

Vi veit ikkje kva tid ho kom upp, men det er visst at vindmylnor fanst 

i Frankrike kring 1100. Det er elles sagt at dei skal vera nemnde i 

England alt på Attehundradtalet. 1 Danmark er den fyrste vindmylna 

nemnd på tolvhundradtalet. Det finst tvo slag av desse mylnor stubbmylnor 

som er dei eldste (kalla so etter den stubben eller bukken dei er 

Bil. 6. Bil. 7. 

Draggreidor i norske kallkvernar 

Kvernjarn frå den romerske tida, 

a grotte, b spennol, c sigle. grave ut i Tyskland. 

bygde upp pa). Dei kan svingast (heile mylnehuset) etter vinden. Det 

andre slaget er dei hollandske my/none der berre taket eller tornhatten er 

til å snu. Vindmylnor kom aldri noko sers i bruk her i landet. Dei 

freista med nokre på 16- og 17-hundratalet, men flestalle vart ikkje 

haldne uppe lenge, av di vasskvernar og vassmylnor som folk var vane 

med, var lettare og greidare bade a byggja og å driva og truleg billegare 

og. Dei kom burt i fyrre hundradaret og no stend det berre att nokre 

restar soleis t.d. eit mylnehus i Stavanger. 

Eimkraftmylnor (dampmylnor), kom upp i England alt i dei siste tiara 

på 17 hundradtalet. Filbion-mylna i London, bygd 1784, Vert vanlegvis 

rekna som den eldste. Men her i Norig vart mylnor drivne med 

eimkraft ikkje bygde fyre 1840-åra. Det vart ikkje mange av desse heller. 

Vasskrafta var framleis den beste og billegaste. 

Etter at det hundradåret vi no hev tok til, vart det noko annaleis• 

Elektrisiteten og eksplosjonskrafta kom då i bruk og det ser ut til at 

desse drivkraftene vert meir og meir nytta jamvel til kvernar og mylnor, 

med di dei er so greide A handsama og motorane so lette å flytja dit 

ein helst vil hava dei, serskilt gjeld dette elektrisiteten. 

2

18 

Dei gamle kvernar og mylnor hadde alle same slag maleverk — 

kvernar hoggne av naturstein. Det var berre drivverket som var ulikt, 

sume gonger og talet på kvernane. Frå ikring 1870 Ara kom valsestolar 

i bruk. Valsestolen var funnen upp alt 11821-22, men fyrst i 1870-åra 

hadde den vorte so fullkomen at 

den kunde nyttast i dei store 

mylnone. Desse hadde fyre den 

tida mest kvernar av fransk naturstein 

til finmalinga. Umlaginga 

av dei eldre mylnone til valsemylnor 

gjekk då snegt, og her i 

landet kom valsestolar inn i nokre 

av handelsmylnone alt i 1880-åra. 

Våre gamle bygdamylnor 

som dreiv det dei kalla „bondemaling" 

(leigemaling for bonderne) 

hadde ikkje so stor kapitalmakt 

som handelsmylnone og 

dei kunde ikkje fylgja med i 

denne snegge umvolinga. Dei 

vart difor liggjande noko etter på 

det tekniske umkvervet. Frå 

hundradårskiftet på lag er likevel 

Bil. 8. 

Gamalt vinclmylne-hus i Stavanger. 

og bygdamylnone komne mykje 

etter og det er no ikkje so fåe 

av dei — mest på Austlandet 

— som hev valsestolar og anna modernt mylneverk. 

Samstundes med at valsestolar var i emning, vart og sikteverket umskapa. 

lstaden for sekskant- og trummel- (eller cylinder-) sikta kom frå 

1850 centrifugalsikta og etter 1900 plansikta som er det nyaste og no det 

vanlegaste sikteverk i dei store handelsmylnone. Bygdamylnone nyttar 

enno mest centrifugalsiktor. 

I dei mylnor og kvernar som nyttar steinkvernar hev det og vore 

ikkje so lite umskifting. Frå gamalt hadde vi her i landet kvernsteinar 

frå innanlandske steinbrot. Dei beste steinane kom frå Selbu i Ser- 

Trøndelag og av kvernsteinane herifrå vart jamvel mange sende til utlandet. 

Attåt Selbustein vart og sume stader nytta lokale steinslag. I siste 

helvta av fyrre hundradaret kom utum desse nasjonale steinar i bruk 

innførte steinslag, engelske, tyske og franske steinar. I kring hundradårskiftet 

eller kann henda noko fyrr vart det byrja med å stoypa kvernsteinar 

og desse kvernsteinar som vanlegvis er laga av flint og smergel støypt 

i hop med ymse slag bindeemne, er no dei vanlegaste i mylnor og kvernbruk 

med meir tidhevelegt maleverk.

19 

Den umskiftinga i maleverk som det her ovan er skrive urn, gjeld 

helst mylnone. Dei småe kallkvernane som er nemnde framum og som 

det hev vore ein garnal skikk her i landet å hava mesta på kvar gard, 

hev ikkje fylgd med i denne umbetinga. Dei er trulegvis innreidde og 

vert drivne idag på same måten som dei hev vore det i hundradtals år. 

På desse kvernar vart i g. amle dagar male alt det kornet som dei trong på 

garden til folkemat. Men tida er gjengen ifrå dei. Folk hev teke til å 

kjepa det mjelet dei treng frå handelsmylnone og dei gamle gardskvernane 

vert difor nedlagde. 

Det hev likevel i nytida synt seg at det er turvande A ha kvernar på 

gardane til å mala korn til dyreför på — det gjeld da helst gardar som 

er noko storre og som driv jordbruk etter tidhøvelege linor. Kvernar 

til dette vert laga til av ymse fabrikkar og selde frå fabrikken fullferdige 

til bruk. Kvernane er vanlegvis med støypesteinar og er til å flytja. Dei 

vert mest drivne med elektrisk kraft eller med eksplosjonsmotor. Det ålgjengde 

namnet på dei er greypekvernar, men elles er dei moderne slaga 

av dei fullgode til å finmala korn til folkemat på og vanlegvis kann ein 

få kjøpt sikteverk som er serskilt laga åt dei. Etter det ein kann sjå 

er slike kvernar komne upp etter det siste hundradårskiftet, i visso er det 

Inga slik kvern nytta her i landet no, som er eldre enn 1900. 

II. Urn dei ymse slag mylnor 

og kvernar. 

Det er vanlegt i dagleg tale å skilja millom tri slag mylnor og kvernar 

etter maleverksemnda. 

Desse er : 

1. Handelsmylnor, som kjøper korn, mest frå utlandet og sel mjel og 

andre mylnevaror. Handelsmalinga slik som ho no vert driven, er 

ikkje so gamal i landet. Det var i fystninga av fyrre hundradaret 

(tida etter 1800) at dei tok til med denne verksemnda. 

2. Bygdamylnor — eller leigemylnor (jamvel kalla bondemylnor). Desse 

mel korn som eigarane (bønderne) sender til mylna, og tek betaling 

for malinga. Leigemaling vart driven alt i millomalderen og det 

ser ut til at sume mylnor og kvernar alt då var bygde serskilt til 

slik maling. Betalinga fekk mylnarane i gamle dagar helst i korn 

(skatt eller toll), no mesta berre i pengar. Noko serskilt namn på 

desse mylnone hev dei truleg ikkje havt frå gamalt. Det namnet 

dei no jamnast nyttar „bygdamylna" (bygdemelle) er eit sers godt 

ord, men skriv seg fulla ikkje frå so lang tid attende. I byane

20 

Bil. 9. Vaksdal molle (handelsmylna). 

kalla dei elles slike mylnor i eldre tid bonderneller og gjer det 

mykje enno. I Sverike ber dei namnet „tullkvarnar" (etter den 

gamle betalinga tull = toll) og i Tyskland „Kundenmiihlen". 

Bil. 10. Dal bygdamylna på Nes (Hedmark) 

3. Gardskvernar. Desse kvernane høyrer gardane til og vert nytta til 

mala det kornet som trengst til folkemat eller til dyrefôr på garden.

21 

Bil. 11. 

Aldal bygdakvern i Samnanger (Hordaland). 

Skiljelinone millom desse slaga 

av mylnor og kvernar er ikkje 

skarpe og det kann i einskilde 

hove vera vandt å seg ja urn ei 

kvern t.d. er ei gardskvern eller ei 

bygdakvern som driv leigemaling. 

Mange gardskvernar mel ikkje so 

lite korn for andre enn eigarane, 

og det finst og bygdamylnor (og 

kvernar) som mel meir åt eigarane 

enn til andre folk, serskilt gjeld 

dette um nokre småe bygdakvernar 

på vestlandet. Der er det sume 

stader slik at flestalle gardane i 

grenda, som kverna tek imot maling 

frå, eig kverna ihop. Det 

vert då male ei heller lita kornmengd 

utanum det eigarane mel 

åt seg sjølve. 

På andre sida kann det i einstaka 

fall vera vandskar med å skilja millom bygdamylnor og handelsmylnor. 

Det vil då helst gjelda dei handelsmylnone som driv havremaling 

og maismaling. 

Bil. 12. 

Gardsmylna på Åsnes i Aurskog (Romerike).

22 

Bil. 13. 

Gardskvern (kallkvern) i Valle (Setesdal). 

Det er likevel so at ein til statistikken lyt ha ei greid skiljing millom 

dei ymse slag mylnor og kvernar, og det er då gjenge etter den lina som 

styremaktene hev sett upp når det gjeld å halda bygdamylnone ut frå dei 

andre mylnone og kvernane. I den fyrste korntrygdtida (åra 1927-29) 

då det vart fastsett (etter loga frå 25. juni 1926, 8. pgrf.) at korntrygd til 

kornavlarane berre kunde betalast ut etter vitnemål um at kornet var male 

på ei mylna godkjend av Landbruksdepartementet, galdt det serskilte 

vilkor um godkjenning til bygdamylnor og til gardskvernar (berre bekkekvernar 

— greypekvernar nytta som gardskvernar kunde ikkje verta godkjende). 

Korntrygdkasserarane i kvar bygd sende inn melding på serskilde 

skjemor urn dei mylnor og kvernar eigarane vilde ha godkjende og etter 

desse fråsegner vart då godkjenningane gjevne. 

Statistikken er heilt ut grunnlagd på uppgåvor frå denne tida (1927— 

29) og det gjeld og skiljinga millom bygdamylnor på den eine sida og 

gardskvernar og handelsmylnor på den andre. Men det er gjort nokre 

småe brigde som vert nemnde her. Gards-greypekvernar var det som 

sagt ikkje hove til a godkjenna til korntrygdmaling. Dreiv dei noko lite 

leigemaling attåt, kunde dei likevel verta godtekne som bygdakvernar, og

".' 

23 

godkjenning vart og gjeven for nokre slike kvernar. Frå 1929 då den 

nye kornloga tok til å gjelda, og det i samsvar med ho kom nye fyresegner 

um korntrygd (prisreduksjon for korn male på bygdamylnor), vart 

slike groypekvernar, som i reynda var gardskvernar, ikkje godtekne, men 

elles vart jamvel i den nye korntrygdtida godkjenninga halden uppe for 

Bil. 14. 

Gardskvern (kallkvern) på Krågedal i Høyland (Jæren). Sett frå tverveggen. 

Bil. 15. 

Gardskverri (kallkvern) på Krågedal i Høyland (Jæren) Sett frå langveggen

24 

dei mylnor og kvernar (og millom desse då og nokre groypekvernar) som 

var godtekne fyrr og som var rettelege bygdamylnor. 

Desse millombils godkjende groypekvernar som ein soleis rettast laut 

kalla gardskvernar og likeins nokre fåe andre kvernar som var godkjende 

på grunn av mistak, er ikkje tekne med no i statistikken yver bygdamylnor, 

men rekna til gardskvernane. 

Skilet millom bygdamylnor og handelsmylnor er sett upp soleis at 

mylnone (og kvernane) er rekna til det eine eller det andre slaget etter 

det som ein kann sjå hev den største ekonomiske vekt når ein gjeng 

Bil. 16. 

Gardskvern (kallkvern) i Selbu (Sør-Trøndelag). 

etter maleuppgavone frå 1926. Det er 14 mylnor som i 1927-29 var 

godkjende som bygdai -nylnor, men i statistikken er forde upp millorn handelsmylnone. 

Nokre av desse bruka hev handelsmylna og bygdamylna i 

serskilde avbolka deilder i mylnehuset. 

Likeins som i mange andre verksemder er det i kornmalinga eit 

sterkt drag mot sergreining (spesialisering) soleis at det no finst serskilte 

mylneverk og jamvel ofte serskilte bruk til å mala kvart einskilt kornslag. 

Fremst gjeld dette um handelsmylnone som lagar dei beste og mest fullkomne 

varone. Men vi finn att same draget hjå dei mest tidhøvelege 

bygdamylnone og. Det er ikkje so fåe av desse som i dei seinste åra 

attåt sammalekvernane hev rådd seg serskilte mylneverk t.d. til havregrynsmaling. 

Noko bruk som er esla til A mala berre eitt kornslag finn vi 

likevel ikkje millom bygdamylnone.

25 

Gardskvernane hev derimot ikkje fylgt med på denne framgangsvegen, 

og vil truleg ikkje gjera det heller, med di dei no vert nytta mesta 

berre til sammaling eller til å groypa korn til dyrefôr. 

Det er som sagt handelsmylnone som her hev vore i brodden og sergreininga 

er komen lengst hjå desse. Ein hev difor tykt det var rettast 

i tabelverket å skilja desse i flokkar etter kornslaga som dei mel mest av 

og som dei soleis hev serskilde maleverk til. Dette er og i samsvar med 

den vanlege målbruken. 

Etter denne regelen er då handelsmylnone skilde i tri flokkar, som 

her vert nemnde : 

a. Brodkornmylnor. I denne flokken kjem alle mylnor som mel dei tri 

kornslaga vi her i landet jamnast reknar til brodkorn, kveite, rug og 

Bil. 17. 

Bjølsen valsemølle i Oslo. (Brocikornmylna). Etter teikning. 

bygg. Men flestalle av dei kan ikkje mala alle tri. Mestaparten 

mel berre eitt eller tvo slag brødkorn. Mange av dei hev dessutan 

maleverk til mais og ei jamvel havremylneverk. 

b. Havre- og rismylnor. Desse er alle det ein kann kalla grynmylnor. 

Det hev 'kje vore hove til å taka rismylnone serskilt av di det er 

berre tvo mylnor i landet som mel dette kornslaget og av dei berre 

ei som ikkje hev maleverk til anna korn. Den andre er samstundes 

havremylna. Nokre av havremylmone hev mais-mylneverk attåt. 

c. Maismylnor. Mest alle desse hadde berre maleverk til maismaling. 

Det var ikkje meir enn tvo av mylnone som hadde verk esla til 

anna maling. Ei av desse hadde maskinor til byggmaling og ei til 

rugmaling. 

Det er da her berre rekna med mylnone. Maiskvernane er alle berre 

til sammaling, og hev soleis ikkje noko sergreint verk som er tillaga til 

å mala einskilde kornslag.

20 

vw..t• 

• • ... 

Bil. 18. 

Tosse molle, Hosanger (Hordaland). Havremylna og rismylna. 

Bil. 19. 

Arendals valsernolle. (Maismylna).

27 

Det som er sagt ovanfor gjeld alt skiljelinone imillom handelsmylnor, 

bygdamylnor og gardskvernar. Det er denne skiljinga som hev mest å 

segja til dagleg og det er difor turvande at ho vert nytta i statistikken. 

Men på denne måten fær ein ikkje greida på korleis mylnone og kvernane 

er tilskipa teknisk. Når ein talar t.d. urn handelsmylnor og bygdamylnor 

viser desse orda berre korleis dei ulike mylneverka mel kornet, 

anten eige (innkjøpt) korn til sals eller framandt korn mot betaling for 

malinga, men vi fær ikkje vita urn mylna elles er stor eller lita, urn ho 

hev valsestol (valsemylna) eller berre hev steinkvernar. Skal ein få dette 

fram, lyt ein leggja til grunn andre skiljelinor, og det er då gjenge fram 

på det viset at den tekniske skiljinga er sett upp innanfor hovudskiljinga 

i handelsmylnor, bygdamylnor og gardskvernar. 

Skiljelina millom mylna og kvern, som er nemnd fyrr, er teke som 

hovudskil. Det er vist framanfor at skilnaden upphavleg var den at mylna 

var driven med vasshjul og kverna med kvernkall. line kornmaleverk 

var då drivne med vatn. Når det gjeld slike vasskraftverk som er etter 

gamal gjerd, er denne skilnaden halden uppe no her i statistikken og. 

Men elles rekk ikkje den gamle skiljelina til når det gjeld alle dei nye 

slag mylnor og kvernar som er komne til i dei seinare åra. /iv nye 

vasskraftverk hev vi fenge dei som vert drivne med turbin, og attåt vasskrafta 

eksplosjonskraft og elektrisk drivkraft. 

Det som det galdt urn var då å finna skiljelinor som var mest i 

samsvar med målbruken no. I det store og heile held folk i vanleg tale 

tolleg klårt ut frå kvarandre mylnor og kvernar, men nemningane er likevel 

ikkje so stode i alle einskilde fall. Det er naudsynt at statistikken 

lyt hava so greide reglar 6 gå etter som det er råd 6 få, og det vart då 

etter at heile tilfanget var fare igjenom, sett upp fyresegner som her 

nedan vist, um korleis skiljelina skulde dragast. 

Hovudskiljinga er som sagt millom mylna og kvern. Her hev vi 

fyrst dei gamle og dei nye vasskraftverka. Desse er rekna til mylnor 

eller til kvernbruk etter den regelen at bruk som hev serskilte mylnehus 

eller kvernhus og drivverk (kall, vasshjul, turbin) som upphavleg er esla 

berre Ill mylneeller kverndrift, vert rekna til mylnor når maleverket er 

drive med vasshjul eller turbin, men er drivverket berre kall, vert bruket 

teke som kvernbruk. Dette er soleis i samsvar med gamal målbruk. Nye 

maleverk som vert drivne med eimkraft, elektrisitet eller med eksplosjonskraft, 

er tekne som mylnor når dei fyller det målet Landbruksdepartementet 

no jamnast set upp dersom nokon sokjer urn lån til nye mylnor 

av „Møllefondet", at mylna iminsto skal hava ei kvern, ei turka, og ein 

skale- og spissemaskin eller ei einfeld sikta. Fyller dei nye verka ikkje 

dette målet, vert dei rekna som kvernar. I Nordlanda er det endå ikkje 

vanleg å hava turkor på mylnone og her er difor dette kravet ikkje teke 

med. No finst det nokre maleverk som fulla er drivne med vasshjul eller 

turbin, men dei hev ikkje serskilt hus og sume hev ikkje drivverk esla

28 

berre til maleverket heller. Desse er då berre rekna til mylnor um dei 

stettar dei krava som er nemnde ovanfor og som styremaktene held uppe 

dersom dei skal godtaka ei mylna som fullnogjande. Det finst i landet 

eit par maleverk med valsestol og elles fullt mylneverk men som vert 

drivne med kvernkall (eller turbinkall). Desse er likevel tekne i hop med 

mylnone (som valsemylnor). 

Etter dette er skiljinga, som vert nytta her i statistikken millom dei 

ymse slag maleverk, denne: 

1. Som valsemylnor er tekne alle maleverk der det finst valsestol. Til 

valsestolar er og rekna havrevalsar eller havregrynsklemmor. Driv- 

Bil. 20. 

Valsemylna (Stensby molle, Eidsvoll). 

verket hev her inkje å segja og heller ikkje urn mylna stend i hus 

der det og vert drive anna verksemd (t. d. sagbruk). 

2. Til „andre my/nor" er rekna slike verk, som fulla ikkje er valsemylnor, 

men elles er i samsvar med dei krava som gjeld dersom 

eit bruk skal kallast mylna. Desse er : For vasskraftverk anten 

serskilt hus og med vasshjul eller turbin til drivverk eller dersom 

verket er knytt i hop med anna verksemd lyt det iminsto hava fastbygd 

kvern, turka, og anten spisse- og skalemaskin eller sikta. For 

andre verk (med elektrisitet, eimkraft eller eksplosjonskraft til drivkraft) 

gjeld likeeins at dei lyt fylla målet til å godtakast som mylna 

etter mylnefondsreglane. I Nordland og Troms krevst likevel ikkje 

at turka skal vera innlagd. 

3. Som kallkvernar er sette upp alle bruk med fastbygde kvernar og 

serskilde kvernhus der kvernane vert drivne med berre kvernkall eller

29 

Bil. 21. 

Anna mylna (Grabrekk gamle bygdarnylna i Stjørdal i Nord-Trøndelag). 

Re 

• 

- 

-41.44ipm 

Bil. 22. 

Kallkvern (med turbinkall) i A i Sør-Trøndelag.

30 

turbinkall. Finst det valsestol og, vert bruket likevel rekna millom 

valsemylnone. Dersom det attåt kallen eller kallane vert nytta anna 

drivverk (vasshjul, turbin) vert bruket rekna som mylna dersom vasshjulet 

eller turbinen driv nokor av kvernane, men elles som kvern 

(um vasshjulet t. d. 

som vanleg er i 

kvernhusa i Rogaland, 

driv ei turka). Finst 

det og skalemaskin 

eller sikta i kvernhuset 

attåt kverna og 

turka, vert bruket likevel 

rekna som kallkvernbruk. 

Det ålgjengde ordet 

folk nyttar um dei 

gamle gardskvernane, 

er kvernhus. 1 reynda 

skulde det med dette 

vera meint berre sjolve 

huset, men det er 

vanleg um heile bruket 

og. På austlandet 

og noko i Trondelag 

hev dei ordet kallkvern 

um slike kvernar og 

Bil. 24. 

Orøypekvern frå Felleskjøpet i Oslo, 

(laga på Gjøvik). 

nokon av dei flokkane 

lyt taka serskilt som 

Bil. 23. 

J. Thomsens hyp,-dakvern i Fister (Rogaland). 

Grøypekvern i serskilt hos. 

um sjolve bruket kallkvernbruk eller avstytta 

kallbruk (kallebruk). Ein 

kan sjå denne nemninga i gamle 

statistiske uppgåvor t.d. i „Firntmendenes 

femårsberetninger". 

I verket her er nytta kal/kvern 

urn bruket og kvernhus berre 

urn huset, kverna stend i. 

4. Under greypekvernar er rekna 

slike bruk som til maleverk hev 

kvernar berre til å flytja. Her 

vert då heller ikkje teke noko 

umsyn til drivverket eller urn det 

er anna mylneverk attåt (turka, 

skalemaskin, sikta). 

5. Til sist hev vi ein liten slump 

kvernar som ikkje heyrer under 

som er nemnde ovanfor og som ein då 

„andre kvernar". fille desse er fastbygde

kvernar og oftast er dei sette inn i saghus, i verkstad eller på låve, 

men det finst ikkje so mykje annan reidskap attåt at dei fyller 

målet til å reknast for mylnor. Det er og nokre av deim som 

er i serskilde hus bygde berre for kverna eller kvernane. 

Bil, 25. 

Anna kvern (gardskvern med elektrisk drivkraft pa (Irtmdan i Verdal). 

So heilt beine og einfelde er desse skiljelinone kann henda ikkje, 

men dei skulde etter det ein kann sjå svara nokolunde med målbruken, 

lnnanfor dei tri hovudflokkane som alle mylnor og kvernar i landet 

er skilde i etter maleverksemd (handelsmylnor, bygdamylnor og gardskvernar) 

og som er førde upp på serskilde tabellar er det då i kvar flokken 

skilt millom dei fem nemnde teknisk ulike slag maleverk. 

III. Landskapsdeilinga. 

Om talet på mylnor og kvernar i kvar einskild bygd og i kvar by i 1919 

og i 1927-29 finst det fråsegn i lag med nokre serskilde hovuduppgåvor 

i 1. tabellen i tabellverket. Elles er alle taluppgåvor, som meir sergreint 

viser maleverket og andre tilheve, berre prenta for landskap, fylke, landsbolkane 

og heile landet. Um handelsmylnone gjeld det at uppgåvone 

her er skilde ut i tvo flokkar, soleis at Austlandet, Clpplandet og Sorlan-

39 

det kjem i den eine og Vestlandet, Trøndelag og Nordlanda i den andre. 

Dette er gjort av di meir sergreinte upplysningar urn desse i sume fall 

kunde syna korleis tilhovet var i einskilde mylnor. Havregrynsmylnone er 

likevel skilde etter ei anna lina. Her er Rogalandsmylnone greina ut 

som ein flokk, og mylnone i landet elles er slegne i hop i ein annan. 

Landskapa er i hovudsaka dei gamle futerika, som best svarar med dei 

deildene som hev vore frå gamalt her i landet. 

Sume av futerika som ikkje syner dette so klårt er bytte i sund, men 

alle stader er dette gjort soleis at ein og kann få fram tala for futerika 

når ein slær i hop dei serskilde tal i landskapa, som det einskilde futeriket 

er kløyvd sund i. T. d. er det i Nord-Trøndelag fylke skilt millom 

desse landskapa : 

1. Stjørdal. 

2. Skogn og Verdal. 

3. lnderoy. 

4. Namdal. 

Dei tvo fyrstnemnde svarar med det ein kallar Stjor- og Verdal futerike, 

men legg ein i hop nr. 2 og 3 fær ein det landskapet som i folkemålet 

no vanleg vert kalla Innherad. 

Under landskapa er og tekne med dei byane som ligg innanfor 

landskapsvaldet. Soleis er Oslo rekna i hop med Aker, Bergen med 

Nordhordland, Trondheim med Strinda og Selbu o. s. b. 

Landsbolkane svarar til bispedøma berre med den skilnaden at landsbolken 

Vestlandet femner urn båe dei tvo bispedøma Bjørgvin og Stavanger. 

JUle namn er skrivne soleis som styremaktene hev fastsett at dei 

skal skrivast. 

IV. Det statistiske tilfanget. 

Som det fyrr er sagt er statistikken sett upp etter uppgåvor som 

korntrygdkasserarane sanka i hop i den fyrste korntrygdtida (1927-1929). 

Desse uppgåvone hev so jordstyra sidan fare igjenom og retta, og dersom 

det fanst mylnor og kvernar som det ikkje var gjeve melding urn fyrr, er 

det fyllt ut nye skjemor um desse. 

Med di ein gjerne vilde vera fullviss på at alle mylnor og kvernar 

so langt det fanst råd var melde inn, vart det teke ut nokre bygder der 

det såg ut til at tala ikkje var fullt heilslege. I desse bygdene vart kornuppkjeparane 

bedne urn å rekja etter på kvar gard i bygda urn det fanst 

fleire kvernar enn dei ein visste urn fyrr. Det var 17 bygder på ymse 

kantar av landet som var tekne ut og tvilsmålet galdt mest groypekvernane 

som er vandast å få greida på. I dei nemnde 17 bygdene var det

33 

etter jordstyra sine rekningar 253 kvernar i alt. Under etterrekjinga som 

kornuppkjeparane gjorde frå gard til gard, vart det funne 266 kvernar. 

Skilnaden er soleis 13, som listone frå kornuppkjeparane viste fleire 

enn uppgåvone fyrr. Dette svarar til 5 pst. på lag. Men ein lyt då hugsa 

på at desse bygdene var valde ut nett for di ein tykte det var grunn til 

å tvila på urn alle kvernane var melde inn. 

1 tabelverket attum er upplysningar gjevne urn handelsmylnor, bygdamylnor 

og gardskvernar i serskilde tabellar. Når det vert skrive handelsmy/nor, 

bygdamylnor og gardskyemar er dette for å gjera det stuttare 

istaden for å skriva heilt ut handelsmylnor og handelskvernar, bygdamylnor 

og bygdakvernar, gardskvernar og gardsmylnor. Flokkane er nemnde 

etter det slaget som det er mest ay. 

Tabellane i denne fyrste bolken av statistikken er desse : 

1. tabellen som viser talet på dei ymse slag mylnor og kvernar i 

1919 og i 1927-1929, serskilt for kvar bygd og kvar by i landet. Her 

er og teke med upplysningar urn drivkrafta, um steinslaga i kvernane og 

urn valsestolar som finst i bygdamylnor (og gardskvernar). I siste rubrikken 

på denne tabellen er heile talet på kvernar og valsestolar i bygda 

eller byen slege ihop med di ein på denne måten fær som eit mål på 

det som finst av maleverk utyver i bygdene og som kan nyttast til kornmalinga 

der. Valsestolane i dei handelsmylnor, som berre driv handelsmaling, 

er då ikkje tekne med. 

Uppgåvone frå 1919 vert her prenta for fyrste gongen etter meldingane 

provianteringsråda sende inn i 1919. Dei viser tala i mai månad 

det nemnte året. Eit stutt samandrag er elles prenta fyrr i st. med. nr. 

4 for 1923 (Provianteringsdirekterens beretning XII for året 1921 sidone 

16-18). Dei gamle uppgåvone som ikkje alle stader var heilslege er 

no retta og fylde ut etter tilleggsuppgåvor frå jordstyra. Provianteringsråda 

hadde ikkje teke med greypekvernar, nytta som garclskvernar, men 

berre slike kvernar når dei var bygdamylnor. Talet på greypekvernar i 

1919 er soleis ikkje kjent. 

2. tabellen som gjev talet på mylnor og dei ymse slag kvernar i 

1919 og i 1927-29 i dei tri hovudflokkane handelsmylnor, bygdamylnor 

og gardskvernar. 

3. tabellen som er sett upp etter fråsegner jordstyra hev gjeve urn 

dei mylnor og kallkvernar som er gjengne frå i tida frå 1919 til 1927-29 

eller som er nybygde i same tidabolken. 

I 4. tabellen vert det teke til med utgreidingar serskilt urn mylnor og 

kvernar i 1927-29. Denne tabellen gjeld handelsmylnone og viser talet 

på bruka, eigedomstilhevet, urn det finst serskilte mylnehus og storleiken 

på desse, byggjevyrke og alder. rutat dette hev tabellen upplysningar urn 

hopelag millom mylnebruka og andre verksemder, urn brandtrygdesummar 

og verdetakster og urn drivkraft, drivverk og hestekraft. 

3

34 

5. tabellen gjev dei same upplysningane urn bygdamylnone og attåt 

det som er nemnt under 4. tabellen er her teke med uppgåvor yver lån 

på bruka. 

6. tabellen melder frå urn gardskvernane i 1927-1929. Her finst 

sjelvsagt ikkje so mange upplysningar som urn handelsmylnor og bygdamylnor. 

Tabellen viser tal på bruka, eigedomstilhøvet, urn det er serskilt 

kvernhus eller urn kverna stend i hus til anna verksemnd, alderen på 

kvernhusa, drivkraft og drivverk. 

fittåt desse tabellane er sett upp ein tilleggstabell, som viser hestekrafttalet 

i gardskvernane etter ei serskild utrekning som er gjort. Krafttala 

er likevel rekna ut berre for heile landet og for dei 6 landsbolkane. 

Når det gjeld eit yrke so garnalt som kornmalinga, den eldste industrielle 

verksemda i landet og med roter attende til den fyrste tida sogone 

våre melder urn, må ein ikkje undrast på at det i tabellane attåt dei vanlege 

uppgåvor som lyt vera i ei slik statistisk utgreiding, er teke med 

ymse fråsegner som ein helst kan kalla folkeminne. Det gjeld serskilt 

uppgåvone urn steinslaga som frå garnalt hev vore nytta til kvernsteinar 

i dei ulike landsbolkane og i nokon mun meldingane urn drivverka og 

urn alderen på kvernhusa. Likeeins gjeld det nokre av fråsegnene som 

kjem i andre heftet urn turkor, reinskegreidor og maleverk og uppgåvone 

i siste heftet urn betalingsmåten for leigemaling. 

V. Talet på bruka i 1919 og i 1927 - 1929. 

Det lyt segjast fyrst at ordet bruk her er teke som t]emning på kvart 

einskilt verk anten dette so er ei stor valsemylna eller ei greypekvern til 

å flytja. 

I sume fall hev det elles ikkje vore so beintfram å slå fast urn ein 

skulde rekna med berre eitt bruk eller med fleire. Når ein mann t.d. hev 

tvo gardskvernar i serskilde hus og med serskilde drivverk, då er desse 

sjelvsagt rekna som tvo bruk. Men er det tvo kvernar i same kvernhuset 

er dei rekna som eitt bruk endå urn det er so at det er serskilde eigarar 

til kvar av desse tvo kvernane. Greypekvernar som stend i mylnor er 

rekna som tilheyrsla til desse og difor ikkje tekne serskilt. Um bygdakvernar 

(eller handelskvernar) med tvo groypekvernar eller med groypekvern 

i samband med anna kvern gjeld det at det heile er rekna som 

eitt bruk. Men dersom det på ein gard fanst tvo groypekvernar nytta 

som gardskvernar er desse rekna som tvo bruk, av di dei jamnast ikkje 

vert drivne ihop som noko heilt, men vert nytta skiftevis. Som oftast

35 

stend dei ikkje på same romet heller. Elles var det i 1927-29 berre 

36 gardar i heile landet som hadde tvo grøypekvernar. Ingen hadde tri 

eller fleire. Nokre fåe hadde groypekvern attåt anna gardskvern. Dei er 

sjølvsagt og rekna som serskilde bruk. 

Som det er vist i den fyrste tabellen i tabellverket var det i 1927-29 

i heile landet i alt 10 926 eller burtimot elleve tusund bruk, mylnor og 

kvernar lagde i hop. I 1919 var talet 9011, men då var ikkje groypekvernar 

nytta til gardskvernar med. Skal ein samanlikna uppgåvone lyt 

ein difor draga ifrå talet på desse i 1927/29. Etter 6. tabellen fanst det 

i 1927/29 i alt 2 955 slike kvernar. Retta på denne måten fær ein då 

desse tal for dei tvo reknetidene: 

1919 1927/29 

Handelsmylnor . 36 63 

Bygdamylnor 1025 1003 

Gardskvernar 7950 6905 

Ihoplagt 9011 7971 

Som det var 6 venta syner det seg å vera nedgang og den fell mesta 

berre på dei gamle gardskvernane. Talet på bygdamylnor er og eit grand 

lægre i 1927/29 enn i 1919. Men handelsmylnor og -kvernar derimot 

var det 75 pst. fleire av i 1927/29 enn i 1919. 

Likevel er talet på handelsmylnor her i landet sers lågt og mykje 

lægre etter måten enn det jamnast er i andre land. 

1 4. tabellen er handelsmylnone skilde i tri flokkar etter dei kornslaga 

dei mel. Talet på bruk i kvar av desse flokkane var : 

I 1919 I 1927/29 

1. Brodkornmylnor (som mel, kveite, rug og bygg) 16 17 

2. Havremylnor og rismylnor 13 17 

3. Maismylnor og -kvernar . . 7 29 

I alt 36 63 

Når vi på denne måten gjeng uppgåvone meir grant etter i saumane 

syner det seg at brodkornmylnone som elles kornmonopolet i mestaparten 

av den tidabolken det her er tala urn hev hat si hand yver, er auka 

minst i tal, frå 16 i 1919 til 17 i 1927-29. Det er soleis kome til ei 

ny brodkornmylna (Nordkronen i Stavanger). Talet på maismylnor er 

stige mest og grunnen til dette er den at maisinnforsla i åra etter 

krigen hev gjenge upp so mykje, frå 68 000 tonn på lag i medeltal 

for dei tvo åra 1919 og 1920 til ikring 116 000 tonn i medeltal for 

1927-1929. Til å mala denne mengda hev då felleskjøpa og andre 

som handlar med mais og fârvaror rådd seg serskilde mylnor eller kver-

36 

nar, mest greypekvernar. Den største aukinga næst etter maismylnone 

hev havremylnone og millom dei serskilt mylnone på Jæren. 

Ein lyt ansa på at den skiljinga som er gjort millom handelsmylnor, 

bygdamylnor og gardskvernar ikkje viser heile talet på bruk som dreiv 

handelsmaling, leigemaling eller maling for eigarane. Millom bygdamylnone 

t.d. fanst det mange som hadde alle tri slag maling. Men dette 

kjem vi meir attende til seinare i 3dje bolken der det vert greidd ut um 

maleuppgåvone. 

Ser ein på korleis mylnone og kvernane er skilde etter tekniske tilskipingar 

lær ein desse tala etter rekninga i 1927/29: 

Mylnor og kvernar 

i 1927 29 

Handelsmylnor 

Bruk 

Pet. 

Bygdamyluor 

Bruk 

Pet. 

Oardskvernar 

Bruk 

Pet. 

Bunk 

I 

alt 

Pet. 

Heile landet. 

Valseinylnor 

Andre .mylnor 

44 

1 

69,8 

1,6 

183 

309 

18,3 

30,8 

3 

30 

0,0 

0,3 

230 

340 

2,1 

3,1 

Mylnor i alt 

45 

71,4 

492 49,1 33 0,3 570 

5,2 

KftlIkvernar 

Grovpekvernar 

kvernar 

Kvernar i alt 

Mylnor og kvernar i alt . 

1 1,6 346 34,4 6587 66,8 6934 63,5 

15 23,8 87 8,7 2955 30,0 3037 28,0 

2 3,2 78 7,8 285 2,9 365 3,3 

18 28,0 511 50,9 9827 99,7 10350 94,8 

03 100 . 0 1003 100,0 9800 100,0 10920 100,0 

!iv dei 10 926 bruk som fanst i landet i 1927/29 var soleis 10 356 

kvernar og berre 570 myinor, eller godt og vel 5 pct. av heile talet var 

mylnebruk. Fly mylnone var 230 valsemylnor og 340 andre mylnor med 

berre steinkvernar til rnaleverk. Ser vi på procenttalet i dei tri hovudflokkane 

av mylnor og kvernar som vi reknar med, syner det seg at hogste 

procenttalet av både mylnor i alt og av valsemylnor, fanst millom 

handelsmylnone som venteleg var. Det minste tal mylnor hadde gardskvernane. 

Elles fanst det mylnor og kvernar av alle slag i kvar einskild av 

dei tri hovudflokkane. Jamvel imillorn gardsmylnone fanst det 3 valsernylnor. 

Ei av desse hadde havrevals. Ho brann elles upp i 1929. Dei 

tvo andre hadde vanlege valsestolar til brødkornmaling. fly dei sistnemnde 

hadde den eine tvo valsestolar og var upphavleg bygd til bygdamylna, 

men på rekningstida var ho berre nytta til gardsmaling og er 

sidan riven ned. 

Fly kallkvernar (bekkekvernar eller kvernhus) var det i 1927/29 enno 

att burtimot sju tusund og av dei nye gardskvernane som jamnast vert 

kalla groypekvernar, var det noko yver tri tusund.

37 

Frå 1919 har vi som sagt ovanfor ikkje tal som heilt kan jamnferast 

med desse — det gjeld då serskilt groypekvernane — og vi kann heller 

ikkje av talet på mylnone i dette året skilja ut dei som var valsemylnor, 

men med dette atterhaldet gjer ein her nedan eit uppset som viser so 

langt råd er kva slag mylnor og kvernar det då fanst i landet. 

i\lylnoi' og kvernar i 1919 

Handelstnylnor Bygdatnylnor Gardskvernar 

I alt 

Bruk Pct. Bruk Pct. Bruk Pct. Bruk Pct. 

MyInor 

Heile landet. 

Kalk vernar 

GrOypekvernar 

Andre kvernar 

Kvernar i alt 

Mylnor og kvernar i alt . 

33 91,7 508 49,5 28 0,4 569 6,3 

399 39,0 7811 98,2 8210 91,1 

5,6 75 7,3 77 0,9 

1 2,7 43 4,2 111 1,4 155 1,7 

8,3 517 50,5 7922 8442 93,7 

36 100,0 1025 100,0 7950 9011 100,0 

Talet på mylnor hev halde seg noko so nær ved lag frå 1919 til 

1927/29. Det var berre ei mylna meir i det siste enn i det fyrste året. 

Det er elles berre i handelsmylne- og gardskvernflokkane at mylnetalet er 

stige. Millom bygdamylnone er talet på dei som var rettelege mylnor 

gjenge noko ned. 

Kjem vi so til kallkvernane eller bekkekvernane syner det seg at nedgangen 

i talet hev vore stor, frå 8210 i 1919 til 6934 i 192729. Det 

er soleis i desse 9-10 åra kome burt 1276 kvernhus, eit procenttal på 

millom 15 og 16, rekna etter talet i 1919. Og nedgangen hev halde 

fram sidan og. Med den farten det no gjeng vil det truleg ikkje vara 

so mange tiår til bekkekvernane er kvorvne heilt burt i mesteparten av 

landet, kann henda sume dalar og fjordstrok på vestlandet undantekne. 

Dersom ein tek upp ei jamnfering med tida hundrad år attende kan 

ein rekna at talet no er på lag berre fjordeparten av det det var då. 

Etter eit skyn på grunnlag av femårsmeldingane frå amtmennnene kann 

talet på kallkvernar ikring 1830 setjast til millom 20 000 og 30 000, nærast 

det siste. Det er Vestlandet som no hev mestaparten av dei gamle 

gardskallkvernane. I flatbygdane på Austlandet og i Trøndelag er slike 

kvernar mange stader heilt ukjende. I dalane på Upplanda og på Sorlandet 

og likeins i Trøndelag og Nordlanda finst det fulla ein slump att, 

men dei stend mykjegodt unytta og mange av dei er i dei siste åra 

komne til nedfalls.

38 

1 tabellane nedanfor er dei ymse slag mylnor og kvernar i 1919 og 

1927-29 sette upp etter landsbolkar. Til å gjera jamnforinga millom 

dei tvo reknetidene meir lytelaus, er gardsgrgypekvernar ikkje tekne med 

frå 1927/29 i den fyrste tabellen og i den andre tabellen er dregne frå 

gretypekvernar som fanst millom handelsog bygdamylnone i 1919. 

11alidelsinyinor. bygdamytnov 

og gardskvernar i 

1919 og 1927-29 

I 1919 I 1927-29 

( lards 


I alt 

Handelsmylnor 

Bygdamylnor 

Handelsmylnor 

Bygdamylnor 

Gardskvernar 

I alt 

Landsbolkar. 

I. iVitstl an det 

I 7 p1) 1a 1 lda 

Sorlandet 

IV. Vestlandet 

V. Trondelag 

\TJ 'Nordlancia 

1 alt . . 

10 179 83 272 14 158 87 259 

1 175 241 417 2 162 243 407 

3 148 1286 1437 7 122 1122 1251 

19 263 4860 5142 34 256 4151 4 4 41 

3 208 926 1137 6 215 SOO 1051 

52 554 606 60 502 562 

36 1025 7950 9011 113 1003 6905 7971 

Det er tydelegt at Vestlandet hev halde uppe den yvervekta det hev 

havt frå gamalt når det gjeld handelsmylnor. Dei er samla mykje ikring 

Bergen og Stavanger (med Sandnes). I Bergen og umlandet fanst det i 

1927/29 i alt 10 slike bruk og av desse var 6 bredkornmylnor, yver tridjeparten 

av alle brodkornmylnor i landet. I og kring Stavanger var det 19 

handelsmylnor og kvernar og av dei var 12 havregrynsmylnor som alle 

fanst i eller tett attmed Sandnes. Her låg soleis meir enn tvo tridjepartar 

av alle havremylnor i landet og havregrynsmalinga er vorten som eit serskilt 

yrke i denne byen. Tabellen syner og at talet på bygdamylnor er 

gjenge ned i alle landsbolkar, Trøndelag og Nordlanda undantekne, der 

det er noko fleire no enn det var i 1919. Talet på gardskvernar av eldre 

slag, bekkekvernar og andre fastbygde kvernar, var lægre i 1927/29 enn 

i 1919 i alle landsbolkar utum Austlandet og upplanda, der talet er stige 

eit grand. Aukinga skriv seg frå at sume gardar hev fenge fastbygde 

steinkvernar med elektrisk drift innsette i uthusa istadenfor dei vanlege 

grøypekvernane. 

Talet på rettelege my/nor er frå 1919 til 1927/29 gjenge ned på 

Austlandet, Upplanda og Sørlandet, men det er auka på Vestlandet, i 

Trøndelag og Nordlanda. Kallkvernar hev det vorte mindre av i alle landsbolkar 

og fallet er jamtyver millom 15 og 17 pst., når ein tek undan 

Austlandet og Nordlanda der tala berre er gjengne ned med 10-12 pst. 

Talet på andre fastbygde kvernar er vakse frå 155 i 1919 til 365 i 1927/29.

30 

MyI I) or og vernar 

i 1919 og i 

1 (327-29 

Mylnor 

Groypekvernar 

Kallkvernar 

I 1919 

Andre 


I alt 


Kall 


I 1927-29 

Andre 


1 alt 

Landsbolkar. 

1. Austlandet . 

II. ITpplanda . 

Sorkmdet . 

IV. Vestlandet . 

V. Trondelag . 

Nordlanda . 

I alt . . 

176 86 7 269 165 76 13 1150 1404 

158 243 9 410 141 208 53 806 1208 

61 1330 33 1427 57 1122 59 266 1501 

84 4989 49 5122 101 4195 122 210 4628 

68 1003 45 1116 83 831 97 573 1584 

19 559 12 590 23 502 21 52 598 

569 8210 155 8934 570 6934 365 3057 1.0926 

Um gardskvernane gjeld det at folk på Rustlandet og noko på Lipplanda 

og i Trøndelag mest hev tidhovelege greypekvernar som er laga 

serskilt til A mala eller groypa korn til husdyr. PA Vestlandet og noko 

på Sørlandet og i Nordlanda er gardskvernane som nemnt fyrr, jamnast 

gamle kallkvernar og desse var, i visso då dei vart bygde, heist esla til 

matmjelmaling. I den seinaste tida er dette likevel skipla noko med di 

mange av kallkvernane no vert nytta til det same som greypekvernane. 

Men elles er det fulla so, at jamvel mange av groypekvernane kann mala 

eit mjøl som er fullgodt til folkemat og fabrikkane sel ofte slike kvernar 

med påsett sikteapparat. 

I 1. tabellen i tabellverket attum kann ein greidt sjå den skilnaden, 

som finst millom bygdene med dei ymse slag kvernar. Der det er mange 

kallkvernar er det fåe groypekvernar og likeeins er det fåe og ikkje ei 

kallkvern ofte i dei bygdene som hev mange groypekvernar. 

1 meldingar frå jordstyra på Austlandet er det jamnast sagt at kallkvernane 

i bygdene der kom burt i 1860-70 og 80 åra. Fyre den tida 

fanst det slike kvernar jamvel i strok der korn ikkje vart avla, t.d. i Vestfinnmarka 

og i bygdene kring Roros. Grunnen til dette er den, at folk 

i gamle dagar mest kjøpte korn og mol det på sine eigne kvernar; 

no kjøper dei mjølet frå handelsmannen, og kvernane er då sjolvsagt 

etter dette komne ut av bruk. Nokre fåe av dei som fanst i slike 

bygder utan eigen kornavl, hev likevel stade att til det siste. Soleis er 

det sagt at den siste kallkverna i Alta vart riven ned i krigstida. I Brekken 

ved Roros (eller Brekkebygda som bygda til dagleg vert kalla) stend det 

att ei slik kvern som endå i 1927/29 var i slik stand at ho kunde nyttast 

til maling. 

Det er sume bygder som hev serskilt mange kvernar, og det er då 

helst der dei hev halde uppe den gamle skikken med eit kvernhus til 

kvar gard. By bygder med yver 100 kvernhus fanst det i 1927/29 i alt 

7 i landet, 4 i Sogn og Fjordane og 3 i Mere. Desse bygdene var :

40 

Jølster 

med 157 kvernhus 

Volda 149 

Hjørundfjord 145 

fl 

Innvik 145 

Gloppen 128 

Norddal 127 

Davik . 107 

Bil. 26. 

Kvernhus (kallkvernar) på Hon. i Varhaug (Jæren). 

Det er soleis berre i dei tvo futerika Sunnmøre og Fjordane (Sunnfjord 

og Nordfjord) at det finst bygder med meir enn 100 kallkvernar i 

kvar bygd. Heile talet på kallkvernar var i Fjordane 1192 og i Sunnmøre 

1175, i saman for desse tvo futerika 2367, som er yver tridjeparten av 

heile landstalet. I dei andre fylka ser det ut til at det er nokre einskilde 

bygder som hev serskilt mange kallkvernar. Gjeng ein nordanfrå kann 

ein taka ut desse bygdene : 

Nordland: Vefsen . 

Beiaren . . 

Inga anna bygd yver 33. 

Sør-Trøndelag: Opdal 

Inga anna bygd meir enn 18. 

Rogaland: Suldal . 


. med 73 kallkvernar 

ff 53 ff 

„ 56 

. med 95

11 

Vest-figder : Bakke . 73 kallkvernar 

Aseral . „ 63 ff 


Bust-figder : Valle „ 82 


Telemark : Vinje „ 45 

Rauland „ 38 fl 


Opland : Lom . „ 33 

Heidal . „ 30 

Lesja , . „ 30 17 


Greypekverntalet kjem ikkje so hogt upp. Det meste som finst i 

nokor bygd er 68 i Eidsvoll (Akershus). Dei bygdene som hev 50 slike 

kvernar eller meir er desse : 

Eidsvoll (Akershus) . . 68 

Eidsberg (Østfold) . . 67 

Fåberg (Opland) . . . 65 

Rakkestad (Østfold) . . 62 

Trøgstad (Østfold) . . 55 

Ullensaker (Akershus) . 52 

Det gjeld urn greypekvernane og, at dei er spreidde noko ujarnnt 

utyver, men likevel er ikkje skilnaden so stor som sagt urn bekkekvernane. 

Det kann vera grunn til å ansa meir grant på dei nørdste mylnone 

og kvernane. 

Dersom ein ser burt ifra dei tvo greypekvernane som staten (heren) 

eig i Finnmark, og som vert nytta berre til å mala innkjøpt korn (eiga 

maling), ligg nordgrensa for dei vanlege bygdamylnor og gardskvernar 

på ei lina som gjeng fra Lenvik yver Malangen og Balsfjord til Lyngen. 

Denne grenselina matar godt i hop med grensa for kornavlen, soleis som 

jordbruksstatistikken syner ho. Nordanfor og austanum desse bygdane 

vart det t.d. i 1929 mesta ikkje avla korn og da trongst det sjelvsagt 

heller ikkje kvernar til å mala det. 

I serskilde deilder av den fyrste tabellen er det gjeve uppgåvor um 

drivkraft og urn steinslaget i dei fastbygde steinkvernane. Dette vil ein 

ikkje segja meir urn her no, av di ein kjem att til desse mala sidan. 

Det same gjeld talet pa valsestolar og. Det vil koma meir heilslege 

uppgåvor um desse i andre bolken av denne statistikken. 

I siste rubrikk i tabellen hev ein freista å setja ihop eit tal som kann 

vera som eit mal på den malemakta dei rader yver i dei ulike bygdene 

og i landskap, fylke og landsbolkar, når det gjeld norsk korn. Talet i 

f f

42 

denne rubrikken er ein sum av tala i rubrikkane nr. 13 og 18-22 med 

tillegg av nokre fåe greypekvernar som ikkje er sjelvstendige men stend 

som tilhøyrsla i andre bruk. Merknader um desse er sette til attmed kvar 

bygda eller byen der dei finst. Frå handelsmylnone er tekne med alle 

kvernar (greypekvernar og), men ikkje valsestolane anna enn frå dei handelsmylnone 

som attåt handelsmalinga samstundes driv vanleg leigemaling. 

Rekna ut på denne måten fanst det i 1927-29 i landet 13 066 maleverk 

i alt. Til dette kjem so 825 valsestolar i handelsmylnor som berre dreiv 

handelsmaling. Heile talet på maleverk i landet vert soleis 13891. 

Når ein skal taka talet serskilt for kvar landsbolk er det berre den 

fyrst nemnde summen, 13 066, ein kann rekna med. By denne fell på : 

Kvernar og valsestolar 

Rette tal Prosenttal 

I. Austlandet 2130 16,3 

11. Upplanda 1660 12,7 

Ill. Sørlandet . 1740 13,3 

IV. Vestlandet . 4983 38,2 

V. Trøndelag . . 1910 14,6 

VI. Nordlanda . 643 4,9 

I alt 13066 100,0 

Noko sers godt mål på malemakta vert dette likevel ikkje. Som vi 

ser hev Vestlandet med dei mange men småe kallkvernane det høgste talet. 

Det er likevel grunn til å tru at maledugleiken alt i alt er storre i dei tvo 

landsbolkane Austlandet og CIpplanda som båe hev færre, men meir tidhovelege 

maleverk (mylnor og greypekvernar). 

1 statistikktabellane er det ikkje gjort nokon sers skilnad millom mylnor 

og kvernbruk som finst i bygder og dei som finst i byar. Omframt 

1. tabellen gjeld tala i andre tabellar ikkje dei einskilde bygdene eller 

byane, berre landskap, fylke eller landsbolk, og her er då byane tekne 

med i det landskapet som dei ligg i eller som er nærast. Dette skulde 

vera det rettaste og. Dersom det t.d. finst bygdamylna i ein by er det 

sjølvsagt at ho lyt få korn til malinga frå umlandet, bygdene som ligg 

ikring byen. På sjølve byvaldet vil det vanlegvis berre vera heller liten 

kornavling som ikkje kan gjeva noko storre arbeid til ei serskild leigemalingsmylna. 

Noko det same gjeld urn handelsmylnone. Dei mel 

ikkje berre til byen men til ein heil landsbolk, og surne jamvel til 

fleire slike. 

Likevel kann det vera å ynskja at det vert gjeve ei yversyn yver kor 

mange mylnor og kvernbruk vi hev serskilt i byar og bygder. Uppgåvone 

her nedan viser dette for båe reknetidene :

43 

Tal et niyinebruk og 

og kvernbruk i 

bygder og bpi!' 

Bygder 

Bruk 

Rette tal 

Byar 

Bruk 

I alt 

Bruk 

Bygder 

o/0 

Prosenttal 

Byar 

olo 

I alt 

0/ 0 

1919. 

Ilandelsmylnor . 

Bygdamylnor 

(ardslivernar 

Rile bruk. 

19 

1002 

7950 

8971. 

17 

23 

40 

36 52,8 47,2 100,0 

1025 97,8 2,2 100,0 

7950 100,0 I 100,0 

9011 99,6 0,4 100,0 

1927-29. 

63 Ilandelsmyln ) r 

32 31 

50,8 49,2 100,0 

livgdarnylnor 

984 19 1003 98,1 1,9 100,0 

Gitrdskvernar . 

9855 

5 9860 99,9 0,1 100,0 

10926 Rile bruk 

10871 55 

99,5 0,5 100,0 

Av heile talet i 1927/29 var det i byane berre 55 bruk i alt av 10926. 

Det vert 0,5 pst. Likevel er det ikkje so liten skilnad millom dei ulike slag 

mylnor og kvernar. Av handelsmylnone låg burtimot halvparten i byar, 

av bygdamylnor ikring 2 pst., og av gardskvernar, som og rimeleg er, 

ikkje so rnvkkje som 1 pro mille (vel 0,05 pst). Prosenttalet av mylneog 

kvernbruk i byane var endå mindre i 1919, berre 0,4 pst. i alt. At 

det sidan hev vorte noko større, skriv seg mest frå at prosenten av handelsmylnor, 

er auka eit grand i byane, frå 47,2 i 1919 til 49,2 i 1927-29. 

Derimot er talet på bygdamylnor i byane gjenge ned både når ein reknar 

med sjelve talet på bruka og prosenttalet. Dei 5 gardskvernane som 

fanst på byvalda i 1927-29 er alle grerypekvernar som heyrer til på gardar 

innum bygrensa. Greypekvernar nytta til gardskvernar var ikkje med 

i rekninga i 1919 og tala kann soleis når det gjeld gardskvernar ikkje 

jamforast heilt ut. 

Av tabellen nedanfor kann vi sjå korleis tala vert når vi tek dei ulike 

slag mylnor og kvernar etter tekniske skiljelinor : 

1919 

1927-1929 

Bygder 

Bruk 

Byar 

Bruk 

Prosent i 

byane av 

lteile talet 

Bygder 

Bruk 

Prosent i 

Byar byane av 

heile talet 

Bruk 0/0 

Valsoinylnor . . 

-Andre IllY 11101 ' 

Mylnor i alt. 

535 

535 

34 6,0 

34 6,0 

197 

337 

534 

33 

3 

30 

11,3 

0,9 

0,3 

liallIcvernar 8209 

Groypekvernar . 74 

Andre kvermir . 153 

Kvernar i alt. 8436 

Rile bruk. I 8971 

1 

3 

2 

6 

40 

0,0 

(3,9) 

1,3 

0,1 

0,4 

6933 

3041 

363 

10337 

10871 

1 

16 

2 

19 

55 

0,0 

0,5 

0,6 

0,2 

0,5

44 

Fly valsemylnone i landet ligg etter siste rekninga (frå 1927-29) 

14 pst. på lag i byane og av „andre mylnor" burtimot 1 pst. Fly kvernane 

er talet i byane svært lite, mest av greypekvernar (nytta til handelsmaling), 

men berre ei kallkvern (av burtimot 7_000 i landet). 1 1919 var og rekkjefylgja 

av tala den same på lag. Prosenten av groypekvernar er for 

dette året sett i klomber. Den kann ikkje jamforast med prosenttalet i 


Filt i alt fanst i 1919 mylnor eller kvernar av eitkvart slag i 597 av 

dei 749 herad og byar, som landet var kleyvd i (etter stoda i 1929). 25 

byar og 572 herad hadde mylna eller kvern på valdet sitt, 42 byar og 

110 herad hadde inga. 

I 1927-29 var talet på bygder og byar med mylnor eller kvernar 

auka til 634. Rukinga skriv seg fulla mest frå at greypekvernar til gardsbruk 

då var komne med. 

Rv desse 634 kommunar var 29 byar og 605 bygder. 38 byar og 

77 bygder hadde ikkje nokor mylna eller kvern då heller. /iv desse 115 

byar og bygder utan mylne- 'eller kvernbruk låg yver helvta eller 62 i 

Nordlanda (Finnmark, Troms og Nordland). /iv kommunar som ikkje 

hadde noko slag maleverk korkje i 1919 eller i 1927-29 var det 102 

(36 byar og 66 herad). Det er 13,6 pst. av alle kommunar (53,7 av 

byane, men berre 9,7 av bygdene). Rv desse låg 57 (10 byar, 47 bygder) 

i Nordlanda og 45 (26 byar og 19 bygder) seranfor. 

Det er sett upp her nedan kva talet er i dei ulike landsbolkane på 

konirnunar som hev og ikkje hev maleverk : 

Kommunar med maleverk 

1.nten i 1919 eller i 1927-29 

eller på båe tider 

Byar Bygder 1 alt 

Kommunar utan maleveik 

på nokor av 

desse tidene 

Byar Bygder 1 alt 

Prosent kommunar 

utan maleverk 

i 1919 

eller i 1927-29 

0/0 

I. \iitlaiide1 10 98 108 10 1 11 11,5 

IL. LJ))Iflh1(la . . 3 63 66 1 2 3 4,1 

III. Sorlanclet . 8 90 98 8 3 . 11 10,1 

IV. VestInmlet . . 5 161 166 5 4 9 5,1 

N . Trondelag . . . 4 135 139 2 6 8 5,4 

VI. IN ordian(la*) . 1 69 70 10 47 57 11,9 

Heile landet . 31 616 647 36 66 102 13,6 

Doi einskilde .fylke 

hey desse tala 

Nordlanda . 1 17 48 5 16 21 30,4 

Troms . 20 20 2 13 15 42,9 

Finumark . 2 2 3 18 21 91,3 

Dersom ein ikkje tek byane med, vert prosenttala noko jamnare, men 

lina elles mesta den same.

45 

VI. My'nor og kallkvernar gjengne frå og komne til 

i tida frå 1919 til 1927-29. 

I 3. tabellen er det greidd ut urn korleis det er gjenge til i tida frå 

1919 til 1927-29 med dei mylnor og kallkvernar som fanst i landet i 

det fyrstnemnde aret, og likeins er her sett upp talet på mylnor og kallkvernar 

som vart nybygde i same tiåret. Meldingar urn gardskvernar og 

urn bygdamylnor som i 1927-29 var komne heilt burt, hev ein fenge 

frå jordstyra. Urn handelsmylnone og urn bygdamylnor som var i drift 

i 1927-29 er fråsegner komne inn frå eigarane. Tabellen tek med berre 

uppgåvone um mylnor og urn kallkvernar, ikkje urn andre kvernar. Som 

sagt fyrr finst det frå 1919 ikkje uppgåvor urn mestaparten av greypekvernane 

og urn „andre kvernar" er og meldingane noko uheile. Dette 

gjeld då serskilt gardskvernane. Urn greypekvernar og „andre kvernar", 

som var hanclelskvernar eller bygdakvernar finst det likevel heilslege uppgåvor 

og eit samandrag av desse er teke med her lenger nedanfor, men 

uppgåvone er ikkje prenta i tabellverket. Ser ein fyrst på my/none syner 

det seg at det i 1929 var att 460 av 569 mylnor som fanst i 1919. 1 same 

tida vart nybygde 110 mylnor, soleis at endelykta vert 570 mylnor i bruk 

i 1927-29. Tala er i samsvar med dei som stend i dei andre tabellane. 

Det lyt merkast at mylnor, som er bygde etter 1919 og er brunne fyre 

1929 og likeins mylnor som fanst i 1919 men er brunne upp i dei tvo 

ara frå 1927 til 1929 som statistikken gjeld, men ikkje er uppattbygde i 

Bil. 27. 

Nedlagd kallkvern (gardskvern) i Degz.srnes i Østfold.

46 

denne tidabolken, likevel er tekne med i talet på mylnor i bruk 1927-29, 

dersom dei i det heile var brukande i noko av tida, men dei er då ikkje 

rekna med i talet på mylnor nedbrunne frå 1919 til 1927-29. Det vert 

soleis ikkje ei heilt klår lina i denne tabellen og dette kjem seg mest av 

at ein ikkje hev nokon viss dag som statistikken kann tidfestast til. Det 

som her er sagt gjeld elles berre 4 mylnor. 

Likeins er i talet på kallkvernar tekne med alle kvernar som var 

brukande eit bil i 1927-29, men som er komne burt frametter i desse tvo 

åra. Serskilt i 1928 gjekk ikkje so fåe gamle kvernhus med i ras. 

Mylnor og kvernar som er brunne upp eller er rivne med i skred 

eller flaum, men er bygde uppatt, er sjolvsagt rekna med både som nedbrunne 

eller nedrivne og som nybygde. 

Tabellen nedanfor viser talet på my/nor som er gjengne frå og komne 

til i dei ymse landsbolkane i den nemnde tida frå 1919 til 1927-29. 

Rette tal 

handsholliar. 


Ik19 

Brunne 

ned 

Av desse er i tida 

1919 til 1927--29 

Tekne av 

flaum, 

nedrivne 

Ny- Mylnor 

Mylnor bygde i bruk 

att i 1919 til i 1927- 

Ned- 1929 1929 1929 

lagde 

I. A ustla,ndet 

Tipplanda 

111. Sorlandet 

1 V. Vestlandet 

V. Trondela 

Nordlanda ' 

I alt heile landet. . 

176 9 

158 11 

64 7 

84 8 

68 4 

19 

569 40 

2 21 144 21 165 

6 15 126 15 141 

1 10 46 11 57 

5 71 30 101 

2 7 55 28 83 

18 5 23 

Il 5S 460 110 570 

Samanlikningstal ( 0/a) 

Landshollar. 


1019 

Brunne 

ned 

Ay desse er i tida 

1919 til 1927-29 

Tekne av 

flaum og 

nedrivne 


att i 

1929 

Nedlagde 

Nybygde 

i 

1919 til 

1029 


i bruk 

1927- 

1929 

I. Austlandet . 100,0 

II. Upplanda 100,0 

III. Sørlandet 100,0 

I V. Vestlandet 100,0 

V. Trondelag 100,0 

VI. Nord landa 100,0 

I alt heile landet . . I 

5,1 

7,0 

10,9 

9,5 

5,9 

1,1 

3,8 

1,6 

2,9 

boo 7,0 1.9 

12,0 

9,5 

15,6 

6,0 

10,3 

10,2 

81,8 

79,7 

71,9 

84,5 

80,9 

94,7 

80,9 

12,0 

9,5 

17,2 

35,7 

41,2 

26,3 

19,3 

93,8 

89,2 

89,1 

120,2 

122,1 

121,0 

100,2 

Vi kann her klårt sjå den store skilnaden det er millom dei tri fyrstnemnde 

og dei tri andre landsbolkane. På Vestlandet i Trøndelag og 

Nordlanda er det kome til so mange nye mylnor at talet i 1927-29 i

47 

samanlikning med 1919 jamtyver er noko meir en 20 pst. hogare. I dei 

tri andre landsbolkane er det i kring 10 pst. lægre. 

Fkv dei 569 mylnor som var i landet i 1919 er 40 brunne upp og 

58 lagde ned. Teken av flaum er berre ei mylna, og i alt 10 er rivne 

ned eller laga urn soleis at huset kunde nyttast til anna verksernnd, t.d. 

maskinverkstad eller lagerhus. 

Det kann vera grunn til å sjå serskilt på den rubrikken som viser 

tala på mylnor som er brunne upp. Men her lyt ein då merka seg det 

som fyrr er nemnt at ikkje alle mylnebrandar i dei 10 åra er komne med 

i tabellen. Soleis er det i denne tida brunne upp tri mylnor som var 

bygde et/er 1919. Den eine er uppattbygd, dei tvo andre ikkje. So er 

Bil. 28. 

Gainal kallkvern (gardskvern) i Lærdal i Sogn, nedlagd etter 1019. 

det ei mylna, av dei vi hev greida på frå 1919, som brann i 1929, men 

sidan ikkje er bygd upp å nyo. Og til sist lyt ein nemna at det er tri 

mylnor (Lobos Mylna i Valdres, Stangelands Mylna på Jæren og Verdal 

Samvirkelags Mae), som er brunne tvo gonger i same tida. Den eine 

av desse (Verdal Samvirkelags Molle) brann fyrste gong 1923, andre gongen 

i 1925, eit år etter at ho var uppattbygd. Sidan, men etter den tida 

som denne statistikken gjeld. er same mylna brunne tridje gongen (28. 

november 1930). 

Det vert soleis 7 mylnebrandar i alt som ikkje er komne med i tabellen 

og alt i alt vert det då 47 brandar i mylnor ein lyt rekna med i 

dette 10-året. I tabellane er då ikkje tekne med mindre brandar, berre 

brandar då heile bruket eller mestaparten av det vart øydelagt.

48 

Det er elles eit merkeleg drag at brandprosenten skil seg so mykje 

frå landsbolk til landsbolk. Han aukar jamt frå Austlandet til Sørlandet 

der mesta 11 pst. av mylnone brann ned i tiåret. Frå Sørlandet fell 

prosenttalet med kvart når ein fer nordyver, til 5,3 i Nordlanda. 

Det kan vera ynskjeleg å sjå talet på slike totalbrandar som hev 

vore i mylnor, skilt etter som dei var i handelsmylnor, bygdamylnor, gardsmylnor. 

Dette er vist i tabellen nedanfor. Prosenttalet er rekna ut etter 

medeltalet av my/nor i tida 1919 og 1927-29. 

Mylnor i 

1919 

Mylnor i 

1927 •29 

Medeltal 

av 1919 


Mylnebrandar 

Prosenttal 

tvo 

Ilandelsmylnor 

Bygdamylnor 

tiardsmvinor . • • • 

• • • 

33 45 

508 492 

28 33 

39 10 

500 36 

31 1 

25,6 

7,2 

3,2 

I saman. . 

569 570 i 

570 47 

8,3 

Rekna berre med handelsmylnor 

og bygdantylnor vert tala . . . 

541 537 

539 46 

8,5 

Av dei 9 brandane i handelsmylnor hev 2 vore i brodkornmylnor 

(Bakke Molle og Kambo Molle), 7 i havregrynsmylnor og 1 i maismylna. 

Tala er ikkje so store at ein kan segja dei gjev fullgodt prov. Men det 

ser likevel ut til at brandfåren er verst i dei største og mest tidhøvelege 

mylnone. Og i det heile syner det seg at mylnone er mykje utsette for 

Bil. 29. 

Nedlagd kallkvern (gardskvern) i Selbu (Sor-Trondelag).

49 

lauseld. Det er elles ein ting ein lyt leggja vekt på når ein røkjer etter 

kva grunnen kann vera til den ulike brandprosenten, og det er kor lang 

tid mylnone er i gang. Handelsmvinone gjeng mesta heile året utan 

stans og nokre av dei jamvel både natt og dag, bygdamylnone hev storsteparten 

av malinga på sume årstider (sesongar), men på andre tider 

gjeng dei mest ender og då. Og gardsmylnone er sjølvsagt i drift berre 

ei kort tid av året. Og når ein so attåt tek umsyn til maskinane 

er tleire og meir innfløkte i dei store mylnone er det klårt at det lettare 

kann koma varme laus i desse enn i dei mindre. 

Vi tek dinæst kallkvernane. Korleis det er gjenge med dei frå 1919 

til 1927-29 viser denne tabellen : 

Aandsbolliar. 

1919 

Av desse er i tida 1919 til 1927-29 

Brunne 

ned 

Tekne 

av 

flaum 

skred 

Neddrivne 

el. tekne 

til anna 

verksemd 



att i 

1929 

Mybygde 

i tida 

1919-- 

1929 

Nedlagde 



Itette tal 

86 1. Austlandet . 

4 10 72 4 76 

Upplanda • • 243 1 15 30 197 11 208 

Sørlandet 

1330 1 4 45 186 1094 28 1122 

IV. 'Vestlandet . . 4989 3 20 195 747 4024 171 4195 

V. Trøndelag . . 1003 3 -- 66 163 771 60 831 

VI. Nordlanda . 

559 -- 2 15 67 475 27 502 

8210 Heile landet . 

7 27 340 1203 6633 301 6934 

Samanlikningstal ( 0/0) 

100,0 T. Austlandet 

4,7 11,6 83,7 4,7 88,4 

Upplanda 

100,0 0,4 6,2 12,3 81,1 4,5 85,6 

Sorlandet 

100,0 0,1 0,3 3,4 14,0 82,2 .2,1 84,3 


100,0 0.1 0,4 3,9 15,0 80,6 3,4 84,0 

• 

V. Trøndelag 

100,0 0,3 6,6 16,2 76,9 6,0 82,9 

VI. Nordlanda 

100,0 0,4 2,7 12,0 84,9 4,8 89,7 

100,0 Heile landet. . • 

0,1 0,3 4,1 14,7 80,8 3,6 84,4 

fly 8210 kallkvernar som fanst i landet i 1919 er soleis 1577 i alt 

komne burt i tida til 1929, men samstundes er 301 nybygde, og nedgangen 

i talet vert etter dette 1276. Den største flokken av dei som er 

komne burt er beintfram nedlagde. Det gjeld urn 1203 kvernar. Desse 

kvernhusa stend fulla flestalle av dei enno, men det kann vera eitkvart 

som vantar på at dei er brukande, mest er det sloket (vassrenna) eller 

kvernkallen som er i ustand. Dei som er nedlagde vil truleg rotne upp 

med kvart. I medeltal 4 prosent av kvernane (i alt 340) er rivne ned 

eller so er kvernhuset teke til anna verksemd. Når kvernhusa er rivne 

ned er det vanlegvis anten fordi timbret skulde nyttast til eit anna bygg 

eller mest var fulla grunnen den at det skulde setjast upp nytt kvernhus 

4

50 

på same kvernstodet istaden for det gamle, som var falleferdigt. Flesteparten 

av dei 301 nybygde kvernhusa i dette 10 året lyt ein helst sjå fra 

denne synsstaden. 

Det er berre 7 kallkvernar som det er uppgjeve hev brunne ned. 

Det er kann so henda at talet er noko for lite av dei ein ikkje hev fenge 

full greida på alle brandane. Men det er i alle fall berre spursmål urn 

nokre fåe tilfelle som det gjeld og då helst kallkvernar som var gardskvernar. 

fly kallkvernar nytta som bygdamylnor er det 3 som er brunne 

ned og av gardskvernar 4. Reknar ein prosenttalet ut på same måten 

Bil. 30. 

Gamal nedlagd kallkvern (gardskvern) i Saltdal (Nordland). 

som det er gjort for mylnone, fær ein da at det er brunne ned 0,8 pst. 

av dei kallkvernar som er nytta til bygdarnylnor og mindre enn 0,1 pst. 

av gardskallkvernane. Det er soleis eit mykje lægre prosenttal enn det 

som vi hadde å gjera med millom mylnone og styd uppunder dei meiningane 

som der er lagde fram. 

Vi kjem so til groypekvernane og „andre kvernar". Her finst det 

som sagt ikkje uppgavor som gjeld gardskvernar, men berre um handelsmylnor 

og bygdamylnor. Uppgåvone nedanfor er rekna ut for heile 

landet. Sjå tabellen næste sida. 

Det som det her er serskild grunn til å ansa på, er den store aukinga 

som hev vore i talet på slike kvernar til handelsmylnor og bygdamylnor 

i den tidabolken det her er tale urn. Det er truleg at kvernar som desse, 

av di dei oftast er laga til elektrisk drift, er serskilt greide å nytta, helst 

der det ikkje vil Iona seg å byggja storre mylneverk.

51 

Kvernar 

1919 

Av desse er i tida frå 1919 til 1929 

Brunne 

ned 

Tekne 

av 

flaum 

eller 

skred 

Nedrivne 

eller tekne 

til anna 

verksemd 

Nedlagde 

Kvernar 

att i 

1929 

Kvernar 

komne 

til i 

tida 

1919— 

1929 

Kvernar 

1929 

Groypekvernar. 

1 Iandelsm ylnor . . 

Bygdamy I nor . 

2 

75 3 

47 

2 13 15 

25 62 87 

I alt. . 

77 3 

47 

27 75 102 

Rndre kvernar. 

1 landelsmylnor . . 

Bygdamylnor 

43 (4) 3 

14 

1 2 

25 53 78 

I alt . . 

44 (4) 3 

1 

14 

26 54 80 

Ihoplagt 

I landolsmylnor 

1 

3 

Bygdamylnor . . 118 

Alt i alt . 121 

(7) 6 

(7) 6 

1 61 

1 

61 

3 14 17 

50 115 165 

53 129 182 

I tabellen ovanfor er kvernar som ikkje lenger vert drivne som bygdamylnor, 

men framleides vert nytta som gardskvernar, tekne som nedlagde, 

det vil då segja at dei er ikkje med i uppgåvone urn bygdamylnor 

i 1927-29, men er sjølvsagt rekna med millom gardskvernane. Dette 

gjeld urn flestalle av dei 47 nedlagde greypekvernane og jamvel urn nokre 

av dei „andre kvernane" og. 

Bil. 31. 

Gamal nedlagd kallkvern (gardskvern) i Kvæfjord (Troms fylke).

5 9 

Talet som stend i klomber i rubrikken „kvernar brunne ned i tida 

1919-1929", viser på same måten som det er sagt urn mylnone framum, 

heile talet av brandar som hey vore millom „Andre kvernar" (under 

bygdamylnor) i den tida det her er tale urn. Av „Andre kvernar" frå 

1919 er det som ein ser brunne upp tri, (ei på Austlandet (Buskerud), 

ei på Sørlandet (Vest-Agder) og ei på Vestlandet (Rogaland)) og attåt 

desse er det ei slik kvern på Sørlandet (Vest-Agder)) bygd etter 1919 som 

og er brunnen ned. I alt vert dette soleis 4 brandar i denne kvernflokken. 

Av groypekvernbruk er det brunne 3 (ei på Vestlandet (Sogn og Fjordane), 

ei i Trøndelag (Sør-Trøndelag) og ei i Nordlanda (Troms)). 

Rekna ut likeins som fyrr etter medeltalet av kvernane fær ein desse 

prosentane : 

Medeltal Brandar i tida 

kvernar 1919-1929 

1919-1927-29 

Prosent 

brunne upp 

oto 


Ilandelsmylnor og bygdawylnor i sanian . 

Berre byg. damylnoi. 

„Rndre kvernar". 

HandelsmvInor og bygdamylnor i saman . 

Berre byg.damyln(». 

90 3 3,3 

81 3 3,7 

62 4 6,5 

61 4 6,6 

Vi kann sjå at brandprosenten her er noko mindre enn millom mylnone, 

men mykje storre enn den som kallkvernane viste. 

Slær vi ihop alle brandar som hev vore i handelsmylnor og bygdamy/nor 

i tiåret 1919-1929 fær vi denne tabellen, som viser talet i dei 

ulike landsbolkane: 

Alle brandar 

Av desse var i mylnor, groypekvernar 

og andre kvernar 

(kallkvernar soleis undantekne) 

Tal Prosent 

I. Austlandet 

II. Upplanda 

Sørlandet 

IV. Vest landet 

V. Trøndelag . 

VI. Nordlanda 

11 il 6,5 

i2 12 7,9 

11 10 11,4 

12 11 8,3 

8 7 6,0 

2 2 6,3 

Heile landet. . 56 ilt 7,7 

Rekkjefylgja i prosentane er her den same som vist framum då det 

var tale berre urn mylnone, berre med eit lite avvik i Nordlanda, som 

her viser eit grand hegare tal enn Trøndelag. Dette avviket er i visso 

berre eit hende og kjem seg frå at tala er so småe. Når prosenten er

53 

rekna ut berre urn mylnor, grøypekvernar og „andre kvernar", soleis at 

kallkvernane som fanst handelsog bygdamylneflokkane ikkje er tekne 

med, er dette gjort av di desse kvernar er so ujamt spreidde yver landet 

og attpåtil er brandar i slike kvernar mykje meir sjeldsynte enn dei er i 

groypekvernar og ,andre kvernar". Reknar ein prosenttalet ut etter den 

rubrikken der kailkvernane er tekne med, vil dette likevel ikkje gjera nokon 

skilnad i rekkjefylgja, men prosenttalet vert ikkje so lite lægre serskilt 

fra Sørlandet og nordetter. 

VII. Eigedomstilhova i 1927-29. 

Fra 4. tabellen tek det til med serskilde upplysningar urn dei mylnor 

og kvernar som fanst i landet i den fyrste korntrygdtida (åra 1927-29). 

1 4. tabellen er det gjeve uppgávor urn handelsmylnone, i 5. tabellen urn 

"As . 

Bil. 32. 

Sønsterud =Ile i Asnes (Solor). Bygdamylna. Eigar : Åsnes kommune. 

bygdamylnone og i 6. tabellen urn gardskvernane. I desse tabellane vert 

det fyrst sagt frå urn eigedomstilhøva. I uppsetet nedanfor er greidd ut 

urn korleis desse hev seg innanfor dei tri nemnde hovudflokkane når ein 

slær alle mylnor og kvernar i saman :

54 

Rette tal 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Lutlag Sami 

hog skild 

Fleire Eina/s 

yrkelag • (sameiga) mann 

Andre 

I alt 

A. na,ndelsinylnor 

13. Bygdamylnor 

C. Ga, . rdskvernar 

I alt heile landet. . 

1 21 

51 70 

71 28 

123 119 

13 . 5 23 

26 156 696 4 

27 2059 7668 7 

66 I 2220 8387 11 

63 

1003 

9860 

10926 

Samanlikningstal (go) 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Lutlag 

a/s 

Sam- I Fleire 

yrkelag i hop 

i (sameiga) 

Einskild 

mann 

Andre I alt 

8,0 1,6 A. Handelsmylnor 

33,3 20,6 

36,5 

B. Bygdamylnor 

5,1 7,0 2,6 15,5 69,4 

C. Gardskvernar 

0,7 0,3 0,3 20,9 77,7 

1,1 I alt, heile landet. 

1,1 0,6 20,3 76,8 

100,0 

0,4 ; 100,0 

0,1 100,0 

0,1 i 100,0 

I alle flokkane er det einskildmannseiga som er vanlegast. Dineest 

kjem millom bygdamylnor og gardskvernar sameigor ([leire eigarar i hop) 

og millom handelsmylnone lutlaga. Det syner seg elles at det her finst 

store og sermerkte skilnader millom dei ymse slag mylnor og kvernar. 

Med lutlag (aktieselskap) eller samyrkelag til eigarar er prosenttalet hogst 

millom handelsmylnone, noko mindre millom bygdamylnone og minst 

— som venteleg er — millom gardskvernane. Men rekkja er snudd urn 

n6r vi kjem til bruk der eigaren er ein einskildmann eller fleire ansvarlege 

parthavarar i hop (sameiga). Då stend prosenttalet hogst millom gardskvernane 

og lægst millom handelsmylnone samstundes som bygdamylnone 

Bil. 33. 

Sykkylven mile (Sunnmøre). Bygdamylua med lutlag som eigar. Bygd 1917.

55 

her og hev ein millomplass. Ein kann fulla segja dette slik at det vert 

etter måten færre sjelvansvarlege eigarar med kvart når mylnone vert 

storre og meir kostesame. Dei gjeng då meir yver til å verta lutlag — 

eller samyrkelagseiga. Fly dei 11 bruk som er forde upp med „andre" 

eigarar er det gjeve upp at sparebankar eig dei fleste. (Truleg hev dei 

teke dei yver som panthavarar i nedgangstida). Millom desse andre finst 

og ei mylna som heyrer til ein bygdaålmening, ei til legateigedom og 

tri til ymse slag lag og samskipnader utum dei ovan nemnde. 

Um dei bruka som er sameigor eller hev fleire eigarar i lag kann 

det nemnast at her er tekne med alle slike tilfelle at fleire gardar eig ei 

Bil 34. 

Krok mølle i Rodenes Ostfold. Bygdamylna tiled fleire eigar2r (sameiga). 

gardskvern i hop. Dette er mykje vanlegt yver heile landet. Sume stader. 

— som det ser ut til mest på Vestlandet — kann det vera mesta ei heil 

grend som hev kverna i hop. Elles kan det vera mange ulike slag eigedomstilhove 

som kjem med i denne rubrikken. Ikkje alle gardar hev 

kvernbekk eller plass til kvern — kvernstod dei kallar. Desse er då 

noydde til å leiga hjå ein granne som hev slike plassar, og kann hava 

kverna i lag med han. Sume tider hev grannen teke seg rett til fri mating 

— fritt kvernlån — som betaling for kvernstedet, men dette er sjelvsagt 

ikkje rekna for sameiga. I nokre fall er det slik at det ikkje er 

heile bruket dei eig i hop, men ein mann kann eiga kvernhuset og ein 

annan kverna eller det kann og vera so at kvar mann eig ei kvern 

kvernhuset eller dersom det finst berre ei kvern, at kvar eig ein stein i

56 

kverna. Sjolve huset kann då vera anten vanleg sameiga eller det kann 

og vera skift soleis at kvar mann eig sin lut i det og held den istand. 

Det vert då mest som tvo eller fleire kvernhus er bygde isaman til eitt. 

Rile desse tilhøva er rekna som sameigor (fleire eigarar i hop). Elles er 

det mange stader ein gamal skikk at gardar som ikkje hev kvernbekk på 

eigedomen, eig serskilt kvernsted andre stader og denne kvernplassen kann 

i einstaka fall liggja heller langt frå garden. 

Det er i alt 66 mylnor og kvernar som er ferde upp i rubrikken 

samyrkelag. Til desse er rekna kooperative lag, felleskjøp og ymse sambruk 

som finst i bygdene, som innkjøpslag, reidskapslag, maskinlag og troskelag. 

Bil. 35. 

Beitstad mile (Nord-Trøndelag). Bygdamylna. Cigar : Samyrkelag. 

Staten, fylka og kommunane eig og nokre mylnor og kvernar, i alt 

123. Flestalla av desse er greypekvernar som finst på jordbruksskular 

av ymse slag og på anstaltar og asyl. Staten eig og som det vil vera 

kjent ei stor handelsmylna (Vaksdal), og eit par fylke eig bygdamylnor. 

Den største av desse fylkesmylnor er Lundamo none i Horg i Sor-Trondelag. 

I namnet er det IVS Lundemo Bruk, som eig mylna, men i 

røynda er det fylket som er eigar til heile bruket. Ho er difor i statistikken 

her ford upp som fylkeseigedom. 

Talet på bruk som staten, fylke og kommunar åtte av dei ymse 

slag var : 

Staten Fylke Kommunar I all 

Handelsmylnor 1 — — 1 

Bygdamvinor . — 2 49 51 

Gardskvernar . . 25 21 25 71 

lhoplagt 26 23 74 123

57 

I tabelluppsetet nedan er det vist korleis eigedomstilhova er ri ein 

skil millom mylnor og kvernar etter tekniske grenselinor : 

Stat, Luting 

fylke, 

kommune 

Sam- Heire Einyrkelag 

"1) skild 

(sameiga) i mann 

Andre I alt 

Rette tal. 

Valsemylnor 

Andre nivInor 

22 47 

20 30 

12 

13 

25 

42 

123 

232 

1 

3 

2:30 

:340 

Mylnor i alt . 42 

77 

25 

07 

355 

4 

570 

1 Kallhvernar 20 9 

1792 

(;roypek vernal. 

30 

318 

A mire kvernar 

5 43 

5111 

2609 

312 

5 

6931 

3057 

365 

41 Kvernar i alt. . 81 42 

2153 

Mylnor og kvernar i alt 123 

119 

00 2220 

8032 

8387 

7 

11 

10350 

1.0920 

Samanlikningstal (O/o). 

0,1 5,2 Valsemylnor 

9,6 20,4 

10,9 

0,9 3,8 Andre mylnor 

5,9 8,8 

12,4 

4,4 Mylnor i alt. .I 7,4 13,5 

11,7 

0,0 Kallkvernar 

0,3 0,1 

25,9 

53,5 

68,2 

02,3 

73,7 

100,0 

100,0 

0,7 100,0 

100,0 

0,2 Groypekvernar 

0,3 Andre kvernar 

2,0 

0,3 

1,0 

0,8 

1,1 10,4 

1,4 11,8 

85,3 

85,1 

100,0 

100,0 

0,1 Kvernar i alt . 

Mylnor og kvernar i alt 

0,4 

1,1 

0,4 

0,0 

20,8 

20,3 

77,5 

70,8 

100,0 

0,1 100,0 

Når ein tek undan at det etter måten er nokre fleire sameigor millom 

kallkvernane og ein hegare prosent kvernar i stats- og kommuneeiga 

millom greypekvernane kan ein sjå at skilnaden miliom dei ymse kvernslag 

- rekna i prosenttal - ikkje er stor. Serskilt stort er samsvaret 

millom groypekvernar og „andre kvernar", som og rimelegt er, med di 

storparten av båe desse kvernslaga vert nytta på same maten, til å groypa 

korn på gardane. Skilnaden er berre den at greypekvernane er til å flytja 

og dei andre fastbygde. 

Men held ein i hop dei ymse slag mylnor og jamferer mylnor med 

kvernar syner det seg at det er stor ulikskap. Tek ein valsemylnor, andre 

mylnor og kvernar i alt i den rekkja som er nemnd her, viser tabellen 

at stat og kommune, lutlag og samyrkelag hev dei hogste eigarprosentar 

millom valsemylnone og prosenttalet fell tolleg jamt ned til kvernane 

som hev dei lægste. Beint imot dette finn vi so millom kvernane den 

hogste prosenten av bruk som hev ein einskildmann til eigar eller er 

sameiga (fleire i hop) og den minste prosenten av slike bruk millom valsemylnone. 

Tabellen segjer soleis på ein annan måte det same som den 

fyrste tabellen vi hadde um dette spursmålet.

I 

••}7,,,,,, • 

58 

Bil. 36. 

Buttekvern molle i Furnes (Hedmark) Einskilcimannseiga. 

Eigedomstilhøva millom bruka i dei ymse landsbolkane er vist her 

nedan : 

Lutlat, , Sam- Fleire 

Landsholkar. fylke )1: 

, a/s yrkelag 1 11, 1) Andre I all 

kommune (samma)1 mann 

Rette tal. 

2 1. Austland et: 35 36 8 160 1163 

1404 

Upplanda . . 21 26 16 119 1026 

1208 

W. Sørlandet 17 20 8 i 281- 1173 2 1504 

1. -V. Vestlandet . 14 16 13 1260 3322 3 I 4628 

V. Trøndelag . 23 18 19 282 1240 2 1584 

VI. Nordlanda . 13 3 2 1_15 463 2 598 

Heile landet. . 123 

Samanlikningstal (°/o). 

119 66 2220 83S7 

11 10926 

0,1 I. Austlandet . . 2,5 2,6 0,6 11,4 82, 3 

100,0 

H. Upplanda 1,7 2,2 1,3 9,9 84,9 

100,0 

Ill. Sørlandet 1,1 1,3 0,5 18,9 78,1 0,1 100,0 

TV. Vestlandet 0,3 0,3 0,3 27,2 71.8 0,1 100,0 

V. Trøndelag . 1,5 1,1 1,2 17,8 78,3 0,1 100,0 

Nordlanda . 2,2 0,5 0,3 19,2 77,5 0,3 100,0 

0,4 Heile landet . 1,1 1,1 0,6 20,3 76,8 

100,0 

Skilnaden er her ikkje so stor som i dei tvo fyrre tabelluppseta. Som 

nemnt framum hev Vestlandet etter måten mange bruk, mest kallkvernar, 

som er sameigor. Serskilt lågt er prosenttalet av slike kvernar på Upplanda. 

Prosenten av bruk med stat, kommune eller lutlag som eigarar 

er hogst på Austlandet og lægst på Vestlandet.

59 

VIII. MyInehus og kvernhus i 1927 29. 

a. Bruk med og utan serskilt hus. 

Næste deilda i tabellane gjeld husa som mylneverka eller kvernane 

er i. Som det er nemnt fyrr i utgreidinga her hev ikkje alle bruk serskilde 

hus til maleverket. Det er ikkje so fåe, mest av kvernane som hev 

hus i lag med sagbruk eller med verkstader av ymse slag og av gardsgreypekvernane 

er jamvel dei aller fleste (91,8 pst.) utan serskilt kvernhus. 

Desse stend jamnast på låven, i vognbud, fjøs, på stabur eller i andre 

jord bruksh us. 

Uppsetet nedanfor viser kva slag hus det er nytta innum dei ulike 

flokkar av mylnor og kvernar. 

Rette tal 

Samanlikningstal (0/o) 

Serskilt 

mylnehus 

eller 

kvernhus 

Ymse 

jordbrukshus 

Sagbruk 

Ikkje serskilt hus 

Verk 

stad, 

fabrikk, 

lager 

I alt 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Sagbruk 

Ikkje serskilt hus 

Verk- Ymse 

stad, jordfabrikk, 

brukslager 

hus 

I alt 

Handelsmylnor . 

Bygdamylnor . 

Gárdskve. rnar 

1 45 

17 

867 92 18 

6922 301 55 

26 

2582 

63 

1003 

9860 

71,4 

86,4 

70,2 

1,6 

9,2 

3,0 

27,0 100,0 

1,8 2,6 100,0 

0,6 26,2 100,0 

394 I alt. . 7834 

90 

2608 

10926 

71,7 

3,6 

0,8 23,9 100,0 

Av desse var: 

Valsemylnor . 

Andre mylnor . 

222 

327 

5 

10 

3 

:3 

230 

340 

96,5 

96,2 

2,2 

2,9 

1,3 

0,9 

100,0 

100,0 


549 

15 

6 

570 

96,3 

2,6 

1,1 

Kallkvernar . 

Groypekvernar . 

Andre kvernar . 

6934 

271 

80 

233 

146 

60 

24 

2493 

115 

6934 100,0 

3057 8,9 

365 I 21,9 

7,6 

40,0 

2,0 

6,6 

81,5 

31,5 

100,0 

100,0 

100,0 

Kvernar i alt 

7285 379 84 

2608 

103561 70,3 

3,7 

0,8 25,2 100,0 

Når ein fer igjenom desse tala lyt ein og hugsa på det som er sagt 

framum urn korleis det er skilt millom dei ymse mylneog kvernslag. 

Som kallkvernar er berre rekna slike kvernar som er i serskilt kvernhus 

der kverna eller kvernane vert drivne med kall. I denne flokken kann 

det soleis ikkje verta tale urn kvernar i sagbruk i verkstad eller i jordbrukshus. 

Fastbygde kvernar som er drivne med kall, og som ikkje 

stend i serskilt hus vert difor rekna til „andre kvernar". Det finst nokre 

slike kvernar. Som tidast er dei i ein krok i saghuset eller i eit tilbygg 

til det.

60 

Ser ein burt frå dette med kallkvernane syner tabellen ovanfor tydeleg 

at det er millom mylnone og helst dei største av dei, valsemylnone, 

at ein finn den hogste prosenten med serskilt mylnehus. Nokon sers 

skilnad millom valsemylnor og andre mylnor er det likevel ikkje, båe hey 

millom 96 og 97 pst. med serskilt hus. Millom 2 og 3 prosent av mylnone 

er i lag med sagbruk og ein prosent på lag i verkstad, fabrikk, 

ljosverk, lager o. dil. Når prosenten med serskilt mylnehus er vorten so 

låg millom handelsmylnone, kjem dette seg av at det i samanlikning med 

heile talet er heller mange handels-groypekvernar og desse stend mestaparten 

i lagerhus og ymse andre forretningsbygnader. 

Dersom ein vil sjå skilnaden millom landsbolkane fær ein desse tala 

Landsholkar. 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Rette 

fa: 

Samanlihningstal (O/o) 

Ikkje serskilt bus Ikkje serskilt bus 

Serskilt 

Verkstad, 

jord- 

1 alt eller Sagstad, 

jord- 

Ymse 

mylne - 

Verk- 

Ymse 

Sagbruk 

fabrikk, bruks- 

hus 

hus 

lager 

kvernbruk 

fabrikk, bruks 

lager 

hus 

I -tlt 

I. A 1141:111det . 271 41 11 1081 1404 19,3 2,9 0,8 77,0 100,0 

11. Upplanda . 477 53 670 1208 39,5 4,4 0,7 55,4 100,0 

III. Sorlandet . 1195 101 9 199 1504 79,5 6,7 0,6 13,2 100,0 

IV. Vestlandet . 4345 59 30 194 462813,9 1,3 0,6 4,2 100,0 

V. Trondelag . 1001 111 28 444 1584 63,3 7,0 1,8 28,0 100,0 

VI. Nordlanda . 545 29 4 20 598 91,2 4,8 0,7 3,3 100,0 

Heile landet 7834 394 90 2608 109261 70,3 3,7 0,8 25,2 100,0 

Det er sermerkte skilnader millom dei ymse landsbolkane, men dette 

heng mest ihop med det som er sagt fyrr urn korleis kallkvernar og 

groypekvernar er spreidde utyver landet. På Rustlandet der det er fåe 

kallkvernar og mange groypekvernar vert prosenten på bruk med serskilt 

kvernhus (og mylnehus) sjelvsagt låg, 19,3 pst. Herifrå stig prosenten til 

93,9 på Vestlandet, der den er hogst av di der finst mest kallkvernar og 

heller lite med greypekvernar. Frå Vestlandet og nordyver fell prosenten 

til 63,2 i Trøndelag men stig å nyo til 91,2 i Nordlanda. 

Bruk med mylna eller kverna i hus til anna verksemd hev då ei 

umsnudd prosentrekkja som serskilt syner seg i rubrikken kvernar innsette 

i „ymse jordbrukshus". 

b. Byggjevyrke. 

Etter det som er vist ovanfor var det i heile landet 7834 mylneeller 

kvernhus med serskilt hus til mylna eller kverna. Av desse var 912 

handelsmylnor eller bygdamylnor, og urn dei er det og sagt ifrå kva slag 

byggjevyrke det er nytta til huset. Nokor slik melding er ikkje komen

61 

urn gardskvernane, men ein kan fulla gå ut frå at flestalle av deim er 

trehus. Men likevel ikkje alle. I sume strok på Vestlandet og Sørlandet 

der det er smått urn trefang, er kvernhusa bygde av gråstein. Millom 

bygdamylnone finst det og eit og anna kvernhus og jamvel kallkvernhus, 

sorn_er bygt av stein eller av både tre og stein. I siste fall er det van- 

Bil. 37. 

Fossil]] Andelsinolle i Ville (Vestfold).. Bygdainylna av tre (frå 1921). 

Retie tal 

Samanlikniligstal (Oh) 

Tre 

Bygg jevyrke 

Både 

tre og 

stein 

Stein 

alt 

bruk 

Byggjevyrke 

Ialt 

Badeb t rik 

Tre tre og Stein 

stein 

landelsmylnor 

Bygdamylnor . 653 

6 

146 

29 

68 

45 

867 

22,2 

75,3 

13,3 

16,8 

64,5 

7,9 

100,0 

100,0 

I alt heile landet. . I 663 

152 

97 

912 

72,7 1 16,7 

10,6 

100,0 

Av desse Va : 

36,1 Valsemylnor 79 64 76 219 

29,2 

Andre in ylnor 218 67 13 298 73,1 22,5 

57,5 I alt mylnor. 297 131 s9 517 25,3 

34,7 

4,4 

17,2 

100,0 

100,0 

100,0 

Kallkvernar 327 



15 

3 

3 

5 

1 

2 

:347 

28 

20 

94,2 

85,7 

75,0 

4,3 

10,7 

15,0 

1,5 

3,6 

10,0 

100,0 

100,0 

1 00,0 

I alt kvernar . I 366 

21 

8 I 395 92,7 5,3 

2,0 

100,0

02 

legast at fyrste høgda er stein, og påbygget ovanfor av tre eller det kann 

og vera at kvernhuset hev eit serskilt tilbygg som er av stein helst då 

til turka. 

I tabellen nedst på sida 61 er sett upp kor mange mylnehus og 

kvernhus det er millom handelsmylnone og bygdamylnone som er 

bygde av tre, av stein eller av både tre og stein. 

Vi ser at handelsmylnone hev mest steinhus og bygdamylnone storsteparten 

trehus, men urn båe gjeld det at dei beste og mest tidhovelege 

bruka helst er bygde av stein og dei mindre og eldre av tre. 

Bil. 38. 

Gjerpen molle, Skien. Bygdamylna av stein (frå 1917). 

I dei ymse landsbolkane var talet på trehus og steinhus : 

Rette tal 

Samanlikningstal ( 0/o) 

Tre 

Byggjevyrke 

Både 


stein 

Stein 

I alt 

bruk 

Tre 

Byggjevyrke 

Både 


stein 

Stein 

I alt 

bruk 

I. Austlandet 

U. Upplanda 

ill. Sorlandet 

IV. 'Vestlandet . 

V. Trondela, 


Heile landet . 

, 

88 36 40 164 53,7 22,0 24,3 100,0 

101 34 23 158 63,9 21,5 14,6 100,0 

73 12 10 95 76,8 12,6 10,6 100,0 

199 23 22 24,4 81,6 9,4 9,0 100,0 

157 41 2 203 77,3 21,7 1,0 100,0 

45 3 - 48 93,7 6,3 - 100,0 

663 152 97 912 72,7 16,7 10,6 100,0 

Med eit lite avvik i Trøndelag stig prosenten av trehus heller jamt 

med kvart ein kjem vest og nordyver rekna frå Austlandet. Og i samsvar 

med dette gjeng prosenttalet med steinhus ned.

03 

Bil. 39. 

11kvern av stein i Aindal på Lista (Vest-Agder). 

c. Hustalet på bruka og hogder på mylneog kvernhusa. 

grunntabellane yver handelsmylnor og bygdamylnor var det teke 

med uppgåvor urn talet på hus som fanst på bruka og urn hogdene på 

mylneeller kvernhusa. Desse tal er ikkje prenta av di ein tykte dei vilde 

taka for mykje plass. Berre i tabellen som gjeld handelsmylnone er det 

sett inn nokre fåe tal som viser heile hustalet og kor mange av husa var 

til mylneog reinskeverket og kor mange til korn og mjellager med di 

det er av serskilt vekt å ha greida på desse tala, når ein skal nytta statistikken. 

Ein tek likevel inn her eit samandrag skrive upp etter dei upphavlege 

tabellane. (Sjå evst på næste sida). 

Tilbygga vert jamnast nytta til turkehus, men det er og nokre som 

hev kontor eller lager i tilbygg til mylnehuset. På kvernbruka er det 

meir sjeldsynt at det er noko tilbygg. Turkone er her helst i serskilde 

hus. Sjølvsagt er det millom mylnone ikkje so fåe bruk der det finst 

meir enn tvo hus som heyrer til mylnehuset, men det er ikkje rekt serskilt 

etter kor mange bruk dette gjeld. Millom kvernbruka er det inkje 

bruk med fleire hus til bruket enn tvo. Heile talet på hus, som hoyrde 

til handelsmylnor — då berre medrekna husa på dei 45 bruk som hadde 

serskilde mylnehus (og kvernhus) — var som ein kann sjå av 4. tabellen 

133. Fkv desse var 59 nytta til male- og reinskeverk og 69 til korn- og 

mjeillager. Dei 5 hus som vantar var kontorbygnader og turkehus.

64 

Hustalet på bruka 

Hogder pã mylneeller kvernhuset 

Eitt 

hus 

Eitt hus 

med 

tilbygg 

Tvo 

hus 

Tvo hus 

og fleire 

med 

tilbygg 

Ei Tvo 

hogd hogder 

Tri 

hogder 

og 

fleire 

I alt 

bruk 

1 landelsm vinor 

Bygdam yfilor 

13 

486 

155 

3 

142 

25 

84 

2 

258 

4 

221 

39 

388 

45 

867 

lhoplagt . . 

499 

159 

145 109 

260 

225 

427 

912 

Av desse var : 

Valsemylnor 

Andre Mylnor 

39 

151 

57 43 80 

77 43 27 

Mylnor i alt. . 190 134 86 107 6 102 409 

6 

9 

93 

210 

199 

219 

298 

517 


rovpekvernar 

Aildre kvert lax 

267 

25 

17 

21 

1 

3 

57 2 

2 

232 

16 

6 

99 16 

12 

12 2 

347 

28 

20 

Kvernar i alt. . 

309 

25 

59 2 

254 1 23 18 395 

Bil. 40. 

Kallkvern (gardskvern) på Dalbakk i Aurskog (Romerike). 

lim hogdene (etasjetal) på sjolve mylneeller kvernhuset er det og 

sagt ifrå i same tabellen ovanfor. Hogdene er ikkje rekna beintfram etter 

det som ein kan sjå utanifrå, men etter som dei vert nytta i maleverksemda. 

Dersom det fanst maleverk eller anna maskineri på eit golv er 

dette rekna som ei hogd jamvel um ein elles kann kalla det kjellar eller

65 

loft. Eit mylnehus på tri hogder vil soleis i denne samanhengen segia 

at det finst noko slag mylneverk på tri golvhegder i huset. 

Tabellen syner klårt at det her er ein stor skilnad millom mylnor og 

kvernar. Av mylnone hev mestaparten 3 hogder eller meir, imillom kver- 

*mom 

Bil. 41. 

Kallkvern (gardskvern) i Samnanger (Hordaland). 

'Ott; 

Bil. 42. 

1

66 

nane hev flestalle berre ei. Det finst mylnor med upp til 7 hogder, men 

største mengda hev 3. Kor mange mylnor det fell på kvar hegd frå 3 

og uppyver er det ikkje røkt serskilt etter anna enn millom dei 17 bredkornmylnone 

som er ferde upp i handelsmylnetabellen. Desse 17 bruk 

hadde i alt 30 hus nytta til male- eller reinskeverk og av deim var : 

3 på 3 hogder 

5 „ 4 

15 „ 5 

5 „ 6 

2 7 

i medeltal 5,0 „ på kvart huset. 

d. Yverbygd grunn. 

Yverbygd grunn (bebygget areal) er gjeve upp for handelsmylnor og 

bygdamylnor. I tabellane er tekne med uppgåvone berre frå bruk med 

serskilde mylnehus eller kvernhus. Dei andre bruka, der mylna eller 

kverna er i hus som og vert nytta til anna verksemd, hev ein tykt det 

var liten mun i å hava med. Dei viser inkje som det ligg lag på når 

det er tale urn storleiken på mylnehusa. I bygdamylnetabellen er sett 

upp berre medeltal yverbygd grunn i rn 2 for kvart mylneeller kvernhus. 

Men i tabellen yver handelsmylnor er og rekna ut den grunnflata som 

alle bruk med serskilde mylneog kvernhus hev isamanlagt. I grunntabellane 

finst likevel dette talet rekna ihop frå bygdamylnone og. Etter 

desse tabellar er det skrive upp her nedan eit hovudsamandrag frå heile 

landet : 

Yverbygd grunn i alt 

Bruk 

Mylnehus 


kvernhus 

m2 

Lagerhus, 

turkehus og 

andre hus 

m2 

Alt i alt 

yverbygd 

m2 

I medeltal 

på kvart 

bruk 

Handelsm ylnor 

Bygdamyinor . 

45 

867 

17 458 32 878 1) 

79 529 16 511 

50 336 1) 

96 040 

1 119 

111 

saman. 

912 

96 987 49 389 

146 376 

160 

Av dette fall : 

Valsemylnor 

Andre mylnor 

219 

298 

50 421 43 168 1) 

34 508 5 374 

93 592') 

39 882 

427 

134 

Myinor i alt. . 

517 

84 932 48 542 

133 474 

258 


roypekvernar . 


347 

28 

20 

9 817 

1 045 

1 193 

832 

15 

10 649 

1 060 

1 193 

31 

38 

60 

Kvernar i ale. . 

395 

12 055 847 

12 902 

33 

1) Av dette var lagerhus 31 sos m 2.

67 

/iv heile den yverbygde grunnflata, som desse 912 handelsmylnone 

og bygdamylnone hev, fell det ikring tridjeparten på handelsmylnone og 

dei andre tvo partane på bygdamylnone. Men talet på handelsmylnor 

som her er komne med, er berre 45 imot 867 bygdamylnor og i medeltal 

på kvart bruket vert det då 1119 rn 2 på handelsmylnone og 111 m 2 

på bygdamylnone. Det syner seg soleis at handelsmylnone hev mykje 

storre byggjeflata enn bygdamylnone. Ikkje so lite av denne yvervekta 

skriv seg frå dei store lagerhusa mange handelsmylnor hev til korn og 

mjøl. I alt fylte lagerhusa deira ut ei grunnflata på mesta 32 mål (31 808 

m 2). Skal ein hava eit mål som viser storleiken på husa millom dei ymse 

slag mylnor og kvernar er det likevel betre å taka grunnflata på sjølve 

mylneeller kvernhuset og det er det som er gjort i bygdamylnetabellen 

der det er rekna ut medeltal yverbygd grunn innanfor alle flokkar bygdamylnone 

er skilde sund i, og likeins innum dei ymse landskap, fylke og 

landsbolkar. Det same er gjort i handelsmylnetabellen og, jamsides med 

uppgavone yver heile grunnflata. Men handelsmylnone er ikkje skilde 

etter landskapa anna enn berre i tvo hopar, ein som gjeld alle bruk på 

Fkustlandet, Upplanda og Sørlandet og ein som tek med alle bruka på 

Vestlandet og i Trøndelag. I Nordlanda finst det inga handelsmylna. 

Eit samandrag av uppgåvone frå heile landet er teke inn nedanfor : 

Mylnehus og kvernhus. 

Yverbygd grunn i medeItal 

Handelsmylnor 

m2 

Bygdamylnor 

m2 

I saman 

111 2 

Valsemylnor 419 

Andre mylnor . 126 

Mylnor i alt. . 412 

187 

116 

142 

230 

116 

164 

Kall.kvernar . 12 

Groypekvernar 75 


Kvernar i alt. . I 54 

Mylnor og kvernar i alt :ISS 

28 

34 

60 

30 

92 

28 

37 

60 

31 

106 

Jamtyver hev handelsmylnone mylnehus og kvernhus som ikkje er 

so lite storre enn dei som bygdamylnone nyttar. Det einaste undantaket 

er kallkvernar. Men her finst det berre ei einskild kvern millom handelsbruka 

og ho kann difor ikkje reknast med. 

Det er millom bygdamylnone ein hev det største tilfanget å gjera 

med og her kann ein fulla segja at tala gjev ei heil og full sermerkjing. 

Dei syner at valsemylnone, som venteleg var, hev dei største husa

68 

og kallkvernane dei minste, og mylnehusa er jamnast ikkje so lite storre 

enn kvernhusa. 

Storleiken på husa er mykje ulik og i dei ymse landsbolkar. Dette 

kann ein sjå av tabelluppsetet her som berre gjeld bygdamylnor: 

1 ivgdoinvinor 

Mylnehus og kvernhus. 

Nrverbygd grunn i medeltal 

Aust- Upp- Sot- - Vest- Tron- Nordlandet 

landa landet landet delag landa 

n-12 m2 m2 m2 t112 

Valsemylnor 

Andre in v 'nor 

Mylnor i alt . . 1 

193 192 145 172 189 173 

124 131 103 83 119 112 

176 148 117 106 121 115 

Kalikvernar 

GroTekvernar . 


Kvernar i alt. . 1 

33 33 36 24 32 21 

35 27 34 37 32 

48 26 77 44 - 

35 33 35 28 32 23 

Mylnor og kvernar i alt . . 

I 

168 129 76 50 66 54 

Den yverbygde grunnflata vert jamt mindre og mindre når ein kjem 

vestyver og nordyver rekna frå Austlandet. Berre Trøndelag gjer eit lite 

avvik dersom ein segjer denne landsbolken ligg millom Vestlandet og 

Nordlanda, men ikkje når ein reknar han liggjande millom Nordlanda og 

Upplanda. 

Det er mylnor og kallkvernar som ein helst kann jamfera frå den 

eine landsbolken til den andre. Serskilt kallkvernane er det ikkje so stor 

skilnad på. Dei største kvernhusa (millom kallkvernane) ser det ut til 

finst på Sørlandet. Men det skriv seg mest frå at Telemark fylke hev 

nokre kallkvernbruk som er uvanleg store og soleis dreg medeltalet i denne 

landsbolken uppyver. 

e. Alderen på husa. 

I dei skjemone korntrygdkasserarane fylde ut i 1927-29 då talet 

vart teke upp på mylnor og kvernar som fanst i landet, var det spurt 

urn alderen på kvernhusa (og mylnehusa), og dersom eigaren ikkje visste 

byggjeåret, skulde han setja upp alderen etter beste skyn. Under den 

etterrokjinga jordstyra sidan greidde med, vart jamvel desse aldersuppgavone 

saumfarne i alle tilfelle der dei frå fyrsten var ugreide eller 

beintfram vanta. No kunde ein tenkja at det vilde vera serskilde vanskar 

med å få greida på alderen på alle desse småhusa utyver landet.

Og 

Men det er likevel ikkje so rådlaust som det ser ut til. I sume bygder 

hev det frå gamalt vore skikk å hogga inn på stokken yver derkarmen 

årstallet då kvernhuset vart bygt. Men urn ikkje dette er gjort, so finst 

det inni mest alle kvernhus skore inn ei mengd med årstal og dei som 

greidde med uppgåvone skulde då, dersom dei ikkje visste det betre, taka 

det talet som var eldst. Det er sjelvsagt ikkje heilt visst at ein på denne 

måten hev fenge dei rette alderstala. Det eldste årstalet som stend kann 

vera frå ei tid etter byggjeåret — og det er fulla det vanlegaste — eller 

det kan og vera at stokken som årstalet stend på, er teken frå eit eldre 

kvernhus som er rive ned. Men likevel lyt ein tru at alderstala i alle 

Bil. 43. 

Bekkimellom !none i Snertingdal (Opland fylke). (Bygdamylna, bygd ikring 1850). 

hove når ein ser dei yver det heile er so nær dei rette som det er råd 

å koma. Den skilnaden som vi kann henda lyt rekna med er helst at 

alderen er vorten eit grand lægre enn den med retten skulde vera. Det 

er nokre mylnor og kvernar som det ikkje hev vore råd å få greida på 

alderen åt. Det kan vera grunn til å tru at dette gjeld mest urn dei 

eldste kvernane. 

Uppgåvor yver alderen er sanka ihop både urn handelsmylnor, bygdamylnor 

og gardskvernar og er tekne inn i tabellane som gjeld desse 

bruka. filderen er rekna til 1. januar 1928.

70 

Tala nedanfor er eit samandrag frå heile landet: 

Alderen på niylnehus og kvernhus (rekna til 1928). 

(Gjeld berre bruk med serskilde mylneeller kvernhus). 

Under 

10 år 

(Bygt 

etter 

1918) 

10-19 

år 

(Bygt 

1909— 

1918) 

20-49 

år 

(Bygt 

1879— 

1908) 

50-99 

år 

(Bygt 

1829— 

1878) 

100-199 

år 

' (Byg) 

1729-- 

1828) 

200 'Al; 

og yver 

det 

(Bygt 

fyre 

1729) 

Alder 

ikkje 

uppgjeven 

mum s _ 

alder 

Ar 

Ilandelsmylnor 1 4 9 12 8 1 -- 1 26 

.Bygdarnylnor 171 226 335 107 22 3 3 28 

(.rardskvernar 459 663 2224 2223 661 107 585 51 

Av dette fall på : 

1 alt. . 644 898 2571 2338 684 110 589 48 

. 

Valsemylnor 41 53 95 29 3 — 1 28 

Andre mylnor . . . . 72 90 124 35 5 — 1 26 

Mylnor i alt. . . 143 143 219 64 8 — 9 27 

Kallkvernar 454 698 2340 2269 676 110 387 51 

GrOypekvernar 43 32 5 2 — — 189 11 

Andre kveiltar . . . . 34 25 7 3 -- 11 12 

Kvernar i alt. . . 531 755 2352 2274 676 110 587 50 

Medelsalderen er komen fram på den måten at alderen på alle husa 

er slegen isaman og summen er so kløyvd etter hustalet. 

Største mengda finst i den flokken der ein hev samla alle hus med 

ein alder frå 20 til 49 år, båe desse tal medrekna. Deretter kjem flokken 

med mylnehus og kvernhus i alderen frå 50 til 99 år. Tek ein serskilt 

gardskvernane, er desse tvo flokkane like store. Miltom handelsmylnone 

er flokken med mylnehus under 10 år den største og imillom bygdamylnone 

er og båe flokkane med alder under 20 år større enn den som 

femner um mylnehus med alder 50 til 99 år. 

Dersom ein ser på den skiljinga som er gjort etter tekniske grunnar 

syner det seg at mylnor og kallkvernar hev største talet i same flokken 

(alder frå 20 til 49 år). Men groypekvernar og „andre kvernar" stend 

flestalle i hus bygde i det siste tiåret (fyre 1928), som det er rimeleg og, 

når ein ansar på at desse kvernane mest er komne i bruk etter krigstida. 

Elles lyt ein hugsa at det er på huset alderen er gjeven upp, ikkje 

sjelve bruket (mylna eller kverna). Det vil jamt vera so at huset er 

eldre enn mylna eller kverna som ho no er. Ein kann best sjå dette på 

valsemylnone der huset i mange fall er eldre enn bruket er som valsemylna. 

I alle valsemylnor med hus eldre enn 50 år er sjølvsagt valsestolane 

sette inn etter at husa var bygde og sameleis er det truleg og med 

mestaparten av dei valsemylnor som hev hus 20 til 49 år gamle. Likeins 

lyt ein tru at groypekvernar og „andre kvernar" i hus som er eldre 

enn 20 år på lag, er sette inn i hus upphavleg bygde til anna verksemd.

71 

Bil. 44. 

Sonstebo wine, Uvdal i Buskerud. (Bygdamylna, 35 Sr garnal på lag). 

Mede/sa/deren på husa som er rekna ut for dei ymse mylneog 

kvernslaga, syner seg å vera lægst millom handelsmylnone, ein mun høgare 

millom bygdamylnone og høgst millom gard:skvernane. Tek ein medelsalderen 

på mylnor og kvernar, skilde etter tekniske linor syner valsemylnone 

seg å vera eit grand eldre enn dei andre mylnone. Dette gjeld 

tala frå heile landet. Granskar ein medeltala som er rekna ut for 

dei ymse landsbolkar syner det seg at aldersrekkja sume stader er snudd 

urn og då helst der det er mange av båe slag mylnor, t.d. på Rustlandet 

der medelsalderen på valsemylnone er 28 og på dei andre mylnor 

33. 

Elles er det sjelvsagt kallkvernane som hev dei eldste hus. Medelsalderen 

er 51 år. Groypekvernar og „andre kvernar hev mest nybygde 

hus jamtyver 10 til 12 år gamle. 

Den skilnaden som er millom alderen på handelsmylnor, bygdamylnor 

og gardskvernar syner seg å råda alljamt og gjeld jamvel når ein 

reknar ut medeltala serskilt på dei ymse mylneog kvernslag innum desse 

hovudflokkane. Ein viser til fyrste tabel på næste sida. 

Der tala stend i klomber gjeld dei berre eit bruk og kann soleis ikkje 

reknast som medelstal. Alderen på valsemylnor og kallkvernar stig jamt 

frå handelsmylneflokken til gardskvernane og det er i reynda sameleis 

med dei „andre mylnone" og. Millom handelsmylnone er det her berre 

eit bruk so dette talet er ikkje å nemna. Når ein kjem til greypekvernane 

ser det ut til at rekkja vert snudd urn. Her hev handelsmylnone 

dei eldste og gardskvernane dei nyaste husa. Millom dei „andre kvernane"

72 

Medelsalder på mylnehus 

og kvernhus 

Handelsmylnor 

år 

Bygdamylnor 

år 


år 

Valsemylnor ....... 

,kndre mylnor . .... 

27 

(45) 

28 

25 

29 

35 

Mylnor i alt. . 

27 

26 

34 

liallkvernar . 



( 3 ) 

17 

33 

12 

12 

52 

10 

12 


12 

31 

51 

Mylnor og kvernar i alt. . 

26 

28 

51 

er alderen på •husa den same både i bygdamylne- og gardskvernflokken. 

Det finst inga slik kvern med serskilt kvernhus millom handelsmylnone. 

Alderen på husa skil seg ikkje so lite frå landsbolk til landsbolk og 

serskilt når det vert tale um kallkvernane (bekkekvernane) jamvel frå 

landskap til landskap. Ein tek inn her uppgåvone um mylnor (valse- 

Alderen pa mylnehus og kvernhus (rekna til 1928) 

Under l0---19 20-49 

10 årar ar 

(Bygt 


(Bygt 

1909— 

(Bygt 

1879-- 

1918) 1918) 1908) 

50 :-99 

'Ar 

(Bygt 

1829— 

1878) 

100--199 

år 

(Bygt 

1729-- 

1828) 

200 ar 


det 

(Bygt 

fyre 

1729) 

Alder 

ikkje 

uppgjeven 

I alt 

Mylnor (berre bygdamylnor) 

. Austlandet • • • • 19 28 79 15 2 — — 143 

•Upplanda 27 39 50 14 3 -- -- 133 

SØrlandet 8 13 13 11 1 — -- 46 

. Vestlandet . . . . . 17 16 21 8 — — — 62 

. Trondelap. 23 24 25 3 -- — 75 

V , Nordlanda 4 7 4 1 — — 16 

Kallkvernar (berre 

gardskvernar) 

I alt . . . 98 127 192 52 6 -- — 475 

Austlandet . . . . 2 t; 27 20 6 — 7 68 

Ti . Upplanda 17 9 55 58 38 3 8 188 

Sørlandet . . . . 80 89 295 386 106 39 86 1081 

. Vestlandet 211 356 1445 1376 381 53 232 4054 

. Trondela (o. 59 90 253 209 73 11 25 720 

V Nordlanda . • . . . . 30 69 127 166 56 1 27 476 

I alt . . . 399 619 2202 2215 660 107 385 6587

73 

mylnor og andre mylnor rekna isaman) skrivne ut or bygdamylnetabellen, 

og urn kallkvernar frå gardskverntabellen, kløyvde upp i aldersflokkar og 

serskilt for kvar landsbolk. 

Tek ein fyrst my/none so syner tabeluppsetet at dei som hev mylnehus 

bygde i tida frå 1879 til 1908 merkar seg ut som den største flokken 

på Austlandet og på Upplanda, og tala vert mindre til båe sidor etter som 

mylnehusa er nyare eller eldre. I dei andre landsbolkane er dette ikkje 

so heilt klårt. Det er der ikkje so stor skilnad i talet millom dei tri fyrste 

flokkane og i Nordlanda er jamvel flokken med mylnehus bygde i tida 

frå 1909 til 1918 den største. Inga mylna hev hus som er meir enn 

200 år gamalt. 

Bil 45. 

Kallkvern (gardskvern) på Vognill i Opdal (Sør-Trøndelag). (Bygd 1794). 

Kjem vi so til gards-ka//kvernane so hev desse det høgste talet i rubrikken 

der kvernhus i alderen 50 til 99 år er forde upp. Men nett etter 

tal kjem dei som er bygde i 1879 til 1908 (20-49 år gamle). Dette 

gjeld landet i det heile, men det er og noko likeins i dei tri landsbolkane 

Upplanda, Sørlandet og Nordlanda. På Austlandet, Vestlandet og i 

Trøndelag finn vi det høgste tal slike kvernar i den flokken som hev 20 

til 49 år gamle kvernhus. Det fanst i 1927-29 i alt 107 gardskvernhus 

og likeins 3 av bygda-kallkvernane som var 200 år eller yver det, alt i 

alt soleis 110 kvernhus bygde fyre året 1729. Ingen andre mylnehus eller 

kvernhus var so gamle. I prosent av kallkvernar i landsbolken hev Sørlandet, 

og serskilt Setesdalen, mest slike ovgamle kvernhus, men høgst i 

talet elles kjem Vestlandet.

74 

Det er relit serskilt etter korleis desse kvernhusa skil seg i aldersflokkar 

når ein gjeng lenger attyver enn det er gjort i tabellverket. 

Ein tek inn her eit uppset yver dette 

I alderen frå 200 til 299 år var 97 kvernhus 

„— 300 „ 399 „ „ 11 

„ — 400 „ 499 „ „ 

500 år 1 

I alt 110 kvernhus 

Flestalle av desse — 88 pst. på lag — var soleis 200 til 300 år 

gamle og 12 pst. yver 300 år. Tvo av dei er gjevne upp å ha ein alder 

.04W* 

ArA,/ 

Bil. 46. 

Kallkvern i Bardu (Troms fylke). (Ikring 50 iir gamal). 

på meir enn 400 år og dei skulde soleis vera bygde i millomalderen. 

Når det er tale urn so gamle hus er det sjelvsagt vandt å segja heilt 

visst kva tid dei kann vera frå. Og serskilt urn kvernhus lyt ein ansa på 

at dei stend uti bekker, og vatnet vil då jamt gjera at stokkane rotnar. 

Det er mest dei nedste umfara det gjeng ut yver og det er vanleg å 

skifta desse ut med kvart. Dersom dette vert gjort i den mun det trengst, 

er det ikkje utruleg at det kann stå nokre slike utgamle bekkekvernar ein 

eller annan stad i landet og dei kann og vera fleire enn tala ovanfor 

syner, av di ein ikkje kjenner alderen på dei kvernhus som det vantar 

svar på dette spursmålet frå. Men likevel er det fulla lite truleg at noko 

kvernhus skulde vera frå tida fyre reformasjonen, endå urn det ikkje er 

heilt utenkjande. Det kann nemnast at det er skrive og spurt serskilt

75 

urn nokre av dei eldste av desse kvernhusa og det er då svara at uppgåvone 

skal vera rette. Av dei 13 kvernhus som er sagt å vera 300 år 

gamle eller meir fanst 6 i Sogn og Fjordane fylke, og millom desse dei 

tvo eldste. 4 i Aust-Agder (Setesdal), 2 i Mere og eit i Rogaland. 

Alderen på husa skifter ikkje so lite frå det eine landskapet til det 

andre, som vi kann sjå av tabellen nedanfor der medelsalderen i dei ymse 

landsbolkane er stelte i saman. Tala gjeld berre bygdamylnor og gardskvernar 


Ar 

Medelsalder pa ruylnehus og kvernhus 


Ar 

Groype- Andre 

kvernar kvernar 

År Ar 

Alle mylnor 

og kvernar 

`Ar 

Bygdamylnor. 

i. Austlandet 

II. Upplanda 

Sorlandet 

TV. Vestlandet 

V. Trøndelag 

VI. Nordlanda 

Heile landet. 

29 57 5 30 

27 40 5 28 

32 42 10 17 36 

23 35 14 14 27 

19 28 11 6 23 

20 23 25 16 22 

20 33 12 12 25 

Gardskvernar. 

T. Austlandet . 44 48 7 9 45 

TT. Upplanda 49 62 10 8 55 

III. Sørlandet — 56 10 18 56 

TV. Vestlandet 25 51 10 16 51 

V. Trondelag 15 47 9 8 45 

VI. Nordlanda . . . . . 34 49 12 10 48 

Heile landet. 34 52 10 12 51 

Av denne samanstellinga kjem det fram at medelsalderen på husa 

både millom bygdamylnor og gardskvernar minkar jamt når ein fer frå 

sør til nord i landet. I tala frå bygdamylnetabellen er dette klårast, men 

vi kann fylgja den same gangen i uppgåvone frå gardskvernane og, dersom 

vi ser berre på rubrikken som viser medelsalderen på alle my/nor 

og kvernar. Sorlandet hev då både millom bygdamylnor og gardskvernar 

dei eldste husa, og Nordlanda hev dei nyaste når ein serskilt tek yversyn 

yver tala i bygdamylnetabellen. Millom gardskvernane viser Austlandet og 

Trendelag dei lægste tal, men Nordlanda kjem ikkje langt etter. Granskar 

vi derimot dei einskilde mylneog kvernslag i tabellen som gjeld 

gardskvernane, vert det meir uvisst urn regelen der er den same. Alderen 

på mylnehus og kallkvernhus er som vi ser ikkje so lite hogare millom 

gardskvernane enn millom bygdamylnone. Greypekvernhusa og hus til 

andre kvernar viser ikkje so stor skilnad. Men den som er, tyder mest 

på at bygdamylnone her hev dei eldste hus og gardskvernane hus som

76 

er nyare. Men elles er talet på hus som det finst aldersuppgavor urn 

frå dei sistnemnde tvo kvernslaga so lite at det er vandt å få fram det 

regelrette. 

Det er urn kallkvernar vi hev det største tilfanget og flestalle aldersuppgåvor, 

og her er det soleis rad til å rekja etter meir grant korleis 

alderen på husa skifter frå strok til strok. Det er eit serdrag som vi stødt 

råkar på, at alderen på kvernhusa vert hegare di lenger upp ein fer i 

dalane. Det kjem seg av at husa held seg betre ved lag i den turre 

lufta inni landet enn i den våte sjelufta, som verkar til at dei rotnar ned 

og soleis lyt uppattnyast oftare. Ein kann få eit mål på denne aldersskilnaden, 

dersom ein reknar ut medelsalderen serskilt for sjobygder, fjordbygder 

og dalbygder. Dette er gjort og, men det er då berre landskapa 

som er nytta i utrekninga, ikkje dei einskilde bygder av di det då vilde 

verta for mykje arbeid. Medelsalderen som ein hev fenge fram på denne 

måten, er for kvernhus i sjobygdene 47 år, fjordbygdene 54 år, dalbygdene 

63 år. 

Talet stig som vi ser jamt med kvart når vi kjem frå sjekanten og 

•pp i dalane. 

IX. Hopelag med andre verksemder i 1927-29. 

Frå handelsmylnone og bygdamylnone er det sanka ihop uppgåvor 

urn hopelaget som dei hev med andre verksemder, urn bruket vart drive 

heilt sjolvstendigt eller urn det var knytt til eller i lag med andre bruk. 

Urn gardskvernane er det ikkje kome inn slike meldingar, men sjølvsagt 

er alle desse knytte ihop med anna verksemd, og mest alle, berre med 

nokre fåe undantak, er å rekna som ein lekk i gardsdrifta. Jamvel av 

bygdamylnone vert dei fleste bruk drivne attåt jordbruk eller, dersom det 

er fleire verksemder knytte i saman med mylna (eller kverna), er jordbruk 

jamnast ei av deim. Nokre av handelsmylnone er og i lag med jordbruk, 

men her hev ikkje dette hopelaget so stort rådvelde. 

Heilt sjolvstendige mylnebruk (eller kvernbruk) utan noko hopehav 

med andre verksemder var på lag 15 pst. av bruka, men det var etter 

måten fleire sjelvstendige millom handelsmylnone (33,3 pst.) enn millom 

bygdamylnone, der prosenten av slike bruk var 13,8. 

I samsvar med dette var prosenten av bruk drivne i hopelag med 

andre verksemder — alle hopelag tekne isaman — lægre millom handelsmylnone 

(66,7 pst.) enn millom bygdamylnone (86,2 pst.). Det storste 

prosenttalet — 54 pst. av alle bruk — fall på hopelag med ei anna 

verksemd og so gjeng tala jamt nedyver med kvart det vert fleire og 

fleire andre verksemder knytte ihop med mylna. Det hogste talet er her

77 

9 andre verksemder. Det er sume store lutlag som hev so mange slag 

ulike verksemder og helst høyrer då mylna til ein av dei eigedomane 

lutlaget hev. Prosenttalet av bruk i lag med jordbruk, som er det vanlegaste 

hopelaget, var 45,0 alle handelsog bygdamylnor slegne ihop. Millom 

bygdamylnone var talet 47,2, men berre 11,1 millom handelsmylnone. 

I lag med bade jordbruk og sagbruk var ikring 18 pst. av alle bruk og 

i lag med sagbruk 12 pst. på lag. 

Hope/ag med andre verksemder. 

Heile landet 

Handels- I Bygdamylnor 

I mylnor 

Samanliklhoplagt 

ningstal 

oh, 

Heilt sjolvstendig verksemd 

Hopelag med 1 anna verksemd . . 

—„— 2 andre verksemder . 

—„— 4 --„— 

—„-- 5 

—„— 6 

• • 

—„— 7 • . 

—„— 8 

9 —„-- 

Av desse var: 

I lag mod jordbruk 

—„— jordbruk og sagbruk 

—„— sagbruk 

I alt. . 

20 138 158 14,8 

27 549 576 64,0 

7 213 220 20,6 

6 81 87 8,2 

1 12 13 1,2 

1 4 5 0,5 

3 3 0,3 

1 1 2 0,2 

- 1 1 0,1 

1 1 0,1 

6:3 1003 1066 100,0 

7 473 480 45,0 

2 189 191 17,9 

127 17 11,9 

Bil. 47. 

V. Eldens Bruk, Svorkmo i Orkland (Sør-Trøndelag). Mylna med sag i same huset.

78 

Ein lyt lesa desse sistnemnde tala soleis at dei berre hev umsyn til 

spursmålet urn hopelag med jordbruk, jordbruk og sagbruk, eller sagbruk. 

Dersom det attåt jordbruket finst handel, kraftverk eller anna verksemd 

er det likevel rekna som hopelag med jordbruk, men er det saman med 

alle desse verksemder sagbruk og, hev ein teke dei som hopelag med 

jordbruk og sagbruk. 

Korleis hopelaga hev seg millom dei ymse slag mylnor og kvernar 

syner uppsetet her: 

Heile landet 

(Handelsmylnor og 

bygdamylnor) 

Heilt 

sjølvstendig 

1 anna 

verk- verksemd 

semd 

Hopelag med 

2 andre 

verksemder 

3 andre Bruk 

verk- i alt 

semder 


Av desse var i lag med 

Jord- 

Jord- bruk Sagbruk 

og sagbruk 

bruk 

.Rette tall: 

Valsemylnor 

Andre mylnor 

71 73 44 39 227 49 39 25 

61 130 78 41 310 87 67 60 

132 Mylnor i alt. • 203 122 80 537 136 106 85 

15 Kallkvernar 

288 39 5 347 292 29 7 


6 56 29 11 102 36 25 14 


5 29 30 16 80 16 31 21 

26 Kvernar 373 i alt . 

98 32 529 344 85 42 

Mylnor og kverner alt i alt 

158 576 220 112 1066 480 191 127 

Samanlikningstal i pst. : 

31,3 Valsemylnor 

32,1 19,4 17,2 100,0 21,6 17,2 11,0 

Andre mylnor 

19,7 42,0 25,1 13,2 100,0 28,1 21,6 19,4 

24,6 37,8 Mylnor i alt. . 22,7 14,9 100,0 25,3 19,7 15,8 

4,3 Kai lkvernar 

83,0 11,2 1,5 100,0 84,2 8,4 2,0 


5,9 54,9 28,4 10,8 100,0 35,3 24,5 13,7 


6,3 36,2 37,5 20,0 100,0 20,0 38,8 26,3 


4,9 70,5 18,5 6,1 100,0 65,0 16,1 8,0 

Mylnor og kvernar alt i alt 

14,8 54,0 20,6 10,6 100,0 45,0 17.9 11,9 

Det er sermerkte skilnader millom dei ulika slag mylnor og kvernar. 

Dersom vi held oss til prosenttala, kann vi sjå klårt at det er mange fleire 

sjølvstendige bruk millom mylnebruka og då serskilt valsemylnone enn 

det er millom kvernane. Mylnebruka hev og tala meir spreidde yver dei 

ymse flokkar med hopelag som her er nemnde. Kvernbruka derimot er 

mest samla urn hopelag med ei eller tvo andre verksemder og millom 

desse andre verksemder hev jordbruk ei stem -re yvervekt enn millom 

mylnebruka. Allermest gjeld dette urn kallkvernane.

79 

Den skilnaden som finst millom landsbolkane på dette umkvervet er 

vist nedan : 

13erre bygdarnylnor 

Heilt 

sjolvstendig 

verksernd 

1 anna 

verksemd 

Hopelag med 

2 andre 

verksemder 

3 andre 

verksemder 


Bruk 

i alt 

Av desse var i lag med 

Jordbruk 

Jordbruk 

og sagbruk 

Sagbruk 

Rette tal : 

I. Austlandet 

II. Upplanda 

Sollandet 


V. 'frondelag 

Nordlanda . . 

37 60 39 12 158 44 37 20 

37 65 35 25 162 50 30 30 

14 66 32 10 122 42 30 27 

25 178 41 12 256 159 27 27 

19 145 50 31 245 144 55 15 

6 35 16 3 60 34 10 8 

lille bygdamylnor. 1 38 549 213 103 I 1003 I 473 189 127 

Samanlikningstal i pst. : 

I. Austlandet . 23,4 38,0 24,7 13,9 100,0 27,9 23,4 12,7 

II. Upplanda . . 22,9 40,1 21,6 15,4 100,0 30,9 18,5 18,5 

Ill. Sorlandet . 11,5 54,1 26,2 8,2 100,0 34,4 24,6 22,1 

IV. Vestlandet 9,8 69,5 16,0 4,7 100,0 62,1 10,5 10,5 

V. Trondelag 7,8 59,2 20,4 12,6 100,0 58,8 22,4 6,1 

VT. Nordlanda 10,0 58,3 26,7 5,0 100,0 56,7 16,7 13,3 

lille bygdamylnor. I 13,8 54,7 21,2 10,3 I 100,0 47,2 18,8 12,7 

Bil. 48. 

Brakadal mylna i Bremnes (Hordaland). (Mylna med ljosverk i tilbygg).

80 

Landsbolkane kan vi her skilja i tvo flokkar likeins som i mange 

andre høve og. I den eine kjem Rustlandet, Upplanda og Sørlandet. 

Likskapen millom desse er serskilt stor når vi reknar med dei prosentvise 

samanlikningstala. I den andre flokken fær vi Vestlandet, Trøndelag og 

Nordlanda som og likjest mykje seg imillom. Dei tri fyrstnemnde landsbolkane 

hev i jamføring med dei tri andre ein hogare prosent med heilt 

sjelvstendige bruk, og færre bruk knytte i hop med andre verksemder, serskilt 

kann vi sjå det rubrikken ei anna verksemd. I samsvar med dette 

er hopelaget med jordbruk innum dei tri sistnemnde landsbolkane (Vestlandet, 

Trøndelag og Nordlanda) meir audsynt enn på Austlandet, Upplanda 

og Sørlandet. 

X. Verdeuppgávor frå 1927-29. 

Um bygdamylnone vart uppgåvor yver verdesummar sende inn frå 

korntrygdkasserarane i 1928 på serskilde skjemor. Det vart her gjeve upp 

kva tid huset er reist (um dei kjende til det) og kva det då kosta, urn 

det var trygda mot brand og kor stor brandtakstsummen var, urn skattetakst 

og salsverde og attåt dette melding urn dei lån som fanst på bruka. 

Korntrygdkasserarane, som mest alle stader var heradskasserar og, gav 

svar på spursmåla etter samråd med mylneeigarane og i samsvar med 

likningslistone. Det kom inn skjemor frå mesta alle bygdamylnor. Berre 

5 bruk finst det ikkje svar frå. Sjelvsagt var ikkje svara på alle skjemor 

heilslege, men dette er det retta på med tilleggsspursmål sidan, og det 

er grunn til å tru at uppgåvone no er vortne so gode som det i det heile 

er råd å få dei. Meldingar urn brandtrygding og um salsverde er det frå 

alle bruk utum dei 5 nemnde som det vantar svar frå. Uppgåvor yver 

låna er det nokre fleire som ikkje hev skrive upp på skjemone. Det 

var elles gjeve den fyresegna at summen for heile bruket skulde setjast 

upp der det var mylnor eller kvernar som vart drivne i hop med andre 

verksemder. Det er sidan prøvd å skilja ut verdesummane serskilt for 

mylna eller kverna, dersom dei andre verksemder som var tekne med, 

hadde største verdet. Dette er lukkast i flestalle fall, då det galdt salsverde 

og brandtakst. Men låna var det vandare å få kløyvde, og uppgåvone 

um dei er difor meir uheile. Serskilt gjeld dette urn kvernane. 

Det er heller ikkje lagt so stor vinn på å få dette greidd ut. 

Brandtrygding: 

Nedanfor stend talet på bruk som er trygda og trygdesummen i 

kronor i alt og i medeltal på kvart bruket. Likeins er sett til talet på 

mylnor og kvernar som ikkje er trygda og prosenten desse er av alle 

bruk. Etter fråsegnene som finst framum er samstundes teke uppatt talet

81 

på brandar millom mylnor og kvernar i tiåret 1919-1929 og brandprosenten 

som der er rekna ut men prosenten her er rekna etter alle handelsmylnor 

og bygdamylnor (kvernane medtekne). Rlt gjeld heile landet. 

Brandtrygding 

Trygda 

bi uk 

Trygdesum 

I medeltal 

på kvart 

I alt bruk som 

er trygda 

Kronor Kronor 

Ikkje trygda 

Bruk Prosent 

av alle 

bruk 

Brandar 

i tida 

1919 — 

1929 

i alt 

Prosent av 

bruka 

brunne upp 

i tida 

1919-1929 

Handelsmylnor • • 56 38 398 010 685 679 7 11,1. 

338 Bygdamylnor . 

660 17 186 852 26 041 

33,9 

I alt. . 716 55 584 862 77 632 345 32,5 


8Valsemylnor . . 217 48 607 592 223 998 

3,6 

Andre mylnor . . . 266 5 865 205 22 050 43 13,9 

51 Mylnor i alt. . 483 54 472 797 112 780 

9,6 

10 

46 

56 

46 

46 

20,2 

4,5 

5,3 

8,5 

8,5 


'GrOypekvernar • • 

Andre kvernar . • • 


122 

57 

54 

431 490 

238 900 

441 675 

3 537 

4 191 

8 179 

225 64,8 

45 44,1 

24 30,8 

233 1 112 065 4 773 294 55,8 10 

3 

3 

4 

0,8 

3,3 

6,5 

1,9 

liv trygdesummen på handelsmylnone fall 2 249 610 kronor på dei 

14 mylnebruk (alle brandtrygda) som dreiv leigemaling attåt handelsmalinga. 

12 av desse var havregrynsmylnor (med trygdesum 1 955100 kronor) 

og 2 maismylnor (trygdesum 294 510 kronor). 

Burtimot tridjeparten av alle bruka er ikkje trygda mot brand. Men 

det er stor skilnad millom dei ulike slag mylnor og kvernar. Rv handelsmylnone 

er det berre 11 pst. som er utrygda, av bygdamylnone noko yver 

tridjeparten. Valsemylnone — og her er alle dei store handelsmylnone 

med — er alle so nær som 8 (3,6 pst.) brandtrygda og reknar ein alle 

my/nor under eitt er det mindre enn 10 pst. av talet som det vantar 

trygd på. 

Mykje større er prosenttalet av bruk som er utrygda millom kvernane. 

Medeltalet er her 55,8 og av kallkvernane er det jamvel ikkje langt ifrå 

tvo parter av tri ( 2/3) som er utan brandtrygd. 

Dersom ein held desse tal i hop med trygdesummen, rekna ut i 

medeltal på kvart bruket som er trygda, syner det seg at prosenten av 

bruk som det ikkje er trygd pa, er lægst millom dei største og mest 

.kostesame bruka og prosenten aukar jamt med kvart bruka vert mindre 

og lite verdefulle. Det er samsvar heilt ut millom desse rekkjone. Og 

89 

rekkjone er so stort at ein helst lyt rekna det logfast. Millom dei mest 

verdefulle mylnone — er som det er nemnt fyrr og — brandfaren størst, men 

av desse er berre ein liten prosent ikkje trygda mot brand. Dei minst 

kostesame bruka — kallkvernane — hev ein hog prosent med bruk som 

ikkje er brandtrygda, men samstundes ein sers lag brandprosent. Heile 

trygdesummen er for dei 716 bruka som er trygda, vel so 551/2 mill. 

kronor. /iv dette fell yver 2/3 på handelsmylnone og ikkje fullt '13 på 

på bygdamylnone. Reknar ein etter dei ymse slag mylnor og kvernar 

syner det seg at valsemylnone tek upp meir enn 86 pst. av heile summen, 

men alle kvernane som i tal er nokre fleire berre 2 pst. 

Bil. 49. 

Tømmerås molle i Grong i Nord-Trøndelag. (Kommune-mylna). 

Tala for landsbolkane er sette upp her. Dei gjeld einast bygdamylnone 

: 

liygdamylnor 

Bruk 

Ikkje trygda 

Prosent 

av alle 

bruk 

Bruk 

Trygda 

Trygdesum 

kronor 

Trygdesum 

Prosent 

I. Austlandet . 

II. Upplanda 

Sørlandet . • • 


V. Trøndelag 

Nordlanda 

Heile landet. . 

11 7,0 

29 18,0 

47 38,5 

129 50,8 

83 31,0 

39 65,0 

338 33,9 

146 7 456 922 43,4 

132 4 280 620 24,9 

75 1 357 720 7,9 

125 1 722 555 10,0 

161 2 088 195 12,2 

21 280 840 1,6 

660 17 186 852 100,0

83 

Prosenten av bruk som ikkje er trygda stig jamt når ein fer igjenom 

tala frå Austlandet og vest- og nordetter. Den største trygdesummen fell 

på Piustlandsbruka som hev yver 43 pst. av heile landssummen, so kjem 

Upplanda med 25 pst. på lag. Dei andre landsbolkane hev mindre prosentar, 

Nordlanda berre 1,6. 

Salsverde og lån : 

På skjemone til bygdamylnone var det spurt både urn salsverdet og 

urn skattetaksten som bruket vart likna etter. Ein kann sjå at desse 

verdetala jamnast fell isaman og i tabellane er difor nytta berre uppgåvone 

urn salsverdet. I nokre einskilde fall då salsverdet ikkje var gjeve 

upp, er skattetakstsummen sett istaden. 

Handelsmylnone var ikkje bedne urn å skriva upp anna verde enn 

skattetaksten. 

I det store og heile skulde då verdeuppgåvone frå desse tvo mylneslaga 

svara godt i hop. 

Lan på bruka finst det som sagt fyrr fråsegner urn frå bygdamylnone, 

men ikkje frå handelsmylnone. Uppgavone er ikkje heilslege og serskilt 

gjeld det urn kvernane. Likevel hev ein grunn til å tru at det allermeste 

er kome med og dei summane som vanter er lite sætande. Det lyt 

leggjast til at ein hev rekna med dei uppgavone der det beintfram er 

sagt ifrå at det ikkje finst lån på bruket. Lånesummen er då skriveri upp 

som 0, men bruket er teke inn i talet på dei som hev gjeve fråsegn. 

Elles er det ymse med uppgåvetalet. Frå valsemylnone er det sendt 

fråsegner urn lån frå alle bruk og uppgåvor vantar berre frå 10 pst. av 

dei andre mylnone og, det er då helst dei minst verdefulle. Det er truleg 

at sume av desse ikkje hev noko lån heller. 

Millom kvernane er tilhovet noko annaleis. Her er talet på dei som 

hev sagt frå urn lån mindre enn på dei det vantar slike fråsegner frå. 

Men vi lyt hugsa på at flestalle av kvernane høyrer til ein gard og heile 

garden med alt som ligg til den, stend sjølvsagt i pant for lånet. Når 

det ikkje er gjeve upp noko urn lån frå mange kvernar — det gjeld mest 

kallkvernane kann da grunnen anten vera den at det i det heile ikkje 

er lån på garden, og på Vestlandet er dette ikkje so uvanleg, eller at 

kvernhuset då taksten vart halden ikkje er sett i noko sers verde. Rile 

Salsverde eller skattetakstverde. 

Bruk 

Skattetakstverde Prosent av 

eller salsverde 

Kronor 

heile verdet 

(0/0) 

1 landelsmylnor 

By gdamy In or 

I alt . . 

63 

998 

1061 

26 574 100 

14 889 655 

64,1 

35,9 

41 463 755 100,0

84 

stader der det finst lån og kverna hev eit verde som det kann reknast 

med, er fulla låna skrivne upp, med di det ikkje er truleg at eigarane 

hev havt serskilt imot å segja frå om desse. 

Handelsmylnone og bygdamylnone hev som vi ser i alt eit salsverde 

på ikring 41 1/2 mill. kronor og av denne summen fell 26 1/2 mill. eller 64 

prosent på handelsmylnone og burtimot 15 mill. (36 pct.) på bygdamylnone. 

By verdesummen på handelsrnylnone kom 1 541 000 kronor på dei 

14 bruka, som samstundes tok imot korn til leigemaling og difor i tida 

1927-29 var godkjende som bygdamylnor og. Dette gjeld 12 havre- og 

Bil. 50. 

Bryne mølle i Time p5 Jæren. Havremylna og bygdamylna. 

(Eigar : Rogaland Felleskjøp) 

rismylnor med verdesum 1 263 000 kronor og 2 maismylnor som hadde 

eit verde på 278 000 kronor. 

Men dette er likevel ikkje heile verdet på alle mylnor og kvernar 

som finst i landet. Gardskvernane er her ikkje komne med. Dersom ein 

skulde freista å rekna ut verdet på desse og, lyt ein ansa på at slike 

kvernar, serskilt når dei er fastbygde, sjeldan kann seljast åleine, men 

berre i hop med garden dei heyrer til. Verdet på kverna vil då jamt 

vera berre ein part av verdet på heile garden. Grgypekvernane som er 

til å flytja kann dei derimot skilja ifrå og selja og desse er det greidare 

å få fram verdet pa. Det er likevel berre etter eit skyn verdesummen 

på gardskvernane kan reknast ut, og det er medelsverdet på bygdamylnone 

av same slaget som er teke til rettleiding. Med utjamna tal kann verdet

85 

på alle gardskvernar (og -mylnor) setjast til 8 i/2 mill. kronor på lag og 

burtimot 50 mill. kronor skulde då vera kapitalverdet av alle mylnor og 

kvernar vi hev her i landet. 

Handelsmylnor 

Som sagt ovanfor kjem mestaparten av verdesummen på handelsmylnone. 

I tabellane er desse mylnor skilde i ymse flokkar etter kornslaga 

som dei mel. Verdesummane som fell på dei ulike slag handelsmylnor 

er skrivne upp her i samandrag : 

landelsmylnor: 

Bruk 

Skattetakstverde 

Kronor 

Prosent av 

heile verdet 

Brodkornmylnor (kveite, rug- og byggmylnor) 

Havre- og rismylnor 

Maismylnor 

17 

17 

29 

23 

2 

1 

067 

049 

458 

100 

000 

000 

86,8 

7,7 

5,5 

Rile handelsmylnor. 

63 

26 574 100 

100,0 


Mylnor . 

Kvernar (berre til maismaling) 

45 

18 

26 

472 100 

102 000 

99,6 

0,4 

Dei store brodkornmylnone — dei som mel kveite, rug og bygg til 

matmjel og som folk jamnast plar meina på når dei talar urn handelsmylnor 

— tek upp åleine burtimot 87 pst. eller meir enn 6/7 av heile 

verdesummen. Verdet, som desse 17 mylnone hev, er gjeve upp til 

23 067 100 kronor i alt. Ikkje langt ifrå 8 pst. av verdesummen fell på 

havre- og rismylnone og millom 5 og 6 pst. på maismylnone. Millom 

maismylnone er det nokre kvernar og, 18 i talet, men dei hev ikkje storre 

verde i saman enn 100 000 kronor på lag, og av heile summen vert dette 

ikkje so mykje som ein halv pst. 

Bygdamylnor 

Um salsverde og lån på bruka, sjå tabellen på næste sida. 

På valsemylnone som er dei mest kostesame bruka med medelsverde 

ikring 48 000 kronor kvar, kjem mesta 3/5 (58,2 pst.) av salsverdet for alle 

bygdamylnor og på dei andre mylnone /3 (33,0 pst.). Her er då ikkje tekne 

med del 14 handelsmylnone som var bygdamylnor attåt. Tala for desse 

(som alle var valsemylnor) er i tabellen sette til etter bygdamylnone. Ein 

tykte det kunde vera ynskjeleg å få dei med av di det finst uppgåvor 

urn låna på desse. 

Kvernane tek upp isaman snaudt 9 prosent av verdesummen. Laegste 

medelsverdet hev kallkvernane med 2 000 kronor på kvart bruket. 

Dette er likevel mykje meir enn ein kann rekna som medeltal på dei

86 

Salsverde 

L å n 

Ileile landet 

Bruk 

Verdesum 

Medelsverde 

for 

kvart bruk 

Kronor Kronor 

Bruk 

Prosent 

av alle 

bruk 

Lånesum 

Kronor 

Prosent 

av salsverdet 

Valsemylnor 

Andre mylnor 

181 

308 

8 661 650 

4 906 700 

47 871 

15 931 

181 

276 

100,0 

89,6 

6 033 670 

3 063 703 

69,6 

62,4 

Mylnor i alt. . 

489 

13 571. 350 

27 753 

457 

93,5 

9 097 373 

67,0 



• 

Andre kvernar • • 

346 

87 

76 

695 280 

178 350 

444 675 

2 009 

2 050 

5 851 

83 

37 

55 

24,0 

42,5 

72,4 

168 525 

85 245 

249 476 

24,2 

47,9 

56,1 


509 

I 318 305 

2 590 

175 

34,4 

503 246 

38,2 

Bygdamylnor alt i alt. 

998 

14 889 655 

14 920 

632 

63,3 

9 600 619 

64,5 

Til dette kan leggjast dei 

liandelsmylnor, som i 

1927-29 var godkjende 

som bygdamylnor (alle 

desse var valsemylnor) . 14 1 541 0001 110 071 10 71,6 1 027 667 

66,7 

vanlege gards-kallkvernane. Det finst millom bygdamylnone ikkje so fåe 

etter måten heller store kallkvernbruk med heilt upp til 7 kvernar i same 

huset og serskilde turkegreidor attåt. Desse dreg sjelvsagt medelsverdet 

uppyver. Men elles er i det heile bygdakallkvernane meir kostesame og 

tidhovelege enn dei vanlege gardskvernane av same slaget. Og det same 

gjeld um groypekvernar og andre kvernar og. 

Den flokken som er kalla „andre kvernar" hev som ein kann sjå 

ikkje so lite høgare medelsverde enn kallkvernar og groypekvernar. Mange 

av dei kvernane som er rekna med her, vil koma langt upp imot mylnor 

(andre mylnor) når ein reknar etter kostnaden og den innreidinga 

dei hev. 

Lånesummen på bygdamylnone er 9,6 mill. kronor. Men då er, 

som det er sagt framum, ikkje alle lån med. Det som vantar hev likevel 

ikkje stort å segja og kann ikkje skipla prosenttala noko sers. /iv 

heile lånesummen tek mylnone 9,1 mill. på lag eller burtimot 95 pst. og 

kvernane vel 5 pst. Um valsemylnone er det gjeve upp at alle (100 pst.) 

hev lån og låna er jamtyver 70 pst. av salsverdet. Lånesummen på desse 

mylnone gjeng upp til meir enn 6 mill. kronor. Handelsmylnone som 

driv leigemaling attåt er ikkje med i dette tal. /iv dei andre mylnone 

hev ikring 90 pst. gjeve upp at dei hev lån og med ein låneprosent på 

62,4 av salsverdet. So gjeng låneprosenten og prosenten av bruk som 

hev lån nedyver med kvart medelsverdet. på bruka vert lægre, heilt ned 

til 24 prosent millom kallkvernane (både låneprosent og prosent av bruk 

med Lån).

87 

Set ein desse prosenttala i hop med dei som fyrr er tekne fram urn 

brandtrygdinga, kann ein sjå grant at alle desse rekkjone gjeng jamsides. 

Dette er elles ikkje noko rart med di ein lyt tru at dei som gjev lån 

jamnast vil setja som vilkor at bruket skal vera brandtrygda. 

Salsverde og lån var i dei ymse landsbolkane : 

Salsverde 

Lån 

Bygdamylnor 

Bruk 

Verdes= 

Kronor 

Medelsverde 

på 

kvart bruk 

Kronor 

Bruk 

Prosent Lånesum Prosent 

av alle av salsbruk 

verdet 

Kronor 

I. Austlandet 

Alvinor . . . 

KA.-ernar . 

147 

10 

6 393 100 

27 200 

43 490 

2 720 

147 

100,0 4 132 929 64,6 

10,0 0 0,0 

I alt . . 

157 

6 420 300 

40 894 

148 

94,3 4 132 929 64,4 

Upplanda 


16ernar 

134 

27 

3 473 200 

78 500 

25 919 

2 907 

134 

7 

100,0 2 682 452 77,2 

25,9 13 100 16,7 

I alt . . 

161 

3 551 700 22 060 

141 87,6 

2 695 552 75,9 

Sørlandet 

Myinor 

Kvernar 

51 

71 

963 400 18 890 

240 400 3 386 

Si 

31 

100,0 

43,7 

778 197 80,9 

96 597 40,2 

I alt. . 

122 

1 203 800 9 867 

82 

67,2 

874 794 

72,7 


1 117 Mylnor 300 65 

1 

17 189 

KN.'ernar 

189 503 155! 2 662 

57 

75 

87,7 

39.7 

564 313 50,5 

240 289 47,8 

1 alt 

254 

1. 620455 1 6 380 

132 

52,0 

804 602 49,7 

V. Trøndelag 

1 416 SIvinor 850 76 

18 643 

KN.-ernar . . 

168 409 950 2 440 

57 

49 

75,0 

29,2 

801 767 56,6 

125 800 36,8 

I alt. . 

244 

1 826 800 

7 487 

106 

43;4 

927 567 50,8 

VI. 

Nordlanda 


Kvernar 

16 

44 

207 500 

59 100 

12 969 

1 343 

11 

12 

68,8 

27,3 

137 715 66,4 

27 460 46,5 

1 alt. . 

60 

266 600 

4 443 

23 

38,3 165 175 61,9 

Ein stor ,_part av verdesummen og likeins av 'Ana fell på Austlandsbruka, 

millom 43 og 44 pst. av landssummen i båe rubrikkar, Upplanda 

hev millom 20 og 30 pst. av landssummen dei andre landsbolkane mindre. 

Medelsverdet er rekna ut for alle mylnor lagde i saman og for alle 

kvernar i hop. Det syner seg at medelsverdet på mylnone er mykje 

høgare på Austlandet enn i nokon av dei andre landsbolkane. Her hev 

vi soleis dei tidhovelegste og mest kostesame bruka. Nærast etter kjem 

Upplanda. På Sørlandet, Vestlandet og i Trøndelag er medelsverdet noko

88 

Bil. 51. 

Thisteds mølle, Hønefoss. (Bygdamylna). 

nær det same, millom 17 000 og 19 000 kronor og i Nordlanda der det 

er lægst, kostar kvar mylna 13 000 kronor på lag. 

Millom kvernane er skilnaden ikkje so stor. Sørlandet hev her dei 

mest verdefulle og medelsverdet vert so mindre di lenger nordyver vi 

kjem. Prosenttalet av bruk med lån ser det ut til er hogst på Austlandet 

og derifrå fell talet jamt i dei andre landsbolkane vest og nordetter i 

12.111S 

Bil. 52. 

Ulsaker molle i Hemsedal. Bygdamylna („Anna kvern“) driven med elektrisk kraft.

89 

den rekkja dei er sette upp i tabellane. I uppsetet ovan er det rekna ut 

at det på kvar bygdamylna kjem ein medels låneprosent på 64,5, når ein 

tek salsverdet til grunnlag. Dette medelstalet er på lag det same som 

bruka på Austlandet hev. På Upplanda er skulda høgare, jamtyver 76 

prosent av verdesummen og likeins på Sørlandet ikring 73 pst. VestIandet 

stend best, med ein lånesurn som er under halvparten av verdesummen 

(49,7 pst.), men jamvel i Trøndelag er låneprosenten mesta like låg 

(50,8 pst.). I Nordlanda er prosenten nær uppåt den same som på Austlandet. 

XI. Drivkraft i 1927-29. 

Etter den stutte historiske utgreidinga som er gjeven framanfor, var 

det upphavleg berre vatn som vart nytta til drivkraft åt dei norske mylnone 

og kvernane. Og noko anna drivkraft var truleg ikkje kjend heller 

her i landet fyre 16-hundradtalet, då det vart gjort ein freistnad med 

vindmylnor. 

Frå 1840-åra på lag og framyver til siste hundradårsskiftet fekk vi 

so nokre eimkraftmylnor, (dampmylnor), men det vart ikkje mange av 

desse. Folk heldt fram med å byggja fossekraft-bruk. 

I dei seinaste 20-30 åra er det likevel vorte ikkje so lite umsnunad 

på dette umkvervet, sidan elektrisiteten og eksplosjonsmotoren kom til. 

Det er fulla endå so at stormengda av bruka vert drivne med vasskraft, 

men denne drivkrafta hev ikkje eit slikt yvertak no lenger at ein kann 

segja ho mesta er einrådig. Serskilt er elektrisiteten komen mykje i bruk 

og i sume landsbolkar råder denne drivkrafta endåtil fleirtalet millom 

mylneog kvernbruka. 

Nokre bruk nyttar fleire slag drivkraft. Det er då anten laga til soleis 

at dei ulike partar av verket i mylna eller kverna vert drivne med kvar 

si serskilde drivkraft eller det kann og vera so at det eine kraftslaget er 

hovuddrivkraft og det andre hjelpekraft når hovudkrafta vert for lita eller 

når det trengst meir kraft enn til vanleg. I dei bruka som nyttar fleire 

slag drivkraft er det elles rekna med at den krafta som driv sjelve maleverket 

er hovuddrivkrafta. Er det fleire slag drivkraft jamvel til maleverket 

hev ein teke vasskrafta, dersom ho finst, som hovuddrivkraft og elles 

elektrisiteten. 

Talet på bruk med ymse slag hovud-drivkraft og med hjelpekraft 

var. (Sjå tabellen næste sida): 

Burtimot 70 pst. av alle bruk hev vasskraft som einaste drivkraft eller 

som hovuddrivkraft. So kjem elektrisitet med 27 pst. og eksplosjonskraft 

med :3 pst. Det er berre 29 bruk i alt (0,3 pct.) som hev anna slag 

drivkraft enn dei som her er nemnde. FiestaIle av desse (20 i det heile)

90 

Rette tal 

l Ian- Bygda- Gards- Alle 

del s- ruyinor kvernar bruk 

tuyInor 

Samanlikningstal (0h) 

Han- Bygda- I Gards- Alle 

delstnylnor 

aylnor kvernar bruk 

Hovuddrivkraft. 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Eksplosjonskraft 

Eimkraft 

Alma 

I alt . . 

- desse hadde ltielpekraft 

23 766 6793 7582 36,5 76,4 

40 210 

22 

5 

2707 2957 

336 358 

15 20 

9 9 

63.5 20,9 

2,2 

0,5 

63 1003 

9860 10926 100,0 100,0 

14 61 22 97 I 22,2 6,1 

68,91 69,4 

27,4 27,0 

3,4 I 3,3 

0,2 I 0,2 

0,1 I 0,1 

100,0 100,0 

0,2 F 0,9 

nyttar eimkraft. Fly dei 9 bruka som då stend att, og som alle er gardskvernar, 

vert 5 drivne med vindhjul og 4 med hestemakt. 

Millom handelsmylnone er talet no storre på dei som hev elektrisitet 

til drivkraft enn på dei som nyttar vasskraft. Bygdamylnone og gardskvernane 

hev derimot halde meir fast på vasskrafta og serskilt gjeld dette 

um bygdamylnone. Men vi lyt då hugsa på at det er ein mykje lægre 

prosent med greypekvernar i bygdamylneflokken enn millom handelsmylnor 

og gardskvernar. 

Bil. 53. 

Eggum molte i Nes (Romerike). 

Som venteleg var syner det seg at handelsmylnone hev det hegste 

prosenttalet av bruk med hjelpekraft (22,2 pst.), gardskvernane det Imgste 

(0,2 pst.). Imillom desse kjem bygdamylnone. I alt var det 97 bruk som 

hadde fleire enn eit slag drivkraft. 94 av desse hadde tvo slag drivkraft 

og 3 (ei handelsmylna og tvo bygdamylnor) tri slag, 2 vatn, elektrisitet

91 

og eimkraft, (1 handelsmylna og 1 bygdamylna), I vatn, elektrisitet og 

eksplosjonskraft (bygdamylna). Hovuddrivkrafta er her sett fyrst. 

Ptv dei 94 som hey tvo slag drivkraft (13 handelsmylnor, 59 bygdarnylnor 

og 22 gardskvernar) hadde mestaparten elektrisk kraft som hjelpekraft 

attåt vasskrafta. Dei hopelaga som fanst var desse : 

Ft. Bruk med vasslaaft til hovuddrivkraft: 

Hjelpekraft : Elektrisitet 62 (10 handelsm., 50 bygdam., 2 gardskv.) 

Eksplosjonskraft 9 (7 bygdam., 2 gardskv.) 

Eimkraft 2 (1 handelsm. og 1 gardskv.) 

lhoplagt 73 

B. Bruk med elektrisitet til hovuddrivkraft : 

Hjelpekraft : Eksplosjonskraft 12 (1 bygdam., 11 gardskv.) 

Eimkraft 5 (1 bygdam., 4 gardskv.) 

Vasskraft 3 (2 handelsm., 1 gardskv.) 

Ihoplagt 20 

C. Bruk med eksplosjonskraft til hovuddrivkraft : 

Hjelpekraft: Vasskraft 1 (gardskvern). 

Reknar vi ut prosenttalet etter den hovuddrivkraft bruka hev, fær vi 

denne rekkja : 

Hovuddrivkraft Hjelpekraft Prosent 

Slag Bruk Bruk 0y0 

Vasskraft . . . 7 582 76 1,0 

Elektrisitet . . . 2 957 20 0,7 

Eksplosjonskraft . 358 1 0,3 

Det er soleis vasskraftbruka som mest treng hjelpekraft og grunnen 

til dette er sjelvsagt at vatnet i turketider kann vera burte eller gjeva 

for lita kraftmengd til full drift. Noko nær det same gjeld fulla elektrisiteten 

og. Den elektrisitetsmengda som er tinga fra verket kann verta 

for snaud til sume tider soleis at dei lyt skeyta pa med anna kraft, og 

da mest eksplosjonskraft. 

Når vasskraft i nokre einstaka fall er sett upp som hjelpekraft lytt ein 

som sagt fyrr og, lesa dette soleis at vasskrafta her er for lita til a driva 

heile mylneverket eller kvernane. Ho vert då nytta til turkone eller reinskeverket. 

På næste sida er det vist kva slag drivkraft dei ymse slag myinor 

og kvernar nyttar. 

Dersom ein jamfører mylnone med kvernane — alle slag av desse 

lagde i hop — er det ikkje so stor skilnad på prosenttala. Det er ein 

lite høgare prosent av bruk drivne med vasskraft millom mylnone enn 

den som kvernane hev, og ein storre prosent med anna drivkraft (enn 

vatn og elektrisitet) millom kvernane enn i mylneflokken, men elles er 

tala ikkje so heilt ulike. Men mykje storre vert ulikskapen når ein gran-

92 

Rette tal 

Samanlikningstal (0/o) 

Heile lændet: 

Vasskraft 

Elektrisitet 

I alt 

Anna 

drivkraft 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Anna 

drivkraft 

I alt 

Valsemylnor 145 83 2 230 63,0 36,1 0,9 100,0 

Andre mylnor 272 66 2 340 80,0 19,4 0,6 100,0 

Mylnebruk i alt. . 417 149 4 570 73,2 26,1 0,7 100,0 

Kallkvernar 6934 - - 6934 100,0 - - 100,0 

Groypekvernar 98 2595 364 3057 3,2 84,9 11,9 100,0 

Andre kvernar 133 213 19 365 36,4 58,4 5,2 100,0 

Kvernbruk i alt. . 7165 2808 383 10356 69,2 27,1 3,7 100,0 

lille bruk. . 7582 2957 387 10926 I 69,4 27,0 3,6 100,0 

skar prosenttala, som gjeld dei serskilde slag av mylnor og av kvernar. 

Kvernane er her mest ulike. 

!iv valsemylnone hev millom 3/5 og 2/3 av bruka vasskraft og noko 

yver Va elektrisk drivkraft. Millom „andre mylnor" er det 4/5 som er 

drivne med vatn og ikkje fullt 1/5 med elektrisitet. Det er soleis dei mest 

tidhøvelege mylnone (valsemylnone) som hev det største talet med bruk 

tilskipa til elektrisk drift. 

Bil, 54. 

Wijolnerod mølle, Idd i Østfold. 

Urn kvernane gjeld mykje det same. Dei gamle gards-kallkvernane 

er sjelvsagt alle vassdrivne. Fly dei moderne greypekvernane er 85 pst. 

på lag ( 6/7) drivne elektrisk og ikring 12 prosent med „anna drivkraft", 

det vil då her segja mesta berre eksplosjonskraft.

93 

Den flokken som er kalla „andre kvernar" stend på ein millomplass 

millom dei tvo nemnde kvernslaga, eller ein kann og segja dei stend imillom 

greypekvernar og „andre mylnor". 

Korleis talet på bruk med hjelpekraft er imillom dei ulike mylneog 

kvern-slaga kann vi sjå her. 

Heile landet : 

Bruk i alt 

Av desse hadde 

hjelpekraft 

Bruk Prosent 

lsem yin or 230 43 18,7 

Andre mylnor 340 27 7,9 

Mylnebruk i alt. . 570 70 12,3 

Kallkvernar 6 934 3 0,0 

Groypekvernar . 3 057 19 0,6 

Andre kvernar 365 5 1,4 

Kvernbruk i alt. . 10 356 27 0,3 

Mlle bruk. . 10 926 97 0,9 

Tala her måtar godt i hop med det som er nemnt framum. Mylnebruka 

og helst då dei største av deim, valsemylnone, er dei som nyttar 

hjelpekraft mest. 

Millom kvernane kan ein sjå den vanlege rekkja. Høgste prosenten 

med hjelpekraft hev „andre kvernar". So kjem greypekvernane og sist 

kallkvernane, som hev berre 3 bruk med hjelpekraft. Av dei 97 bruk 

med hjelpekraft fell 70 på mylnone og 27 på kvernbruka. 

I dei store landsbolkane var talet på bruk med ulike slag drivkraft. 

(Sjå tabellen næste sida). 

Austlandet hev soleis det lægste talet med vasskraft-bruk og det gjeld 

både når ein ser på dei rette tala og samanlikningsprosentane. Mindre 

enn 15 pst. av bruka ,nyttar her vasskraft, og burtimot 78 pst. elektrisk 

kraft. Dette kjem seg fulla mykjegodt av at dei elektriske kraftlinone er 

so utgreina yver denne landsbolken at det er sers lagleg å få leiga kraft 

alle stader. Dessutan er det lite med gards-kallkvernar, men mange fleire 

greypekvernar her enn i nokon av dei andre landsbolkane og som det er 

vist ovanfor er det helst elektrisitet som vert nytta til dette sistnemnde 

kvernslaget. Talet på bruk drivne med eksplosjonskraft er og etter måten 

heller stort på Austlandet, storre enn i nokon av dei andre landsbolkane. 

Gjeng vi so til Sørlandet, Vestlandet og Nordlanda er tala snudde 

heilt um. Her er det vasskrafta som råder grunnen og serskilt gjeld dette 

um Vestlandet der anna drivkraft enn vasskraft vert nytta berre i 6 1/2 

prosent av alle bruka. Vasskrafta tek her upp 93 1/2 pst. på lag. I alt 

var det på Vestlandet 4 322 bruk med vatn til drivkraft og det er mykje

94 

Vass- Elektrikraft 

sitet 

Bruk Bruk 


Bruk 

Anna 

drivkraft 

Bruk 

I alt 

Bruk 

Av desse 

hadde 

hjelpekraft 

Bruk 

Rette tal. 

I. Austlandet 

II. Upplanda 

Sørlandet 


V. Trøndelag . 

VI. Nordlanda 


205 1093 

340 794 

1228 234 

4322 277 

955 527 

532 32 

7582 2957 

99 7 1 404 27 

64 10 1 208 30 

42 ____ 1 504 11 

28 1 4 628 15 

97 5 1 584 13 

28 6 598 1 

358 29 10 926 97 

Samanlikningstal (pst.). 

I. Austlandet 

Ti. Upplanda 

III. Sørlandet 

IV. Vestlandet • • • 

V. Trøndelag 

VI. Nordlanda 

7,1 14,6 77,8 

0,5 100,0 1,9 

28,2 65,7 5,3 0,8 100,0 2,5 

81,6 15,6 2,8 - 100,0 0,7 

93,4 6,0 0,6 0,0 100,0 0,3 

60,3 33,3 6,1 0,3 100,0 0,8 

88,9 5,4 4,7 1,0 100,0 0,2 


69,4 27,0 

3,3 0,3 100,0 0,9 

yver halvparten (57 pst.) av alle vasskraftbruk i landet. Det er sjølvsagt 

alle dei gamle gardskallkvernane som gjer at talet på vassdrivne bruk her 

kjem so hegt upp. I prosent er elles ikkje Nordlanda langt etter, men 

talet på mylneog kvernbruk som finst i denne landsbolken er i det 

heile ikkje stort. Upplanda og Trøndelag stend imillom Austlandet og 

dei andre landsbolkane som er nemnde, Upplanda ser det ut til hev mest 

likskap med Austlandet, men Trøndelag med dei andre. 

Av bruk med hjelpekraft hev Upplanda det største talet og jamvel 

den hegste prosenten og herifrå fell prosenten jamt når ein fer talrekkja 

igjenom nord- eller seretter. Den lægste prosenten hev Nordlanda, der 

det finst berre eitt bruk med fleire slag drivkraft. 

X11. Drivverk i 1927-29. 

Som vi veit er kallkverna det eldste maleverket med mekanisk drivkraft 

vi kjenner her i landet. Drivverket her er kvernkall. 

Då mylna sidan kom inn frå vesterlanda - truleg med kristendomen 

eller kann henda alt i vikingtida - fekk vi eit nytt drivverk - vasshjulet. 

I fyrste helvta av attanhundradtalet vart turbinen funnen upp (Francisturbinen 

er frå 1849). Men det tok tid fyrr denne fekk nokon framgang 

her i landet, og det er i reynda berre i dei siste 50 åra at turbinen 

hev fenge yvertaket og no hev slege mykje ut dei gamle vasshjula. lkkje

95 

lenger attende enn til 1909 var det slik 

vasshjul enn turbinar. No er dette snudd 

turbinar enn vasshjul som vert nytta til 

kornmaling. 

Det er nemnt fyrr, at vi hev havt 

nokre fåe vindmylnor, men desse er for 

lenge sidan komne burt. 

!iv mylnor med eimkraftverk finst 

det att ei og anna. Fiestalle av desse 

er groypekvernar drivne med lokomobil. 

littåt dei drivverka som her er 

nemnde hev vi i dei siste 30-40 åra 

fenge ymse slag motorar til drivverk 

både åt mylnor og kvernar. Desse motorane 

vert drivne anten med elektrisk 

kraft eller med eksplosjonskraft. Serskilt 

hev elektromotorane fenge stort råderom 

og dei trengjer seg meir og meir fram 

med kvart. I tabellane er det teke med 

uppgåvor yver alle dei ulike slag drivverk 

som no vert nytta til mylnone og 

kvernane i landet. Ein skal fyrst gjeva 

ei stutt utgreiding urn kvart slaget og 

vil der setja til nokre serskilde merknader 

urn sume av dei: 

1. Kvernkallen er som nemnt det eldste 

Bil. 56. 

Kvernkall, den nedste luten med spjelda (eller fjørene). 

at mylnone i tal hadde fleire 

heilt urn. Det er mange fleire 

Bil. 55. 

Gamal kvernkall. 

(Frii Borgund i Sogn). 

drivverket vi hev til å driva 

kvernar. Den er i reynda 

ein primitiv turbin med 

loddbein ås (vanleg kalla 

stokk eller kjevle) SOIT1 

exist uppe er fest til yversteinen 

på, kverna og på 

den nedste enden hev påsett 

nokre skovlar (fjerer, 

skjæker eller spjeld) som 

vatnet slær mot og dermed 

driv ikring. Kvernkallen 

er vanleg av tre og 

heilt open (utan band kring 

fjerene). I seinare tid er 

det og laga opne kvernkallar 

med fjerer av jarn 

og nokre fåe endåtil med 

jarn både i stokk og fjerer,

go 

Bil 57. 

Kvernkall med spjeld av jarn. 

(Frå. Volda, Sunnmøre). 

men dei er ikkje mange. Stormengda 

er enno av tre. Det er berre opne 

kallar (av tre eller jarn) som er tekne 

med i tabellane som kvernkall. 

2. Turbinkall. Denne er ei millomform 

millom kvernkall og turbin, som er 

komen til i dei siste 20-30 åra. 

Den opne kvernkallen nytta lite ut vasskrafta. 

Verknaden er truleg jamt berre 

15 hogst 20 pst. Folk hev da prøvd å 

betra dette på den måten at dei sette 

eit band kring fjerane på kvernkallen. 

Sume hev samstundes laga fjerene av 

tunne jarnplåtor i staden for tre. Slike 

kallar nyttar ut krafta mykje betre enn 

den vanlege opne trekallen. Dei vert 

no jamnast kalla for turbinkallar. Elles 

er det fleire ulike tillagingar av desse 

turbinkallane og nokre av dei mest tidhevelege skil seg lite frå 

turbinar. I tabellane er alle kallar med band kring fjerene rekna 

for turbinkall. Turbinkallen er endå so ny at han ikkje hev breidd 

seg yver heile landet. I Nordland — nordanfor Helgeland — og i 

Troms fylke er han ukjend. På Helgeland var det elles i 1927-29 

vart nytta til å driva ei groype- 

berre ein einaste slik kall og han 

kvern. Ein kann difor fulla segja 

at han mesta er ukjend der og. 

Det er fleire av jordstyra i Nordlanda, 

som hev sagt frå urn dette. 

I Trøndelag og sunnanfor er han 

derimot ikkje lite nytta og det ser 

ut som han breider seg meir og 

meir utyver der dei endå held kallkvernane 

uppe. Samstundes gjeng 

den opne trekallen attende som 

drivverk. 

3. Vasshjul. Jamnast vert det rekna 

med tri slag vasshjul, yvervasshjul, 

undervasshjul og brystvasshjul. 

Brystvasshj ula er her slegne ihop 

med undervasshjula, som ein helst 

kann rekna dei som ei grein ay. 

Bil. 58. 

Turbinkall (kvernkall med u kring"). 

Frå Volda, Sunnmøre. 

Vasshjulet som er det upphavlege 

drivverket i dei bruka vi kallar my/nor, hev vassbein ås og krafta 

kann då ikkje gå beint yver på kvernsteinane soleis som ho gjer

97 

når det vert nytta kvernkall eller turbinkall, men lyt skiftast urn 

mest med kamhjul, soleis at ho kann verka på kverna som hev 

loddbein ås i desse mylnor og. 

1 

— 

Bil. 59. 

Yvervasshjull. (Frå den nedlagde Steinbekkmylna i Tune, Ostfold). 

. . . 

Bil. 60. 

Mylna driven med undervasshjul. (Botn molle, Leiranger i Nordland). 

7

98 

4. Turbin. Bile turbinar er rekna isaman. Det er ikkje skilt millom 

sug- og trykkturbinar og ikkje millom dei ulike slag som finst av 

desse. 

Bil. 61. Bil. 62. 

Francisturbin med snyrel (spiral). 

Francisturbin, drivhjul. 

Bil. 63 

Peltontm bin. 

Desse 4 slag drivverk er alle 

til vasskraftdrift. 

Vi kjem so til dei drivverk 

som er til anna drivkraft og 

som iallefall her i landet er 

komne til i dei siste hundrad 

åra, og mestaparten jamvel etter 

siste hundradårskiftet. 

5. Elektromotor. Denne motoren 

hev kome mykje i bruk i dei 

siste 20-30 åra, samstundes 

med at dei elektriske kraftlinone hev breidd seg ut yver bygdene. 

Serskilt mykje vert denne motoren nytta til greypekvernar. Men 

det finst mange i dei andre mylneog kvernbruka og. 

MOM 

Bil. 64. Bil. 65. 

Modern norsk elektromotor. 

Vanleg elektromotor (med reimskiva påsett). 

6. Eksplosjonsmotor. Det er ymse slag av desse motorar og dei vert 

oftast kalla etter brenslet dei nyttar, gasmotorar, bensinmotorar,

99 

petroleumsmotorar, råoljemotorar. 

Det er ikkje gjeve upp at nokor 

kvern eller mylna her i landet 

hev gasmotor, men elles finst alle 

dei andre motorslaga som er 

nemnde. Mestaparten av motorane 

nyttar bensin eller petroleum 

og mange båe desse brenselslaga 

urn einannan. 1kv råoljemotorar 

er talet ikkje stort. 

7. Eimverk. Eimkrafta hev aldri vore 

Bil. 66. 

Eksplosjonsmotor. 

(Frå motorfabrikk i Oslo). 

Bil. 67. 

Lokomobil. 

(Vert laga på ein maskinverkstad i Oslo). 

mykje nytta til norske mylnor 

eller kvernar og som det er vist 

framum er det no berre 20 bruk 

som hev eimkraft åleine eller 

dette kraftslaget til hovuddrift. 

Nokre fåe hev dessutan eimkraftverk 

til hjelp attåt anna 

drivkraft og drivverk. Største talet av eimkraftvesrka er lokomobilar. 

8 og 9. Vindhjul og hestevandring. Nokre fae gardskvernar vert drivne 

med slike drivverk. Til vanleg er dette da same drivverket som dei 

hev til treskeverket på garden. 

I tabellen på næste sida er sett upp talet på drivverk i bruk med 

ulike slag maleverksemd. 

I alt var det 12 165 drivverk eller kraftmaskinor av ymse slag som i 

1927-29 vart nytta til mylneog kverndrift her i landet. 285 av dei fall 

på handelsmylnone, 1 694 på bygdamylnone og 10186 på gardskvernane. 

Medeltalet av drivverk rekna ut på 100 bruk var: 

I handelsmylnor . 452 

I bygda mylnor 169 

I gardskvernar 103 

og i alle bruk hoplagt . . . . 111 

Gjer ein ei slik utrekning for dei ymse slag drivverk der det er hove 

til det, lær ein same rekkjefylgja, jamvel urn ein so kjem til andre tal.

100 

Handelsmylnor 

Bygdamylnor Gardskvernar Alle mylnor og 


Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Drivverk 

Drivverk 

Drivverk 

Drivverk 

Kvernkall . 

Turbinkall 

Vasshjul 

Turbin . 

3 

22 

6 

32 

234 

147 

114 

345 

384 

236 

161 

472 

5751 5 915 

903 917 

186 190 

70 71 

5 986 

1 050 

303 

437 

Vasskraft-verk i alt. . 25 39 766 1253 6795 I 7 093 7 586 

6 300 

1 153 

357 

575 

8 385 

Elektromotor 

Eksplosjonsmotor . . . 

Eimverk (dampmask.) . 

Andre drivverk . 

51 

2 

244 

2 

262 

31 

7 

403 

31 

7 

2710 

349 

20 

9 

2 715 

349 

20 

9 

3 023 

380 

29 

9 

3 362 

380 

29 

9 

Drivverk i alt. . 

63 285 I 1003 1694 

9860 10 186 

10 926 

12 165 

/iv dei ulike slag drivverk hadde kvernkallen det største talet. Mesta 

6 000 bruk (5 986) hadde anten berre kvernkall eller kvernkall i lag med 

anna drivverk med 6 300 kvernkallar i alt. Piv drivverk elles til vasskraft 

kjem turbinkallen nærast etter med 1 153 kallar i 1 050 bruk. Turbin 

hadde 437 bruk med i alt 575 turbinar. 1 turbintalet er ikkje tekne med 

turbinar til å laga elektrisk kraft, som vert nytta til å driva elektromotorar. 

Men sjelvsagt er dd motorane tekne med. Fly vasshjul fanst det 357 i 

303 bruk. Talet på vasshjul i mylnone minkar sneggt frå år til år. 

Mange av vasshjula driv sag attåt mylna eller kverna og det ser ut til at 

vasshjula der held seg eit grand betre ved lag enn i dei bruka der dei 

berre er til mylneeller kverndrift. /iv vasshjula var: 

Yvervasshjul Undervasshjul I alt 

og brystvasshjul 

Handelsmylmor 6 6 

Bygdamyl nor 123 38 161 

Gardskvernar 152 38 190 

Alt i alt 281 76 357 

Ihoplagt var det 7 586 bruk som hadde vasskraft-verk av eit eller 

anna slag. Talet svarar ikkje med summen av dei som hev dei ymse 

slaga, av di ikkje so fåe bruk hev fleire slag drivverk. /iv dei drivverka 

som ikkje er til vasskraft, kjem fyrst elektromotorar — 3 023 bruk med 

3 362 motorar — og dinæst eksplosjonsmotorar, i alt 380 i like mange bruk. 

Inga mylna eller kvern hadde meir en ein eksplosjonsmotor. Eimverk 

(dampmaskinor) hadde 29 bruk med same tal maskinor. Fly andre 

drivverk enn dei som er nemnde her, fanst det 5 vindhjul og 4 hestevandringar. 

Ser vi so etter urn talet på drivverka i bruk med ymse slag maleverksemd, 

syner det seg at handelsmylnone etter måten hev eit uvanleg

101 

hogt tal med elektromotorar, 244 i alt på 51 bruk. Elles nyttar handelsmylnone 

mykje turbinar (22 bruk med i alt 32 turbinar), mest Francisturbinar 

på Austlandet og Peltonturbinar på Vestlandet. Av andre slag 

drivverk hev handelsmylnone ikkje mange. Det finst berre ein kvernkall, 

6 vasshjul og tvo eimverk, dei siste er båe hjelpekraftverk. 

Imillom bygdamylnone . fell største talet drivverk på turbinar, i alt 

472 i 345 bruk. /iv elektromotorar hev bygdamylnone 403 i 262 bruk. 

Kvernkallar fanst det 384 av (i 234 bruk) og av turbinkallar 236 i 147 

bruk. Talet på vasshjul var 161 (114 bruk). 

Gardskvernane hev mest kvernkall til drivverk (5751 bruk med 5 915 

kallar) og turbinkall (917 kallar i 903 bruk). Utum vasskraft-verka råder 

Bil. 68. 

Rogalandskvern med yvervasskjul til turka. 

(M. Svihus's kvern i Høyland) 

elektromotorane (til greypekvernar) største talet med 2 710 bruk og 2 715 

motorar. Av eksplosjonsmotorar var det 349 til like mange bruk (mest 

groypekvernar). Jamvel vasshjul og turbinar som drivverk hadde gardskvernane 

nokre av, i alt 71 turbinar (i 70 bruk) og 190 vasshjul (i 186 

bruk). Dei vasshjula som fanst til gardskvernane er mest til turkone og 

serskilt mange er det av dei i Rogaland, 96 i alt (same tal bruk) og av 

desse 89 i kallkvernar. Det er sermerkt for kallkvernane i Rogaland dette 

at dei attåt kallen som driv kverna, hev eit lite yvervasshjul til rotaren i 

turka som då er ei vanleg plåteturka (rundturka). Slike kallkvernar finn 

ein yver heile Rogaland (mest i Dalane og på Jæren), men lite i dei 

andre strok i landet. 

I dei ymse slag mylnor og kvernar som vi vanleg plar rekna med 

er talet på drivverka:

.--. -4-. 

.1 

•..-. 

ti.) 

> 

> 

.- 

C., 

Go 

>, 

F. 

o 

0 

C40 

..- 

1-4 

7.. CO > 

. 

. 

CZ 

r-, 

CV 

C,7 

102 

CO . 

e- 

C, 

,- in CO ri I, 

..1. 

,.. 

rf Cq CT, 

C2111 

,,r, 

I 

3C.3 

Cl) 

C•1 

CO 

CO CO 

.1 CM 

,--4 

1-1 

CV CO 

•eti C, 

C 

.--i 

C., 0 

(N N. 

00 .1 

4,1 

i t', C 

1-1 I, 

CO M 

c, 

CO 

G,1 

CO 

VI 

Cse 

Et 

CZ 

C1 

r. 

C, CC 

kft 

Cc" 

ID 

.-A4 tr.` C4 t'• 00 0 CO CM C... .....i 

',.., •-- ,,,,, ,-, .,:)1 ,Il o ). ri 

GC 

C.C, CO 

,C '-'. CV CC: 

.. 

Ē 

CO 

ri 

,,,, 

C, C... 010 

,t. 

G, ,C) 

Go ). 

in C,O 

C, 

C, 

1-1 

I, 1`. 

ILt 

C 

Ce: 

,. 

5) 

..- 

Q., 

.'1..:5 

= 

,C 

... 

1-. 

Z1 

oo kr..., 

C, r-i 

4, 1 r. 

co 

,t, 

T-4 

,t, 

kc, 

..tt. 

CM 

CO 

co --44 

r-4 ,t. 

00 `,14 

1--( ,t4 

co co 

C•1 ri 

CV 

4:'- CO 

,--I . 

V 

-,14 gq GN1 1-1 

Cn 

CY: 

+1, CV itt 

CZ 

Ce: 

1-. 

= 

5). 

-,' 

. . Cv c0 .-4 C.,.. ri 

. 

CO ri 

> •-; 

ri CO ,ti 

CO 1-4 

1 

3 - . c L., 

c::, ,,,. 

r - i 

. - .1 

64 r4 

CO 1-, 

,-. 

Çn 

_._ , 

› ... 

, 

i.... 

0 

= 

'-'.›-1., 

CD >" 

.-, 

.=, 

3. 

CCI 

0 

1-1 

. 

a-, 

ri 

CZ 

C- 

C, 

.1 

u.. 

. 

-'14 

ri 

0 

..., 

..... 

CO 

co 

1-1 

ri 

.1 

CM 

kn 

1C., 

.--■ 

4:'- 

I+ T-I 

1-1 

0 

,--1 

kL1 C,1 

r-t oo 

'4. 

CA "ii 

',11 

CO 

CV T-1 

CÐ 0 

co r-■ 

in 

CA 0 

0 1-1 

C\1 

CZ 

CD ! 

i 

I 

N 

rt, 

N 

,...t 

Cf..' 

tr,:, 

c.0 

8 

r 

© 

1,.. 

le: 

u.. 

o :2- ,.... 

•7.: cu 

'-'-, Q > 

E 

Cl) 

co 

ol 

-,•-i 

C 

Go 

Xs 0 0 

4 co 

--,i. Lcs 

v's 

(N 1-4 

-,,i, I 00 

1 ,-1 

1r: 

''CS 

= 

.< 

.7, 

s-. 

CC) 

..., . „t . 1-4 I, in +ti f ,:::, 

CA I CM 

CZ ri C+ ri 

C,I 

CC 

,.... ý ,..x c,., co co 0 ko c, c•I ,41 ‘,4 V 

0 .- 4- 

vs co ,••-■ ‘,1 0 

= (. 9.) 

C•1 ..1 

C.0 

•-•-, 

E 

4:'- 

CA 

..x 

In 

-4.- ,,s 

7.1 ,--1 

> ,.. 

CO 

_ 

cm 

t-- 

,--1 

co 

c. co 

,-.4 .• 4:-I 1 0 

co 

G, 

ce: 

r, ri NI 

. . . . . . - • • • • 

. . . • • - • • • . . 

. . . . . . . . . • 

. . 

• ' • • • • • ,■I 

MI 

• • • . • . . 

. • • 

. . • . 

• 

• . • . • 

. • • . • • • • • • 

••••1 

• • . • • • . . . 

• 

• . . • • • • • • • 

• • . . • • . • • 

• • • • • • • • • 

• 

. 

• • • . . . 

• • • 

• 

• 

,-••■ 

. 7., 

. • . 

.-, • • • 

7: 

••'. 

7.4 

, • 

• 

• 

,—. 

"c7 

,.. .rị —, 

,r1 

:.--, 

,..4 7":" ... .- 

..- .- 

0 - 

F-- • 7.". • ".i." 

,---, —.• i', 

C.; `-' ,7, 1 al --:: . 

›. ;7-4' Ct ■•4". C: :: 

HH 

• • • • t4 • 

•.•.. .-' . IL ,._, 

,•-•.-' 

7••• '.." 

a, 

C , 

,- (:: 

CZ • -- 

c 

, - 

-,--. ,---, 

4- 4. 

...., 

,, 

44-4 

,,, 

'14 ,...., 

ws ri.:„..1 

--.... 

. • 

.,;..• 

ec: 

. .. 

r ...7 

V.••• 

;•-, 

-'-' 

:-. 

■-,, ..., 

,.., 

.....4,

103 

My/nor. Medeltalet på drivverk i kvart bruket er sterst i valsemylnone 

og dinæst i andre mylnor. I det heile hev dei 570 mylnone 1 200 

drivverk i alt. Det vert noko yver 2 drivverk på kvar mylna, mesta 3 på 

valsemylnone og vel so 1 V2 på dei andre. Turbinen er her hovuddrivverket 

når ein reknar etter bruk. 133 valsemylnor og 211 av dei andre 

vert drivne med ihoplagt 482 turbinar. Reknar ein derimot etter drivverk, 

fell det største talet på elektromotorane som det er 536 av i 208 bruk. 

Vasshjul hadde 87 bruk (17 valsemylnor og 70 andre mylnor) med 136 

hjul isaman. Det fanst eit par bruk som hadde valsestolar drivne med kvernkall 

og turbinkall. Slike bruk er som nemnt framanfor rekna til valsemylnor 

og ikkje til kallkvernar. Men elles er mestaparten av kvernkallar og 

turbinkallar i mylnone, berre serskilde drivverk for turkone. Det same 

gjeld urn nokre av vasshjula og, serskilt urn undervasshjula. 

Kjem vi so yver til kvernane, som ialt hadde 10 965 drivverk i 10 356 

bruk, ser vi at kallkvernane attåt dei 7 344 kallane (6 231 kvernkallar og 

1 113 turbinkallar), hadde som drivverk 143 vasshjul og dessutan nokre 

motorar og ein turbin. Rile desse andre drivverka vart nytta til å driva 

kornturkone, og dei er ikkje alle tider i same hus som kverna, men er 

sette inn i serskilde turkehus. 

Groypekvernane er som sagt fyrr mest drivne med motorar, stormengda 

med elektromotorar, men nokre med eksplosjonmotorar og, 48 

vart drivne med turbin og 35 med vasshjul, helst slike som stend i 

sagbrukshus eller i verkstad eller fabrikk, og krafta vert då jamnast ford 

yver til kverna med reimtrekk frå hovudturbinen som er til heile bruket. 

Andre kvernar vert likeins mest drivne med elektromotor, men 

jamvel turbin og vasshjul er ikkje nytta so lite til desse bruka. Mange 

av dei er sette inn i sagbruk eller verkstad og vert drivne som eit sideyrke 

attåt hovudverksemda. 

Dersom vi skil etter landsbolkar fær vi dei tala som er sette upp 

i tabellen på sida 104. 

På Austlandet og på Upplanda tek elektromotoren upp største talet 

og dinæst kjem på Austlandet turbinen (116 bruk med 205 turbinar) og på 

Upplanda kvernkall (199 bruk med 218 kallar). I dei andre landsbolkane 

er det kvernkallen som råder fleirtalet millom dei ymse slag drivverk, 

men i Trøndelag er den elektriske motoren ikkje so langt undan i tal, 

og han stend i alle landsbolkar der han ikkje hev fleirtalet på andreplassen. 

Medeltalet av drivverk rekna ut på 100 bruk er hergst på Austlandet 

med 119 drivverk og fell so med kvart ein fer igjenom landsbolkane 

vest- og nordetter til 104 i Nordlanda. 

Mestaparten av bruka hev soleis berre eit drivverk. Men som nemnt 

framum gjeld dette i røynda berre urn gardskvernane. I bygdamylnone 

og serskilt i handelsmylnone hev kvart bruket oftast fleire drivverk av 

same eller av ulike slag, og i handelsmylnone kann det vera heilt upp 

til 30 og fleire drivverk i same mylna. Det er røkt meir grant etter urn

7-4 

• 

104 

, 0 Co Cl) CI 0 C, C, 

kr, C, ,-C, , ,.. 00 C■11 

,.., rl .,..., 

Co 0 t---s..--, C., C., C, 

C 

.g. ...) n ':', , 4\1 

,...,, C, 0 •14 C Co 

Cl) r-I Co 

Cl) Cl ri Co Co C, C., 

. CI . Co C•11 

$-Ḻ , 

Cl) CCC Cl Cl C, Cl ...,'I 

rl 0 ri Co Cl 

IC., 

C•1 

Co Co Co C, 

Co CI 

- , 

GO C.,1 kr, 

Cl) 

Cl) Cl 

Co C, Csi (77.) 0 Co Cl) Cl In ri 

ri ri Co Cl Co Co Co 0 OC 

Co cv Cl) ,--i 10 

.i.-1 

▪ 

© o 

h tt . 

U■ ri 

..-1 

reti Co t-... C, Co C, Cl ri 

Co Cl) Co 1`... i.". C,1 

/-1 Co , ,t, 

Co 

• , 

Co 

C, Cl ri 

Co Cl 

Co Co --.1 Co Co -1.1 

...15 Cl) I--- Cl) o -.1, 1 

, Co 

^4.Ð 

.44 

CID Co Cl) 

G\1 

-.1.1 .11 1 1 

1 

Cl Co Cl) co 

Co , 

Cl Co 

Co 

.14 

Cit 

Co 

I n Co 

C, ri 

s^,■1 

to' 

Co co Co Cl n crz 

Co Co . C c- 

C-I Cl 

Cej 

C:) 

7-1 

CC 

Co 

tr. Co C) Co Co Co C, 

rizs 

CC 

--,-, z .-,-_: 

• .---•,. 

• .-:". • - 

::: 

':1 .. ..7_, 

ct',...- - CC 

.... 

'14 HH 

CC 

CC 

44 ;•-■ 

C) r--1 

c Cd 

t 

'"Zt 

CC 

CC 

E- • .7.-' ,--, ' 

,-- z., 'Cr.) 

•2;-5 

-C)• .24 7:» '' 

- •-q 

e•-■

105 

dette, og ein tek inn her nokre talrekkjor som syner kor mange bruk 

det er som hev berre eitt eller hev fleire drivverk av same slaget. Det 

er ikkje teke noko med urn dei hopelaga som finst med fleire ulike slag 

drivverk. Det vilde verta for umstendeleg og taka for mykje plass dersom 

ein skulde setja dette upp og. Men ein lyt likevel hugsa på det nar ein 

fer yver tala, av di det vil vera sume bruk som er komne med i fleire 

rekkjor. T. d. kann ei mylna som hev vasshjul til drivverk åt kvernane, 

ha kvernkall til a driva turka eller eit bruk med turbindrift kann ha 

elektromotorar attåt til varadrivverk. 

I rekkjone er alle slag kallar slegne ihop til eitt, bade kvernkallar 

(trekallar) og turbinkallar, og likeins er det gjort med alle slag vasshjul. 

Rndre drivverk enn desse tvo slag og so turbinar og elektromotorar hev 

det ikkje vore turvande a taka med. fix/ eksplosjonsmotorar, eimverk og 

andre er det inkje bruk som hev meir enn eitt drivverk. 

Kvernkallar, turbinkallar og vasshjul. 

Kvernkallar og turbinkallar 

Vasshjul. 

Talet pi drivverk i 

kvart bruket 

Alle bruk 

Berre kallkvernar 

Alle bruk 

Berre mylnor 

Bruk Kallar 

Bruk Kallar 

Bruk Hjul 

Bruk Hjul 

1 drivverk 

2 — n— 

3 

4 

6 —,,— • • • 

7 

6680 

284 

37 

14 

5 

1 

1 

6680 

568 

111 

56 

25 

6 

6604 

277 

35 

12 

4 

1 

1 

6604 

554 

105 

48 

20 

6 

7 

269 269 58 58 

20 40 15 30 

24 24 

6 24 6 24 

I alt . 7022 7453 6934 7344 303 357 87 136 

Ili]. 69. 

Kvern med 7 kallar. (Bylines molle oyland, Rogalmd).

106 

Det finst soleis kallkvernbruk med heilt upp til 7 kallar i same 

bruket, men flesteparten hev sjelvsagt berre ein kall. Det er serskilt 

bygdamylnone og då helst kallkvernane millom desse, som hev bruk 

med fleire kallar. Imillom gardskallkvernane er det meir sjeldsynt at 

noko bruk hev meir enn ein eller i hogda tvo kallar. 

Det hogste talet på vasshjul i same bruket var 4. Det var i alt 

6 bruk, ei handelsmylna og 5 bygdamylnor, som hadde eit slikt tal. Og 

8 bruk hadde kvar 3 hjul. 

Bil 70. 

Mylna driven med yvervasshjul. (Rosendal bygdamylna, Kvinnherad i Hordaland). 

Vi skal so sjå på dei meir tidhovelege drivverka turbinar og elektromotorar. 

(Sjå tabellen næste sida). 

Av turbinar var det 8 i ei mylna og elles var det nokre fåe bruk, 

— alle mylnor — som hadde 4, 5 og 6 turbinar kvar. Men det vanlege 

var her som elles at kvart bruket hadde berre eitt drivverk. Det var likevel 

vel so 20 pct. av alle bruka som hadde meir enn ein turbin, og reknar 

ein berre med mylnone vert det meir enn 25 pct. av alle. Av kvernane 

var det ikkje noko bruk som nytta meir enn ein turbin. 

Elektromotorane hev ei talrekkja som er noko annarleis enn den 

dei andre drivverka syner. Det er her 97 pct. av bruka med berre ein 

motor, eit høgare procenttal med eilt drivverk enn i nokon av dei andre 

rekkjone vi hev sett upp her. Det er sjolvsagt alle gardsgreypekvernane 

som gjer at det fyrste talet haugar seg upp på ein slik måte. Når vi 

kjem til bruka med tvo motorar og uppyver fell tala jamnare og meir

107 

Turbinar og elektromotorar. 

Talet pa drivverk 

i kvart bruket 

Alle bruk 

Bruk 

Turbinar 

Berre mylnor 

Bruk I 

Turbinar 

Turbinar 

Elektromotorar 

Berre bygdamylnor 

Alle bruk 

(og -kvernar) 

Bruk Motorar 

Bruk 

Motorar 

1 drivverk 

2 —”— • • . • 

3 

4 

—u- 

6 

7 — n- 

8 —„— og &ire 

I alt . 

347 347 254 254 

60 120 60 120 

22 66 22 66 

3 12 3 12 

2 10 2 10 

2 12 2 12 

1 8 1 8 

437 575 344 482 

2919 

43 

24 

12 

8 

4 

4 

9 

3023 

2919 

86 

72 

48 

40 

24 

28 

145 

3362 

191 

34 

20 

8 

5 

2 

1 

1 

191 

68 

60 

32 

25 

12 

7 

8 

262 403- 

smått nedetter enn i dei talrekkjone som gjeld vasskraftverka. Dersom 

vi tek ut bygdamylnone serskilt vert rekkja mykje i samsvar med den vi 

hev under turbinar og helst den som der er sett upp um turbintalet i 

mylnone. Elektromotorane kjem elles hegare upp i talet på drivverk i 

kvart bruk, og grunnen til dette er det store tal elektromotorar som finst 

i sume handelsmylnor. Høgmålet var her 32 motorar i same mylna. 

XIII. Hestekrafta i 1927-29. 

Fråsegner um hestekrafttalet er komne inn frå alle handelsmylnor 

og bygdamylnor, men ikkje frå gardskvernane som elles ikkje var spurde 

urn det heller. Tabellane syner den kraftmengda alle drivverka kan gjeva 

frå seg når dei vert nytta fullt ut, og alle drivverk som finst er tekne 

med, jamvel dei som berre er til hjelp dersom hovudverket skulde stana. 

Når det gjeld bygdamylnone gjer det likevel ikkje stor skilnaden 

anten ein tek hjelpeverka med eller ikkje. Hovudtala vert ikkje mykje 

brigda urn ein reknar desse sistnemnde ifrå. 

Noko annarleis er det med handelsmylnone. Sume av dei største 

bruka her hev heller store hjelpeverk som ikkje kann gå på same tida som 

hovudverket. Difor er det i tabellen yver handelsmylnone tvo rubrikkar 

med hestekraft ialt (for alle drivverka). Den eine syner den kraftmengda 

som drivverka kunde gjeva frå seg dersom dei var i full drift alle på ein 

gong. Den andre rubrikken viser kor mykje av krafta kann nyttast 

samstundes. 

Um uppgavone er det elles å segja at fråsegnene um hestekrafta når 

det gjeld turbinar og motorar, er heilslege og ser ut til å vera pålitande. 

Urn vasshjula og kallane er ikkje uppgavone fullt so gode, av di det

108 

vantar melding urn hestekrafttalet frå nokre av eigarane. Sume av desse 

hev og beintfram sagt ifrå at dei ikkje veit kor stor hestekrafta er. 

Det er likevel berre eit fåtal vasshjul det her er tale urn. Ptv kvernkallar 

og turbinkallar vantar meldingar frå nokre fleire, endå urn talet ikkje 

er so serskilt stort her heller. Men det er grunn til å tru at flestalle av 

dei som hev gjeve upp hestekraft på kallar og vasshjul hev teke talet 

mykje på eit skyn, som likevel i det store og heile kann vera noko nær 

rett. Det er elles truleg at hestekrafta, serskilt når det gjeld kallane er 

sett upp på hegmålet etter den kraftmengda dei kann gjeva i flaumtider 

då det er negda med vatn. FiestaIle av kallkvernane er flaumkvernar og 

gjeng heist medan det er flaum i bekkene, men meir sjeldan på andre 

tider. Krafta på dei vasshjula og kallane som det vantar uppgåvor urn, 

er rekna ut etter medeltalet frå dei som hev gjeve fråsegner urn hestekrafttalet, 

og dette er gjort serskilt for kvart landskapet eller sume stader 

for kvart fylket. 

Endå urn det er so at vi ikkje hev uppgåvor yver kraftmengda som 

fell på gardskvernane, so let det seg likevel gjera å rekna ho ut på det 

næraste, og i ein tilleggstabell attarst i tabellverket er det gjort ei slik 

utrekning. Det er då gjenge ut frå medelskrafta på kvart drivverk av 

same slaget i bygdamylnone, og utrekninga er teken serskilt for kvart 

fylket eller — der som talet på bruka er lite — for kvar landsbolken. 

No hev sjelvsagt bygdamylnone jamnast drivverk som både er meir 

tidhevelege og gjev meir kraft enn dei som finst til gardskvernane og 

ein kunde difor ikkje beintfram nytta dei medeltal som stend i uppgåvone 

urn bygdamylnone til utrekninga. Ein laut gjera ein skilnad i tilfanget 

soleis at medeltalet vart rekna etter dei bruk i bygdamylneflokken som 

likjest mest på gardskvernane, slike bruk som i roynda er gardskvernar, 

men er vortne godtekne som bygdamylnor av di dei hev mykje leigemaling. 

På denne måten er hestekrafta rekna ut for kvernkallar, turbinkallar 

og vasshjul, som finst i gardskallkvernane. Og likeins med kallar og 

vasshjul som driv greypekvernar eller „andre kvernar". Medeltalet er her 

og teke ut frå bruk av same slaget i bygdamylnone. 

Hestekrafttalet på turbinar og motorar er derimot rekna ut på eit 

anna vis. 

I skjemone frå gardskvernar med slike drivverk var det mange stader 

sett til kor stor hestekrafta var på motoren eller tubinen, endå urn det 

ikkje var spurt urn det, og desse uppgåvone er då nytta til å taka ut serskilde 

medeltal for kvar landsbolken. Dei medeltala som korn fram på 

denne måten er so gonga ut (multiplisert) med talet på motorar og 

turbinar i same landsbolken. Dette er gjort serskilt for ulike slag bruk. 

Frå del my/none som finst i gardskvernflokken var krafta for det 

meste gjeven upp i skjemone og noko serskilt utrekning var soleis ikkje 

turvande anna enn i einstaka fall og då etter medeltalet der uppgävor 

fanst. Ein lyt tru at hestekrafttalet på denne måten jamvel for gards-

109 

kvernane er vorte so nær det rette som det er råd å få det, og det er 

ikkje rimeleg at uppgåvor frå eigarane — urn dei vart sanka i hop — 

vilde syna nokon sers skilnad. Etter den utrekninga som her er nemnd 

er det teke med i tabellverket ein tilleggstabell yver kraftmengdene til 

gardskvernar i heile landet og i dei ulike landsbolkane, men ikkje upp- 

0k/or serskilt for fylke og landskap. 

Legg vi no i hop all krafta som vert nytta til alle mylneog kvernbruk 

i landet, fær vi dei tala som er sette up i tabellane her nedan. 

Fyrste uppsetet syner kraftmengda som fell på dei ymse slag bruk: 

Ileile landet : 

Handelsmylnor 

Bruk 

Bygdamylnor Gar dskvernar Alle bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Hestekraft 

Hestekraft 

Nestekraft 

Hestekraft 

Valsemylnor 44 15 977 183 12 987 3 105 230 29 069 

Andre mylnor 1 75 309 12 711 30 498 340 13 284 

Mylnor i alt. . 45 16 052 492 25 698 33 603 570 42 35a 

Kalllivernar 1 7 346 4 418 6 587 38 034 6 934 42 459 

Groypekvernar 15 149 87 1 221 2 955 25 301 3 057 26 671 

Andre kvernar . • • • 2 62 78 1 634 285 2 854 365 4 55C 

Kvernar i alt. . . 18 218 511 7 273 9 827 66 189 10 356 73686 

Mylnor og kvernar i alt 63 16 270 1 003 32 971 9 860 66 792 10 926 116 03:l 

Heile hestekrafttalet som kjem frå drivverka i alle mylneog kvernbruk 

i landet når desse gjeng med full drift, er soleis rekna i hop til 

116 033. Fkv dette gjev drivverka i handelsmylnone 16 270, i bygdamylnone 

32 971 og i gardskvernane 66 792. Det er da teke med heile 

krafta som alle drivverk kann yta på hogstemålet. Men som det er 

nemnt fyrr urn handelsmylnone kann ikkje alle drivverka der gå samstundes. 

Det er nokre av dei som berre er til hjelp i tider då det vanlege 

drivverket ikkje kann nyttast. I tabellen yver handelsmylnone (4. tabellen) 

er det vist at heile kraftmengda som handelsmylnone evlar å nytta ut 

på ein gong berre kjem upp 114 847 hk. i alt. Likevel hev ein tykt det 

var rettast å taka med ovanfor heile hogstetalet av di det då vert beste 

samsvaret med talet på drivverka som og er tekne med alle, jamvel dei 

som bruka berre hev til vare. Det som er sagt her gjeld og i nokon 

mun urn bygdamylnone og eit grand urn gardskvernane, men i desse 

tvo sistnemnde flokkane er dei drivverka som det er tale urn so fåe at 

ein ikkje hev meint det er turvande å setja upp nokon serskild rubrikk 

til å syna skilnaden. 

Fly heile kraftmengda 116 033' hk. kjem 14 prosent på handelmylnone, 

28,4 pct. på bygdamylnone og 57,6 pst. på gardskvernane. Dersom ein 

mæler på ein annan måte kann ein segja at kraftmengda til bygda-

110 

mylnone er på lag helvta (49 pst.) av den som fell på gardskvernane 

og handelsmylnone hev likeins ikring halvparten (49 pst) av den krafta 

bygdamylnone nyttar. Reknar ein derimot etter krafttalet på kvart bruket 

vert tilhevet snudd heilt um, men dette kjem vi til sidan. 

Fkv dei ulike slag mylneog kvernbruk tek kallkvernane, som og 

venteleg var, upp største hestekrafttalet med 42 459 hk. i alt. Det er 

serskilt millom gardskvernane at det er eit stort tal kallbruk og med det 

at eit hegt tal hestekraft fell på slike bruk. Burtimot 60 pst. av all 

hestekraft til gardskvernbruka kjem på kallbruk (kvernkall og turbinkall 

lagde i hop) og av landstalet kjem på slike bruk ikring 37 pst. Dinæst 

kjem, rekna med alle bruk, valsemylnone med 29 069 hk. og so greype- 

Bil. 71. 

Mincira bygdarnylna av det vanlege slaget frå dei siste ara. 

(Valosen mølle i Bodin, Nordland). 

kvernane med 26 671 hk. Mylnebruka hev ikkje alle ihop fullt so mykje 

kraft som kallkvernane åleine, 42 353 hk. mot 42 459. Men so er og talet 

på mylnebruk ikkje meir enn 8 pst. på lag av talet på kallkvernbruka. 

Kvernane hev isaman yver 63 pst. av hestekrafta i heile landet og mylnone 

ikkje fullt 37 pst. 

Dette var rekna etter bruk. Reknar ein etter drivverk vert tala som 

vist i tabellen exist på næste sida. 

Som ein kann sjå her er det av dei ulike slag drivverk, dei 3 362 

elektromotorane som gjev største kraftmengda til mylneog kverndrifta 

landet, i alt 39 473 hk. Nærast etter kjem kvernkallane med 34 084, men 

reknar ein kvernkallar og turbinkallar i hop hev desse høgste krafttalet burtimot 

43 000 hk. i saman. Dei 575 turbinane gjev i alt 26 161 hk. og kjem 

soleis på tridjeplassen når det gjeld landstalet. Ser ein serskilt på handelsog 

bygdamylnone, syner det seg at turbinkrafta i båe desse flokkane hev 

fyrsteplassen, og på andre-plassen i båe kjem elektromotorane.

111 

Handelsmylnor Bygdamylnor Gardskvernar 

Alle bruk 

Driv- Heste- Driv- Hesteverk 

kraft verk kraft 

Driv- Hesteverk 

kraft 

Drivverk 

Hestekraft 

Yvervasskjul 

Undervassbini 

Vasshjul i (Ilt 

6 67 123 1795 152 

38 2041 38 

6 67 161 1999 190 

898 281 2760 

174 76 378 

10721 3571 3138 

Kvernkall 

Turbinkall . 

Turbin .. 

1 7 384 2531 5915 

— 236 2169 917 

32 8367 472 16367 71 

39 Vasskraftdrivverk i alt 8441 4253 23000 7093 

31546 6300 

6678 1153 

1427 575 

40723 8385 

34081 

8847 

26161 

72230 

244 23175 Elektromotor 

7079 403 9219 2715 

3362 

Eksplosjonsinotor 

Eimverk . . . 

Andre drivverh . . . . 

31 455 349 

2 750 7 231 20 

9 

2600 380 

275 29 

19 9 

Flit i alt 

285 16270 1694 32971 10186 

66792 12165 

39473 

3055 

1256 

19 

116033 

I dei ulike landsbolkane var talet på hestekraft nytta til mylneog 

kverndrift: 

Handelsmylnor 

HK 

Bygdamylnor 

HK 


HK 

Alle bruk 

HK 

I. Austlandet 

II. Upplanda 

Sørlandet 

IV. Vestlandet . . 

V. Trøndelag 

VI. Nordlanda . . 

• • • 

Heile landet 

4 906 10 181 10 544 25 631 

62 7 342 9 469 16 873 

2 038 3 528 8 357 13 923 

7 600 4 218 24 954 36 772 

1 664 6 633 10 702 18 999 

1 069 2 766 3 835 

16 270 32 971 66 792 116 033 

Når ein reknar med alle bruk, hev Vestlandet hogste krafttalet burtimot 

37 000 hk. Det svarar til 32 pst. av heile kraftmengda. Som det er 

skrive fyrr kjem dette seg av at Vestlandet hev so mange store handelsmylnor 

og attåt dei ei mengd med småe gards-kallkvernar. Den krafta 

som gjeng til bygdamylnone er mykje mindre på Vestlandet enn i dei 

store kornbygdane på Flustlandet, på Upplanda og i Trøndelag, Næst 

etter Vestlandet hev Austlandet største krafta med 22 pst. på lag av heile 

landsmengda. Nordlanda hev minste talet 3 835 hk., vel 3 pct. av det 

heile. 

Det er heller stor skilnad på den kraftmengda som vert nytta av dei 

einskilde bruka, og når ein legg all krafta saman fær ein ikkje noko 

full greida på dette tilhovet. Ein hev difor rekna ut medelkrafta på 

kvart bruket soleis som vist her nedan:

112 

Hestekraft i medeltal på kvart bruket 

Handels- Bygdamylnor 

mylnor 

HK HK 


HK 

Alle bruk 

HK 

363,1 Valsemylnor 

71,0 35,0 126,3 

Andre mylnor 

(75,0) 41,1 16.6 39,1 

356,7 Mylnor i alt I 52,2 18,3 74,3 




17,0) 12,8 5,8 6,1 

9,9 14,0 8,6 8,7 

31,0 20.9 10,0 12,5 

12,1 Kvernar i alt 

14,2 6,7 7,1 


258,3 32,9 6,8 10,6 

Tala som stend i klomber gjeld berre ell' bruk og er ikkje noko 

vanlegt medeltal. 

Som ein kunde venta hev handelsmylnone på jamnen den største 

kraftmengda kvar seg, og gardskvernane den minste. ImiHorn desse kjem 

bygdamylnone. Dette ser ein serskilt klårt i medeltala som er utrekna 

for mylnebruka. Kvernbruka syner ikkje rekkjefylgja so greidt. Her hev 

bygdamylnone hogare tal serskilt for groypekvernar enn handelsmylnone. 

Og slike kvernar er det heller ikkje so heilt fåe av i alle dei tri 

Bil. 72. 

Havremylna (Krossens havremolle) i Sandnes Rogaland.

113 

flokkane. Når det likevel er so at bygdamylnone her viser hogare 

tal, kjem det seg truleg frå at desse handelskvernane jamnast ikkje 

er sjelvstendige bruk, men berre vert nytta til hjelp i handelsverksemder 

ender og då når det kjem kjeparar som vil ha malen mais. Bygdamylnone 

av same slaget er derimot oftast meir fullkomne og ein stor 

slump av dei hev og turkor og andre greidor som ikkje trengst i vanlege 

maiskvernar til handelsmaling. Det er soleis i slike helve heilt ut 

rimeleg at krafta er storre i bygdakvernbruka enn i handelskvernane. 

Elles er rekkjefylgja millom dei ymse slag mylnor og kvernbruk den 

vanlege i alle tri flokkane. Mest kraft gjeng til valsemylnone so kjem 

andre mylnor, „andre kvernar", greypekvernar og lægst nede kallkvernane, 

som hev minste krafta på kvart bruket. I medeltal for alle bruk vert 

hestekrafta 10,6 på kvart, på mylnone 74,3 HK. og på kvernane 7,1. 

Dette var medeltal rekna ut etter bruk. 

Reknar ein ut på ein annan måte, etter drivverk vert medeltala desse: 

Hestekraft i medeltal på kvart drivverk 

Handelsmylnor 

HK 

Bygdamylnor 

HK 


HK 

Alle bruk 

HK 

Yvervasslijul 

Undervasshjul 

11,2 

k. (16,0 j 

14,6 5,8 9,8 

5,4 4,7 5,0 

12,4 Vasshjul i (fit 

11,2 

5,6 8,8 

6,6 Kvernkall 

5,3 5,4 

Turbinkall 

9,2 7,3 7,7 

Turbin 

261,5 34,7 20,1 45,5 

18,4 Vasskraft-verk i alt 216,4 

5,7 8,6 

22,9 Elektromotor 

29,0 

8,5 11,7 

Eksplosjonsmotor 

14,7 7,4 8,0 

Eimverk 

375,0 33,0 13,8 43,3 

Andre drivverk 

2,1 2,1 

Mile drivverk 57,1 

19,5 6,6 9,5 

Det er so d segja heilt undantaksfritt at det einskilde drivverket i 

handelsmylnone jamtyver gjev meir kraft enn i bygdamylnone og i desse 

meir enn i gardskvernane. Det er eit einaste undantak som gjeld vasshjula 

(yvervasshjul), og det kjem seg mest frå det at det i handelsmylnone 

er so fåe vasshjul i det heile, berre 6 i alt, og av desse er tvo serskilt småe 

som helst vert nytta til hjelpekraft. Dreg ein desse tvo ifrå fær ein eit 

medeltal av dei andre på 16 HK, det talet som er sett i klomber under 

det ein hev rekna ut på vanleg måte, og dette umrekna medeltalet vil det 

fulla vera rettast å halda i hop med dei som gjeld yvervasshjula i bygdamylne- 

og gardskvernflokkane. Det vert då fullt samsvar i rekkja her og.

114 

Elles er krafttala jamnare i bygdamylne- og gardskvernflokkane enn 

dei er hjå handelsmylnone. Desse hev fleire slag drivverk som viser 

serskilt liege medeltal, soleis eimverk med 375 HK. og turbinane som 

det jamvel er heller mange av, gjev i medeltal 261,5 HK. Turbinane til 

bygdamylnone hev eit medeltal pa 34,7 HK. og dei som er til gardskvernane 

20,3. Skilnaden er her ikkje liten. 

Det er ikkje berre millom drivverka i handelsmylnor, bygdamylnor 

og gardskvernar at det finst ulikskap nar det gjeld medelskrafta. Innanfor 

kvar av desse flokkane er det skilnad millom medeltala etter som drivverket 

er til ei stor eller lita mylna eller kvern, som og rimeleg er. 

I uppsetet nedanfor er det til dome pa dette rekna ut medeltal pa nokre 

av dei drivverka som finst i bygdarnylnone, der det etter maten er mange 

av dei ymse slaga og uppgavone yver hestekrafta er nokosonær heilslege 

fra alle bruk. I handelsmylnone er tala pa bruk og drivverk av dei 

ulike slag ikkje so store at ein kann få fram gode medeltal og i gardskvernane 

er som fyrr sagt hestekrafta rekna ut etter medeltal. Nok o. 

sers brigde i rekkjefylgja vilde det elles ikkje gjera um ein tok gardskvernane 

med. 

Hestekraft i medeltal på kvart drivverk i ulike slag bruk 

Kvernkall 

HK 

Turbinkall 

HK 

Yvervasshjul 

HK 

Undervasshjul 

HK 

Turbin 

HK 

Elektromotor 

HK 


HK 

Bygdamylnor : 

Valsemylnor . . . . . . 8,6 8,4 16,4 6,3 37,7 29,4 30,0 

Andre mylnor 4,0 10,9 17,6 7,8 33,2 20,8 17,0 

Mylnor i alt. 7,8 10,1 17,3 7,4 35,2 25,7 23,5 

Kallkvernar 6,5 9,1 2,7 2,6 6,0 2,7 - 

GrOypekvernar 8,8 8,0 12,0 8,0 25,3 12,4 10,3 

Andre kvernar . . . . 6,9 (0,5 10,7 13,0 31,0 16,2 11,7 

Kvernar i alt. . . 6,6 9,1 5,9 4,4 28,1 14,0 10,5 

Mlle bruk. . . 6,6 9,2 14,6 5,4 34,7 22,9 14,7 

Tala som ein hev a gjera med er ikkje alle stader so store at grunndraget 

kjem heilt klart fram for alle drivverk. Men i det store og heile er 

lina tydeleg. Dei store bruka, mylnone og serskilt valsemylnone, hev og dei 

drivverka av kvart slag, som gjev mest kraft. Sers tydeleg kann vi sjå dette 

medeltala som gjeld turbinar og motorar. Rekkja er her heilt ut den 

vanlege etter storleiken pa bruka. Det som mest gjer ugreida i rekkjone 

for kallar og vasshjul er at sume av desse drivverka berre er til a driva 

turkor. Dette gjeld alle vasshjul, turbinar og motorar i kallkvernane og 

mange, serskilt av kallar og vasshjul, i andre bruk. Til turkone vert nytta

115 

berre småe drivverk av di dei berre treng lita drivkraft og dersom det er 

ulike prosent-tal med slike turke-drivverk, vert medeltala skipla på ymse 

måtar. 

Det er nokon skilnad i medeltala når ein ser på dei ulike landsbolkane. 

Nedanfor er sett upp medelskrafta på bruka i kvar landsbolken. 

Det er berre bygdamylnor og gardskvernar som er tekne med, ikkje 

handelsmylnone, med di desse er so ujamt spreidde yver landet og 

difor vilde gjera at tala kom i ulag: 

Bygdamylnor 

og gardsk. vernar 

Austlandet 

HK 

Upplanda 

I 1K 

Hestekraft i medeltal pa kvart bruket 

Sot-- 

landet 

HK 

Vest- "Frondelandet 

lag 

HK 

Nordlanda 

HK 

Heile 

landet 

HK 

Valsemylnor 

Andre mylnor • . 

Mylnebruk i alt 

Kall kvernar . 

Groypekveruar . 

Andre kvernar . . . . 

Kvernbruk i alt 

Rile bruk 

76,9 70,6 57,3 41,4 77,3 45,0 70,4 

37,4 42,8 39,7 23,9 48,1 29,3 39,0 

66,0 49,9 45,1 28,1 49,3 30,4 50,1 

8,6 7,0 6,2 5,8 7,7 5,1 6,1 

8,4 9,5 6,8 7,2 9,7 8,2 8,7 

17:2 12,6 13 6 9,9 14,9 8,1 12,4 

8,5 9,2 6,6 6,0 9,0 5,5 7,1 

14,9 13,9 7,9 6,4 11.0 6,4 9,2 

Dei bruka som nyttar mest kraft i medeltal, hev vi på Rustlandet. 

Nett etter "kjem Upplanda og so Trøndelag. Det er desse landsbolkane som 

avlar mest korn og. Nordlanda og Vestlandet hev minste hestekrafta på kvart 

bruket. Elles er rekkjefylgja her den same som vi kjenner fyrr. Gangen 

vert på lag den same om vi reknar ut medelskrafta pa kvart drivverket 

staden for på bruket, soleis som det er gjort her nedanfor : 

Bygdamylnor 

og gardslivernar 

Austlandet 

HI< 

Upplanda 

HK 

Hestekraft i medeltal på kvart drivverk 

Sewlanda 

Vestlandet 

HK 

Trondelag 

HK 

Nordlanda 

HK 

Heile 

landet 

HK 

Yvervassbjul . . 

Undervasshjul . • . . . 

Vasshjul i alt . • • 

Kvernkall 

Turbinkall 

Tarbin . . . 

Elektromoior 

Eksplosjonsmotor . 

Einiverk . . . . 

Andre drivverk 

17,0 16,4 14,5 4,2 15,0 10,0 9,8 

5,0 4,8 6,6 4,8 4,0 4,9 5,0 

15,9 15,7 11,2 4,3 7,4 7,3 8,7 

7,1 6,2 5,7 5,1 6,2 4,9 5,4 

8,6 9,1 8,5 7,2 8,7 8,0 7,7 

32.2 34,2 33,3 24,7 36,3 39,3 32,8 

10,6 17,1 i 8,3 8,1 10,9 10,6 10,4 

8,3 7,9 7,5 7,5 8,3 8,0 8,0 

15,0 14,6 - 10,0 37,8 24,5 18,7 

- 2,3 3,0 1,0 2,0 2,1

116 

Når ein tek undan eimverk og „andre drivverk", som det er fåe av 

og som attåt berre finst i surne av landsbolkane, er tala elles sers jamne 

og gjeng etter den vanlege regelen, med hogste krafttalet på Austlandet, 

Upplanda og Trøndelag, og leegste på Vestlandet og i Nordlanda. 

S. 

Bil. 73. 

kallkvern (gardskvern) i Hegra (Nord-Trøndelag). 

Kvernkallane syner serskilt jamne drag, frå 7,1 hestekraft kvar kallen 

på Austlandet og til 4,9 i Nordlanda. Og same lina lær ein og urn ein 

reknar ut medeltala for fylka. Det kann vera forvitnelegt å sjå dette 

meir klårt og ein hev difor gjort ei uppskrift urn medelskrafta på kvar 

kvernkall i fylka frå Opland til Troms, og med di det vil vera best at tala vert 

so samsvarige som råd er, er medeltal rekna ut berre for kvernkallar i 

kallkvernbruk som er bygdamylnor: 

I Østfold, Akershus, Hedmark og Vestfold er det ihoplagt berre ei 

slik kvern og noko medeltal kann då ikkje reknast ut for desse fylke. 

Hesiekraft i medeltal på kvar kvernkall. 

Opland fylke 8,0 Sogn og Fj. fylke 5,3 

Buskerud 8,3 More 7,4 

Telemark 8,0 Ser-Trøndelag „ 7,9 

flust-Agder 7,0 Nord-Trøndelag „ 7,8 

Vest-Agder 6,2 Nordland 6,9 

Rogaland PI 4,7 Troms 5,6 

Hordaland /1 5,2

117 

Som vi ser hev Buskerud det høgste talet, 8,3 HK. på kvar kvernkallen. 

Derifrå fell krafttalet etter som ein fer ser- og vestetter til Ragaland 

som hev det lægste tal 4,7 HK. Herfrå stia talet å nyo nordetter 

til Sør-Trøndelag med 7,9 HK., og so gjeng det ned att til 5,6 i Troms. 

Um dei serskilt !age tala i Vestlandsfylka Rogaland, Hordaland og Sogn 

og Fjordane er det elles å merkja at dei er vortne eit grand lægre enn 

dei med retten skulde vore, av di det her finst i kallbruka nokre kvernkallar 

som berre er til å driva turkor og desse er småe og gjev etter 

måten mindre kraft kvar seg enn dei vanlege kallane til kverndrift, men 

nokon sers stor skilnad gjer dette likevel ikkje. Elles viser ein til det 

som er nemt fyrr urn at hestekrafta på kvernkallar (og turbinkallar) 

truleg er sett upp etter den høgste kraftmengda dei kann gjeva 

flaumtider då det er nogda med vatn. Men det gjeld sjølvsagt urn 

alle landsbolkar og landskap og skiplar ikkje den rekkjefylgja, som 

stend ovan. 

Det er ein heller stor skilnad på hestekraftmengda, som vert nytta 

til kvart bruket og likeins den som 

kjem på kvart drivverket etter som 

bruket hev berre eit eller hev fleire 

drivverk. Dette er vist i tabellane 

som her fylgjer. 

Fyrste tabelluppskrifta gjeld 

kallkvernane. Tala her er noko 

skipla på grunn av ulikskapen 

millom landsbolkane med di det 

er serskilt mange bruk med meir 

enn ein kall i dei fylka som hev 

hoge krafttal på kvar kallen t. d. 

Telemark og Ser-Trøndelag. Ein 

hev prøvd å gjera tilfanget meir 

samsvarande på den måten at 

ein berre tek med uppgåvone 

fra dei 5 fylka Vest-Agder, Rogaland, 

Hordaland, Sogn og Fjordane 

og More, som i mangt 

hev stor likskap, og medeltal 

er so rekna ut frå desse upp- 

0x/or. Det kjem likevel med 

meir enn halvparten (nærast 60 

Bil. 74. 

Kallkvern (gardskvern) i Nordvik Uppistua, 

Stangvik i More. 

pst.) av dei kallkvernbruka som finst millom bygdamylnone. 

Den skilnaden som tabellen viser kjem seg truleg av at det vert 

større prosental turkekallar, di meir talet på kallane i bruket aukar. Den 

lægre medelskrafta kann og skriva seg fra at kvernane, eller sume

118 

av deim (t. d. grynkvernane) når det er fleire, jamt er mindre og tek 

mindre kraft i medeltal kvar seg. 

Kvernkall og turbinkal 

1;ygdainylnor 

Bruk 

Alle bruk 

Hestekraft 

Hestekraft 

Bruk 

Medtekne berre bruka i Vest-Agder, 

Rogaland, Hordaland, Sogn og 

Fjordane, More 

Medeltal hestekraft på 

Kvart bruk 

Kvar kall 

Kallkvemar : 

1 kall . 

2 kallar 

3 

17 

4 

5 og fleire 

189 1436 125 952 

111 1614 67 916 

30 734 10 204 

10 322 4 89 

6 195 4 120 

346 I alt . . 

4301 2 10 22S1 

7,6 7,6 

13,7 6,8 

20,4 6,8 

22,3 5,6 

30,0 5,2 

10,9 7,0 

Dei tvo fyrste rubrikkane gjeld alle kallkvernbruk som finst millom 

bygdamylnone, og dei 4 siste tek med berre kallbruka i dei 5 fylka som 

er serskilt nemnde. Medeltala som soleis er rekna ut fra bruka i desse 

5 fylka gjev som vi kan sjå sers jamne tal. Medelskrafta i kvart bruket 

aukar utan noko avvik frå 7,6 hk. i bruk med ein kall til 30,0 hk. i 

i bruk med 5 kallar og fleire, men samstundes fell medelskrafta pa kvar 

kall fra 7,6 hk. i den fyrstnemnde flokken (med ein kall) til 5,2 hk. der 

det er 5 kallar eller fleire i bruket. 

Kjem vi so til vasshjula er gangen den same soleis som vist her: 

Vasshjul. 

Bygdamyinor 

Bruk 


Hestekraft 

Medeltal med hestekraft 

på 

Kvart bruk 

Kvart hjul 

1 

2 „ 

4 „ 

Mylnor. 

38 700 

12 413 

8 289 

5 310 

18,4 18,4 

34,4 17,2 

36,1 12,0 

62,0 15,5 

I alt • . 

63 1 712 

27,2 16,2 

Nar vi gjeng nedetter talrekkja der medelskrafta på kvart hjul er sett 

upp, finn vi eit avvik ved trihjulsbruka. Dette skriv seg mest frå at

11g 

uppgåvetalet her er heller lite. Elles syner medeltalrekkjone jamn auking 

hestekraft på bruka og samstundes nedgang i krafttalet på kvart hjul. 

tok",teok 

Bil. 75. 

Slåstad 'none i Sor-Odal (Hedmark). 

So tek vi til sist turbinar og elektromotorar, dei mest tidhøvelege 

drivverka vi no hev i mylneog kvernbruka våre. Berre my/none er 

tekne med : 

Turbinar og elektromotorar. 

Turbinar 

Elektromotorar 

ygdain yln or 


Medeltal 

hestekraft på 


Medeltal 

hestekraft på 

Bruk 

Heste- Kvart 

kraft bruk 

Kvar 

turbin 

Bruk 

Heste- ' Kvart Kvar 

kratt bruk motor 


1 dri vverk elek - 

230 from otor) 

9 859 42,9 42.9 105 3 549 33,8 33,8 

9 

y, 

3 

11 

4 

11 

5 

11 

„ og fleire 

11 

I alt 

57 3 697 64,9 32,4 30 1 493 49,8 24,9 

18 1 306 72,6 24,2 19 1 114 58,6 19.5 

3 165 55,0 13,8 8 850 106.3 26,6 

2 162 81,0 16,2 5 423 84,6 16,9 

2 1 30 90,0 15,0 9' 189 94,5 15,8 

1 99 99,0 12,4 2 244 122.0 16,3 

313 1548S 49,4 35,2 171 7$62 46,0 95,7

120 

Ein tarv ikkje akta på dei tvo - tri uregelrettone som finst, og lina er 

er då i båe flokkane, både dei med turbin til drivverk og dei som hev elektromotor, 

heilt ut klår og i samsvar med det vi såg fyrr i tabellane urn kallar 

vasshjul. I turbinflokken aukar medelskrafta i kvart bruk frå 42,9 der og 

det finst ein turbin til 99 når turbintalet veks til 8 (7 og fleire), og samstundes 

fell krafta på kvar turbinen frå 42,9 til 12,4 hk. Likeins med 

elektromotorane. Her gjeng hestekrafttalet upp frå 33,8 i bruka med 

ein motor til i medeltal 122 i bruka med 7 og 8 motorar, og krafta 

på kvar motor minkar på same vis frå 33,8 (bruk med ein motor) til 

16,3 der motortalet er hogst.

Tabellar.

122 

1. tabellen. Mylnor og kver- 

(I //miyaronr / .1.(1 1919 rrri. iqje tebic mcd groypc- 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 

My!nor og kvernar i 1919 

Mylnor og kver- 

Av desse var 

Av 

Handelsmylnor 

Bygdamy 

'nor 

I alt 


Kali - 


(bekkekvernar) 


Handelsmylnor 

Bygda- Gardsm 

ylnor kvernar, I alt 


Heile landet . 

Landsbolkar. 

I. Austlandet . . 

II. Upplanda . . 

Sørlandet . 

IV. Vestlandet . . 

V. Trøndelag . . 


36 

1025 7950 

10 179 83 

1 175 241 

3 148 1286 

19 263 4860 

3 208 926 

52 554 

9011 

2721 

417 

1437 

51421 

11371 

606. 

569 

176 

158 

64 

84 

68 

19 

8210 63 

86 14 

243 2 

1330 7 

4989 34 

1003 6 

559 

1003 

158 1232 

162 1044 

122 1375 

256 4338 

245 1333 

60 538 

9860 10 926 

1404 

1208 

1504 

4628 

1584 

598 

570 

165 

141 

57 

101 

83 

23 

Fylke. 

1. Østfold . . . . 

2. Akershus og Oslo 

4 47 

4 54 

8 

5 

591 

63 

55 

58 

3 

3 

4 41 

6 49 

502 

363 

547 

418 

50 

55 

i. Iledmark . 

4. Opland . . 

81 

1 94 

20 

221 

101 75 

316 83 

19 

224 

- 64 

2 98 

358 

686 

422 

786 

64 

77 

5. Buskerud . . 

6. Vestfold . 

51 

2 27 

67 118 

31 32 

37 

26 

77 2 

3 

42 242 

261 125 

286 33 

153: 27 

7. Telemark . . 

8. Aust-Agder . 

0. Vest-Agder . 

2 

62 

25 

61 

303 

295 

688 

366 

320 

751 

25 330 2 54 

18 295 2 22 

21 705 3; 46 

466 

304 

605 

522 24 

328. 16 

654 17 

10. Rogaland . . . 

11. Hordaland og 

Bergen . . . . 

12. Sogn og Fjordane 

11 80 

8 83 

74 

732 

915 

1822 

823 

1006 

1896 

33 776 21 57 743 

34 9591 11 87 792 

13 1845 82 1617 

821 40 

890 39 

16991; 17 

13. Møre . 

• 

2 94 

2030 

2126 

13 

2081 4 111 

1760 

18751 18 

14. S1 -Trondelag . 

15. Nord-Trøndelag. 

1 85 

55 

179 

108 

265 

163 

25 

34 

221 2 103 

110 2 61 

340 

419 

4451 32 

482 I' 38 

489 16. Nordland . . 

33 504 537 16 502 

33 

522 • 18 

471 17. Troms . . . 

19 50 69 3 57 

27 

74 5 

18. Finninark . . 

2 2 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elles ikkje tekne med valsestolane

1 

123 

nar 1 1919 og i 1927-1929. 

.4 .rernar sow, rart nytto y (.1 s e- o I ) . 

12 13 14 15 16 17 I! 18 1) 20 2111 221 23 

nar i l927-102) 

desse var Drivkraft Steinslag i kvernane 

TiLi - 

Kall- ("Troykvernar 

A d 

El 

Naturstein ii H 

i pe- nre ek- Utlendske Støy - i stolar*) Valse- (Grøyr 

i alt 

(bekke- i kver- kver- Vatn trist- Anna 

kvernar)1 nar nar tet i Selbu- 

Andre Av desse Pe- kverm 

stein 

nor- ( ) 

" 

sven- stein 1 medteki 

ske 

' Stein- Stein- Steinpar Steinpar 

par par 

6934 3057 365 7582 2957 387 6605 819 (63) 513 16621, 324 13 06 

, I 

76 1150 13 205 1093 106 86 1 (22) 181 480H 216 2E 0 

208 806 53 340 794 74 234 26 (37) 132 40511 44 161 0 

1122 266 59 1228 234 42 1220 1 (1) 69 1441 25 17, 0 

4195 210 122 4322 277 29 3740 606 71 3041 29 491 3 

831 573 97 955 527 102 955 4 (3) 53 298 9 19 0 

502 52 21 532 32 34 370 181 7 311 1 6, 3 

og livernar Merknader 

e- 

re) 

Attk desse finst det 

825 valsestolar i 

handelsmylnor som 

berre driv handelsmaling. 

2 492 3 43 471 33 3 -- (13) 57 162 76 7' 

2 359 2 52 347 19 6 — (5) 66 146 ; 54 6 

11 339 8 71 314 37 17 -- (31) 67 167 23 6' 

197 467 45 269 480 37 217 26 (6) 65 238 21 10, 

70 177 6 90 156 40 74 1 (2) 33 96 33 4 

2 122 2: 20 119 14 3 — (2) 25 76 53 2: 

274 ! 204 20 320 165 37 297 — (1) 34 78 16 6' 

261 1 43 8 , 282 41 5 283 1 19 27 7 3 

587 19 31 626 28 640 — 16 39 2 7! 

618 130 33 647 170 4 680 2 27 119 18 

809 26 16 860 21 , 9 796 36 36 97 4 101 

1593 39 50 ' 1636 54 9 1062 568 7 58 2 17: 

1737 58 62 ; 1791 61 23 1789 -- 3 92 6 19; 

198 196 19 H 232 166 47 241 --- 33 126 1 61 

71 334 39 H 111 332 39 127 4 (3) 18 110 I 7 61 

449 35 20 1 476 25 21 342 148 2 23 1 Si 

53 15 1 56 7 11 28 33 5 8 

— 21 — 21 — — — 

3 

9 

0 

0 

7 

1 

5 

2 

3 

3 

6 

9 

4 

7 

2 

9 

2 

handelsmylnor som berry driv handelsmaling. Havre-valsar (grynklenrnor) er rekna med som valsestolar.

124 

1. tabellen. Nlylnor og kver- 

(/ tymprolle frri 1919 var ikkje tekne med (hot/PC - 

1 2 3 4 5 6 7 81 910 H 11 

Mylnor og kvernar i 1919 


Av desse var 

Av 

Handelsmylnor 


Bygdamylnor 

I alt 


Handelsmylnor 

Ka11- 



Bygda- Gardsmylnor 


I alt 

!Mylnor 

Landskap. 

1. Rakkestad . . 

2. Idd og Marker 

3. Moss 

4 

20 

15 

12 

3 

4 

1 

23 

19 

17 

21 

17 

17 

2 

1 

4 

19 323 342 SO 

11 104 115 11 

11 75 90 16 

4. Folio 

5. Aker 

6. Nedre Romerike 

7. Ovre Romerike 

5 

4 

20 

25 

1 

3 

1 

5 

9 

23 

26 

4 

8 

20 

26 

1 

2 

5 

1 

4 39 44 

3 22 30 7 

17 117 134 18 

25 185 210 26 

8. Hedmark . . 

9. Vinger og Odal 

10. Soler . . 

11. Sor-Osterdal . 

12. Nord -Østerdal . 

27 

17 

18 

10 

9 

1 

3 

4 

12 

27 

18 

21 

14 

21 

27 

17 

19 

8 

4 

1 

5 

13 

25 187 212 25 

12 59 71 13 

13 51 64 15 

8 37 45 7 

6 24 30 4 

13. 

14. 

15. 

16. 

17. 

18. 

Nord- 

Gudbrandsdal . 

Sot. - 

Gudbrandsdal . 

Toten . . 

lIadeland . 

Land 

Valdres . 

1 

22 

14 

19 

18 

6 

15 

155 I 177 

18 33 

1 20 

10 28 

4 10 

33 48 

10 

13 

19 

18 

10 

13 

164 

18 

1 

9 

32 

2 

26 225 251 10 

13 162 177 12 

19 149 168 18 

16 64 80 17 

6 39 45 

18 47 65 13 

19. 

20. 

21. 

22. 

Ringerike . 

Hallingdal . 

Buskerud . . 

Numedal . . 

6 

12 

20 

13 

3 9 

42 54 

9 29 

13 26 

6 

4 

20 

7 

2 

49 

7 2 

19 

5 74 79 5 

8 61 69 4 

16 73 91 17 

13 34 47 7 

23. 

24. 

.Jarlsberg 

Larvik . 

2 

17 

10 

2 19 

1 13 

17 

9 

2 

1 2 

18 82 100 18 

8 53 9 

25. 

26. 

27. 

Bamble . . . . 

Nedre Telemark 

Ovre Telemark 

1 

15 

17 

30 

28 44 

10 27 

265 295 

13 

7 

5 

29 2 

20 

281 

14 103 119 11 

13 88 101 6 

27 275 302 7 

28. 

29. 

Nedenes . 

Setesdal . 

23 

2 

77 100 

218 220 

16 

2 

78 2 

217 

19 99 120 14 

3 205 208 2 

30. 

31 

Mandal . . 

Lista 

2 

29 

32 

204 235 19 

184 516 1 2 

198 3 

507 

20 174 197 15 

26 431 457 2 

') I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elles ikkje tekne med valsestolane

125 

nar i 1919 og i 1927-1929. 

kcernar som rart nytta til yards t r v a i). 

12 13 14 15 16 17 H IS 10 1 20 21 11 22 23 

desse var 

nar i 1927-29 

Elektrisitet 




Vatn 

Drivkraft 

Anna 

Steinslag i kvernane 

(Ikkje groypekvernar) 

Naturstein 

Andre 


Selbustein 

Steinoar 

Utlendske 

Andre Av desse 

nor- ( svenske 

ske 

Stein- Steinpar 

par 

Steinoar 

Valse- 

Støy- Istolar*) 

pestein 

Valsestolar 

og kvernar Merknader 

i alt 

(Grøypekvernar 

medtekne) 

1 319 2 18 313 11 

1 99 1 14 84 17 3 

74 11 74 5 

(1) 20 

(11) 22 

(1) 15 

51 '1 

32 11 

79 i 

32 423 1. 

15 171 2. 

29 199 3. 

40 3 40 

23 6 23 

112 2 19 107 2 

184 24 177 9 4 

3 

9 

(5) 28 

26 

12 

15 

48 

71 

9 64 4. 

4 57 5. 

21 211 6. 

20 307 7. 

186 22 189 1 2 

1 56 14 41 16 3 

47 2 14 42 8 1 

2 33 3 9 31 5 2 

8 17 1 12 11 7 9 

86 

23 

35 

16 

7 

18 317 8. 

4 108 9. 

1 104 10. 

56 11. 

35 12. 

148 75 18 1601 79 12 155 

16 

41 35 

290 I 13. 

14 144 7 23 141 13 18 

1 142 7 17 148 3 8 

5 50 8 19 59 2 10 

38 6 37 2 3 

29 18 5 44 16 5 23 

1 

1 

8 

13 45 

(2) 19 581 

(2) 19 50 

(2) 7 15 

3 35 

4 225 14. 

11 238 15. 

4 134 16. 

1 64 17. 

1 89 18. 

2 71 6 65 8 3 

20 45 9 15 41 

5 65 4 14 68 9 10 

19 21 25 14 8 

1 

(1) 6 13 

6 18 

(1) 18 46 

3 19 

7 101 19. 

85 20. 

22 163 21. 

4 68 22. 

1 80 1 16 73 11 1 

1 42 1 4 46 3 2 

(1) 15 51 

(1) 10 25 

37 184 23. 

16 97 24. 

20 84 4 33 78 8 34 

16 76 3 26 52 23 18 

238 44 13 261 35 6 245 

(1) 9 24 

18 23 

7 31 

7 162 25. 

7 142 26. 

2 331 27. 

61 37 5 78 38 79 

197 6 3 204 3 1 204 

1 

18 24 

1 3 

7 168 28. 

214 29. 

154 12 16 181 16 178 

433 7 15 445 12 - 462 

15 26 

1 13 

2 239 30. 

484 31. 

handelsmylnor som berre driv handelsmaling. Havre-valsar (grynklemmot) er rekna med som valsestolar.

126 

1. tabellen. Nlylnor og kver- 

/1»pg(icont , fro 1919 rar laic tekne med .qroype- 

1 I 2 3 I 4 :1 3 6 

My nor og kvernar i 1919 

Av desse var 

7 I 8 9 10 11 11 


Av 

I alt 



Handelsmylnor 

Bygdamylnor 



Handelsmylnor 

Bygdamylnor 


I alt 


32. 

33. 

34. 

Landskap. 

Dalane . 

therm 

Ryfylke . 

20 

9 25 

35 

260 

67 

405 

281 

101 

441 

4 

19 

10 

274 

77 

425 

2 

18 

1 

18 

24 

15 

210 

165 

368 

230 

207 

384 

5 

27 

35. 

36. 

37. 

38. 

Sunnhordland . 

Nordliordland . 

Hardanger . 

Voss . 

25 

41 

8 

9 

235 

382 

210 

88 

260 

431 

218 

97 

9 

18 

4 

3 

246 

408 

213 

92 

1 0 

29 

44 

9 

5 

215 

347 

159 

71 

245 

401 

168 

76 

19 

3 

39. 

40. 

-41. 

Sogn 

Sunnfjord . . 

Nordfjord . . 

36 438 474 6 459 

21 551 572 5 560 

17 833 850 2 826 

38 

23 

21 

395 

489 

733 

433 

512 

754 

5 

4 

42. 

43. 

44. 

Sunnmore 

Romsdal . 

Nordmøre . 

26 1391 1417 4 1409 

1 32 284 317 1 308 

1 36 355 392 8 364 

2 

1 

1 

2 

30 

43 

38 

1186 

243 

331 

1218 

287 

370 

45. 

46. 

47. 

48. 

Fosen 

Orkdal • • . 

Gauldal . . . . 

Strinda og Selbu 

39 67 106 5 100 

17 75 92 7 79 

14 10 24 6 11 

1 15 27 43 31 

52 

24 

13 

14 

68 

138 

57 

77 

120 

162 

70 

93 

9 

11 

6 

6 

49. 

50. 

51. 

52. 

Stjørdal . . . . 

Skogn og Verdal 

InderOY - 

Namda:1 . 

14 22 36 10 21 

8 8 7 1 

21 25 46 9 31 

12 61 73 8 57 

12 

6 

22 

21 

135 

72 

113 

99 

147 

79 

135 

121 

10 

7 

11 

10 

53. 

54. 

55. 

56. 

57. 

Sør-Helgeland . 

Nord- Helgeland 

Salta • • • • 

Lofoten . . 

Vesteralen . 

7 195 202 5 195 

7 102 109 9 94 

15 200 215 2 204 

3 3 1 

1 7 8 8 

10 

11 

12 

193 

106 

183 

7 

203 

117 

195 

7 

6 

9 

3 

58. 

59. 

Sonja . 

Troms 

13 35 48 3 43 

6 15 21 14 

20 

7 

35 

12 

55 

19 

1 

60. 

61. 

Vestfinnniark . 

Austfinnmark . 

1 

1 

1 

1 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elles ikkje tekne med valsestolane

127 

nar 11919 og i 1927-1929. 

/Tricer sow ra nytta fl y ur Fl sk re rna 

12 I 13 14 15 16 I 17 1 18 I 19 20 21 22 93 

desse var 

Kali- Groykvernar 

pe- 

(bekke- kverkvernar) 

nar 

nar i 1 9 2 7--1 92 9 

Andre' 

kver- Vatn 

nar 

Drivkraft 

Anna Selbustein 

Stein- 

' par 

Steinslag i kvernane 


Naturstein 

Utlendske 


nor- ( )---svenske 

ske 

Stein- Steinpar 

par 

Valsestolarl 

Elektrisitet 

Stoypestein 

Steinpar 

Valsestolar 


alt 

(Grøypekvernar 

medtekne) 

Merknader 

202 12 

59 105 

357 13 

11 208 

16 72 

6 367 

22 

134 

14 

214 

1 102 

3 364 

2 

1 11 

18 74 

8 34 

1 

11 

6 

240 

314 

429 

32. 

33- 

34. 

224 5 

359 14 

159 3 

67 4 

4 241 

9 382 

1 165 

2 72 

2 

13 

3 

3 

2 

6 

1 

231 

336 

160 

69 

1 

31 

3 

1 

6 31 2 

28 4911 2 

2 7 

10 1 

279 

468 

175 

84 

35. 

36. 

37. 

38. 

401 16 

483 7 

709 16 

11 414 

14 501 

25 721 

13 

9 

32 

6 

2 

1 

86 

243 

733 

325 

243 

7 

18 

25 

15 

2 

454 

519 

766 

39. 

40. 

41. 

1175 15 

258 17 

304 26 

23 

9 

30 

1179 

270 

342 

32 

14 

15 

7 

3 

13 

1202 

264 

323 

1 

2 

30 

24 

38 

5 

1255 

307 

592 

42. 

43. 

44. 

92 17 

74 67 

10 52 

22 60 

2 102 

10 82 

2 18 

5 30 

4 

77 

45 

40 

14 

3 

7 

23 

99 

103 

11 

28 

18 

14 

49 

17 

25 

35 

1 

185 

202 

88 

129 

45. 

46. 

47. 

48. 

14 115 

1 68 

12 93 

44 58 

SI 27 

3 I 4 

191 1 21 

9 si 59 

109 

73 

103 

47 

11 

2 

11 

15 

23 

6 

47 

51 

4 

(1) 5 

4 

4 

(2) 5 

31 

25 

28 

26 

1 

6 

176 

110 

175 

146 

49. 

50. 

Si. 

52. 

180 14 

88 8 

174 13 

7 

3 192 

12 97 

5 180 

7 

4 

15 

6 

7 

5 

9 

122 

99 

113 

8 

70 

9 

69 

2 

7 

10 

6 

1 

215 

126 

203 

8 

53. 

54. 

55. 

56. 

57. 

43 8 

10 7 

46 

10 

4 

3 

5 

6 

21 

7 

29 

4 

5 

6 

2 

69 

20 

58. 

59. 

1 

1 

1 

1 

1 

60. 

61. 

handelsmylnor som berre driv handelsmaling. Havre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar.

128 


(I o))pilorone fro 1919 ror ildtje fe/ne nay' groype- 

Fylke. 

by og bera(l 

1 2 I 3 4 5 


Bygda.- 

mylnor 


I alt 

11 Av desse var 

.1 



; Mylnor (bekke- 

! kvernar) 

Bygda- Gardsmylnor 

kvernar i I alt 

7 

8 I 9 I 10 11 


Av desse 


Grøype- 

(bekkekvernar 

kvernar) 

1. 

2. 

3 

4. 

Østfold. 

Halden . . 

Sarpsborg . 

Fredrikstad . 

Moss . . . 

1 

1 

1 I 

4 1) 

1 1 1 

1 1 1 

1 1 

4 1. 4 1) 4 

1 

5. 

6. 

7. 

8. 

9 

10. 

11. 

12. 

13. 

14. 

Trøgstad . 

Askim . . 

Spydeberg. 

Skiptvet. . 

Rakkestad . 

Degernes . 

Eidsberg . 

Mysen . 

Rødenes . 

Romskog . 

1 

1 

5 

3 

7 

1 

1 

2 

1 

1 

5 

5 

7 

2 

1 2 55 57 2 

1 1 39 40 1 

1 37 38 1 

1 1 34 35 1 

4 62 66 4 

3 2 2 22 24 3 

7 6 68 74 6 

2 1 5 6 

1 1 1 2 

55 

39 

37 

34 

62 

20 

67 

4 

15. 

16. 

17. 

18. 

19. 

20. 

21. 

22. 

23. 

Aremark • • 

Øymark . 

Idd 

Berg 

Skjeberg 

Hvaler 

Borge. . 

Torsnes . 

Varteig . 

3 

1 

5 

3 

1 

1 

-^ 

3 

1 

3 

1 

5 

6 

1 

3 3 14 17 3 

1 1 3 4 1 

4 1 2 7 9 3 

5 1 28 29 3 

1 1 32 33 1 

1 1 1 

11 11 

1 2 2 

1 7 8 1 

14 

3 

1 5 

25 

32 

11 

2 

7 

24. 

25. 

26. 

27 

28. 

29 

30. 

31. 

32. 

33. 

Tune . . 

Rolvsøy 

Glemmen 

Kriikerøy 

Onsøv 

Ride. 

Rygge . 

Jel0v 

Våler . . 

Hobøl . 

1 

2 

1 

1 

5 

1 

1 

2 

1 ') 

2 

5 

1 9 9 

1 1 

2 1 1 2 1 

2 2 

3 3 

2 3 1 

1 5 6 1 

1 3 4 1)1 1 

2 1 22 23 2 

5 5 26 31 5 

9 

1 

1 

2 

3 

2 

5 

3 

21 

26 

34. 

Oslo . 

2 1) 

2 3 1) 2 

1 

35. 

36. 

37. 

38. 

Akershus. 

Son 

Hølen 

Hvitsten . 

Drøbak . 

1 

1 

1 1 1 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbet valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elles ikkje tekne med valsestolane

nar i 1919 og i 1927- 1929. 

krernar som ,'ari nytta til y a I. (1 s ). 

1 20 

var 

12 13 , 14 15 16 1 17 18 19 , 20 21 

Andre 


nar i 1927 -- 1929 

Vatn 

Drivkraft 

Elektrisitet 


Steinslag i kvernane. 


Naturstein 

Andre 

norske 

Steinpar Steinpar 

Utlenske 

Av desse 

( ) - svenske 

Steinpar 

Valsestolar 


• Valse- i alt. 

Stoype- stolar) ((Irøypestein 


medtekne) 

Steinpar 

Merknader 

3 

2 55 

40 

1 34 

3 62 

3 19 2 

1 6 64 4 

1 2 4 

( 2) 3 

4 

2 

4 

4 

(1) 6 

3 

1 

5 3 11 

9 6 19 

1 

4 2 5 482) 

5 4 66 

3 3 45 

3 3 43 

3 41 

10 5 81 

4 .; 3 32!) 

18 9 100 

3 1 

1 1 

1) 3 handelsmvinor 

2) 1 gr. kv. i handelsmylna 

1) 1 gr.kv. i bygdamylna 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

s. 

9. 

10. 

11. 

12. 

13. 

14. 

3 13 1 

1 

4 1 4 

4 20 5 2 

31 2 

10 

2 

7 

(2) 6 

(6) 10 

(1) 2 

1 

5 2 28 

4 2 9 

2 17 

4 33 

7 4 43 

2 1 3 

11 

3 3 14 

15. 

16. 

17. 

18. 

19. 

20. 

21. 

22. 

23. 

1 1 

2 

2 1 

4 

2 19 2 

5 26 

1 

(1) 4 

3 

2 

O 9 1 

3 8 

4 2 11 

1 52) 

4 3 :12 

15 10 54 

2 

1) 1 han(lelsmylua 

2) 1 gr.kv. i handelsmylna 

24. 

25. 

26. 

27. 

28. 


30. 

31. 

32. 

33. 

2 1 

2 

14 2) 

1) Alle halide's'''. 

gr.kv. i handeism. 

34. 

1 

2 

1 

4 

35. 

36. 

37. 

38. 

bandelsmylnor som herre driv handelsmaling. I lavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar. 

()

130 


(1 uppyurolle fru 1919 tur lilje Hate med ymype- 

Fy Ike. 

1) .y og berad 

1. 1 2 I :3 4 5 I 7 8 9 I 10 I 11 

Mylnor og kvernar i 1910 . . . 


Av desse var I As: desse 

Bygda (lardsni 

kvet nar 1 alt ! Kali- 

, kvernar 

M Y' 1". ! (bake- 

*kvernar) 

Bygda. (lardsniyInor 


I alt 



Oroypekvernar 

(hekkekvernar) 

« • • - • • • • • • - • • • - • - • • - • • - - • • • • • • - 

39. 

40. 

41. 

42. 

43. 

44. 

45. 

\rest 1) v . . 

riiks.tad . • 

Ski 

As 

Frog!) . . 

Nesodden . 

Oppegiird . 

1 

2 

1 1 

5 

1 6 

15 

1 

1 

5 

7 1 

15 

7 1 

5 

1 

2 

5 

6 

15 

6 

5 

1 

46. 

47. 

48, 

Aker 

1 Iferum . 

Asker 

• 

2 

3 

1 

1 7 

8 

7 

9 )) 

10 1) 

8 .1 

2 

2 

1 

7 

8 

7 

49. 

50. 

51. 

52. 

54. 

55. 

56. 

57. 

58. 

59. 

60 

61. 

.urskog . . 

I >la ker . . . . 

Nord re I 1 ola nd 

Sond re I ola nd 

Setskog . 

Enebakk 

141(4 

I la.lingen 

Sormil . • • 

Skedsmo 

I iillestrom • 

1 oirenskog . 

N itteda 1 . . • 

4 2 

2 

1 

2 

2 

2 

2 

:3 

2 

1 

1 

2 

7 8 

2 2 

12 14 

2 

9 12 3 

10 13 3 

92 

43 45 2 

18 19 1 

2 2 

:3 4 1 

5 7 

2 

5 7 

4 

12 

9 

9 

1 

43 

18 

2 

3 

5 

62. 

63. 

64. 

65. 

60. 

67. 

6%. 

Gjerdrum . 

i Melts:11(er . 

Nes 

Eidsvol 1 . . 

Nan nest ad . 

!turd:II . . 

Felting . . . 

2 

.1 

9 

1 

*I 

4 

it) 

:t 

2 

10 

2 

5 

9 

2 

4 

52 

08 

7 

1 

2 

57 5 

59 10 

71 3 

10 3 

5 2 

2 

4 

49 

68 

7 

3 

1 

Hedmark. 

69. 

70. 

. . 

Kongsyinger . 

1 

71. 

72. 

73. 

74. 

75. 

76. 

77. 

Rimrsaker . • 

Nos. 

Vaug 

Fumes . 

I Joten 

I tomeda 1 

Stange 

• 

4 

7 

• 

1 

4 4 

1 

4 4 

7 7 

4 4 

4 44 48 4 

i 47 48 1 

3 "-'1 24 :3 

8 8 16 8 

4 15 19 4 

4 17 21 4 

1 35 36 1 

44 

47 

21 

7 

15 

17 

35 

.1) I rubrikken til val ,:estolat er dubbel valsestol rekna sont tro valsestolar , I ler riles ikkje tekne used valsestolane

131 


&own. som rail figlia Ill fl (1 r ii s I. il e r 1, a r ) . 

s; 

12 11 13 I 14 i 15 ,1 16 I 17 I 18 1 

nar i 1 927-1 929 

., 

var .i Drivkraft 

Steinslag i kvernane, 

i l 


.. *• -. 1 , 

,i 

Naturstein 

Andre!! Ilektrikvernar 

'1 Vatu UtleUdilie Stoype- 

., 

suet Annal Selllu- Andre Av desse stein 

I stem norske ( ),- - svenike 

:........._.... 

i 

• .•__ 

: :* 77-7- .• 

Steinpar Steinpar Steinpar Steinpar 

• 

3 

5 

1 6 

1.1 

1 6 

5 

1 

1 

..., ••••• 

19 • 20 21 

i 

! Valsestolar 

1 ott- kvernar 

Vake- : . i alt 

stola r *) (Oroypekvernar 

medteline) 

3 2 

9 

2 2 

......... 

5 • 

Merknader 

M.,. 

10. 

4 1. 

4 2 

4 3. 

44. 

45. 

2 6 

2 8 

8 

3 

2 

3 

2 2 

3 

14 '') 

If) 

il 

1) i handelsm. 

2)2 gr.kv. i hatidelsm. 

1) 1 liatitlelsoi. 

• 6 

47. 

48. 

i 

1 

4 4 

2 111 

3 9 

4 9 

1 -- - 

2 43 

1 15 

1 

4 

1 6 

1 5 

- - 1 

1. 

1 

1 

2 

1 

2 

3 

. ••• 

5 2 

2. 1 

4 2 

7 2 

-• -- . 

15 

.19 

29 

26 

2 

52 

22 

2 

1 0 

.. 

i 

8 1 17 

49. 

A. 

51. 

52. 

53. 

54. 

55 

1.6. 

57, 

58 

59 

60. 

61. 

1!1 

- 

2 4 

4 52 

9 42 

3 68 

3 7 

2 3 

1 1. 

- i 

1 

8 1 

--- : 

-- 

4. 

- 

- 

5 

13 

i; 

...., 

12 2 

16 2 

21 li) 

7 5 

F. 

7 

3 1 

18 

75 

94 1) 

86 

19 1 ) 

to 

5 

I) 1 gr.kv. i bygdant. 

i) 1 gi .kv. i bygdam. 

4;2. 

4. 3. 

64. 

65. 

66. 

67. 

68. 

.........• 

- 

69. 

70. 

__.: , - 

1 

- : ..._ : 

4 

1 

3 

6 

4 

4 

.... 

44 

47 

21 

10 

15 

17 

35 

-M. 

l i 

- 

- 

.., 

5 

5 

3 

(1) 4 

1. 

11 3 

6 1. 

1 3 • 

21 6 

10 3 

12 4 

4 .; 1 

4;7 

54 

39 

46 ') 

32 ' I 

38 t ) 

41 

I) '3 gr.kv. i bygdam. 

1) 1 gr.kv. i bygdam. 

I) I gr.kv. i bygdam. 

71. 

72. 

73. 

71. 

75. 

76. 

7 7. 

i handelsmylnor sum berre driv haudelsmaling. I lavre-valsar (grynklemmor) er rekna med solo valwihdat.

132 

I. tabellen. Mylnor og kveruppg(vone 

liii 19/9 ear ild,je 11 , 1.ne mot yroype- 

1 2 * I 5 Ei 

M y 1 11 Or og kvernar i 101 (1 

Av desse var 

I 7 S 11 0 10 ' 11 


Av desse 

by og herad 

I alt 

, 

Mywor 

Bygdamylnor 

Bygdanlylnor 

Oardskvernar 


(bekke_ 

kvernar ) 

1 alt 

(lardskvernar 

Kankvernar 

(Iroypekvernar 

MYhmr (bekkekvernar 

) 

78. 

79. 

80. 

81. 

Si-Odal . • 

Nord-Odal . 

Vinger . . 

Eidskog . 

• 

' 

9 

2 

1 6 1 4 

5 5 

16 

20 

12 

11 

19 

24 

iS 

13 

4 

2 

1 

16 

19 

11 

10 

82. 

83. 

84. 

85. 

86. 

Brandval 

(rue 

Hof . 

Aasnes . 

Valet. 

• 

3 2 5 3 

- 6 6 3 

2 1 :3 2 

3 

4 4 4 2 

14. 

10 

16 

9 

17 

1:; 

18 

12 

4. 

4 

2 

12 

9 

15 

9 

87. 

88. 

89. 

90. 

91. 

Elverum 

Trysil . 

Aamot . . . 

Stor-Elvdal 

Sollia 

, 

, 

3 - 3 3 

4 2 6 2 4 

2 1 1 1 

1 1 2 1 

16 

4 

12 

19 

13 

3 

1 

1 

16 

2 

11 

4 

92. 

93. 

94. 

95. 

96. 

97. 

98. 

99. 

100. 

Ytre Itendal . 

Ovre Rendal . 

Alvdal • . 

Foldal 

Tynset • • 

Tȯlga 

Os 

Engerdal 

Kvikne . 

1 1 ' 2 1 

2 7 9 2 

. 3 4 2 

1 1 

2 2 2 

1 2 1 1. 

6 

8 

4 

2 

1 

1 

2 

7 

10 

5 

_ 

3 

3 

8 

1 

4 

i. 

3 

101. 

102. 

Opland. 

Lillehammer . 

Gjovik . 

2 2 • i 

2 

1 1 

103. 

104. 

105. 

106. 

107. 

108. 

109. 

110. 

Dovre 

14esja, 

Skjåk . 

Loin . 

Vågå 

Iloitlal. • • 

Sel 

Nord-Fron 

1 19 20 20 

6 29 35 9 

5 10 2 7 

3 37 40 37 3 

1 19 20 1 19 2 

1 31 32 32 

1 9 10 9 1 

6 10 2 1 

20 

25 

7 

3E; 

43 

30 

11 

53 

21 

34 

13 

39 

45 

:13 

12 

54 

1 

2 

3 

2 

19 2 

7 4 

33 

17 11 

30 2 

9 2 

3 48 

Sor-Fron . 

Ringebu . 

Oyer 

Ostre Gausdal 

Vestre Gausdal . 

Fåberg . . . 

2 6 8 1 7 2 

2 7 10 1) 2 7 2 

2 3 5 !: 2 2 

3 3 3 3 

2 4 2 2 

1 1 1, 

15 

18 

28 

21 

15 

18 1 ) 1 

21 .1)1! 2 

30 !2 

24 1 :3 

17 ;i 2 

66 ij 1 

10 

6 12 

2 25 

18 

14 

65 

*) 1 rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna soul tvo valsestolar. Her er elles ikkje lekne med valsestolane

12 , 1:1 

nar 

11 15 

1 0 2 7 --- 1 9 2 9 

10 17 • Is 

20 21 

var 

Andre 


Vatn 

Drivkraft 

i - 

sitet Anna 

Steinslag i kvernane. i• 

(Ikkje groypekvernar). 

Naturstein 

Utlenske ! Stoype-:.stolarl 

Selbu- Andre Av desse ; stein 

stein norske ( )= svenske 

Valsestolar 


i alt 

(Groypekvernar 

medtekne) 

Merknader 


Steinpar 

Steinpar 

5 

3 

10 

11 

11 

9 

6 ;1' 

S 2 

1 

2 

( 7) 9 

(6) 6 

(4) 5 

8 

7 

4 

4 

2 

29 

38 

22 

19 

78. 

79. 

80. 

81. 

2 

4 

3 

2 

2 

12 

6 

10 

! 

4 I 1 

:1 ! 

! 

2 

10 

6 

6 

26 1 ) 

23 

23 

23 

9 


82. 

83. 

84. 

85. 

86. 

1 

2 4 

17 

10 

1 

2 1 

2 1 

(2) 2 

2 

4 

t). 

3 

21 

9 

14 

9 

87. 

88. 

89. 

90. 

91. 

1 3 

1 

5 

3 

1 

2 

1 

2 

9 

11 ') 

6 

4 

3 


92, 

93. 

94. 

95, 

96. 

97. 

98. 

99. 

1.00. 

l'olstadstein 

^ -^ 

2 

2 

4 2 

9 

8 

101. 

102. 

1.9 

:;1 

10 

36 

15 19 

Si 

10 

2 

2 

26 

50 

y 

1 

3 

2 

2 

21 

29 

10 

34 

22 

10 

2 

4 

8! 

2 I 

2 ! 

7 

23 

37 

22 1) 

46 2) 

51 

14 

63 

103. 

i) 2 gr.kv. i bygdam. 1.01. 

og 2 bruk bey 2 105. 

kvernar kvar. 

2) 1 gr kv. i bygdam. 106. 

107. 

108. 

109. 

110. 

7 

7 

4 9 

2 

5 

26 

22 

14 

6.1 

6 

5 

2 

7 

11 1 

7 

6 1 

6 

2j 

23 

30 

34; 

36 

22 

69 

1) 1 handelsm. 


i bandelsinyinor som bare driv handelsmaling. 1 lavre-valsar (grynkleminor) ti rekna med som valsestolar.

131 

1. tabellen. Mylnor og kver-- 

(1 lippytiowe fru 191!) on. i//ye Mime med groym , - 

1 2 3.1 

MylnoCog kvernar i 1919 

; Av desse var 

8 I . 0 I 10 11 


Av desse 

f 

Oar dskvernar 

Bygdamylnor 

1 alt . 

i lMylitor 



Bygda- : Oardsmylnor 


alt 

1 Mylnor 


0 roype- 



Itiri . 

Snertingdal • 

Vardal • • • 

Ostre 'melt . 

Vestre Toten 

1(011111 . • • 

3 

4 

5 

2 

• 4 

• 

5 

2 

; 

3 11 14 3 

4 4 8 

I. 25 26 1 

5 48 53 1 , 5 

I. 23 24 

14 14 

4 24 28 3 

4 

25 

47 

23 

14 

23 

121. 

125. 

126. 

127. 

Limner . 

Jevnaker 

Brandliu 

2 

2 3 3 

; 3 3 

4 ; .14 10 

i Ol 2 

2 

4 

3 5 8 3 

2 11. 13 3 

8 3? 40 8 

3 16 19 3 

10 

27 

9 

1 -28. 

129. 

130. 

131. 

Fluberg . . . 

Sondre Land . . 

Nordre Land. 

Torpa 

1 

1 

5 5. 

' 2 

i ; i. 

It 2 ; 2 

i 

3 

7 

1 22 

4 

10 3 

23 2 

7 1 

5 1 

7 

21 

4 

132. 

133. 

134. 

135. 

136. 

.137. 

Sor-Anrdal . • 

Etnedal . 

• 

Nord-Aurdal . 

Vestre Slidre 

Oystre Slidre 

\Tang 

3 

2 

4 

4 

7 .10 3 .1 

31 41 1 3 

t 3 .., 

.1 5 3 2 

51 9 3 6 

16 i. 1. 16 

13 

to 

6 

8 

11 

17 

2 

1 

2 

:1 

3 

2 

3 

2 

2 

3 

1 

2 

15 

2 

2 

Buskerud. 

138. 

139. 

110. 

141. 

I Imiefoss 

Drammen . 

I . 

liongsberg 

1 

1 

2 

1 

1 

4 1) • 3 

1 

1.42. 

113. 

14.1. 

11010 . . . . 

Tyristrand 

Norderbov . . 

Adal 

1 

2 2 

2 3 5 • 2 2 

1. 

2 

1 

22 

4 

38 

10 

22 

5 

40 

11 

1 

2 

2 

22 

3% 

7 

141; 

117. 

1.48. 

149. 

150. 

151. 

2 

2 

4 6 1 5 

7 9 9 

6 S 1 7 

i') 11. 10 

12 14 1 13 

:1 6 ! 1 5 

2 

1. 

1 

2 

1 

14 

10 

16 

5 

16 

11 

9 

9 

18 

fl 

4 

9 

7 

1.1 

2 

1 

12 5 

4 1 

152. 

153. 

Sigdal . . • 

li.odsherad . 

5 

3 I 

• 9 5 4 

5 8 I; 3 3 

7 

2 17 

10 

19 2 

4 3 

1 12 

I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elles ikkje tekne med valsestolane

13'; 


Zwerimr swa rail injila lii y a ds ker r). 

var ! 

Andre 

kvernaril 

•• 

12 . 13 14 i 15 II 16 17 18 • 

i ( ) 

nar i 1927--1929 

Vatn 

Drivkraft 

Elektrisitet 

••• ••• •• 

!! Steinslag i kvernane. 


Naturstein 

Va ; 

Jilendske Støype - * stolar” = 

Anna 1! sob„_ Andre Av desse stein • 

II stein I norske ( ) 

ske 

11 Steinpar Steinpar Steinpar Steinpar 

'21 

Valsestolar 


i alt. 

(Oroypekvernar 

methane) 

Mel kitadet 

5 

i; 

3 

4 

1 

4 

3 

24 

50 

14 

23 

1 !I 2 

11 

.. 

.1 

-- • 

1 :I 

3 

(i) s 

( 1 ) 5 

10 

23 

17 

30 

28 

14 

41 

2! 11 

1 3 

2 

6 

6 

• • 

1 

(I) 

i) 

I ) 

9 

8 

22 

ii 

IS 

23 

.) I toggen pa I ladeland. 

. 24. 

126. 

127. 

6 

2 

2 

2 1 

2) 3 

3 

11 

31 

10 

9 

12:4. 


130. 

1.31. 

3 

3 

4 

5 

9 

16 

10 

2 

2 

_ • 

3 

1 6 

2 1) 

I) 1 gi .kv. i bygdam. 

17 

12 

II 

1.1 

1.5 

90 Afjordslcin. 

1) I loggiie i valtives. 

132. 

133. 

13.1. 

135. 

.136. 

.137. 

1 

4 

; 

I) 2 handelsm. 

'') 1 gr.kv. i bygdamylna. 

139. 

140. 

111. 

1 

1 

2 

3 

2 

38 

3 

2 

5; :; 

' 

2 ; 

22 

47 

s 1) 9 1 gr. kv. i hygdatu 

112. 

143. 

14.1. 

14i). 

4 

9 ! 

7 1 

1 

5 

1 ! 

- 

11 4 

21 6 

1 7 

9 

--- 12 

1 ;. 3 

.■ 1 

4 

* 

3 

.1 

42.1 

14 

12 

(1 

20 

8 

116. 

147. 

148. 

119. 

1.50. 

151. 

3 

1 

14 ; 

2! 

2. 7 

11 

3 2 2 1 

22 

152. 

27 r) 1) 1 gr.kv. i bygdam. 153. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. I lavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar.

Fylke, 

1.30 

1 I 2 1 3 !' 4 I 5 


. Av desse var 

b3- og herad Bygdamymor 


i alt . 

.Mylnor 

1.. 11 

154. 

155. 

156. 

157. 

158. 

159. 

160. 

161. 

162. 

163. 

164. 

165. 

166 

167. 

168. 

169. 

170. 

171. 

172. 

Modum . . . 

Ovre Eiker . 

Nedre Eiker . 

Lier 

lltøylmn . .• • 

Ilurum . . 

Ytre Sandsv;er . 

Ovre Sandsvær 

Flesberg . 

Rollag . . . 

Uvdal . . 

Nore 

Vestfold. 

Svelvik . . . . 

llolmestrand . . 

Horton . . . . 

iisgii,rdsstnind . 

Tonsberg • • • 

Sandefjord . . 

Larvik . . • • 

1. tabellen. MyInbr og kver- 

(I appfifirone frii 1919 rat. ikkje tekne med groype- 

(4 ! 7 I 8 11 9 I 10 I 11 . .. 

My !nor og kver- 

!! 

:i 1, 

4 - 4 '' 4 

4 18 22 4 

........ 

........ 

- 

1 1 1 

1 10 11 

1 

......... ..._ - - 

- 

1 1 

... .... - 

- 

3 3 3 

2 8 10 2 

- 

2 - 2 2 

1 5 6 1 

.._... _. 

1 7 8 i 

- 

- 

1 

1 

3 

2 

4 

1 

• I 

- 1 1 1 

1: 1 

1 4 :. 

2 

5 7; 1 

6 10 : -- 

1 2 1 

•• 

-- 


(Insypekvernar 

i My'nor (bekkekvernar) 



- 

2 

6 

10 

1 

......... 

- 

- 

1 

3 1) .. 

1 

I alt 

Av desse 

Bygtiamyinor 


18 

10 

1 

8 

5 

7 

1 7 8 1 

- 

7 

-- 

- 

3 10 13 3 2 8 

2 10 12 

1 6 5 

5 6 11 

- 

10 1 

1 1 2 1 1 

- 

.1.w.. 

2 

- .......... 

_.._ 

- 

_..._ 

- 

- 

- 

- ......... 

...■.. ......... -- 

____. ......... 

3 1) 2 

........... - 

i 

173. 

174. 

175. 

176. 

177. 

178. 

179. 

180. 

181. 

182 

183. 

184. 

185. 

Strømm . • • 

Skoger • • 

Sande • • 

Hof •. • • 

Bane 

Våle . • • • • 

Borre . . 

Ramnes . 

Andebu . . 

Stokke . • 

Sem 

Nøtterøy • • 

Tjome . • • • 

• 86. Sandal' . 

187. TjoBing . 

188. Stavern 

189. Brunlanes . 

190. Iledrum . . 

191. Lardal . . 

- 

1 

1 

1 

1 

1 

2 

1 

2 

1. 1 

1 1 

1. 1 

1 1 

1 1 

2 * 2 

1 1 

3 2 

4 4 

3 2 

- 

9 

21 

17 

4 

3 

8 

W... - - - 

- 

- - 

1 

1 

2 

2 

2 

2 

- 

9 

22 

18 

6 

5 

10 

2 

1 1 1 4 5 1 

4 

2 1 

- 

1 

- 

4 

2 

1 

8 

7 

1 

12 

9 

2 

4 

2 

1 

^ 

1 

- 

- 

........ 

1 

........ 

2 

- 

1 

4 

2 

- 

1 

1 

2 

2 

2 

2 

- 

-- 

W... 

9 

21 

17 

4 

3 

7 

2 1 2 8 10 2 8 

- 

- 10 10 

-- 

- 

1. 1 

1 5 ; 4 1 

2 ! 1 

........ - 

1 

3 

1 

16 

8 

1 

17 

11 

2 

1 

3 

1 

4 

8 

6 

1 

16 

1 7 

- 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som lye valsestolar. Iler er elles ikkje tekne med valsestolane

fl7 

nar 1 1919 og i 1927---1929. 

1.-remar sum tart n Oa Iii gardskee 1. a a i). 

12 13 I 14 15 16 I 17 18 I 

nar i 1927--1929 

var Drivkraft 

Andre 

kvernar!. Vain 

Elektrisitet 

2 16 

11 

1 

1 9 

1 4 

8 

Anna 

- 

4 

1 

- 

li 

i 


(Ikkjegroypekvernar) 

Naturstein 


- 

Steinpar 

3 

1 

19 20 21 

Stoype. 

stein 

Steinpar 

li. 

4 

6 

2 

3 

Utlendske 


norske ( ) svenske 

Selbustein 

Valsestolar.) 

6 

5 

3 

1 

Valsestolar 


i alt 

((lroypekvernar 

medtekne) 

38 

20 

1 

19 

10 

11. 

....................................... 

Merknader 

154. 

155. 

156. 

157. 

158. 

159. 

- 

1 7 

6 2 

6 3 

10 1 

2 

■•■■•■•• 

5 2 

3 S 

9 

1 

- 

1 1) 

1 

_ 

2 

2 

a 

3 

1 

- 

1 

1 1 

17 

16 

13 

3 

I) Ikkje Sellm, slag 

nkj tut. 

160. 

161, 

162. 

163. 

1.64. 

165. 

-- 

-- 

- 

- 

1 

-1_ 

-- 

........... 

1.••■•■• 

- 

-- 

3 

- 

9 

1 21 

1 17 

1 3 

2 3 

2 7 

2 -- .- 

i 2 

4 5 

2 4 

......... 

2 

■••••■•• 

........ 

2 

1 

2 

3 

3 

a._ 

- 

•■■••••■•••• 

•■■••■ 

.....* 

- 

- 

_ 

- 

1 

-a' 

- 

2 

1 

1 

2 

2 

2 

1 

(I) 2 

4 

_ 

166. 

....... 

167. 

168. 

1..1... 

- 

169. 

170. 

171. 

4! 2 ii 2) 1) 2 handelsmylnor. 

2) 1 gr.kv. i bygda- 172. 

!mina og 1 i han- 

I 

delsm. 

173. 

1 9 174. 

si 3 28 175. 

3 : 2 23 176. 

Si 4 15 177. 

6 • 4 15 178. 

6 4 19 179. 

5 4 10 180. 

2 I. 9 181. 

11 1 9 32 182. 

7 : 4 18 183. 

31 • 2 6 184. 

--- 185. 

- 

- 

1 

I 

2 

1 

10 

10 

- 

2 

1 

2 

- 

4 

2 

(1.) 2 

7 6 21 186. 

1 0 187. 

........... 

188. 

3 23 1.89. 

S 6 25 190. 

3 2 7 191. 

11 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. I Lavre-valsar (grynklemmor) er alma med sum valsestolar.

192. 

t 93. 

19.1. 

195. 

196. 

• ••••• •••••• 

Fylke. 

138 

- 1 2 1 4 

. . 

Mylnor og kvonar 100_ 

• '; 

Av desse var 

by og benad Ilygda - Oardsmylnor 

kvernar ' 311 ktvatilcar 

!! Mylnor 

1.vernact.) 

Telemark. 

Kragero 

Langesund 

Stathelle 

Itrevik . 

l'iwsgrunts 

••••• 

•• . 

1 


(I ilppgarolle /9/9 rar ikkje Mime med graype- 

2191. 

Skien . . 

31) = 

3 

) 2 1 

198. Notedden . 

1 

1 1 

••••■■■•■ 

• 

••• 

0 7 I 8 .; 10 i 11 

') 

Bygdamylnor 


414444. 

2 


I 

•■•••■••■•• 

•••■••....• 

1 

• 

•••• 

Av desse 

; Kalikvernar 

Groype- 

I alt 

iMAnor (bekkekvernar 

Ivernar) 

_ 

199. 

200. 

201. 

202. 

103. 

20.1. 

205. 

1)rangedal . 4 • 

Sannidal . 

Skattiy . . 

Ilatitbie . . 

Eidanger 

Siljan 

(;jerpen . . • 

2 

2 

2 

2 

1 

1. 

14 . .16 ! 

81 10 

1 3 

4 2 

1 2 1 

•• 

1 

2 4 3 

13 2 

10 2 

2 2 

2 2 

1 

2 

23 

10 

7 

13 

4 

25 2 9 12 

12 8 3 

3 1 1 

9 1 1 7 

14 1 1 12 

5 1 4 

46 3 43 

206. 

201 , 

2(18. 

209. 

210. 

211. 

Soltun . • • 

Ilolla 

Lunde . • • 

Ito 

Sattherad . 

lleddal . . 

2 

2 

4 

2 

13 

2 29 

2 5 

3 

3 16 

18 

14 1 13 

:31 2 26 

7 1 3 3 

10 4 5 

19 2 5 11* 

19 

4. 4444 

1 18 

Tinn 

212. 

213. 

215. 

216. 

217. 

218. 

219. 

220. 

221. 

222. 

223. 

Ilovin 

Gransherad 

lijartdal . • . 

Seljord . 

Kviteseid 

Nissedal 

Fvrt%sdal 

. . 

Lardal . 

Vinje . . 

Ilauland . 

3 

ti 

3 

4 

2 

:1 

3 

2 

7 11 

6 9 

9 9 

14 I 20 

32 34 

21 24 

11 15 

23 25 

32 33 

21 24 

50 52 

39 :19 

44•444 

1 

11 

9 

17 

31 

22 

14 

23 

33 

24 

50 

39 

2 11 

2 7 

1 14 

5 13 

2 28 

2 12 

2 16 

3 29 

26 

21 

2 50 

13 4 6 

••••• 

1 

15 10 

18 1 1 13 2 

30 1 26 1 

24 1 18 4 

18 1 12 5' 

32 1 23 

27 

•••••■•■■• 

16 

26 24 1 

52 45 

38 38 

221. 

225. 

••••••• 

227. 

228. 

Aust-Agder. 

Izisio. . . . . 

Tvedestrand . 

Aretulal . . • 

t;ritustad . 

Lillesand . 

•• 

1 

1 

.4.444 

• 

•■• 

••■■•••■•■• 

_ • 

•■••■• • 

2 1) 1 1 

••••• 

■1114, 

*) 1 inbrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som fro valsestolar. Her er elks ikkje tekne med valsestolane

139 

nar 1 1919 og i .1927- 1929. 

Z.,. v.turt. swit rm./ nylla /i y (1 iii s L. / P 1. 1/ t • ). 

var 

12 ,1 13 I 14 15 i 16 17 I 18 I _19_ 21 

Andre 


nar i 1 927-1 929 

Vatn 

1)rivkraft 

Elektrisitet 

Anna 


(Ikkje groypekvernar) ; Vakestolar 

Naturstein 


' Valse- i ''' i alt 

stoy e_Istoiar 4.) • ((lroype- 

tItlendske 

Selbu- Andre Av desse stein '. kvernar 

stein norske ( ) sven- medtekni..) 

ske 

- - 

. 

1Stempar Steinpar Steinpar Steinpar 

Met knatki 

1112. 

2 

;1' 

I) 1 groypekvernlittik lot 

med 2 kvernar. • . 

1 

2 

2 

t 1 3) 

1) 1 hamlets'''. 

:!) 2 handelsm. 

*1 1 gr.kv. bruk turd, 

2 *ImInar. 

1 tl6. 

197. 

.; 98. 

2:; 14 1 

9 i 3 

2 

2 1 11 

2 9 

2 44 

3 

5 

35 

13 

9 

13 

1.7 

5:1 1 ) 

1”tl. 

gr.kv. i bygdam. ..) 00 . 

201. 

203. 

204. 

1 gr.kv. I gardsm. t! oi.) , 

1 11 

3 

4 • 1 

6 

10 

1 .16 

4 .1 

211 

9 5 

21 

2 

2 

7 

6 

2 

'to", 

211. 

21 6 7 

8 1 

41 4 10 

,)11 17 1 

2 1 ; 30 

1: 21 

15 

27 5 

26 

24 2 

45 7 

38 

5 

9 

4 

t 

26 

12 

24 

28 

25 

43 

40 

2 

2 

1 

1. t 

5 , 

3 1 

2 , 

2 

2 

2 

2 

14 1 ) 

10 

16 

26 

34 

25 

21 

3-1 1) 

31. 

52 

Jo 

.) 1 gr.1..v. i 

1) 1 gr kv. 

1213. 

211. 

2;.5. 

216. 

217. 

218. 

219. 

22 (4 . 

222. 

223. 

11 

2 

2 4 

9 

7 

4 

224. 

225 

1 ) liandelstit. 

1) 1 Itandelsin. 226. 

2) 1 gr.kv i bygdam. 

22s. 

handelsmylnor som berre driv handelsmaling. liavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsetliAitt.

1 Pi 

- 

Fy Ike, 


1 i 2 ! :3 * .1 5 


. ..... .. 

i' Av desse var 

Bygda- (lardsmylnor 

kvernar 1 all 

i 

'Mylnor 




31 uppd«,rone fr« 1919 rar iii.je tekne lned group,- 

b 1 7 1 8* II 9 I 10 I 11 

Myinor og kver- 

1 ' I. Av desse 

Bygda- (lardsmylnor 


--- 

I alt 

-- 

! Mylnor 

II 


Orftypekvernar 



230. 

231. 

232. 

233. 

234. 

235. 

236. 

237. 

238. 

239. 

240. 

241. 

242. 

213. 

244. 

245. 

246. 

247. 

248. 

249. 

250 

251. 

Vegarsitei . 

t;jerstad . . 

Sondeled • • 

Flosta 

Dypvag . • • 

Holt 

Tovdal 

Cdovdal 

...kittli 

llvkland 

Ilt%refoss . . 

Froland 

Ostre Moland 

Stokken . . 

Tromoy . 

Ilisoy 

Oyestad . . • • 

Hag .° . . . . 

Landvik . . • • 

Eide 

Vestre Moland 

lIovag. . . . 

Ilirkene's . 

1 

1 

3 

2 

1 

i 

i. 

i 

2 

2 

1 

4. 

1. 

3 

3 

5 

1. 

1 

17 

14- 

5 

12 

8 

4 

- 

- 

- 

1 

- 

3 

1 

3 

17 

15 

5 

12 

9 

5 

. 1 

1 

1 

■■■•■■• 

3 

:3 

6 

1 

1 

17 

14 

5 

11 

8 

5 

- 

- 

••••••••••• 

1 

- 

- 

- 

3 

1 

1 

2 

3 

1 

1 

2 

2 

- 

- 

1 

3 

1. 

4 

8 

9 

1 

3 

17 

14 

5 

8 

8 

4 

4 

3 

.._ 

1 

2 

1 

4 

3 

5 i :3 1 

9 I 3 5 

•11 1 6 4 

- 

i; 1 

6 i 1 4 

17 15 1 

14 12 2 

6 

4 2 

1 

- 

8 5 2 

8 8 

- 

4 i 2 2 

5 i 1 ....__ 3 

! 

-- 

..._ 

....._ 

3 3 

-- 

- 

2 2. 

It 2 i 1 

2 1 1 

1 1 

5 1. 3 

3 3 ___ 

•I 

4 3 I. 

: 

252. 

253. 

254. 

255. 

256. 

257. 

258. 

259. 

Vegusdal 

Iveland . 

11(mtnes . 

Evje 

Bvggland 

Byklo 

Valle 

IIylestad 

2 

-- 

- 

- 

8 

4 

8 

3 

55 

26 

86 

28 

8 

6 

8 

3 

55 

26 

86 

28 

1 

2 

- 

8 

4 

7 

3 

55 

26 

86 

28 

2 

1 

- 

-- 

7 

4 

7 

5 

52 

26 

82 

22 

7 ...._. 6 1 

6 2 3 

- 

7 6 

5 .• 3 

2 

53 49 3 

26 - 26 

82 82 

22 • '2 

260. 

2f1. 

262. 

263. 

Vest-Agder. 

Kristiansand . . 

Mandal . . . 

Farsund . . . 

Flekkefjord . 

1- 

1 

- 

.__ 

29 i 

2 

:. 

1 3 1 

-- 

- 

MN-- 

1 

i 

3 1); 2 .1 

1 I 

........... 

••■••• 

264. 

265. 

266. 

267. 

268. 

269. 

270. 

Tveit 

Itandesund . . 

Oddernes . 

Vennesla 

Ovreho . . . 

11:egela11d . . 

Sogne . . . 

1 

1 

2 

1 

2 5 

:3 2 

3 5 

1 

1 ___ 

2 2 

1 1 

7 

5 1 

8 2 

1 

6 

1 

6 

1 

- 

- 

1 

1 

2 

, 

3 

1 

2 

2 

.3 

3 

4 

1 • 1 

1 - 1 

1)1 . 1 

- 

2 

3 1 

- 

2 

4 3 i 

5 i 1 i 

711 6 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. 1 ter er elks ikkje tekne med valsestolane

141 

nar 1 1919 og i 1927-1929. 

kvernar som vart nglia HI yar(Iskre I. n a r) . 

var 

12 II 13 

nar i 

Andre !: ; Vain vain 

I 14 ! 15 

1 9 2 7 -- 1929 

Drivkraft 

Selbustein 

Elektrisitet 

Anna 

I. 

II 

1 

16 I 17 : 18 • 10 ! 20 21 


(Ikkje groypekveniar) 

Nattirstein 

Iltlendske Stoype- 

Andre Av desse stein 

norske ( ) sven- . 

ske * 


Valsestolar 


Valse- i alt 

stolar*) ((ìroype 


medtekne) 

Merknader 

- 4 

4 

6 

- 

1......... 

1 

1 

1 

- 

_ 

1. **. 1 

........' 3 

i; 3 

i 

7 

6 

7 

5 

49 

26 

82 

22 

5 

4 

3 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

3 

2 

i 

4 

1 

........ 

3 

1 

1 

- 

- 1 

- 

_ 

-- 

_ 1 

- 

. _. 1 

11 

- 

1 

3 - 12; 

3 1 3 

6 1 1 . 2 i; --- 

1 

; 

1 2 

16 

l'.i 

4 

6 

8 

2 

2 

•••■■■ 

- 

3 

1 

1 

2 

5 

3 

6 

8 

7 

3 

49 

26 

82 

23 

.-- 

- 

••■•■•• 

- 

_ 

- 

1 

- 

5 

i 

3 

3 

i 

2 

- 

1. 

- 

- 

- 

- 

- 

8 

12 

1.1 

1 

7 

17 

14 

7 1 ) 

8 

8 

4 

7 

.• •• 

3 

9 

11 

2 

1 

9 

11 

4 

7 

11 

7 

5 

53 

26 

82 

23 

I) Afjoidstein. 

I) 1 gr.kv. i bygdam. 


230. 

2::1. 

232. 

233. 

234. 

235. 

236. 

237. 

238. 

239. 

2 -10. 

241. 

'242. 

243. 

244. 

245. 

246. 

247. 

248. 

249. 

250. 

251. 

252. 

253. 

254. 

255. 

256. 

257. 

258. 

259. 

- 

......... 

3 

I 

1 

1 

_ 

3 

5 

6 

3 

1. 

- 

2 

3 

l 

-- I 

i I 

_M. 

- 

--. 

- 

1 

i 

........ 

3 

3 

7 

- 

- 

_ 

1 

........... 

2 

3 

- 

1 

- 

i 

• ••••••• 

i! 

... ' 

2 

2 i 

4 

1 

5 

4 

4 

7 

9 


11 gr.kv. i hainielsm. 260. 

261. 

262. 

263. 

i) 1 liandelsm. 

264. 

265. 

266. 

267. 

268. 

269. 

270. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. Havre-valsar (grynklemmot) er rekna med som valsestolar.

, 

142 

1. tabellen. IVIylnor og kver- 

(1 ilppy,tome pw 19.19 rar ildje le//le amyl di poor- 

271. 

272. 

273 

274. 

275. 

276. 

277. 

278. 

4 79. 

280. 

281. 

282. 

.283. 

Fylhe. 

by og bend 

(hseips1a41 

1 fake og 

1 .18 .11: 

114)11410 . . 

Oyslebo . 

Latidhl . 

Finsiaila . 

lijetiand . . 

tilriliditeim . 

.A.seral . . . 

Spat tgerei d . . 

Sor-Audneda I 

\' igmosta d 

Konsmo . . 

Bygda 

mylnor 

1 

•1 

i 

i 

I 

I 

4 

I 

1 

2 : 3 4 5 

Mylitor og kvernar i 1919 

3 

2 

15 

7 

7 

10 

10 

79 

4 

I t; 

20 

1.-1 

Av desse var 

----- • -•--- 

1 all .• 

•,Mylnor 

i• 

ii 

i 

5 

s i 

5 

16 

7 

8 

11 :. 

, 

11 i. 

80 

4 ,: 

20 

21 

19 

I 

1 

2 

i. 

i 

......... 

4 




4 

3 

11 

5 

4 

• 0 

10 

78 

4 

16 

20 

19 

(1 i 7 1 8 1 , 0 i 10 1 11 

Bygdalily 

mor 

1 


2 5 

1 2 

4 

7 

I 8 

1 i' 

.1 11 

6:1 

4 

3 lb 

1 15 

1 16 


! , 

Av desse 

1 alt . 

Kankvernar 

:Groype- 

1 MYllmr (bekke- * kvernar 

kvernar)* 

i 

....• 

7 

3 

4 

7 

9 

8 

12 

63 

4 

18 

16 

17 

!,. 

II 

1 

II 

II 

.! 1 

i 

- 

2 

- 

4 

2 

1 

5 

3 

6 

10 

63 

4 

16 

15 

15 

2 

2 

284. 

285. 

28 ,1 . 

2 , 7. 

288. 

289. 

290. 

291. 

292. 

293. 

291. 

295. 

296. 

297. 

298. 

4 99. 

300. 

A 'Islas! . . . 

Lyngdal . • 

K vhi.; 

I hegeboslati 

Prawn . 

Lista 

Spiiid . 

I 1 eilui 

Flbda. 

i■ vi tiesdal . 

Hotlaiitt . . 

Iiidili . 

X's. . 

tilylitiiti 

Bakke. . . 

Tonstati . . 

Ovre Si mini 

1 

2 

*2 

14 

2 

4 

3 

2 

i 

10 

48 

5.; 

24 

19 

19 

8 

26 

15 

16 

54 

18 

25 

47 

76 

15 

10 

10 

•I9 

54; 

26 

19 

33 

8 

26 

17 

20 

54 

18 

25 

50 

78 

15 

11 

1 

10 

49 

56 

24 

19 

33 

8 

26 

16 

19 

53 

18 

24 

50 

77 

15 

10 

6 

.1 43 

2 49 

.I 23 

1 15 

10 21 

8 

23 

2 15 

2 17 

4.1 

15 

20 

4 41 

1. 73 

14 

2 7 

6 

44 

51 

24 

10 

31 

8 

23 

17 

19 

41 

15 

20 

45 

74 

14 

9 

1 

1 

- 

- 

41 

43 

48 

22 

15 

2 0 

8 

23 

16 

18 

40 

15 

18 

41 

73 

14 

7 

I 

- 

•1 

1 

1 

301. 

.t02. 

304. 

::t05. 

306. 

307. 

Rogaland. 

Sogndal . . 

Egersund . 

Saud nes . . . 

Stavanger . . 

Skudenesha vn . 

Kopervik . . 

Haugesund . . 

- 

- 

1') • 1 

42) 3 

•! 

. ; 

- 

- 

1 

- 

........ 

- 

- 

2 

308. Soli:tidal . . 

309. I At nd 

310. I I esk esta d . 

:-;1 I. I tjerk vei in . 

................. 

7 

5 

3 

29 36 .. 1 

52 57 

26 29 • 1 

62 412 

i 

34 

55 

28 

62 

• 

3 : 20 23 11 

6! 30 36 ;* 

.. ; 

i. ! 27 30 ;• I. 

--- : 44 44 

17 

34 

27 

41 

1 

1 I mblikken Id valse,tol”, et dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Iler er elks ikkje tekne med valsestolane

; 

141 

nar i 1919 og i 1927 1929. 

1.rerimi soul tt y I. s I. re I. 11 (1 1. 

var 

12 • II 13 14 i 15 16 17 18 I 10 20 21 


Andre I 

kvernar j Vatn 

Drivkraft 

Anna Selbnstein 

Elektrisitet 



Naturstein 

Utlendske- 

Andre ! Av desse 

norske .( ) svenske 

Steinpar Steinpar i Steinpar 

Valse,lo;ar 

og kvernar I Merknader 

Valse- i alt 

Støypestolar*) 

(Ciroypestein 


medtekne) 

Steinpar 

. . . 

2 

.5.4r.k v. i bygdant. 271. 

5 2 5 

2 

3 4 4 

2 

■.• 

7 

3 8 • 6 

1 8 

1 12 11 

63 63 

4 4 

18 17 

1 15 17 

2 16 18 

2 

2 

2 

: 1:1 

2 • 

-J 

;. 

7 

1 9 

1 9 

4e) 

13 

. . . 

03 

4 

? 

17 

') 

1) gr.kv. i bygdani. 

kv. 

272. 

27:!. 

2 4. 

27r, 

70 . 

2;7. 

278 , 

280. 

281. 

28'2. 

'283. 

6 

••• 

43 45 

2 50 Si 

2 24 20 

16 17 

27 4 36 

8 

• ; 8 

23 24 

16 1. 

18 19 

40 41 

15 16 

20 19 

4 45 44 

73 73 

14 14 

2 7 2 7 

•• 

1 

441 

5:1 

1 

44 

24 

t 

••■■ 

22 

4 1 

16 

20 

45 

74 

14 

2 i0') 

281, 

285. 

280, 

287. 

288. 

289. 

290. 

291. 

-292. 

294. 

295. 

290. 

2:1 7. 

i 2tw. 

I) 1 gr,kv. i bygdant. 300. 

1 

6 

3 

4 

5 

2:1 'j ) 

I) 11andelsmylna. 301. 

') 3 handelsmylnor. 302. 

;) T, handelsinylnor. 303. 

I) I landelsmylnor. 304. 

*.) 1 gr.kv. i handelsm. 305. 

92 gr kv. i handelsm. 306. 

307. 

4 18 5 2.1 

2 34 '2 35 

2 29 29 

3 42 2 44 

2 .3 

37 

.14 

308. 

gr•kv . i hYgdaln. 1301). 

310. 

311. 

handelS111Y11101. 511111 heft,- driv handelsma1intr. Havre valsar (grynkleinnmr) er rekna 1111 .11 S■1111 valsestolat

144 


U i(vgdome fiyi 1919 ear Al.je leZwe mot .g1ollpe- 

312, 

313. 

314. 

Fylke, 

by og borad 

HeBehind . . 

Eigersund . . 

Ogna 

1 I 2 3 11 4 5 5 . 7 1 ' 9 10 Iii 


Bygdamylnor 

2 

2 

1 

Mylnor og .kvernar .. i_1910 


33 35 

42 44 

16 17 

I all 

* Mylnor 

11 

1 

1 

1 

Av desse var 

•------...- 


(bekkekverner) 

34 3 

44 1 

17 2 

1 


l 1 alt 

27 

41 

21 

30 

43') 

23 

Myinor 

Av desse 

Bygdamylnor 




1 29 

42 

1 12 

i 

10 

315 

316: 

317 

318 . 

320. 

321 

322 . 

323: 

324 • 

Na.rbo . 

Varbaug . 

lilepp 

Time . . . 

(Uestal . . 

lloyland . 

Sola 

ltadla . 

Ifetland . . 

Randaberg 

3 

1 

3 

1 

2 

10 

1 

2 

i 

Hit i . 1 

36 37 1 

1 4 

5 7 1.) 1 

7 9 1 

7 22 1)1 8 

--.- 1 1 1 

— 2 1 2 

3 4 ! 1 

-,_ 

10 2 

36 1 

4 4 

6 2 

7 1 

14 9 

1 

— 2 

1 

24 

34 

16 

8 

5 

26 

10 

5 

24 

13 

26 

311 

20 

11 1) 

6 

42 2) 

11 

7 

27 1) 

13 

1 9 

1 31 

4 

1 4 

1 2 

11 9 

1 ..... 

2 ....... 

3 

.._ 

16 

3 

16 

3 

2 

15 

9 

5 

21 

13 

325 

326' 

327' 

328' 

329' 

330' 

331' 

332' 

333' 

334' 

335' 

336' 

337' 

339' 

340. 

341. 

342. 

343. 

344- 

345. 

346. 

347. 

348. 

349. 

350. 

351. 

352. 

353. 

354. 

355. 

Hole . . . • • 

Fors:md . . 

Strand . . 

Fitmoy . . 

Rennesov . . 

Mosteroẏ . . 

Kvitingsoy . . 

Vikedal . . . 

Sandeid . . . 

linsland . . . 

Nedstrand . . 

Sjernaroy . . 

Fiater . 

Ardal 

Iljelmeland . 

.1(450 

Erfjord • . 

Sand 

Saudi) . 

Suldal 

Akra 

Skudenes . . 

Stamga la n d . 

Avaldsnes . .. 

Torvastad . . 

rtsira 

Skinn . . 

Tysvver 

RAI) 

Skjold 

Vats 

3 

1 

2 

I 

1 

2 

2 

i 

1 

2 

1 

6 

4 

1 

1 

2 

24 

10 

6 

6 

1. 

13 

2 

16 

8 

2 

2 

14 

21 

17 

14 

27 

14 

102 

-- 

12 

8 

15 

- 

3 

15 

21 

12 

20 

24 

10 

8 1 ) 

7 

3 

16 

3 

16 

10 

3 

3 

16 

23 

18 

14 

28 

16 

102 

1 

18 

8 

19 

- - 

1 

4 

17 

21 

12 

20 

- 

1 

2 

2 

2 

••••■ 

i 

1 

24 

10 

5 

(3 

1 

14 

3 

16 

10 

2 

3 

16 

23 

18 

14 

27 

16 

102 

1 

17 

8 

17 

- 

3 

16 

21 

12 

20 

1 

2 

- 

2 

1 

-- 

1 

I 

1 

-- 

1 

- 

— 

i 

I 

- 

1 

1 

i 

25 

11 

5 

5 

1 

— 

13 

1 

13 

10 

2 

2 

13 

15 

16 

il 

29 

14 

95 

— 

12 

1 

7 

1 

i 

4 

13 

19 

9 

20 

25 

11 

7 1) 

5 

2 

1 

15 

2 

13 

11 

3 

3 

13 

16 

16 

11 

30 

15 

or) 

— 

13 

1 

8 

I 

i 

4 

14 

19 

9 

20 

1 

- 

1 

— 

......... 

••••••••■ 

23 

10 

4 

5 

1 

- 

13 

2 

13 

10 

1 

2 

13 

14 

16 

10 

26 

15 

95 

— 

12 

1 I 

7 

3 

13 

19 

9 

20 

i 

1 

i 

i 

1 

2 

■■■••••••• 

- 

i 

i 

i 

— 

........ 

*) I rubrikken in valsestolar er dubbel valsestol rekna son: tvo valsestolar. I ler er elles ikkje lekne med valsestolane

145 


krernar $olli earl nytta til yordskvr I'll (er). 

12 . 13 I 14 I 15 


var 

Drivkraft 

11 

Andre 


............. 

3 

i 

7 

1 

N 

3 

Vatn 

30 

42 

13 

10 

31 

4 

5 

3 

13 

N. 

6 

_. 

Elektrisitet 

N 

I 

10 

16 

4 

16 

6 

3 

29 

11 

7 

21 

12 

16 I 17 1 18 19 . 20 1 21 

I Steinpar 

29 

43 

13 



Naturstein 

Andre 

norske 

Steinpar 

...._ 

._ 

1.111endske 

Av desse 

( ) svenske 

Steinpar 

1. 

Stoypestein 

Steinpar 

3 

1 

1 

Anna I Selbustein 

Valsesi()13 

E*) 

- - - - _ 

Valsestolar 


i alt 

(Clroype-." 


medtekne) 

32 

45 

24 

Merknader 

I) 1 handelskvern. 

312. 

313. 

314 . 

2 - 29 

315. 

1 3 . 1 39 316. 

-- 1 28') I) 1 gr.kv. i bygdain. 317. 

1 12 • 1 25 1) 1 handelstnylna. 318. 

2 1 9 319. 

9 18 6 83 

1) 5 handelsittylnor. 

) 7 handelsittylnor. 320. 

1 5' 1. 16 321. 

1 6 • 1 13 :122. 

7 • 32 I) 2 handelstnylnor. 323. 

N 

13 :124. 

1. 

2 

1 

23 

10 

6 

5 

2 

- 

15 

2 

13. 

10 

2 

2 

13 

15 

16 

10 

27 

15 

95 

-• - 

13 

1 

7 

NI 

3 

14 

19 

9 

20 

2 

1 

1 

- 

1 

1 

1 

1 

3 

-- 

i 

1 

N 

1 

- 

1 

- 

- 

- 

1 

N 

1 

- 

_. 

- 

24 

10 

4 

5 

3 

16 

2 

13 

12 

1 

2 

13 

15 

16 

10 

27 

12 

96 

N. 

12 

i 

7 

3 

13 

19 

8 

20 

- - 25 $25. 

......... 

11 326. 

2 13 3 22 I) 1 handelsmylna. 327. 

- •• - ! 5 328. 

1 21 6 329. 

- 1 3:10. 

- 331. 

- 1 18 1 ) I) 1 gr.kv. i bygdam. 332. 

- 1 

2 

13 

14 335. 

4 7 336. 

......i 

i 

3 337. 

- 13 338. 

16 339. 

16 340. 

11 :141. 

II. 

1 :12') I) 1 gr.kv i bygdam. 342. 

2 1 ) - 15 I) Nordlandsskitt. 343. 

il 97 344. 

- 

--- 1 - :145. 

4 ! 17 346. 

- 

1 347. 

4..' 8 • 1 13 348. 

NI 

- I 1. 349. 

1 350. 

4 351. 

- 

3 i 17 352. 

19 353. 

1 9 354. 

- 20 355. 

- - I 

---; 

333. 

$34. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. llavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar. 

10

146 

3 • 2 I •..• 4.... • 

Mylnor og kvernar . i . 1.910 

•Fy ke, 

by og land 

„ 

a" • 


5 

Av desse var 

7 8 10 I 11 

(*lardskvernar 

I all 

.. Mylnor og kver- 

Av desse 

• Kallkvernar 

(Iroypekvertiar 

•'Mylnor (bekkekvernar) 

1. tabellen. Mylnor og kverilppyanme 

1919 iwr AA* lelwe med !poor- 




Bygdamylnor 

Bygdamylnor 

7777- 

„ 

Hordaland. 

356. i lergen . 

1 

357. Vara 1 dsoy . 

358. Strandebarnt 

359. Kvinnherad 

360. Skånevik 

361. Etno 

362. Fjelberg • • 

363. Olen 

364. ikebygd 

365. Sveio 

366. Valestrand 

367. Mosier . 

368. Bom o . 

369. Brenntes 

370. Stord 

371. Fitjar 

372. Ty sties . 

3 17 20 19 

17 17 17 

5 57 62 59 

13 13 12 2 

• 2 2 1 

5 6 6 

2 19 21 2 19 2 

1 15 16 15 

3 21 24. 23 2 

10 10 10 

2 2 2 

3 3 fl 4 4 

2 4 6 2 2 

1 11 12 1. i.' 2 

4 39 43 43 5 

17 

17 

56 

9 

' 

5 

20 

14 

21 

8 

2 

4 

7 

32 

19 

17 

62 

11 

5 

22 

16 1)• 

23 

8 

2 

5 

9 

37 

1 

1 

2 

2 

18 

17 

10 

2 

5 

18 

15 

21 

8 

2 

3 

4 

7 

36 

1 

• 

1 

1 

373. Fusa . . . 

374. 1 litland sda 

375. Strandvik . 

376. Os 

377. Sannlznlger 

378. Fana 

379. Auste volt 

380. Sund 

381 1410 1 

382. .Askoy • • 

383. kse vitg • • 

384. Hans 

385. Bruvik . . . 

386. l ostinger 

387. Modalen 

388. 1 lam re . 

389. Asat t e 

390 A lversund . 

391. Meland . . 

392. Henna . . 

393. hjelme 

394. Manger . 

395. Efordaho 

396. Stebo 

397. Lindas . . 

398. A ustrheint . 

399. Masfjorden 

11 12 .11 3 

39 39 39 2 

2 13 15 15 2 

9 1 10 10 

3 11 14 13 1 

4 1 5 2 3 

12 12 12 4 

11 14 14 3 

3 :3 6 6 3 

1 1) 

50 51 • 

18 20 1), 2 18 

3 9 15 I) 10 1 

26 27 1 1 

2 8 10 2 8 2: 

2 1 1 2 2 . 

2 10 12 12 1 

15 15 15 1 

12 12 12 1 

14 14 14 

12 12 12 

18 18 18 

4 33 37 1 35 8 

8 8 

1 46 47 47 ; 

10 

35 

13 

2 

12 

2 

5 

9 

3 

1 

Si. 

20 

9 

17 

8 

9 

13 

9 

12 

12 

12 

29 

9 

45 

13 

37 

15 

7 

13 

5 

9 

12 

6 

1 1) 

2') 

51 

22 1) 

13 1) 

18 

10 

2 

10 

14 

10 

••■■• 

12 

12 

12 

37 

9 

46 

1 

•••■•• 

1 

' 

2 

3 

1 

2 

1 

3 

10 

35 

14 

5 

12 

2 

9 

12 

6 

47 

17 

9 

17 

8 

1 

10 

13 

9 

-- 

12 

12 

12 

33 

8 

46 

2 

2 

2 

1 

1 

*) 1 rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. iler er elles ikkje tekne med valsestolane

147 

nar i 1010 og I 1927-1929. 

kvernar som vart !zeta tit yards ke ernar). 

var 

12 13 1 14 ! 15 II 16 17 1 18 I 10 :1 20 I 21 

Andre 

kvernar ., 


1 1 

11 

i 

1)rivkraft 

i Elektri- 

Vatn ' site Alma Selbu- Andre 

stein norske 

2 


(lkkje groypekvernar) 


il 

s' 

il 

Naturstein Valse- 

Utlendske Store-II stolar*) 

Av desse stein 

( ) svenske 

Steinpar Steinpar' 

3 

2 

1.1.11.10.....10 

Valsestolar 


i alt 


niedtekne) 

. .... . 

6 

Merknader 

i ilandelsm vl nor. 

356. 

.....: is 

1 17 

3 : 60 

1 11 

3 

5 

21 

16 

23 

8 

- 

- 

2 

5 

6 

9 

37 

.- 

2 

1 

1 

.• 

- 

18 

17 

59 

11 

3 

5 

17 

15 

21 

2 

6 

4 

9 

36 

- 

- 

i ') 

- 

..• 

' 

2 

2 

- 

-. -•- 

TI 

1. 

2 

- 

• 

- 

••••■•••■• 

• • ......._ 

2 

b * 1 

19 

17 

66 2 

12 

5 

5 

29 

21 

26 I ) 

8 

- 

2 

8 

12 

12') 

37 

1) Sonmastein. 

?) 1 gr.kv. i bygdatn. 

1) 1 handelskvern. 

9 1 gr.kv. bruk hey 

2 kvernar. 

i 1 gr.kv. i bygtlatu. 

357. 

358. 

359. 

360. 

361. 

362. 

363. 

364. 

365. 

366. 

367. 

368. 

369. 

370. 

371. 

372. 

-- 

- 

1 

2 

1 

......... 

.1■■■ 

. 1 

- 

11 

37 

.15 

5 

13 

8 

9 

12 

6 

1 

49 

20 

13 

17 

10 

2 

10 

13 

9 

- 

12 

12 

12 

36 

S 

46 

- 

2 

1. 

- 

i 1 

2 

' 

I 

i 

1 

- 

• 

1 

- 

- 

1 

5 

13 

9 

12 

i) 

44 

19 

10 

15 

6 

1 

8 

12 

9 

- 

12 

13 

11 

33 

S 

34 

......... 

- 

........ 

2') 

5') 

i ') 

1 1) 

2 1) 

13 1) 

- 

• 

3 

6 

16 

- 

• 

- 

- 

5 

2 

3 

1 

3 

3 

- 

- 

........ 

- - 

• 

--, 

--- 

- 

- 

13 

37 

15 

7 

13 

7 

9 

13 

7 

3 

2 

51 

36 2) 

48 2) 

18 

1.1 

2 

11 

16 

10 

- - 

13 

13 

12 

39 2) 

9 

47 

i Sonmasteiti. 

9 Handelsmylna. 

9 Handelskvern. 

1) Somnastein. 

1) 2 handelsmylnor. 

1 i gr kv. i handelsm. 

1) 3 handelsmylnor. 

2) 9 gr.kv. i handelsm. 

i) Somnastein. 

1) Somnastein. 

1) Somnastein 

1) A fjordsteitt. 

1) Sønnastein. 

1) Somnastein 

1) 1 Somna. 1 Afj.st. 

2) 1 gr kv. i bygdam. 

1) 1 Somna. 12 Åfj.st. 

373. 

374. 

375. 

376. 

377. 

378. 

379. 

380. 

381. 

382. 

383. 

384. 

385. 

386. 

387. 

388. 

389. 

390. 

391. 

392. 

393. 

394. 

395. 

396. 

397. 

398. 

399. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. I lavre-valsar (grynklettnnor) er rekna med som valsestolar.

Av desse var 

leylke, 

• M. -- Y -. - - 

.i 

by og land Bygdamylnor 

kvernar 1 all 

. 

(lards. 

1 Kallkvernamylnor 


Bygda- (lards- 

alt :: 

Mylnor (bekkekvernar) 

148 

1 t 2 I 1 4 : i 

..... . = _............... . ____ .. _____ 


• 

I. tabellen. Mylnor og kver- 

(1 lippj«tome fri 1919 rar 11..kfr , lel..m, mot yr(wpc- 

0 7 . 8 9 10 1 11 

..... 

Mylnor og k ver- 

Av desse 

I Kalikvernar 

=!Mylnor (bekkekvernar) 

Ciroypekvernar 

400. 

401, 

402. 

403. 

404. 

405. 

406. 

407. 

408. 

ItoIdal . . . 

Odda . . . 

IT1lensvang • • 

Kinsarvik . 

Eidfjord . . . 

Ulvik 

Granvin . • • 

Kvam . . 

Jondal . 

i 

2 

3 

1 

1 

10 

19 

78 

24 

2 

1 

29 

8 

39 

10 

20 

80' 

24 

5! 

2 

29 

9 

39 

••• 

I) 

1 

1 

10 

20 

77 

24 

5 

1 

2t) 

8 

39 

1 

2 

3 

1 

2 

- 

6 

19 

52 

23 

2 

1 

25 

7 

24 

6 

20 1 

54 i! 2 

23 

5 

2 * 1 

25 . 

9 2 

24 . 

6 

20 

52 

21 

5 

1 

24 

6 

24 

- . - 

4,) 

... 

1 

409. 

410. 

411. 

Evanger . • • 

Voss 

Vossestrand 

i 

5 

3 

41 

25 

22 

42 

30 . i 2 

25 ! 1 

41 

27 

24 

1 

3 

1 

28 

29 

14 

29 

32 2 

15 1 

28 1 

26 2 

13 1 

. 412. 

Sogn og Fjor. 

dane. 

Hon) 

413. 

414. 

415. 

416. 

417. 

418. 

419. 

420. 

421. 

422. 

423. 

424. 

425. 

426. 

427. 

428. 


.Jostedal . • • 

Luster . 

Ilafslo . 

Årdal . . 

Labrdal . . 

13m.gund . . 

Sogndal . . 

Aurland . . . 

Leikanger . . 

lialestraild . 

Vik 

Kyrkjebo 

Lavik 

13rekke 

Gillen 

Solund . 

Ifyllestad 

10 

5 

2 

1 

1 

t 

2 

1 

3 

5 

2 

3 

6 

24 

11 

(; 

11 

12 

24 

26 

22 

43 

50 

43 

46 

23 

i 

90 

10 

11 

26 

12 

7 

12 

14 

25 

29 

27 

45 

50 

43 

46 

23 

1 

93 

- 

2 

1 

10 

9 

25 

11. 

6 

12 

11. 

25 

27 

25 

44 

50 

43 

46 

23 

1 

91 

8 

4 

• 

1 

3 

_. 

2 

2 

1 

4 

2 

7 

2 

1 

7 

22 

7 

3 

10 

12 

17 

23 

20 

42 

42 

34 

40 

16 

1 

92 

9 

11 

24 

8 

6 

10 

14 

19 

24 

24 

44 

42 

34 

40 

23 

1 

94 

1 

1 

2 

- 

_ 

1 

- 

9 

8 

'„ 9 

7 

5 

10 

9 

19 

20 

is 

40 

40 

33 

46 

23 

1 

91 

3 

1 

Y.. 

3 

2 

1 

3 

1 

i 

1 

430. 

431. 

432. 

433. 

434. 

435. 

436. 

437. 

438. 

439. 

Askvoll . . 

Fjaler 

(aular 

JoIster . . 

Fordo 

Naustdal . 

Vevring . • • 

Kinn 

Bru 

Eikefjord 

2 

2 

4 

F, 

4 

..._ 

2 

........ 

2 

G 

93 

88 

175 

54 

56 

29 

3 

25 

22 

8 

95 

92 

175 

59 

60 

29 

5 

25 

24 

1 

1 

3 

- 

8 

91 

91 

175 

56 

56 

29 

5 

22 

24 

3 

.2 

5 

- -- 

6 

3 

2 

1 

1 

2 

91 

76 

165 

52 

35 

21 

4 

23 

20 

5 

93 

81 

165 

58 

38 

23 

5 

23 

21 

1 

t 

1 

4 

1 

- - 

5 

91 

79 

157 

53 

32 

21 

4 

20 

21 

1 

2 

2 

1 

1 

- 

11) 1 rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som No valsestolar. Iler er elks ikkje tekne med valsestolane

: 

1 19 

uar i 1919 og i 1927 1929. 

krernor som raii nylla tit gards I; re ra a r). 

12 13 : 14 i 15 ;i 16 

. ........... . • 

nar i 19 2 7- - 1 9 2 0 

var 

Andre II 

kvcrnar 1; Vain 

r 

1)rivkraft 1 

Elektrisitet 

6 

20 

- 

54 ....... 

22 1 

5 

2 

-- = 25 

1 7 .2 

24 

17 18 i 19 20 21 

Steinslag i kvernane. i 

((kkje groypekvernar) 

. _ . 

i Naturstein Valse- 

I Illlendske Stoype- * stoke) 

Anna ! Selbu- Andre i Av desse stein 

! stein norske I( ) sven- 

, ! ske 

- 

- 

Steinpar Steinpar Steinpar Steinpar! 

5 _ 1 

I 

20 

53 11) 

2 

4 

21 

5 

3 

2 

22 2 1) 

7 

4 . 

24 

-.- 

....._ . _ 

Valsestolar 


i alt 

((.ìroypekvernar 

medtekne) 

6 

20 

56 

23 

5 

5 

25 

11. 

24 

Merknader 

I) Siminasfein. 

9 Soninansici. 

400. 

401. 

402. 

403. 

404. 

405. 

406. 

407. 

408. 

29 

2 29 2 

14 .1 

1 

27 

29 

13 

t I) 

8 

2 

29 

39 

16 

9 A fjortistrin. 

409. 

410. 

411. 

Afjordstein 

........ 

412. 

9 

8 3 

1 23 

8 

...... 6 

10 

12 1 

..._ :19 

2 21 t 

5 19 5 

41 3 

1 41 

- 

33 

w 

- 16 

23 

1 

2 94 

1 

1 

2 

...._._ .: 

: 

1 

1 

i 8 

ti 3 

19 6 

5 1 

3 5 

3 7 

10 3 

12 6 

8 12 

5 18 

6 33 

- 40 

32 

1 40 

6 16 

1 - - 

92 

1 

I. 

1 

1 

1 

2 4 

1 

1 

r) 

2 

1 

- 

9 

13 

27 1) 

10 

10') 

10 

18 

19 

25 

24 

48 

42 

34 

46 

24 

1 

94 

9 1 gr.kv. bruk hev 


9 1 gr.kv. i bygdam. 

413. 

414. 

415. 

416. 

417. 

418. 

419. 

420. 

421. 

422. 

423. 

424. 

425. 

426. 

427. 

428. 


5 

92 1 

1 80 1 

6 159 5 

2 56 1 

1, 37 1 

23 

1 5 

3 23 

- 

21 

.. . : 

---- ; 

• • • ; 

1 .: 

1. !: 

....... !! 

89 

1 78 

156 7 

30 23 

13 16 

10 11 

2 1 

12 10 

16 5 

.. ......... 

o . 

2 

3 

10 

1 

2 

1 

.. - 

6 

96 

St 

165 

59 1) 

40 

23 

5 

23 

2.1 

9 1 gr.kv. bruk hev 


430. 

431. 

432. 

433. 

434. 

435. 

436. 

437. 

438. 

439. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. I lavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar.

FyIke, 

by og !wad 

I 2 1 4 I 

_ 

MyNor og kvernar i )919 

I alt 

Av desse var 

MyNor 

1. tabellen. Mylnor og kverelpivetrom 

, frui 1.919 rar ikhje taw ?nod yroype- 

Bygdainyinor 



6 I 7 8 9 I 10 11 


Bygdamytuor 


1 alt 

,.Mylnor 

Av desse 



10roype- 


kvernar) 1 

. . 

440. 

441. 

442. 

4.43. 

441. 

445. 

446. 

447. 

448. 

44.9. 

450 

Bremaliger. 

Selje 

Sør-Viigs5iy . 

Nord-Vägsoy . 

Davik 

Eid 

Hornindal . . 

Moppet' . . . 

Ilreim 

Innvik • • 

Stryn . . 

2 14 16 

47 47 

1 45 

1 22 23 

5 111 116 

2 117 119 

3 44 47 

2 164 166 

40 40 

179 179 

1 91 92 

16 1 10 11 

46 44 44 

4 3 3 

22 1 20 21 

115 2 106 108 

119 1 101 102 

46 4 43 47 

161 1 136 137 

35 4; 30 36 

172 1 153 154 

90 4 87 91 

11 

42 

3 

20 

101 

93 

46 

128 

30 

145 

84. 

•••••■•••• 

1 

1 

8 

3 

451. 

452. 

453. 

More. 

.‘lesund . . 

Nlolde 

Kristiansund . 

') 

1 1 ) 

1 

1 1) 

1 

454. 

455. 

456. 

457. 

458. 

459. 

460. 

461. 

462. 

463. 

464. 

465. 

466. 

467. 

468. 

469. 

470, 

471. 

472 

47:3. 

474. 

475. 

476. 

477. 

Vannylven . 

Syvdo 

Sande 

itovde 

Ilerøy 

UTistoin 

Ilareid 

Vartdal 

Volda 

Dalsfjord . 

Orsta 

Iljørundfjord . 

SunnyIven . . 

Norddal . . 

Stranda . . 

Stordal . 

Sykkylven . 

Orskog . • • 

Skodje. 

Value . 

Borgund . 

Gi size 

Vigra 

Ilaram . 

2 

i. 

2 

3 

2 

2 

1 

5 

3 

50 

39 

11 

13 

61 

24 

20 

35 

185 

81 

99 

149 

57 

141 

104 

70 

111 

74 

19 

16 

13 

4 

15 

52 

39 

12 

15 

61 

25 

23 

35 

1.87 

81 

101 

149 

58 

141 

104 

70 

112 

74 

19 

21 

16 

4 

18 

1 

1 

2 

52 3 

31) 

11 6 

15 2 

61 - 

24 1 

23 3 

35 

185 3 

Si 

100 1 

149 

58 1 

141 1 

104 1 

70 

111 

74 

19 

21 4 

16 1 

4 

-- 

16 2 

47 

37 

4 

10 

45 

22 

18 

35 

156 

69 

90 

145 

50 

131 

86 

57 

52 

64 

20 

17 

13 

2 

16 

50 

37 

10 

12 

45 

23 

21 

35 

159 

69 

91 

145 

51 

132 I. 

88 1Y 

57 • 

53 

(;1 

20 

21 

14 

2 

18 

1 

••■•••••• 

1 

1 

2 

130 

37 

8 

12 

45 

22 

20 

34 

149 

67 

89 

145 

50 

127 

Si 

56 

63 

18 

20 

13 

2 

15 

1 

3 

1 

2 

1 

1 

2 

1 

478. 

479. 

480. 

481. 

482. 

Tresflord . 

Vestiies . 

Voll 

Eid 

Grytten . 

1 

5 

15 

34 

1 

4 

12 

15 

34 

f). 

6 1). 

12 7 

14 2 

34 1 

2 2 

F) 

12 

30 

2 

3 

12 

14 

31 

4 1 

4 1)11 1 

12 

13 

28 

2 

2 

1 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Iler er elles ikkje tekne med valsestolane

liar i 1919 og i 1927 -1929 

krernar sow rail il Oa lit ya id sk re 1.11 (1 r). 

12 I 13 14 : 15 

Andre ., 

kvernar :. 

nar i 1 027-- 1...0 2 9. 

var I )rivkraft 

-• ; , 

1! 

....... 

i 

1 

- 

1 

1 i 

:1 



Naturstein 

... . 

Elektri- 1 Utlendskt• 

Vain• sitet Anna ': Selbu- Andre 1 Av desse 

i stein norske ( ) svenske 

• .. • . • • - •• 

Steinpar• 

11. 

42 

3 

21 

108 

95 

129 

32 

150 

81 

- 

•• 

t 

7 

1. 

8 

4 

4 

7 

I. 

1 

1 

1 1 

- ' 

•: 

--- i 

10 17 I 18 I 10 11 20 : 21 

. .. •-• -«••••• . -. • • • •• •• .. • •••• • •• • • • - • •- • •••-• • • .. 

I:Steinpar Steinpar 

11 

43 

3 

20 

107 

95 

47 

133 

34 

153 

87 

- 

- 

- 

- 

■•• 

« 

•• 

•• 

- 

- 

•• 

Valsestolar*) 

Stoypestein 

Steinpar 

-MN 

i - 

1 

4 

4 

2 

3 

- •. 

2 

• 

2 

Valsestolar 


i alt 


medtekne) 

11 

44 

3 

21 

108 

103 

48 

142 

38 

155 

93 

i 

2 

.1. 

Merknader 

I) I Ian(Ielskvel n. 

I) I landelskvern. 

440. 

441. 

442. 

443. 

444. 

445. 

446. 

447. 

448. 

449. 

450. 

451. 

452. 

453. 

- 

SO 49 

37 37 

8 I 1 8 

12 .• 12 

4 5 ........ 44 

22 1 - - - : 22 

20 - i: 21 ■•• 

3.1 I -- I. 34 

150 9 155 ••• 

67 2 69 

89 2 92 

145 145 

51 50 

127 3 2 128 - 

81 7 86 

56 I 56 

52 i r, 2 

63 i 64 _.... i 

18 2 18 - 4 

20 1 30 ... 

14 13 

2 2 

--.- 

16 1 1 15 

•• 

1 

1 

3 

- 

1 • 

4 

_ ••• 

. •._ 

1- 

5 

........ 

2 

i 

- 

2 

- 

5 2 

3 

•■•••••••• 

5 1 

•• 

50 

37 

12 1) 

12 

45 

28 

29 

35 

163 

69 

92 

145 

51. 

132 

89 

57 

59 

61 

20 

31 

16 

2 

-- 

23 

I) 1 gr.kv. i bygdam. 

I) I I andelskvern (gr.- 

kv bruk) med 2 

kvernar. 

451. 

455. 

456. 

457. 

458. 

459. 

460. 

461. 

462. 

463. 

461. 

465. 

466. 

167. 

468. 

469. 

470. 

471. 

472. 

473. 

474. 

475. 

476. 

477. 

12 i 14 

14 15 _ 

31 28 

2 2 1 _ 

1 ___ li 3 

•• 

- 

- 

1. 

1 

1 

2 

5. 1 

15 

16 

31 

4 

9 

I) 1 handelstnylna. 

478. 

479. 

180. 

481. 

482. 

i handelsmylnor som bet re driv handelsmaling. I lavre-valsar (grynklemmor) er i ekna med som valsestolar.

152 

I. tabellen. Mylnor og kver- 

(1 uppyeirone pyi 1919 rar Ai* law null f/ro//J)1'- 

Fylke. 

by og berad 

1 I 2 3 11 4 5 


---- 

Av desse var 

I alt 

*Mylnor 

Bvgdaniyhtor 


i(ailkvernar 


6 1 7 8 9 I 10 1 11 

Bygdamyhtor 


I all 

. Mylnor 

Av desse 



!Groype- 

(bekke- i kvernar 

kvernar)1 

483. 

484. 

485. 

486. 

487. 

488. 

489. 

490 

491. 

492 

493. 

I Ion 

Veøy . 

1 41.4reṡfjord og 

Vistdal . . 

Nesset • • 

Bolsøy • • 

Fra.na • • • 

gor-Auk ra . 

Nord-A okra . 

Sandoy 

Bud . 

4 

10 

3 

4 

4 

70 

36 

24 

41 

22 

6 

10 

3 

8 

1 

4 

70 

40 

34. 

41' 

25. 

7 

10 

3 

12 . 

1» 

4 

68 

39 

34 

:38 

25 

7 

10 

3 

12 

2 

4 

8 

4 

5 

3 

4 

3 

59 

36 

15 

40 

20 

3 

10 

4 

1 

3 

61 

40 

23 1 

44 

25 

6 

10 

4 

4 

1 

3 

56 4 

39 

22 

32 

24 

6 

10 

3 

4 

1. 

494. 

495. 

496. 

497. 

498. 

499. 

500. 

501. 

502. 

503 

504. 

505. 

506. 

507. 

508. 

509. 

510. 

511. 

512. 

513. 

514. 

515. 

516. 

517. 

518. 

%proem 

Bremsnes • • 

liornstad 

Bide 

Frei 

t ;jellifies . 

Ore 

Sim umsnes . • • 

Tingvol . • • 

Oksenda . 

Alvundeid . 

Sunndal . . . 

Stangvik . 

Asskard . . 

rnadal . 

. . • • 

A u re 

Stemsbaug . • • 

Valsøy fjord • • 

I lalsa. . • • 

Tustna . 

Edøy 

al vor . • • • 

I lop('') . • • • 

4 

3 

3 

2 

7 

1 

2 

2 

3 

2 

1 

2 

1 

2 

1 

10 

4 

15 

26 

7 

20 

31 

9 

26 

25 

7 

54 

43 

16 

21 

3 

8 

2 

12 

10 

-- 

8 

18 

29 

7 

20 

33 

9 

33 

25 

8 

56 

45 

19 

9 

22 

5 

9 

4 

12 

9 

1 

10 

18 

28 

5 

20 

33 

31 

25 

7 

55 

37 

16 

4 

21 

4 

9 

4 

12 

7 

1 

4 

2 

1 

2 

2 

5 

3 

1 

2 

4 

1 

3 

1 

3 

10 

.1 

12 

29 

7 

21 

31 

4; 

29 

22 

4 

56 

42 

15 

5 

2 

4 

9 

2 

11 

9 

1 

11 

8 1 

14 

30 

7 

21 

33 

8 

24 1. 

25 

5 

57 1 

43 1 

17 2 

9 2 

3 1 

7 1 

10 

5 

11 

10 

1 

10 

• 

6 

13 1 

28 

4 1 

191 2 

30 i 2 

2 

31 1 

22 

4 1 

51 4 

30 

12 1 

1 

2 

5 1 

9 

4 1 

11 

6 

1 

519. 

Sor-Trondelag 

Trondheim . . 

1 21) 

1 

520 

521. 

522. 

Osen 

140101 

Stoksund . • • 

1 

2 

1 

3 4 

2 4 

1 

4 

4 

2 

1 

1 2 

2 4 

1 2 h 1 

4 , 

34) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elles ikkje tekne med valsestolane

- 

153 

'tar i 1919 og I 1927-1929. 

krermir som roll n /Ma ti1 y (( 1 , 1 sl. ti' r 11 It r). 

12 11 13 . 1.1 1 15 

__ ....... 

nar i 1927 --1929 

var i Drivkraft 

i ị 

Andre . Ilektrikvernar 

' Vatn sitet 

10 I 17 1 IS 

I • 

Anna = 1 Selbtt- Andre 

i i stein norske 

, 

Steinslag i kvernane. . i 


i Valsestolar 

' og kvernar 

Naturstein 

I Valse- i alt 

Stoypesteikvernar 

stolar*) (Oroype- 

me(Itelote) 

i Steinpar' Steinpar 

11 tlendske 

Av desse 

( ) svenske 

. 

Steinpar 

19 II 20 . . I . ... 21 ........... 

Skinpar : 

Merknader 

I 

4 

3 

59 

40 

23 

35 

24 

6 

10 

3 

4 

1 

.1. 

8 

........ 

......... 

1 

1 

1 

2 

58 

39 

22 

36 

20 

6 

10 

3 

-- 

1 

- 

-- 

- 

...I.... 

- 

i , 

i . 

2 

2 

4; 

y 

02 

.10 

24 

44 

30 I ) 

6 

10 

4 

I; 

.1. 

i) 1 gr kv. i hygdam. 

183. 

484. 

485. 

486. 

4.87 

188. 

489. 

490 

491. 

492. 

493. 

1 

1 

2 

i 

I 

1 

2 

1 

9 

2 

(; 

- 

3 

- 

11 

- - 

7 

14 

29 

5 

20 

32 

6 

32 

23 

5 

51 

35 

16 

7 

3 

7 

9 

5 

1....... 

1 

7 

2 

- 

1 

I. 

3 

1 

1 

..._ • 

- 

1 ', 

. ... :' 

- 

- 

10 

4 

13 

28 

6 

19 

30 

4 

29 

25 

4 

52 

41 

16 

7 

2 

3 

8 

2 

11. 

- 

- 

- 

- 

1 

- 

1 

- 

1 

t 

::. 

6 

1 

2 

i 

5 

3 

4 

1 

4 

1 

- 

- 

- 

II 

14 

30 

7 

21 

sr kr 

41 ., 

8 

36 

27 

5 

58 

45 

19 I ) 

1 ) 

9 

1 

1 gr.kv. i hyg Jam. 

1 gr.kv. i bygdam. 

1 gr.kv.hink hey 


494. 

495. 

196. 

497. 

498. 

.199. 

500. 

501.. 

502. 

503. 

504. 

505. 

506. 

507. 

508. 

509. 

510. 

511. 

512. 

513. 

514. 

:15. 

516. 

517. 

518. 

2 

I. 

2 

Ilandelsm, 

fil9. 

2 

4 

1 

1 

2 

5 

- 

2 

1 

.1 

3 

3 

3 

10 

5 

52ft. 

521. 

522. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. Ilavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar.

15 , 1 

1. tabellon. Mylnor og kver- 

Fylke. 

b • og berad 

2 I 3 4 I 5 


Bygda- (lards- I 

ntylnor kvernar I alt :Mylnor 

Av desse var 

(I ilmnrone l'rd 1919 mi ikkje lekne med groype- 



6 7 8 0 9 10 • 11 

Bygda- Oardsmylnor 


alt 


1Mylnor 

Av dcsse 

Kall- . 

kvernar :Oroype- 


kvernar); 

523. 

524. 

525 

526. 

527. 

528. 


530. 

531. 

532. 

53:3. 

534. 

535. 

536. 

537. 

538. 

539. 

540. 

541. 

542. 

543. 

544. 

545. 

546. 

547. 

548. 

549. 

550. 

551. 

552. 

553. 

554. 

555. 

556. 

557. 

558. 

559. 

560. 

561. 

562. 

A 

Jossund . . • • 

Nes 

Ringo 

Stjorna . • • 

Agden4.s . 

Orland . . • • 

Sor-Frova . • • 

Nord-Ft..ova • • 

ultra . .* . . 

Is:vein-AT . • • 

. . 

Sandstad . 

. . • • 

Ileum° . . 

Snillfjord . 

Vinje . 

ilissa 

liensvik . 

Stadsbygd . 

Orkanger 

Orkdal . 

Orkland . 

Meldal . 

Itennelm 

Opdal 

Roros . . . . 

noros landsogn 

01511105 

lirekl«bbygd . 

Alen 

Singsiis . 

Muhl 

St.Oren . 

Soknedal 

llorg 

1101anda . 

Melhus . 

5 

1 

3 

2 

1 

1 

2 

5 

4 

2 

6 

1 

2 

1 

3 

5 

2 

2 

3 

2 

1 

1 

2 

12 17 17 11 11 22 18 3 

2 2 2 1 

2 2 2 

1 1 

1 4 4 3 1 4 3 

- 1 1 1 3 4 3 

1 1 1 3 4 3 

2 2 1 1 2 2 

1 1 _ 

5 5 5 3 3 3 

5 (; 6 1 3 4 4 

1 1 1 1 1 2 1 1 

2 1 1 1 

4 9 9 6 4 10 9 

5 6 6 3 3 6 6 

15 15 15 16 16 15 1 

8 8 8 

•••■••••• 

8 8 8 

4 1 3 6 6 4 

2 2 2 2 2 

4 10 9 9 5 14 10 2 

- 1 2 2 2 

2 4 2 2 2 17 19 2 2 15 

3 4 1 3 2 34 36 2 2 27 

10 13 211 5 16 21 3 10 6 

4 9 1 6 8 10 18 3 4 

56 61 57 7 59 66 56 

1 1 1 1 1 1 

4 6 4 4 5 3 2 

2 4 1 2 3 5 1 3 

3 2 2 2 2 

1 1 1 2 2 1 1 

2 2 2 

2 3 2 2 4 3 1 

2 4 5 1 4 

- 1 1 2 1 3 1 1 

1 4 3 

2 2 2 35 37 2 35 

563. Shaun 

564. 13tirsa . , 

565, Gehl:1st a . 

566. 1 ittivik 

• 

7 7 6 

1 1 2 1 

! 4 4 4 

21); 1 1. ) 1 

.1 1 rnbrikken til valsestolar er dobbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Her er elk-s ikkje lekne med valsestolane

1 55 

liar i 1919 og i 1927-1929. 

kreiwar som rart ?ð//114 tit y a r (1 s I. r (' I. a a r). 

. 12_ 11 1 14 i li . 16 17 . 18 10 20 I 21 

var 

Andre 


- 

-- 

1 

- 

19 

1 

- 

1 

4 

1 

i 

2 

3 

4 

2. 

i 

9 

n 

15 

8 

5 

2 

11 

15 

3 i 

3 , 1 

2 

3 16 

6 

7 I 

- 5 5 31 

9 

7 ; 

43 

12 9 

16 - 

6 

*) : 

ri 13 

13 

5 ... . 

57 6 3 59 

3 1 

2 

2 

1 

- 

1 

- i 

I 

1 I 

--- I 

..... : 

nar i 1027 1 029 

Vatn 

- 

Drivkraft 

Elektrisitet 

.• 

3 

- 

-- 

- 

1 

.. 

2 

1 

fi 

2 

2 

1 

... _. 2 

3 

1 4 

1 2 

1 2 

. 1 35 

•• 

I 

Anna 



Naturstein 

--r: ---- Flifikncliii . • Stoype- 

SeIhn- ! Andre ! Av desse : stein 

stein 1 norske :( ).---- --sveni 

ske 

...... ,, 

Steinpar! Steinpar Steinpar Steinpar ; 

3 

5 

- - : 1 

1 

1 8 

5 

1 i 15 

....... 8 

6 

.. ..' 4 

3 16 

.. 

.-- 

3 

1 

i 

- 

1 

i 

- 1 I 

-- 

1 I 

3 . 

2 . 

....._. . 

.1 

.._ 

2 

2 

- 

- 

- 

- 

- 

-- 

4. 

.• 

1 

2 

1 

- 

1. 

t 

3 

2 

4 

- 

_. 

- 

5 

2 . 

3 i 

/.1 

3 

3 

3 

1 

1 

1 

1 • 

5 

i • 

9 

.- 

- -._ 

2 

4 

......... 

2 

4 

i 

2 

10 

Valsestolar 


\raise- i all 

stolar*) Or oypekvernar 

medtekne) 

24 

2 

2 

4 

7 

7 

7 

2 

3 

5 

5 

2 

10 

6 

: 18 

8 

17') 

7 

2 

28 

30 

28') 

71 

1 

5 

7 

4. 

'2 

2 

5 

8 

4 

5 

• 5 

..............., 

Merknader 

523. 

524. 

525. 

526. 

527. 

528. 


530. 

531. 

532. 

333. 

534. 

535, 

536. 

537. 

538. 

539. 

I) 2 gr.kv. i bygdam. 540. 

541. 

542. 

543. 

544. 

545. 

546. 

1) 1 gr.kv. i bygdam. 547. 

548. 

549. 

550. 

551. 

552. 

553. 

554. 

555. 

556. 

557. 

558. 

559. 

560. 

561. 

562. 

- 1 . ....... 7 

1 

7 

1 2 

3 

4 

....--- i 1 

3 

4 

1 - 

S 

12 2) 

- i 

563. 

564. 

1) I landelsm. 565. 

2).1gr.kv. i handelsm. 566. 

i handelsmylnor som berre driv handelsmaling. Ilavre-valsar (ttrynkleminoc) er rekna med som valsestolar.

'1 50 

Fy Ike. 

by og liennl 

1. Labeller). Mylnor og kver- 

------- -------- 

1 2 1 3 Ii 4 • 5 4) I 7 . 8 . 0 : 10 I 11 

I aft AA , kvernar

1 57 


kternar •on/ rapl II //Ila lil y a r II s I. re p do P) . 

12 13 1 14 15 . 16 1 17 I 18 


var 1)rivkraft 

Andre 

kvernar ... 

Vain 

i Valse- 

Str ype-. stolar*) 

stein 

Elektrisuet 

Anna Selbu- Andre 

stein norske 

1 

1. 1 1 1 4 1. 

• i 18 3 

i 

1 : 5 5 7 3 

- - •i 3 5 

._ .. 

1 17 2 1 16 

4 7 

Steinslag i -kvernane. 

(Ikkje groy))ekvernar) 

Naturstein 

11/11endske 

Av desse 

( ) svenske 

1 

19 

13 

1 - 

20 21 

. Valsestolar 


i alt 

(Oroypekveinar 

medtekne) 

. ...... ......., . 

« 

• 

Steinpar Steinpar Steinpar Steinpar i 

; 

4 i 

i ; 

5 1 1 

- 1 1 

4 

26 

17 

8 

567. 

3 i. 

7 

Merknader 

568. 

569. 

570. 

571. 

572. 

513. 

574. 

1! 

4 . 

3 

1 

1 

2 

8 

3 

47 4 

4 

2 3 1 1 

- 

9 

3 

3 

4 

7 

8 

2 

3 

2 

11 

5 

- 

4 

5 

i 

- 

-N.- 

2 

1 

(1) 2 

5 1 

•... i 

1 

8 

1 

:31 

.1 . . i 

i 

10 1 

1 

6 1 

7 

61 

4 

43 

5 

20 1.) 

15 

21 

I) 1 gr.kv. i bygdatn. 

1) 1 gr.kv.bruk hev 


575. 

576. 

577. 

578. 

579. 

580. 

581. 

582. 

583. 

581. 

5s5. 

: 3 

1 22 

2 26 

1 25 

1 

i 

4 

2 

2 

4 

7 

14 , 

28 

36 

46 2) 

586. 

587. 

I) 1 handelsmylna. 

11 gr.kv. i han(1elstn. 588. 

- - 

1 

2 

3 

2 

4 

1 

2 

2 

1 

1 9 

1 1 

4 2 

2 6 

:3 

It 

i 

i 

i 

3 

2 

3 

11 

6 

e. 

12 

s 

15 

9 

12 

3 

i 

8 

4 

3 • 4 

1 

i : 5 

••••••••••■• . 

4 

4 

3 

4 

4 

4 

4 

3 3 

- 

2 

2 

1 

• 

4 

3 

:3 

3 

1 

5 

- 

1.:3 1 

7 

6 

15 

3 

i 

15 

7 

15 

17 

8 

19 

14 • 

15 1 ) 

14 

I) 1 gr.kv. i gardsm. 

I) 1 gr.kv bruk hev 


589. 

59 -, 

591. 

592. 

593. 

591. 

595- 

594;. 

597. 

598. 

599. 

600. 

601. 

602. 

603. 

- 

12 

5 

1 i 12 

-i. 5 

- 

- 

(0 i 

(1) i 

14 

6 

604. 

605. 

i handelstitylnor soot berre driv handelsmaling. 1 lavre-valsar (grynkletuntor) er rekna med som valsestolar.

158 


(1. appyarone fra 1919 ear ildtje lektee med yroypelily 

Ike, 


1 ' 2 I 3 .4 5 

Mylnor og kvernar i 1919 ..... .... 

Av desse var 




• •••••• • • - - 

o 7 8 9 I 10 I 11 

Bygda- Oardsmylnor 

kvernar * 

1 alt 

Mylnor .og kver- . 

i: 

:IMylnor 



: 

Av desse 

606. ( frong 

607. I larran . . 

608. Nat n ssli oga n 

609. llovrvik . . 

610. 1141andet . . 

611. ()verbal la . • • 

612. Vemund vik • • 

613. li I i nga . . . 

614. FOSIWS . . 

615. Ofteroy . • • • 

616. Flatanger . 

617. Nlerdy . • • 

618. Vikna. . . • • • 

619. I Jeka . • • 

620. Cira,vvik . • • • 

621. liolvereid . 

622. Foldereid • • 

1 

1. 

i 

i 

- 

1 

2 

1 

1. 

1 

1 

1 

7 

3 

1 

3 

1 

4 

5 

4 

8 

- 

1 

5 

• 

2 

7 

3 

2 

4 

2 

4 

5 

5 

10 

1 

.1. 

2 

6 

... 

i 

1 

1 

1 

7 

3 

i. 

3 

1 

5 

2 

9 

...... 

1 

5 

2 

2 

i 

i 

i 

_ • • 

4 

2 

1 

i 

i 

1 

2 

4. 

3 

4 

3 

13 

13 

4 

14 

5 

2 

9 

2 

i 

6 

_ • - 

8 

-- 

y 

1 

4 

4 

3 

2 

--• 

3 

3 

Nordland. 

623. I trounoysund . . 

624. Mosjoen . . 

625. No 

626. 1 iOdfi 

627. Narvik 

628. Svolva.r . . . 

1 

- 

_. 

1 

•••■•••• 

i 

_.. 

1 

........ 

. . 

1 

1 

••••••• 

...... • • ... 

629. Bimini . 

630. Vik . . . 

631. fiNtinoy. • • 

632. Vega 

633. Velfjord . 

634. Vevelstad 

635. Tjotta . • • 

636. Vasil - 

037. ihsevja • • 

638. (frailt 

639. i hitttjelldal • • 

640. Alstahaug , • • 

641. Mutinies . . • • 

642. Lehi:ion] . 

643. ller01' . . • • 

644. Nordvik . . 

1 18 

__ 8 

1 3 

1 

.. 10 

1 

- 2 

4 73 

22 

13 

1 

........ 

- 

6 

19 ' 1 

8 1 

4 1 

1 

10, 

1 ' 

••••■••• 

2 

77: 2 

22i 

13 

35 , 

- 

1 

6 

3 3 

- 

17 

7 

3 

1 

10 

1 

2 

75 

22 

13 

- 

6 

3 

i 

i 

i 

i 

- 

- 

8 

1 

1 

1 

- 

18 

7 

3 

1 

9 

2 

3 

75 

22 

15 

33 

1 

.... • 

2 

2 

19 

8 

4 

2 

9 

2 

3 

78 

22 

16 

33 

2 

2 

1 

2 

- 

2 

I 

I 

2 

••••••• 

••••■•■••• 

15 

7 

2 

1 

7 

2 

2 

73 

21 

13 

33 

- 

- 

2 

2 

1 

i 

i 

1 

3 

1. 

3 

2 

■•■•■■■■•■ 

1 

645. DOtines . 

646. Nesna . . 

647. lionnes . 

• 

. . 

2 

7 

.. 

, 

2 

7 2 

1, 1 

2 

5 

2 

1 

7 

2 

7 

1 

2 

1 

2 

5 

■•••••••.■ 

_ 

- 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som iv() valsestolar. Iler er cites ikkje tekne med valsestolane

I 50 


/.reinar sont rart ytta I y a r (Is I. rerna . 

var 

1 9 13 14 15 16 

•, 

Andre !I 

kvernar:: Vain 

1 

2 

2 

2 

nar i 1 027-1 929 

2 

4 

3 

1 

2 

2 

1 

4 

2 

10 

1 

1 

1 

6 

I hivkraft 

site) 

12 

9 

13 

1 


Steinpar 

1 1 

2 

2( 6 

• 3 

1 I 

3• 3 

- 1 

- 3 

1 2 

3 

1 

: 

2 

I 17 1 18 ! 10 20 21 



Naturstein 

Andre 

norske 

Utlendske 

Av desse 

( ) svenske 

Valsestolar 

;og kvernar 

, Valse- i alt 

Stope-. stolar*) (Grøype- 

stein 


medtekne) 

Merknader 

Steinpar Steinpar Steinpar' 

Nordl.- 

stein 1 606. 

2 4 ; 11. 607. 

3 608. 

609. 

: 3 6'10. 

9 

1 I) 1 gr.kv. i bygdam. 611. 

14 612. 

4 8 613. 

• - 14 614. 

21) 1) Frå Sonma. 615. 

10 i) 1 bandelskvern. 616. 

12 1) Frit Somna. 61.7. 

4 4 618. 

, 819. 

3 620. 

') 

1) Frå Somna. 621. 

N• 

3 622. 

9') 1) 1 gr.kv. i bygdant. 

1 

623. 

624. 

2 2 625. 

626. 

627. 

628. 

1 19 

* 

3 

9 

2 

2 

76 

21 

13 

33 

2 

2 

7 

7 

i i 

2 

1 

2 58 

ti 

9 

33 

1 

1 , 

2 

2 

-• ; 2 

-- .1 6 

12') 1 2 23 Frå Soma. 629. 

1) 9 Frå Soma. 630. 

5 1) 6 1) Frå &mina. 631. 

i') 3 Frå &mina 632. 

9 1) 9 Frå. Soma. 633. 

-- 2 634. 

2') 

3 1) Frå Somna. 635. 

Frå Somna 

15 1) 5 

81 

frå 

Rana 10. 636. 

13') 22 Samna. 637. 

4') 1 17 i) Viä Somna. 638. 

-- 33 639. 

2 040. 

641. 

2 642. 

■••••■ 

1 643. 

644. 

- 2 645. 

2') 8 1) Frit Somna 1, frå 646. 

3 3 Rana 1. 647. 

i bandelsmylnor soul berre driv handelsmaling. Ilavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar.

1 60 

••••••••••••■•■••••••••••••••••• 

Fylke. 


---- 


(I eppyttrone I'm 1919 ear ikkje tekne med gm/awl' 

2 13 .i i 6 . 7 I 8' 9110 ! 11 

Myinor og kvernar i 1919 

Ilygda- Oardsmylnor 


I alt 

Av desse var 





Ilygdamylnor 


I alt 

Av desse 


Kalikvernar) 


,Mylnor(bekke- 

648. Sor-Itana . . i 20121 

1649. 

Elsfjord . . 

5 6 

li.orgen . . . 

28 28 

Nord-Itana . 

....... 25 25 

linroy . ,. . 

2 1 3 

OriO. 

651. 

C52. 

653. 

654. 

655. 

650. 

657. 

658. 

659. 

660. 

661. 

662. 

663. 

664. 

665. 

666. 

noddy . 

NIelti:v 

G il tl eskitl . 

Beiarn . 

Bodin . . . 

Skjerstad . 

Fauske . 

Saltdal . . 

Sorfold . . 

Nordfold . 

lijerringoy . 

I,eiranger 

Steigen . 

Ilatuaroy 

7 7 

1 7 8 

16 16 i 

1 54 55 ! 

1 2 3 * 

36 36 

1 20 21 

3 19 22 

4 25 29 

... 7 7 • 

1 1 

2 2 

1 9 10 

--, 667. 

5 5 

668. 

669. 

670. 

671. 

Tysfjord. 

Ankenes . 

Evenes . 

Ballangen 

2 2 

1 2 3 

2 2 ; 

1 1 

672. Lodingen 

673. Tjeldsund . • • 

• 

••••• • 

1 

2 

2 

1 

18 

5 

25 

25 

1 

7 

6 

16 

54 

3 

34 

ii 19 

• 19 

99 

••••■••• 

1 

I 

i 

1.0 

5 

2 

3 

i 

_ 

1 

i 

2 

2 

1 

....••• 

I 

i 

i 

i 

21 

5 

31 

28 

i 

7 

6 

13 

54 

ti 

36 

16 I 

18 

21. 

3 

1 

2 

3 

5 

1 

3 

1 

1 

••■••■■•■ 

•■.....• 

7 

7 

; 2 

.• 

13' 

54: 

6 • 

36 i 

- 

17: .I. 

20: 

24 

4: 

1 * 

3 

4; 

5 

1 

4. 1 

2 

1 

16 

5 

23 

24 

1 

7 

5 

13 

53 

i 

33 

14 

17 

24 

4 

i 

1 

3 

5 

1 

3 

1 

1 

3 

4 

••••••• 

_. 

4 

1 

1 

3 

•■•• 

._ 

674, Wigan 

(175. tilimsey 

076, Borge . 

677. Valberg . 

678, Buksnes . 

679, Mil . . . 

680. Moskenes 

681. Flakstad 

682. Va.roy 

083, Host . 

1 t 

... 

1 

- 

... ..• 

••••••••• 

.......... 

- 

•■•••• 

..... ..._ 

••••••• 

••• ••• 

......... 

•••••••• 

684. 

685. 

686. 

687. 

688. 

689. 

090. 

691. 

Iladsel . 

Bo 

Oksnes . . 

Langenes . 

Sortland . . 

Dverberg . 

Bjornskinn. 

Andenes . . 

1 

6 

- 

6 

1 • 

_ 

i: 

........ 

6 

i 

i 

- 

6 

. i 

- 

- - 

- 

6 

1 

.....-. • ... 

--- 

- 

•••••■ 

••I■•• 

S 

i 

- 

•••••••• 

_ 

•• 

__. 

*) 1 rubrikken Ill valsestolat er dubbe valsestol rekna snitt ten valsestolar. Iler er elles ikkje tekne med valsestolane

1 ( 1 


kternar som ll !Ilia lit g 4 r verna r). 

12 13 1 14 I 15 1 ( I 17 I 18 1 19 20 I 21 

Andre !i 

kvernar s! Vatn 

nar i 1 927-1 92 9 

var I Drivkraft 

18 

23 

24 

3 

7 

7 

lAektrisitet 

Anna Selbu- 

: stein 

3 

9 

3 


(Ikkje grøypekvernar) 

Naturstein 

Andre 

norske 


NordIst. 

21 - 

5 3') 

29 - 

24 -- 

2 1 1 ) 

6 1 1) 

4 2') 

Valse- 

Utlendske IStovpe- • stolar*) 

Av desse stein 

( ) svenske 


3 

1 

Valsestolar 


i alt 

(Groypekvernar 

inedtekne) 

22 

8 

33 

28 

7 

7 

Merknader 

1) Fri Rana. 

Frk Salta. 

1) Frk Samna. 

1) Frit Salta. 

648. 

649. 

650. 

651. 

652. 

653. 

654. 

655. 

13 

1 54 

1 1 

2 34 

1 15 

18 

24 

4 

i! 

- i 

- 1 

1 

3 

3 

5 

1 

3 

1 

4 

34 

2 

2 22 

1 11 

2 11 

13 

3 

-- 

1 

3 

2 

1 

3 

2 

3') 

1 2) 

•••••• 

1 

3 1 

13 

54 

6 

36 

21 

21 

24 

4 

1 

3 

4- 

1. 

6 i ) 

3 

1 

1) Fa Salta. 

1) Fa Sonina 5, frk 

Salta 14. 

1) Fri Salta. 

1) Frk Fauske 4, frii 

Sorfold 1. 

Frk Sandal. 

1) Frk Sørfold. 

Fra Sat fold. 

Frå Sorfold. 

1) Hogne i bygda. 

1) 1 gr.kv. i bygdain. 

2) Fri Salta. 

656. 

657. 

658. 

659. 

660. 

661. 

662. 

663. 

664. 

665. 

666. 

667. 

668. 

669. 

670. 

671. 

672. 

673. 

- 

I 

674. 

675. 

676. 

677. 

678. 

679. 

680. 

681. 

682. 

683. 

6 

- Ii - 

2 

2 

684. 

685. 

686. 

687. 

688. 

689. 

690. 

691. 

i handelstnylnor som berre driv handelsmaling. Ilavre-valsar (grynklenunor) er rekna med som valsestolar.

11 )2 


(1 ilppyttome fiyi 1919 Pa I 4k tekne ?ne(f yroype- 

Fylke, 


1. * 2 I 1 4 5 


I alt 

Av desse var 



Bygdamylnor 


tbekkekvernar) 

. • 

6 7 8 9 I 10 I 11 


1 

Bygda- i (lardstnylnor 

; kvernar 

i 

I 

• 

Av desse 

I :tit Kallkvernar 

Oroype- 

Mylnor (hekkekvernar 


-, • • .. • 

692. 

693. 

Troms. 

Harstad . . . 

Tromso . . • • 

- 

_ 

- 

- 

N 

- 

_. 

694. 

695. 

696. 

697. 

698. 

699. 

700. 

701. 

702. 

703. 

704. 

705. 

706. 

707. 

708. 

709. 

710. 

K va.fjord 

Trondenes 

Sand torg 

Skiin land 

Bjarktty . 

I bestad . . 

( ; ratanget 1 

Astafjord 

A ndor,ja . . 

I ,ava nget I 

Salaiigen 

Dvrov . 

St; rre.i sa . 

Tranoy . 

Berg . . 

Torsi( (4) . 

llar(Iti . 

• 

• 

2 

1 

1 

2 

2 

1 

2 

:3 

i 2 

i 

i 

- 

I 

1 

-- 

2 

5 

.1 

2 

9 

5 3 

4 

3 

0 

8* 

- 

.......... 

4 

2 

*1 

2 

2 

1 

2 

- 

7 

1 

i 

- 

2 

3 

- 

9 

2 

2 

2 

3 

i 

2 

8 

1 

5 

s 

1 

- 

10 

■■••••••• 

... 

- 

5 

3 

3 

i 

2 

5 

1. 

5 

11 

- 

7 

-. 

N 

3 

2 

3 

711. 

712. 

713. 

714. 

715. 

716. 

717. 

718. 

749. 

720. 

721. 

722. 

723. 

724. 

725. 

726. 

Abilsely • • • 

()verb vgd . . 

*I filles .oy . . . 

',env i k . . • • 

Malang° i i . . 

Balsfjord . . 

Tromsoysn ud 

Lyngen . . 

Storfjord • • 

Kfifjord . . 

Sorfjo•d . • • 

Karlstiy . . . 

Ilelgoy . • • 

Skjervoy • • 

Nordreisa . . 

livagiangen • • 

2 8 

- 

i 

2 

1 

1 

_. 

... 

4 

1 

i 

N - 

•■•••■• 

10 1= 1 

1! 

6 : 

2 = = 

1 

i 

- 

- 

- - , 

- 

- 

7 

1 

4 

i 

- 

•••••■•• 

i 

•••••••• 

3 

I 

- 

- 

1 

1 

1 

- 

5 

1 

- 

3 

i 

1 

1 

- 

4 

2 

1 

1 

1 

•••••• 

••••••■ 

- 

8 1 

2. 

- 

_ 

•■•••••• 

- 

4. 

1 

- 

2 

1 

1 

i 

i 

i 

727. 

728. 

• Finnmark. 

Alta 

Nesseby 

• • • 

- - 

- 

1 

1 

i 

1 

- 

••••••• 

1 

1 

*) I rubrikken til valsestolar er dubbel valsestol rekna som tvo valsestolar. Iler er riles ikkje tekne med valsestolane

163 


krernor son', rail itylta tit y iii' (I sk r e 1* ii (4' i) . 

var 

12 11 I 14 I 15 II li) 17 I 18 10 II 20 21 

Andre 

1 p ," ,k,r 

kvernar Vatn l'''seite' t 

- 

- 

.. 

nar i l 027-1 929 

3 

3 

3 

2 

- 

- 

I. 

3 

5 1 

1 

5 1 

11 - 

7 

I )rivkraft 

Anna 

........ 

2 

1 

Sorrelsastein 

Selbustein 


(Ikkje grovpekvernar) 

.. . - 

Naturstein 


- 

2 

1 

1 

3 

2 

4 

- 

i 

Utlendske Stoype- 

Andre Av desse stein 

norske ( ) svenske 

- 

2 2 

3 

3 1 ) 

1 

:I 

1 

1 

6 

9 1). 

........ 

1 

--- 

Valse- 

:Marl 

- 

« 

Valsestolar 


i alt 

((ìroypekvernar 

medtekne) 

4; 

3 

4 

3 

4 

5 

8 

1 

10 

11 

11 

Merknader 

692. 

693. 

I) Frii Russland. 694. 

695. 

696. 

1) 1 av desse er hog- 697. 

gen i bygda. 698. 

1) 1 av desse er hoggen 

i bygda. 

699. 

700. 

701. 

702. 

703. 

704. 

705. 

706. 

707. 

708. 

709. 

710. 

4 2 

1 

3 

1 

.......... 

-- 

1 

- 

1 

i 2 

1 

1 

._ 

1 

- 

..- 

2 • 

i 

i 

- _ 

-.. 

- 

- 

......... 

_ 

_ 

9 

2 

4 

2 

t 

i 

1 

......... 

711. 

712. 

713. 

714. 

715. 

716. 

717. 

718. 

719. 

720. 

721. 

722. 

723. 

724. 

725. 

726. 

_ 

--. 

1 

1 

727. 

728. 

i handelsmylnor son* berre driv handelsmaling. I lavre-valsar (grynklemmor) er rekna med som valsestolar.

1 ù4 

2. tabellen. Samandrag av uppgåvone urn 

sh.ibie tiler molererksemd Om mlel sm gl nor, byytht- 

- 

Irene 

landet 

2 I 

Austlandet 

I 4. .. 5_ 6 

- 

Landbolkar 

S 9 . 10 

Upp- Stir- ! Vest- Troll- Nord- Ost- Akers- Hedlanda 

landet • landet delag landa fold hus mark 

Op- Buskelaud 

rud 

1919.. 

Handelsrnylnor i alt 36 10 1 3 19 3 4 4 — 1 — 

Mylnor ... 33 9 - • 3 19 2 -- 4 4 — -- — 

Groypekvernar . . . . 2 :I - — — - 

Andre kvernar . , . I. — i -- -- — - — i 

Bygdamylnor i alt. . 11125 179 175 148 263 20S 52 47 54 S1 94 51 

Mylnor • 08 161 151 GO 58 66 12 46 53 74 77 37 

Kalil:vernal' . . . . . 399 11 17 64 167 114 23 1 — 4 13 13 

Groypekvernar. . . . 75 2 7 10 20 20 16 — 1 3 4 — 

Andre kv(rnar. . . . 43 2 — 14 18 8 1 — — — 1 

Gardskvernar i alt*) . 7950 83 :..)41 1286 4S60 926 554 8 5 20 221 67 

Mylnor 28 6 7 1 7 ---• 7 5 1 1 6 --• 

Kallkvernar . . . . 7811 72 2241 1266 4822 889 536 2 3 if) 211 64 

Andre kvernar. . . . lii 5 8 19 31 37 11 1 1. 4. 4. 3 

Alle bruk 9 011 272 417 1.437 5142 1137 606 59 63 MI 316 11S 

Mylnor 569 176 158 64 84 68 19 55 5 s 75 83 • 37 

Ka I lk vertia t• 8 210 86 243 1330 4989 1003 559 3 3 19 224 77 

Groypekvernar. . . • 77 3 7 10 20 21 16 — 1 3 i 4 -- 

Andre kvernar. . . . 155 7 9 33 49 45 12 1 1 4 5 4 


Handelsmylnor i alt 63 14 2 7 346 4 6 2 2 

Mylnor 45 10 5 26 4 4 --. 1 

kallkvernar i — - — — — — 

(iroypekvernar. . . 15 4 — 2 7 2 — 2 -- -- 1 

Andre kvernar. . . . 2 -•-• 2 — — --- — — — 2 — 

Bygdamylnor i alt.. . 1 003 158 1.62 122 256 245 6 ) I 41 49 64 98 42 

llylnor 492 148 135 51 66 76 16 41 49 61 74 32 

Kallkvernitr 346 8 20 41 140 111 26 — 1 19 8 

(lroypekvernar. . . 87 1 5 11 16 38 16 --- 2 3 :I 

Andre kvernar. . . . 78 1 2 10 34 20 2 — — — 2 1 

Gardskvernar i all . . 9 860 1232 .1044 1375 4338 1333 rAS 502 363 358 686 242 

Mylnor 33 7 6 1 9 3 7 5 2 3 3 — 

Kallkvernar . . . . . 6 587 68 188 1081 4054 720 4:76 2 2 10 178 62 

tiropekveniar. . . . 2 955 1145 801 253 187 533 36 492 357 337 464 175 


Alle bruk . . . . . . 10 926 1404 1208 1504 4628 1584 598 547 418 422 786 286 

Mylnor . . . . . 570 165 141 57 101 83 23 50 55 64 77 33 

Kallkvernar 6 934 76 208 1122 4195 831 502 

2 2 11 197 70 

(4rOypekvernali. . . . 3 057 1150 806 266 210 573 52 492 359 339 467 17 


*) (lards- groypekvernar var ikkje uppgjevne i 1910.

165 

mylnebruk og kvernbruk i 1919 og i 1927- 1929, 

mylnor oy ya1'(l$1;rernal) oy mylne- oy krernsloy. 

13 14 . 15 I 16 I 17 I 18 ; 10 1 20 • 21 22 : 23 24 ; 25 

Telemark 

Vestfold 

Aust. 

Agder 

Fylke 

......._ ._ .. . _............._. .... . .. . 


Vest- Roga- I lor- og 

Agder land da- Fjorland 

dane 

Sor- Nord- Nord_ Finn- 

More "Crondelag 

Trondelag 

land Troms mark 

Merknader 

2 1 

2 8 2 I 

•• M. 

i 1 

2 8 i 1 

- 

i. 

- - 

1 

y - - 

- - 1~ h 

27 62 25 61 80 83 74 94 85 55 33 19 

25 23 

— 32 

I 4 

i 3 

18 

2 

4 

1 

19 

30 

2 

10 

19 

51. 

5 

5 

25 

49 

4 

5 

10 

49 

10 

5 

12 

75 

1 

6 

24 

16 

12 

3 

31 

11 

8 

2 

I) 

1.5 

9 

--- 

3 

8 

7 

1 

- 

- 

3 303 295 4;88 732 915 1822 2030 179 108 504 50 

:1 

1 

298 

4 

293 

2 

....... 

4;75 

13 

3 

725 

4 

1 

910 

4 

3 

1796 

23 

--- 

2006 

24 

175 

4 

99 

9 

7 

487 

10 

49 

i 

- - 

- 

32 366 320 751 

26 

3 

2 

• 

25 

330 

4 

7 

18 21 

295 705 

4 * 2 

3 23 

823 1006 1896 2124; 265 1(;3 537 69 

33 

776 

5 

34 

959 

4 

9 9 

13 

1845 

10 

28 

13 

2081 

2 

30 

25 

221 

12 

7 

34 

110 

8 

11 

16 

502 

9 

14) 

3 

57 

7 

2 i 

- 

2 2 2 3 21 

4 

i 

21 2 

i 1 i 3 18 8 

1 2 i 

_... 

1 

.1 1 1 3 2 

i. 

- - 

- - - 

26 

26 

54 22 40 57 87 82 111 103 61 33 27 

22 

18 

7 

7 

15 

2 

4 

1 

14 

21 

- 

11 

19 

27 

2 

9 

29 

47 

5 

6 

13 

48 

9 

12 

17 

67 

9 

18 

29 

MI 

14 

4 

35 

e. 

15 

5 

11 

12 

8 

2 

5 

14 

8 

•• 

... 

125 466 304 605 743 792 1.617 1760 340 419 489 47 2 

1 

•- 

3 2 4 ........ 1 2 7 

2 

121 

2 

256 

196 

13 

:59 

38 

7 

566 

19 

20 

591 

125 

24 

61 

19 

10 

1545 

30 

38 

1670 

46 

44 

1.12 

182 

15 

65 

318 

34 

437 

27 

18 

:19 

7 

1 

2 

• 153 522 

27 24 

2 274 

122 201 

2 20 

328 4;54 821 890 1699 1875 445 482 

16 

261 

43 

8 

17 

587 

19 

31 

40 

618 

130 

33 

39 

809 

26 

16 

17 

1593 

39 

50 

18 32 

1737 198 

58 196 

62 .19 

38 

Ti 

334 

39 

522 74 

:Is 1 5 

449 53 

35 i 15 

20 ; 1 

2 

2


i 1919' 

3. tabellen. Mylnor og kallkvemar gjengne 

2 I 3 4 5 

_ .._..... .. ._ ____ .. .. .. _ ....___ _______ ......... 

Av desse er i tida 1919 til 1927-1929: 

: 

' Tekne Nedrivne I 

Ilrunne av flaunt eller nytta Nedned 

eller til anna lagde 

skred verksemd 

6 7 I 8 


att i 

1929 

Mylnor mo ior 

nybygde i bruk i 

i tlisla 1927-.1929 

1919 —1929 * 

569 Heile landet • . • • 

40 

10 

iS 

460 110 570 

Landsbolkar. 

I. Austlandet 

II. Upplanda . 

III. Sørlandet . 


V. Trøndelag 

VI. Nordlanda 

• • 

• • 

• • 

P • 

176 9 

158 11 

64 7 

84 8 

68 4 

19 1 

Fylke. 

55 t. I Ostfold 2') 

ti. I A kershus og Oslo 

58 3 

- 

1 

- 

- 

2 

5 

1 

2 

21 

15 

10 

5 

7 

a 

6 

144 21 165 

126 15 141 

46 11 57 

71 30 101 

55 28 83 

18 5 23 

44 

49 

0 30 

6 55 

3. !tedium* 

4. Opland . • • 

75 8 

83 31) 

i 

2 

3 

14 

7 

56 

70 

8 61 

7 77 

5. ihiskend 

6, Vest fold . 

37 1 

26 3 

2 

5 

i 

29 

22 

4 33 

15 27 

7. Telemark . . 

8. Anst-Ager . 

9. Vest-Ag(Ier . 

• • • 

25 1 

18 i') 

21 5 

••■• 

i 

3 

4 

3 

21 

13 

12 

3 24 

3 16 

5 17 

10. Rogaland . 

i. t. llordaland og Bergen . 

12. Sogn og Fjordane . 

3:1 s') 

34 1 

13 1 

- 

- 

3 

2 

23 

31 

12 

15 40 

8 39 

5 17 

13. I MOre . 

13 2 

- 

11 

7 18 

14. tiOr-TrOildelug . 

15. Nord-Trott(lelug 

25 1 

34 2') 

i 

i 

3 

4 

20 

27 

12 32 

11 38 

16. Nord land 

17. Trouts . . • • 

18. Finnmark 

10 1 

3 — 

........ • 

15 

3 

3 18 

2 . 5 

-- :

I 61 

frå og komne til i tida frå 1919 til 1927- 1929. 

10 ' 11 ! 1 1 13 

1.1 15 

It, 


i 1919 

Av desse er i tida 10!0 til 1027 —192g : 

Tekne 

lirunne ; av flaunt 

ned eller 

skred 

Nedrivne 

eller nytta Nedtil 

anna lagde 

verksemd 

Kali- Kallkvernar 

Kall- kvernar 

kvernar nybygde 

som var 

att i 1020 i tida brukande 

1019-1929 i 

1927 1929 

Merknader 

-•--•-•.« - -----•- . 

_ 

301 8210 7 27 340 1203 6633 i 

6934 

86 

243 

1330 

4989 

1003 

559 

- 

1 

3 

3 

1 

4 

20 

— 

2 

4 

15 

45 

195 

66 

15 

10 

30 

186 

747 

163 

67 

72 

197. 

1094 . 

4024 

771 

475 ! 

4 76 

11 208 

28 1122 

171 4195 

60 831 

27 502 

3 

3 

- 

1 

I. 

2 

2 

2 

2 

I) Dessutan ei mylna bygd i 

1021, brunne i 1927, ikkje 

uppattbygd. 

1. 

2. 

19 

224 

1 

15 

8 

22 

11 

186 11 

11 

197 

1) Ei av desse mylnor brunne 

tvo gouger (1921 og 1923). 

3. 

4. 

77 

3 

4 

7 

1 

66 4 

2 

-- 

70 

2 

5 . 

.6. 

262 330 

16 48 

12 

295 

705 

10 

19 

26 

112 

25 $ 3 

574 13 

274: 

261. 

587 

1 ) Dch,utan ei mylna bygd 

1920 brunne yr25, uppattbygd 

1(12(. 

7. 

S. 

9. 

776 

959 

1845 

39 

20 

84 

141 

126 

254 

594 24 

802 7 

1500 93 

613 

809 

1593 

1) Ei av desse brunne Iv() 

gouger 0921 og 1927). 

1 ) Dessutan ei mylna In Mine 

i 1029, men sidan ikkje 

uppattbygd. 

M. 

11. 

12. 

2081 

92 

339 

1640 91 

1737 

13. 

221 

15 23 183 ir, 

70 110 

2 

11 27 

1 

502 

2 

11 

4 

61 

6 

428 21 

47 6 

• - 

198 

71 

449 

53 

1) Ei av desse bey brunne Ivo 

gouger (i 1923 og :925). 

Dessutan ei mylna bygd 

1926, brunne 1928, ikkje 

uppattbygd. 

14. 

1.5.

108 

3. tabellen. Mylnor og kallkvernar gjengne 

i 

- 


i 

1919 

2 1 3 ! 4 I 5 


Brnnne 

ned 

Tekne 

av flaum 

eller 

skred 

Nedrivne 

eller nytta 

til anna 

verksemd 

Nedlagde 

6 7 8 


act i 

1929 

Mylnor Mylnor 


i tida 19'27-1929 

1919-1929 

Landskap. 

1. Rakkestad . . . . . 

2. i dd og Marker . . 

3. Moss . 

21 

17 

17 

1.....1. 

4 

3 

2 

17 

13 

14 

3 

1 

2 

20 

14 

16 

4. I Folio 

5. I Aker . . . 

6. .Nedre Romerilm . 

7. fivre Romerike . . 

8, 1 [(Annuli 

9. Vinger og Odal . 

10. Solor „ . . . , . 

11. Sor-Osterdal . . . 

12. Nord-Osterdal . 

13. 

14. 

15. 

16. 

17. 

18. 

19. 

20. 

21. 

22. 

23. 

24. 

25. 

26. 

27. 

28. 


30. 

31. 

• 

Nord-Cudbrandsdal . . 

Sør-tlindbrandsdal 

Tote)) 

lladeland . 

!And 

Valdres 

Ringerike 

Ilallingdal 

Buskerud 

Nutnedal 

Jarlsberg 

Larvik 

Ramble 

Nedre Telemark . . 

Ovre Telemark . . . 

Nedenes 

Set (9sdal 

Mandal . . 

Lista . 

4 

8 

20 

26 

27 

17 

19 

8 

4 

10 

13 

19 

18 

10 

13 

6 

4 

20 

7 

17 

9 

13 

7 

5 

16 

2 

19 

2 

1 

i 

........ 

•1 

- 

3 

- 

2 

1 

5 

1 

- 

1. 2 

4 

1 i i 

1 

1 

I 

- - 

2 

i 

...Y.. 

2 

1 

i 

1 

i 2 

1') 

i 

- 

1 

i 

3 

y 

1 

2 

i 

i 

- 

i 

2 

i 

- 

V) 

4 

- 

- 

1 

3 

3 

6 

17 

23 

19 

12 

15 

7 

3 

8 

12 

16 

16 

7 

11 

5 

4 

15 

5 

14 

8 

11 

5 

5 

11 

2 

12 

- 

1 

1 

1 

3 

6 

1 

.......... 

1 

2 

2 

i 

2 

2 

2 

4 

i 

1 

2 

3 

3 

2 

4 

7 

18 

26 

23 

13 

15 

7 

4 

JO 

12 

18 

17 

7 

13 

5 

4 

17 

7 

18 

9 

.11. 

6 

7 

14. 

2 

15 

2

169 

frå og komne til i tida frå 1919 til 1927-1929. 

10 11 I 12 I 1 '3 

14 15 

10 

Kalik 

vernar 

i 1919 


lirunne 

ned 

Tekne 

av flaum 

eller 

skred 

Nedriviie 

eller nytta 

til anna 

verksemd 

Nedlagde 

1 Kall- Kalikvernar 

Kall- kvernar 

kvernar nybygde som var 

att i 1929 i tida brukande 

1919--1929 i 

1927--1929 

Merknader 

- 

2 

i 

....■ 

1 

- 

- 

i 

i 

- 

1 

1 

I) Dessutan ei mylna bygd 

1 92 1 , [mimic i 1927, ikkje 

uppattbygd. 

1. 

2. 

3. 

i 

2 

- 

......... ....... 

1 

2 

2 

4. 

5. 

6. 

7- 

1 

5 

13 

3 

5 

1 

2 

S 

1 

2 

8 

8. 

9. 

10. 

11. 

12. 

16.1 

18 

1 

9 

- 

32 

- 

1 10 1.3 

3 2 

M._ - 

1 3 

1 4 

140 

1.3 

1 

5 

27 

8 

1 

-- 

2 

148 

14 

1 

5 

29 

I) Same mylna brmme IV() 

gouger (1921 og 1928). 

1.3. 

14. 

15. 

16. 

17. 

18. 

2 

49 

7 

19 

- ........ 

- 

4 5 

2 

- 

2 

40 

5 

19 

4 

2 

44 

5 

19 

19. 

20. 

21.. 

22. 

2 

1 

......... 

1 

i 

i 

1 

1 

23. 

24. 

29 

20 

281 

- 1 4 7 

1 1 3 

2 11 38 

17 3 20 

15 1 1.6 

230 8 238 

25. 

26. 

27. 

78 

217 

- 

2 13 

1 8 13 

63 1 61 

195 2 197 

i) Dessntan ei mylna bygd 

1920, bromic 1925, uppaltbygd 

1925. 

28. 


198 

507 

S 39 

- 

11 73 

15.1 3 154 

423 10 433 

30. 

31.

i 70 

3. tabellen. Mylnor og kallkvernar gjengno 

2 3 4 5 

Myluor 

1419 

Av desse er i lids 1919 til 1927-1929: 

. 1 

! Tekne ! Nedrivne 

Brunne i av flaum eller nytta 

ned eller til anna 

skred vet ksemd 

' ... . .. ... . 

Nedlagde 


att i 

1929 

mylnor Mylnor 


i tids , lo 2 7_1929 

1919-1929 

_ 

32. 

:i3. 

34. 

Dalai))) 

.1:eren 

Hy fy Ike . 

Landskap. 

4 

19 

10 

1 

.t) 

1 2) 

- 

-^ 

3 

3 

16 

6 

2 5 

11 27 

2 8 

35. 

36. 

37. 

38. 

Sunnhordland . 

Nordhordland 

1 lardanger 

Voss 

9 

18 

4 

3 1 

2 

9 

16 

4 

2 

3 12 

3 19 

1 5 

1 

39. 

40. 

41. 


Sun of jord 

•No•dfjoi d . . . . 

(3 I. 

5 

2 

_ - 

5 

5 

2 

5 

3 8 

2 4 

42 

43. 

44. 

Sunnmore 

Itomsdal 

Nord more . . 

4 1 

1 

8 1 

•■••• 

3 

1 

7 

2 5 

2 3 

3 10 

45. 

46. 

47. 

48. 

Fosen . . 

Ork dal 

( lianIda I . • • • • 

St rinda og Sethi] . 

5 

7 

6 1 

7 

i 

- - 

-, 

1 

2 

4 

i,. 

5 

5 

5 9 

5 1.1 

1 ti 

1 6 

49. 

50. 

51. 

52. 

Stjorda I 

Skogn og Verdal . . 

Inderov . 

Namdal 

10 1) 1 

7 12) 

9 

8 

N 

i 

......... 

........ . 

2 

2 

7 

5 

7! 

8' 

:i 10 

2 7 

4 11 

2 10 

53. 

54. 

55. 

56. 

57. 

Sor-1 lelgeland . . 

Nord -1 lelgeland . 

Salta 

Lofoten . . 

Vesteriilen 

5 

9 1 

2 

•••■• 

- 

« - 

- 

5 

8 

2 

1 6 

1 9 

1 3 

58. 

59. 

Senja . 

Troms 

3 

- 3 

_ -I 

1 4 

1 1

I • I 

fra og komne til i tida fra 1919 til 1927 -1929. 

4) 


i 1910 

......- ........... 

10 11 12 1'3 

Av desse er i (ida 1919 til 1927 -1929 

Brunne 

ned 

Tekne 

av flaum 

eller 

skred 

Nedrivne 

eller nytta Nedtil 

anna lagde 

verksemd 

14 I 15 1 lb 

• 

Kali- Kali - 

Kall- kvernar kvernar 

kvernar nybygde som var 

all i 1929 i tida brukande 

1919 19'29 i 

1927. -1929 

- 

........: 

Merl:muter 

274 

77 

425 

246 

408 

213 

92 

5 

2 

3 

15 

4. 

20 

6 

2 

10 

2 

61 

20 

44 

42 

20 

194 

.,7 

343 

219 

351 

159 

67 

$ 

., 

14 

5 2 

202 

59 1) II av desse brunne Ivo 

357 2) lvo gouger (1921 og 1927). 

Desmlan ei mylna brutish. 

1929, men sidan ikkje uppattbygd. 

221 

359 

159 

1;7 

32. 

33. 

31. 

35. 

36. 

37. 

38. 

459 

560 

8.26 

3 

4 

22 

35 

27 

58 

73 

123 

376 

448 

676 

25 

35 

33 

101 

483 

709 

39. 

40. 

4.1., 

1409 

308 

364 

3 

52 

13 

27 

226 

54; 

57 

1128 

238 

280 

47 

20 

24 

1175 

258 

301 

42. 

43. 

44. 

100 

79 

11 

31. 

6 

8 

1 

9 

4 

2 

s 

85 

67 

9 

22 

7 

7 

1 

92 

74 

10 

22 

4. , . 

47. 

48. 

21 1 

2 

i 

31 

5 7 

i 

7 

2 

1) 

12 

10 

13 

1 

12 

44 

1 

14. 1) FA mylna bygd 1020 brunne 

1028, ikkje uppattbygd. 

1 2) Same mylna brmine tvo 

12 gouger i denne tida (i 1023 

44 og i 1025). 

49. 

50. 

Si. 

52. 

-- 

195 

2 

94 

7 

204 2 

1 

8 

18 

'4 

38 

- 

1 

175 

8:› 

164 

7 

5 

6 

10 

- 

180 

88 

174 

7 

9 l'ase lied. 

53. 

54. 

55. 

56. 

57. 

43 

14 

3 

1 

2 

4 

38 

9 

5 

1 

43 

10 

58. 

59.

172 

1. -----.....,••••-- --• -• _ • •-•-•«••....••-•« • •• .. •• - •• • 

Bruk 

i all 

2 

Staten 

Bruk 

Lutlag 

(a/s) 

•1 . 5 6 

l'igarar 

Samyrkelag 

1 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Ein 

skild - 

- 

mann 

Bruk Bruk Bruk Bruk 

4. Tabellen. Handelsmylnor 

7 1 8 

a. 'ficlel pi brul..a. .Eiyarar. 

Alle handelsmylnor. 

133 21 I. Heile landet • • • 63 

1 

i 23 441 59 10 

130. Mylnor 

45 1 17 956 3 15 42 

9 

129 Valsern3rInor 17 . . 44 i 

8 3 15 41 

55 8 

1. Andre mylnor V. I 

1 

- -- 1 1 1 

3. 4 Kvernar 

18 

4 2 8 3 3' 1 

Kallkvernar V. . 

1 

1 i 1, 1 1 

2 Ciroypekvernar . . 

- 

1 15 

4 2 5 2 

2 

Andre ....... ._ 

. kvernar U. . 2 

........ 

— 

2 -- 

1 

53 2. Austl., Uppl., Sørland! 23 13 22 4 

1 i 16 

2 

Mylnor . . . 

15 10 2 3 14 511, 20 2 

Kvernar . . . 

8 

3 2 

2 2 2; 2 

3. Vestland, Trøndelag 40 

1 $ 9 4 18 29 $O 37 $ 

My'nor 

30 1 7 7 3 12 28 79; 36 7 

1. Kvernar 

10 

2 1 6 1 1' 1 = 1 

I 

A. Brødkornmylnor. 

I. Heile landet. 

9 Valsonylnor (alle) . . 

2. Austland, Sørland . 

3. Vestland, Trøndelag 

17 

$ 

9 

1 

1 

2 

i • I 

4 1 

B. Havre- og rismylnor. 

1. Heile landet. 

VaIsonylnor (alle) . 17 

4 3 

- 

I 2. Rogaland 

3. Landet elles • . • 

13 

4 

2 

3 1 

C. Maismylnor. 

8 I. Heile landet . . . 29 

8 


11 

4 

4 Valsemylnor . . . 10 3 

Andre mylnor V. . i 

1 

4 Kvernar . . . . . 18 

4 

liallkvernar 

_ 

V. . 1 

— 

4 t;roypekvernar . . 15 

4 

Andre kvernar H.. 2 

- 

72. Austl., Uppl., Sørland 14' 

3 


6 4 1 

3 Kvernar 

8 

2 


Mylnor. . . . 

Kvernar 

15 

5 

10 

1 5 

3 

1' 2 

4 

2 

1 2 

9 8 

2 S 

2 11 

3 

3 

^ 

2 8 

I 

2 5 

2 

1 3 

I 

1 2 

1 $ 

— 2 

1 6 

Bruk 

17 

$ 

9 

17 

13 

4 

11 

8 

7 

i 

3 

1 

2 

hus lius 

56' 30 3 

40 . 14 - 

46 : 16 3 

1 

0 1 10 11 , 12 

I 

33 i 18 3 

20. 13 3 

13 :: 5 

Mylnehu s 

Bruk med hus bygde til 

Av desse hus var nytta til male- 

Byggjevyrke 

Tre 

Bruk 

14 111 4 

111 3 

10 7 2 

1 1 . 1 

3 3 1 

1 1 1 

2 2 

- 

b: 7 • 

8 5 

2 2 

4; 4 

31 3 

7 

5 

2 

4 

3 

1 i:, 1 

Tre og 

stein 

Bruk 

Stein 

Bruk 

4; 29 

5 28 

5 28 

. . 

.1 I 

1 1 

1 j 13 12 

1 1 

5 li; 

5 16 

••• 

2; 12 

$ 

2 ' 4 

3 11 

3 7 

4 

i I; 

5 

5 

Bokstavane ovanfor attmed „andre mylnor", kalikvernar og „andre kvernar" tyder : LI at bruket finst Pa Upplanda 

1 

i. 

4 

3 

1 

2 

2

173 

(og handelskvernar) i 1927-1929. 

Mghtehlts (og krernbus). 

13 ! 14 H 15 1 16 1 17 i 18 I 10 . 20 1 21 1 22 

(og kvernhus) 

mylneeller kvernhus 

og reinskeverk !! .H .t!s nytta ti l. korn.- og.. mj. oṆer. . ** 

Yverbygd grunn 

, 

. 1 

Vverbygd grunn Yverbygd. 

grunn : 1 sag- 

Medel- • Medeltal alt i alt . bruks- 

1 alt tat på Bruk tins I alt på kvart (mylnehus =. hus 

kvart lagerhus bruk 4-lagerhus) . 

bruk 

m2 m2 nit 1112 1112 Bruk 

.. . 

Bruk i hus bygt til anna verksemd 

. 

1 verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 

1 handelsbygnader 

(lager, 

sjohus) 

Bruk 

Merknader 

17 458 

17 296 

17 170 

126 

162 

12 

150 

– - 

6 627 

6 477 

150 

10 831 

10 819 

12 

3ss 

412 

419 

126 

54 

12 

75 

._. 

414 

463 

75 

373 

386 

12 

25 

25 

25 

— 

69 31 505 

69 31 808 

69 3 t 808 

......... 

9 29 .15444 

9 29 15 444 

— — 

16 40 16 364 

16 40 16 364 

1 272 

1 272 

1 272 

— 

1 716 

1 716 

....... 

1 023 

1 023 

49 266 

49 104 

48 978 

126 

162 

12 

150 

22 071 

21 921 

150 

27 195 

27 183 

12 

- 

3 14 

3 

3 

3 11 

2 11 

1 

1 5 

I 

I 4 

2 

(, ) 

2 

2 7 

11 Ost 

5 260 

5 821 

652 

658 

647 

16 56 2$ 463 1 779 

7 26 14 320 2 045 

9 30 14 143 1 571 

39 544 

.19 580 

19 964 

- 

451$) 

3 155 

1 435 

270 

243 

359 

$ 12 2 471 309 

4 4 746 187 

4 8 1 725 431 

7 061 

3 901 I 

3 160 

a 

- 

1 787 

1 625 

1 499 

126 

162 

12 

150 

-- 

1 132 

982 

150 

655 

643 

12 

162 1 

203 1 

214 1 

126 

54 : 

- 

12 

75 ' 

-- : 

162 1 

196 1 

75 

164 : 

214 

12 

1 

i 

i 

874 

874 

874 

...._ 

- 

- 

i. 874 

i 874 

874 

874 

874 

— 

• 

--1. : 

- -i 

2 661 

2 499 

2 373 

1261i 

162 

12 

150 ! 

.._ . : 

2 006 . 

1 856 

150 

655 

643 

12 • 

1 

1 

1 

3 14 

3 

3 

3 11 

2 il 

i — 

1 5 

1 4 

2 9 

— 2 

2 7 

og V på Vestlandet

i it 

4. tabellen. Handelsmylnor 

kilderen p« mylnehns(1 Orernh«s«). 


1. Heile landet. . . 


Valsemylnor . . 

Andre mylnor V. 

Kvernar 

KaIlkvernar V. . 

4: roypek vernar 

Andre kvernar l'. . 

2. Austl., Uppl., Sørland 


Kvernar 


Mylnor.. 

Kvernar 



VaIsemylnor (Ale) . . 

2. Austland, Sørland . 




Valsemylnor (alle) 

2. Rogaland 

3. Landet dies. . 


1. Heile landet. . 



Andre mylnor V . 

Kvernar . . . 

liallk vernar V. 

. “roypekvernar . 

Andre kvernar 1%. 

2. Austl., Uppl.,Sørland 


Kvernar 

3. Vestland. Trøndelag 


Kvernar 

1 2 * 3 i 4 3 0 7 1 8 9 10 

Alderen pä tnylnehusa (eller kvernhusa) rekna til 1928 

(Ojeld herre bruk med serskilte mylnehus (eller kvernhus)) 

Under 10-19 : 20 — 40 ; 50 —99 1 100 fir og = 

10 år fir 1 år är =yver det Alder ! 

(Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt ikkje 

etter 1009 1879— 182(1— fyre npp- 

1918) 1()IS) 1008) 1878) 1829) gjeven 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 

14 

13 

lä 

i 

i 

14) 

9 

1 

3 

2 

1 

9 12 

8 11 

1 

.._ 

8 10 

1 

1 1 

3 5 

2 4 

1 1 

6 7 

6 7 

i 

8 

8 

$ 1 

2 

1 

2 1 

4; 

6 

4; 

9, - 

3 

4 4 

i 

4; 7 2 2 

... 

5 

•1 3 

i 

4 

2 

i 

4 i 

1 

i. 

: 

1 

1 

1 

i 

1 i. 

2 

1 2 

I, 

2 

1 

i 

- 

1 

1 

3 

i 

-- 

2 i 

1 

5 4 2 2 

1 3 

- 

- 

i 

i 

1 

1 

1 

- 

i 

i 

1 

-- 

1 

i 

- 

Medels. 

alder 

26 

27 

27 

45 

12 

3 

17 

28 

30 

17 

25 

26 

3 

35 

29 

40 

19 

29 

9 

9.1 

30 

97 

.15 

12 

3 

17 

— 

31. 

38 

17 

1.5 

19 

3 

liopelag 

------------ --- 

Heat .1 Mylna vart drisjolvstendig 

'i I anna 2 andre 

verks- verks- verks. 

emd rind emder 

Ar Bruk Bruk Bruk 

7 .. . .. .. .. ... . .. 

21) 

20 

20 

- 

- 

........ 

8 

12 

12 

9 

5 

4 

27 

15 

14 

i 

12 

12 

11) 

5 

5 

17 

10 

7 

4 

1 

3 

9 3 

7 2 

9 1 

12 

2 9 

2 4 

- 5 

11 

4 

--- :: 7 

7 

3 

3 

4 

1 

2 

1 

2 

2 

5 

3 

2 

1 

.1 

2 

2 

4 

4 

i 

o 

1 

2 

2 

2 

2

175 

(og handelskvernao i 1927-1929. 

.11i)pelny med ("mire rerkse»nkr. l'erdenppgnror. 

11 i 12 ;I 11 I .14 I 15 I 10 i 17 I 18 , 10 

med andre verksemder 

Verdeuppglivor 

1 20 

ven i lag med i; Av desse var i lag med 

__............ _... i, 

:1 andre 4 andre l Jordverks- 

'I Jord- bruk 

verksemder 

ii 

emder ,. bulk og Sagbruk 

og fleire:: sagbruk 

Bruk Burk : Bruk Bruk Bruk 

Brandtrygding Verde- eller skattelaksl. 

i 

Ikkje I ir. 

11 I Brandtakst .- 

Takslstim 

trygda i ilygl. • Bruk 

Bruk : Bruk Kronor * 

--. --...-- .. . . . .. . .. . .... . .. _ .... . -. . ..- . ..... . . . . . - . .... . • . 

Kronor 

Merknadei 

4; 

.,, 

;10 7 2 

4 3 ' 5 1 

4 3 ; 5 1 

2— 2 1 

......... 

7 

1 

i 

- - 

6 

i 

4 

1 

3 

1 

2 

4 

4 

56 

44 

43 

i 

12 

1 .1 

i 

20 

14 

6 

36 

30 

6 

38 398 010 

38 289 010 

38 238 010 

51 000 

109 000 

— 

till 000 

20 000 

17 158 025 

17 075 025 

. 83 000 

21 239 985 

21 213 985 

26 000 

63 

45 

44 

i 

18 

i 

15 

2 

23 

15 

8 

-14) 

30 

10 

26 574 100 

26 472 100 

20 432 100 

40 000 

102 000 

3 000 

71 000 

28 000 

12 484 100 

12 408 100 

76 000 

14 090 000 

14 064 000 

26 000 

1 

I 

........ 

2 

1 

1 

I 

I 

- 

17 

8 

9 

33 711 744) . 

I i 371 465 . 

18 340 275 

.17 

8 

9 

234;7 1414) 

11 065 1.410 

12 002 000 

1)7 andre verksemder. 

1) 1 andre verksemder. 

2 

2 

3 

3 

- 

- 

...Y... 

- 

17 

113 

4 

2 774 910 

I 151 810 * 1 

1 623 100 

17 2 049 000 

13 1 0744)00 

4 9734)04) 

I) ri andre verksemder. 

3 

1 

i 

2 

1 

i 

1 

1 

2 

1 

•1 

- 

7.--- 

- 

2 

I 

2 1 

• 

- 

........ 

_ 

- 

- 

7 

1 

1 

_ .. 

6 

i 

4 

1 

3 

1 

2 

4 

4 

2") 

10 

9 

1 

12 

1.1 

1. 

il 

5 

6 

11 

5 

6 

1 911 360 

1 802 360 

1 751 360 

51 000 

109 000 

- - : 

89 000: 

20 0001 

1 422 560! 

1 339 5601 

83 000 

488 800 i 

462 800 ! 

26 0001 

29 

11 

10 

i 

18 

1 

15 

2 

14 

6 

8 

15 

5 

10 

1 455 004) 

1 356 000 

1 316 000 

40 000 

102 000 

3 000 

71000 

28 000 

1 119 000 

1 043 000 

76 000 

339 000 

313 000 

26 000

176 

..IIWI..IMN•WN.O.WIIMNM..W.M.I.M................. 

..... . ......_ 1 ...... i ......... 2 II .. _ .1 

Drivkraft 

4 i ; 6 

Hovuddrivkraft 

Kvernkall 

.... .__ , Bruk 

v 11 e ( g 'j e ll 's- * Elektri- j hjelpevass- 

: sitet kraft 

Kallar 

• med 

Bruk 

kraft 

_ Bruk ... ....'._ Bruk .. ...... _ 

I leste- * Bruk 

kraft *. 


II 23 1. Heile landet. . . 

40 


25 

14') 

14 

1 7 

19 Valsemylnor . , 

25 14 

Andre i. mylnor V. 

_....... 

— 

- 

3Kvernar • 

15 

1 1 7 

Kalllivernar V. . . i 

i 1 7 

(froypekvernar . . 

15 

Andre kvernar U. . 2 

10 2. Austl., Uppl., Sørland 

1:1 4; 

8 Mylnor . . . . • 

7 6 

Kvernar 

2 6 

- 

3. Vestland, Trøndelag 13 27 8 

1 1 7 


18 8 

Kvernar . • • 

1 9 

i 1 7 

4. tabellen. Handelsmylnor 

C. Dr i rkra 17, dri 1.-- 

9 10 

Drivverk 

Vasshjul *. 

(alle yvervasshjul) , ..... .. 

3 

3 

3 

.. 

Hjul htersatfet- Bruk 

i; 

6 

6 

........ 

67 

67 

67 

— 

- 

1 4 64 

1 4 64 

2 2 3 

2 2 3 

.• 

- 

22 

20 

19 

I 

2 

2 

11 

9 

2 

11 

11 



Valsemylnor (alle) . . 

2. Austland, Sørland. 


1 95 9 

ili 3 4; 

7 2 3 

« 

- 

- 

- 

_ 

13 

4; 

7 


1. Heile landet 

Valsemylnor (alle) . . 

2. Rogaland . . . . 

3. Landet dies. . . • 

4 13 4 

2 11 3 

9 2 1 

- 

2 9 3 3 

2 2 3 1 

9 

. 


. 

1. Heile landet. . . 



Andre mylnor V. 

Kvernar 

7 22 1 

4 7 1 

3 7 1 

1 -- 

3 15 

i 

i 

1 

7 

7 

Kallkverriar V. . 

1 

i 

I 7 

C;rovpekvernar . — 15 

Andre kvernar U. 

- 

2 

- . 

- 

12. Austl., Uppl., Sørland 


Kvernar 

4 10 

2 4 

2 6 

4 

1 4 

....... ...._ 

« 

^ 

3. Vestland, Trøndelag 3 12 1 i i 7 


2 3 1 _ 

Kvernar . . 

1 9 _. 

7 

- 

.1.11.1.111 - 

- 

1 

1 , 

1 4 ; 64 6 

1 ! 64 is 

1 4 64 3 

..... -- 1 

-- 2 

84 . : 4 

64 !: 

2 

--- ' 2 

—.-- : 2 

____ 2 

......i

177 

(og handelskvernar) i 1927-1929. 

red; oy hestekrall. 

11 12 il 13 . 14 1 15 1 

og hestekraft 

Turbiii 

Elektromotor 

• Vasskraft 

• heste- : ------- 

Tur Ifeste- 1 kraft Bruk Motorar Iteste- Bruk 

lunar kraft ! i all 

kraft 

II 

1 1 

17 18 1 19 

Eimverk (damp) 

--- ----- — 

Maskinor 

- 

20 21 

flestekraft 

all i alt 

I leste- Kan Vert 

kraft ytast nytta 

Merknader 

V. 

32 $307 $441 .. 

30 8 305 8 372 :: 

- 

2 

15 

. 13 

• 2 

29 8 230 8 2971i 

1 75 • 75 .; 

2 62 69 1 '1 

17 

17 

21 

8 

13 

— 

62 62 !: 

2 892 2954; 

2 830 2 894 *: 

62 62 

1 

5 47:;. 5 485 i; 

5 475 ' 5 478 i! 

7 

11 

7 ( 85 71S5 

2 285 22$.' 

4 900 i 4 900 

I 

51 244 

36 229 

36 229 

.. - .. 

. ... 

15 15 

- • 

15 15 

IS 117 

12 111 

6 6 

33 127 

24 118 

9 9 

12 

8 

4 

137 

104 

33 

7 079 ': 

6 930 „ 

6 930 li 

. 

1491 

•HI 

149 

4 050 = 

3 973 , 

77 i, 

.1 

3 029 ,* 

2 9571' 

72 !. 

5 243 ; 

3 809 * 

*I -tat • 

2 

2 

2 

2 

2 

9 

2 

9 

2 

2 

750 

750 

750 

4) 

750 

2 750 

.1_ 

2 

2 

754) 

750. 

14; 270 

16 052 

15 977 

75 

218 

7 

149 

62 

71)04; 

6 867 

139 

9 261 

9 185 

79 

13 178 

6 094 

7 08 t 

14 847 

14 629 

14 554 

75 

218 

7 

149 

62 

5 535 

5 699 

139 

9 009 

8 930 

79 

11 755 

4924; 

6 829 

I) 1 brodkornmylmt 

(Vestl. Trondelag) 

hadde I r i slag 

drivkraft (elektrisilet 

og eimkraft allit 

vasskraft), 1'1 

bruk hadde lyn 

slag drivkraft. Av 

desse hadde 10 bruk 

(6 brodkornmylitor, 

3 havremylnor og 

1 maismylna) elektrisitet 

attiit vasskraft, 

2 bruk (1 

brodkornmylna i 

Austland, lIppl., 

Sørland og 1 havrentylna 

i Rogaland) 

vasskraft aft- 

St elektrisitet sum 

hovuddrivkraft og 

1 bruk (brodkorntnylna 

i Vestl., 

"Isrondelag) elmkraft 

attlit vasskraft. 

3 

i 

9 

470 473 

04), 03 

410. 410 

16 

13 

3 

72 

55 

.17 

1 233 

703 1 

530: 

1 706 

74;4; 

940 

1 706 

76(1 

9.10 

, 

6 

5 

1 

2 

2 

4; 

4 

2 

2 

2 

1 

712 i 783 

650i 714 

575 = 639 

75. 75 

62 1 69 

.._. i. 7 

— 

62j 62 

517J 581 

455 :' 519 

62 62 

195 !I 202 

195 ; 195 

7 

23 

8 

8 

15 

15 

10 

4 

6 

13 

4 

35 603 

20 454 

20 454 

15 149: 

15 149 

13 241 

7 164 

6 77 

22 362 

13 290 I 

9 721 

- 

y 

- 

- 

1 380 

1 168 

1 093 

75 

218 

7 

149 

62 

822 

683 

139 

564 

485 

79 

1 356 

1 168 

1 093 

75 

218 

7 

149 

62 

822 

683 

139 

564 

485 

79 

12

178 

5. tabellen. Bygdamyl- 

A. Samandrag for helle landet 

(t. Tile/ jof bogy,. Uppri.01. um eiyei 

Bruk 

i all 

2 4 , 5 ti l 7 8 : 9 10 11 

Eigarar 

Myine- 

Kommime 

(og 

fylke) 

I milag 

(a/s) 

. lag 

Fleire ! 15„._ 

i11()) i skild- Au- 

(sam- maim tire 

eiga) 

Mylna eller 

I lus bygde til mylue- eller 

Ityggjevyrke 

I all 

Både tre 

"' I re ; og stein Stein 

Bruk Bruk Bruk Bruk 1 Bruk l Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 

Heile landet 

My!nor og kvernar 

.1003 i alt 

51 70 28 158 


492 41 60 16 60 

183 Valsemylnor • • 

21 30 .122 

A mire iny !nor :309 20 30 12 38 

511 Kvernar . . . 

10 10 10 96 

:346 liallkveriitir . . . 

9 4 1 63 

(lrovpekvernar 87 3 5 15 

Andre kvertiar 78 1 3 4 15 

Landsbolkar: 

I. Austlandet 


9 

155 99 i alt . .... • • 

15 19 

21 2 152 87 


148 14 19 2 18 93 2 143 78 

110 69 Valsemylnor —. . 

13 14 107 2 12 45 

Andre mylnor . 38 1 5 

6 24 2 36 32 

6 Kvernar 

10 1 

3 

9 9 

- 

5— Kallkvernar . . 8 1 

2 8 8 

Grovpekvernar 

1 

.. 

1 _. 


1 

1 

1 i 

II. Upplanda 


111. i alt . . . . . . 102 9 

li 

1.58 


135 8 

14 91 133 

20 Valsemylnor . 36 4 

99 d 

27 1 

20 1 

3 

36 

Andre myinor 

Kvernar 

Kallkvertiar . . 

(h.ovpekvernar 


5 

2 



$3 i alt 

122 II 13 4 10 1 91. 


51 7 8 2 4 29 1 46 

7 Valsemylnor . . 16 3 fl 1 1 

1 15 

Andre myinor . 35 4 5 1 3 22 31 

Kvernar 

71 4 5 2 6 54 — 45 

Kallkvehiar . . 41 3 2 5 31 ____ 41 

Grovpekvernar 11 _ 2 8 — 1 

Amire kvernar 19 1 11 i 15 — 3 

- 

._ 

11 

3 

i 

2 

4;94; 

312 

105 

207 

384 

266 

64 

54 

4 887 1;53 148 88 

3 475 288 126 61 

i. 178 71 59 48 

2 297 217 67 13 

1 392 365 20 7 

- 346 326 15 5 

— 26 24 2 

1 20 15 3 2 

71 97 

20 — 25 

16 — 20 

2 5 

2 — 

101 

77 

S 

69 

24 

20 

4 

35 30 

35 30 

31 30 

4 - 

- 

- 

- 

34 23 

33 23 

17 11 

16 1.2 

1 

1 

72 12 7 

34 8 4 

7 5 3 

27 3 1 

38 4 3 

34 4 3 

1 — ____ 

3 _.

kvernhus 

yverbygd 

grunn 

Medeltal 

kvart bus 

m2. 

100 är 

I luder 10-10 2t)- 4) . 50 - 99 og yver 

Verk- Vmse 10 fir fir år 

: år det Alder i .,, b , ,, 

I sagstad, 

fabrikk, 

bruks- etter 100 ) 1879— ; 1820 — fyre 1TP- d'al 

jord- (Bygt (Bygt (Bygt , (Bygt (flygt ikkje : 1".;e.!.sbruks- 

hus ljosverk hus . 10)8) 1918) 1908) I 1878) 1890) gieven 

Bruk I Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk ' Bruk Bruk Bruk Ar 

Merknader 

92 

142 

187 

116 

30 

28 

34 

60 

92 

14 

5 

9 

78 

31 

47 

1 8 

3 

3 

15 

9 

i; 

24; 

26 

.. 

21 

5 

171 

98 

28 

70 

73 

54 

12 

7 

226 

127 

45 

82 

99 

79 

10 

10 

335 

192 

82 

110 

143 

138 

2 

3 

107 25 

52 6 

21 

31 

55 

54 

i 

2 

4 

19 

19 

.._ 

3 

3 

2 

i 

28 

26 

28 

25 

31 

33 

12 

12 

24) 

19 

1 

28 85 16 3 

28 • 79 15 2 

193 

124 

35 

2 

1 

14 

5 

1 

21 62 9 1 

7 17 6 1 

6 1 1 

633 

1 1 

- 

....... - 

48 

4; 

5 

.1 

- 

- 

- 

- 

34) 

29 

28 

33 

45 

57 

- 

5 

129 

148 

192 

131 

33 

33 

2 

- 

2 

2 

2 

2 

- 

- 

- 

32 

27 

9 

18 

5 

2 

3 

45 

39 

8 

31 

6 

5 

1 

58 

50 

12 

38 

8 

$ 

-- 

15 

14 

6 

8 

1 

1 

6 

3 

i 

2 

3 

3 

2 28 

27 

28 

26 

2 34 

1 40 

1 5 

76 

117 

145 

103 

35 

36 

27 

26 

24 

4 

1 

3 

20 

4 

16 

•••••••■•••• 

1 

2 

- 

2 

4 

4 

13 

8 

3 

5 

4 

1 

23 

13 

28 

13 

29 

11 

i 

10 

6 

7 

10 

5 

8 

15 

14 

1 

11 

11 

ri 

1 

1 

4 

4 

.•••••• 

.1- 

— 

— 

34; 

32 

22 

38 

39 

42 

10 

17

i 

item 

sjølvstendig 

verksemd 

Bruk 

__. 2 ____... 1 4 . 5 4) 7 8 

I iopelag med andre verksemder 

Mylna eller kverna vart driven Av desse var i lag med 

i lag med 

.■ andre 14 anda jord- I 

1 anna 2 andre 

verks- verksemd 

emder 

Bruk Wilk 

1 8 0 


A. Samandrag for heile landet 

b. llopelag med ~Ire terksentdet. 

verks- verks- Jord- bruk ogi Sagcinder 

cinder bruk sagbruk bruk 


Bruk Bruk Bruk Itruk Bruk 

ikkje 

trygda 

Bruk 

9 I 10 ........ 

Verde- _ 

Brandtryg- 

Tryg- 

Bruk 

Bruk 

Heile landet 

My'nor og kvernar i alt 


Va1semy11101.. . 

Andre inylnor . 

Kvernar 

.10111:vernal. 

liroypekvernar 

An(Inb 1( vernar 

13S 

112 

51 

61 

26 

15 

5 

549 

188 

59 

129 

361 

288 

44 

29 

213 

119 

41 

78 

94 

Si 

54 

25 

29 

27 

F) 

9 

13 

22 473 

19 ; 

I 

131 

7 I 44 

12 1 8 i 

3 ' 342 

i 1 

2 1 

189 

105 

38 

67 

84 

292 29 

35 25 

15 30 

127 

85 

25 

60 

42 

7 

14 

21 

338 

50 

7 

43 

288 

224 

41 

23 

660 

439 

174 

265 

221 

122 

44; 

53 

Landsbolkar : 

I. Austlandet 


i alt 


Valsentylnor . . 

Andro inylnor . 

Kvernar 


• 

(irovpelivernar 


37 

36 

28 

8 

i 

i 

80 

54 

40 

14 

6 

G 

39 

36 

25 

11 

3 

2 

1 

15 

15 

12 

3 

7 

7 

5 

2 

44 

38 

29 

9 

6 

G 

37 

35 

23 

12 

2 

1 

i 

20 

19 

13 

6 

i 

1 

11 116 

7 140 

4 105 1 ) 

3 35 

4 6 

3 5 

i - - - - 

1 

II. Upplanda 


i alt .... . 

Mylnor . . . . . 

Valsetuylnor . . 

Andre ittylnor . 

Kvernar. . 

Kallkvernar . . 

( irovpek vernal. 

Audro liveniar 

37 

31 

9 

22 

6 

5 

1 

(ir) 

48 

10 

36 

17 

13 

3 

1 

35 

33 

6 

27 

2 

2 

18 i 

17 

9 

8 

1 

i 

6 

2 

4 

i 

1 

50 

36 

10 

26 

14 

13 

1 

30 

26 

S 

18 

4 

2 

1 

1 

30 

29 

7 

22 

i 

- 

29 132 

13 1 121 

2 I 34 

11 87') 

16 11 

14 6 

2 3 

— 2 



30 i alt 

14 66 32 8 

42 

27 47 75 


6 Valsemylnor . 

Andre inylnor 

10 

3 

7 

20 

5 

15 

15 

7 

8 

5 

i 

4 

1 

1 

6 

2 

4 

16 14 7 44 

3 1 15 

10 11 6 29 

14 Kvernar 

4 46 17 3 

1 36 

13 40 31 

5 Kal 1k vernal. . 

3 31 6 I 

31 

2 29 12 

(iroypekvernar 

4 

1 4 


7 

1 

1•■■•■■• 

i 

6 

9 

2 

2 2 6 5 

7 9 51 14

181 

nor og bygclakvornar 1027— 1020. 

og for landsbolkar og fylke. 

terdeuppyaeor. 

11 .1 12 13 14 

I lb 17 18 I 19 II 20 

si p p g il v o r 

Drivkraft 

ding - i! !i Salsverde 

1.iin pit bruka 

llovuddrivkraft 

Bruk 

iuiii- da _ . 

Ekqplotrisi- 

sjonskraft hjelpe- 

(damp) 

Trygdesum Bruk Kronor Brisk Kronor Vatu tet kraft I kraft 

used 

Kronor 


Merknader 

) 

!I 

14 17 186 852 998 889(;55 632 

16 183 787 489 13 571 350 457 

9 600 611 

9 097 373 

810 369 582 66 181 

-1 650 181 6 033 670 123 58 2 

20 

5 814 205 308 4 906 700 276 3 063 703 242 65 

2 27 

1318 003 065 509 305 175 503 246 401 87 20 

5 

1 

695 431 4 #90 346 280 83 168 525 34.6 

-- 2 

149 900 

421 675 

87 

76 

178 350 37 

4-14 675 

85 245 

249 476 

23 

32 

45 

42 

17 

3 

2 1 

1 2 

766 

365 

210 

123 

22 

2 

5 !I 

61. 

2 56 

7 456 922 

7 428 722 

6 708 402 

720 320 

28 2 

20 200 

8 000 

157 

147 

109') 

38 

10 

8 

6 420 30(11 

6 393 100 

5 712 200 

680 900 

27 200 

17 200 

2 000 

fi 000 

148 

147 

100 

4 132 929 

4 132 929 

3 744 620 

388 309 

0 

0 

114 

106 

75 

31 

8 

42 

40 

33 

2 

2 

(7 

17 

16 

1) 1 ikkje gjeven ttpp 

4 280 621 161 3551, 700 141 

4 194 62 134 3 473 2 134 

2 061 100 36 1 672 700 36 

2 133 520 98 i) 1 800 500; 08 

86 0011 27 78 5001 7 

25 000 1 20 44 500 1 

21 000 5 19 000 4 

40 000 2 15 000 2 

2 695 552 

2 682 452 

1 !i so 

210 792 

13 100 

5 000 

6 700 

1 400 

130 

106 

27 

70 

24 

20 

2 

2 

32 

29 

9 

20 

3 

• 

23 

23 

9 

1 1 1 ikkje gjeven tipp 

11 357 203 721 129 804 89 874 794 96 25 

1 15674(1 51 963 40 51 778 197 41 10 

501 580 400 16 0001 6387 373 14 2 

576 340 35 462 .i 00 35 390 824 27 8 

24040(131 200 980 71 

96 597 55 15 

117 91 580 41000 11 33 800 4 I 

2721 600300 .11 

7 17 311 1 9 

87 800: 19 96 100 13 45 486 13 4; 

1. 

• 

8 

6 

2

182 

Heile landet 





Kvernar 

liallkvernar . . 

(froypekvernar . 


Landsbolkar: 

I. Austlandet 


i alt 


Valsemylnor . 

Andre mylnor 

Kvernar 

Kai Ilivernar . 

(fropekvernar 

.1.ntire kvernar 

1 ; 2 I '3 

Kvernkall 

...... . .. ...... . . 

I 

Bruk Kallar llestekraft 

234 

5 

3 

2 

229 

219 

4 

6 

8 

1 

1 

7 

7 

.- 

384 2531 

12 94 

10 86 

2 8 

372 2437 

358 23:13 

4 35 

10 69 

14 112 

1 4 

1 4 

13 108 

13 108 

•1 i 5 1 O .. .... . 

Turbinkall 

. . 

Bruk 

1.17 

8 

2 

6 

139 

134 

1 

4 

2 

1 

1 

1 

1 

. . ___ ..... 

Vasshjul ..... .......... . . .. . ._ 

Vasshjul i alt I Av desse var 

yvervasshjull 

. _ 

1 

Heste- 

Bruk hjul Hjul kraft Bruk Hjul kr‘aft 

Ileste- 

Kall"r kraft 

236 

15 

5 

to 

221 

216 

t 

4 

- - 

2 22 

1 7 

i 

1 

.1 

5. tabellen. Bygdantylnor 


7 I 8 I 9 : 10. i 11 I 12 

---- --- --- -*=_.- 

2169 

151 

42 

109 

2018 

1968 

8 

42 

-- 

7 

15 

i s 

114 

63 

13 

50 

51 

36 

6 

9 

161 

106 

29 

77 

55 

39 

6 

10 

11 26 

11 26 

3 I 9 

8 17 

— 

- 

!i 

1 1 

il 

1999 1 81 

1712' 54 

445 ! 11. 

1267 i 43 

287 ;, 27 

103 il 17 

68! 5 

116:: 5 

;I 

I! 

11 

4241! 11 

424: 11 

81; 3 

343 1) 8 1) 

- - • -- 

- 

r. hrirrerl. 

--- .=.---••= 

123 1795 

94 1623 

26 426 

68 1197 

29 172 

18 48 

5 60 

6 64 

24 416 

24 416 

9 81 

15 335 

II. Upplanda 


i alt 


Valseinylnor . . 

Andre myinor . 

Kvernar 

liailhverliar . 


It kvernar . 

16 

16 

16 

26 

- 

26 

26 

207 

- 

207 

207 

i 

i 

it 

4 

4 

8 

1 

••••■•■•• 

i 

7 

7 

8i 

12 

........., 

12 

69 

24 

24 

6 

18 

49 815 

49 815 

13 295 

36 520 

— 

23 

23 

4; 

17 

48 

48 

13 

35 

........ --- - 

- 

- 

•■• 

$13 

813 

295 

518 

HI. Sørlandet 


i alt 

'16 77 571 17 25 262 18 20 318 12 13 249 


3 10 88 2 3 30 910!218 7 7 188 

2 Valsemylnor 9 82 1 2 24 1 210— — 

Andre mylnor 

I 1 C:. 11 6 8 8 208 7 7 188 

33 Kvernar 67 483 15 22 232 9 10 100 5 6 61 

30 Kalil:vernal. . 

61 439 13 20 212 33! 10 2 2 8 

(irovpekvernar 

Andre kvernar . 3 6 44 2 2 20 6 71 90 3 4 53 

*) Tala for under v ass 11 j u 1 kan rekuast ut pil den miten at vin dreg uppgiivone um yvervasshjul frå sunnnane i ru - 

landsbolkane, Austlandet og Vestlandet) hadde Iside yvervass- og undervasshjul.

11 1 14 11i 

Bruk 

Turbin 

binar 

. 10 I 17 I 18 

. Elektromotor 

! 

1 

Bruk : * Moto- 

rar 

Ilestekraft 

1-lestekraft 

llestekraft 

19 * 20 I 21 

Eksplosjonstnotor 

I i 

Bruk 

Motorar 

22 1 21 ' 21 


Bruk 

Ilestekraft 

Maskinor 

25 

1 lestekraft 

i alt 

Merlinader 

345 

313 

112 

201 

32 

1 

12 

19 

472 

440 

190 

250 

32 

i 

12 

19 

14; 367 

15 468 

7 171 

8 297 

899 

6 

304 

589 

262 

171 

85 

86 

91 

2 

45 

44 

403 

306 

173 

133 

97 

3 

46 

48 

9219 

7862 

5093 

2769 

1357 

41 

572 

777 

31 

10 

5 

5 

21 

18 

3 

31 

10 

5 

5 

21 

455 

235 

150 

85 

220 

- 

18 185 

3 35 

7 

4 

4 

3 

2 

1 

7 

4 

- 

4 

3 

2 

1 

231 

176 

176 

55 

19 

6 

32 971 

25 698 

12 987 

12 711 

7 273 

4 418 

1 221 

1 1;34 

99 143 5974') 

99 183 5 976 

74 142 fi 183 

25 41 793 

-- 

-- - 

- 

- 

58 110 

56 108 

48 90 

8 18 

2 2 

1 

1 

i 

i 

3542 3 

3492 3 

3150 3 

342 

50 

20 

30 

:; 

3 

3 

- 

- 

105 

105 

105 

- 

- 

- 

- 

_ 

- 

- 

- 

10 181 

10 008 

8 523 

1 485 

173 

123 

20 

30 

9 Tvo mylnor (i 0-1- 

fold) hey kvar eit 

undervasshjul att- 

St yvervasshjul. 

90 

86 

22 

84 

4 

- 

2 

2 

117 4 093 

113 4 015 

31 1 276 

82 2 739 

4 78 

2 40 

2 38 

51 

48 

17 

31 

3 

- 3 

74; 2022 4 4 78 

73 1966 4 4 78 

30 925 2 2 ,1 5 

43 1041 2 2 33 

3 56 

3 56 

-- 

- 

2 

2 

2 

2 

2 

........ 

2 

41; 

46 

46 

7 342 

6 932 

2 541 

4 391 

410 

276 

91 

38 

38 

33 

13 

20 

5 

1 

4 

41 1 488 

36 1 332 

11 507 

22 825 

5 156 

1 16 

4 140 

32 

15 

5 

10 

17 

9 

8 

SI 

34 

13 

21 

861 

622 

293 

329 

17 239 

•_ 

9 

8 

123 

116 

2 

1 

.1 

1 

-- 

h 

2 

i 

i 

1 

1 1 

3 524 

2 310 

916 

1 394 

1 218 

brikken vasshjul i alt. 1 alt faust del 37 !with med 38 undervasshjul p:i ihoplagt 201 II K. 4 bruk (siå merknadene til 

24 

20 

20 

8 

8 

-1- 

- 

- 

661 

147 

410

5. tabellen. Bygclarnyl- 


Landsbolkar 

Bruk Korn hejre 

i alt mime 

- 

Imtlag • Sr - i 1101) : 

tog 

. (sam. 

lag fylke) 

cia) mann 

* Bruk 

2 I 3 I 1 () 

. . . . 

lAgarar 


- • -- • -«-•- 

8 I 9 10 ' 11 

I Ins bygde til mylneeller 

Andre 

Byggjevyrke 

1 alt I Både tre 

Tre og stein Stein 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 

Mylne- 

Mylna eller 

a. Vtlel lot bogy!. Uppfitror um clip- 



i alt 


Valsentylnor . 


Kvernar . • 


iiroypek%•ernar 


254; 

66 

17 

49 

190 

140 

16 

34 

4 

1 

3 

3 

4 

7 2 

41 — 

:; 2 

1 2 

2 

49 190 

12 44 

5 8 

7 36 

37 146 

26 111 

1 15 

LO 20 

1 

1 

218 

62 

16 

46 

156 

140 

11 

191 

47 

9 

38 

144 

132 

4 

8 

19 

11 

3 

8 

8 

6 

1 

8 

4 

4 

4 

2 

• 

V. Trøndelag 


i alt 


Valsemyinor 

Andre wylnor . 

Kvernar 


Cfroypekvernar 


245 9 

76 8 

3 

73 8 

169 1 

38 

20 I 

10 8 

8 5 

2 3 

1 2 

1 

47 

li 

36 

171 200 

44 75 

1 3 

43 — 72 

127 — 125 

87 111 

25 9 

15 

157 

39 

39 

118 

106 

9 

3 

43 

36 

33 

7 

5 

2 

VI. Nordlanda 


i alt 


Valsetnylnor 


Kvernar 


(;roy))ekvernar 


60 

16 

44 

26 

16 

2 

3 

2 

12 

1 

il 

9 

2 

42 

11 

li 

31 

16 

13 

2 

48 

16 

1 

15 

32 

26 

6 

45 

13 

1 

12 

32 

26 

6 

3 

3

nor og bygdakvernar 11027 -1029. 


domstilhore oy ilm mytnehits krenilms. 

12 ; 13 I 14 1 15 II 16 I 17 18 I 19 20 I 21 I 22 .„„ 

hus og kvernhus 

-- 1« -• 

kverna var i Alderen på buss (rekna til 1928) 

kvernhus . 

i .• Under 

VverbygdVerk- i Ymse : 10 år 

I sag.- !Mad fa-1 jord- . (Bygt 

grunn , bruks- , 1 

Medeltal hus . 1. )rik_k. bruks- • etter 

kvart hits • jos‘uk hus . 1918) 

I 

m2. I Bruk Bruk Bruk ; Bruk 

(Gjeld berre bruk med serskilt mylneeller kvernhus) 

100 iir 

10-19 20-49 50-99 tn.; yver 

år iir är det 

(13ygt (Bygt (Bygt 

1909— 1870— 1829— (Bygt 

1918) 1908) 1878) fyre 

IŠ029) 

2o) 


Bruk 

Alder 

ikkje 

uppgjeven 

Medelsalder 

Ar 

knatier 

50 31 

106 4 

172 

83 :1 

28 27 

21 

34 

77 18 

4 

4 

39 

— • 17 

2 

— 15 

5:1 

16 

ti 

85 

21 

3 

18 

34 

8 

4 

4 

I; 1 

3 ;, 22 37 64 :.*6 6 1 

I 28 61 24; 1 

1 I 2 2 

2 i * 2 7 2 

27 

23 

* 

1 

33 

35 

Il 

1.4 

61; 21 

121 1 

1St) 

Ilt) 

32 20 

32 

37 I 1 

1'4 

6 

•• 

3 

3 

18 >5 60 60 14 5 

23 24 25 3 

. . 2 

23 22 25 2 

18 32 36 41 11 5 

s ' 25 30 40 1 1 5 

15 4 4 

3 3 2 

23 

19 

31 

26 

8 

173 

112 

23 8 

21 

32 6 

2 

3 

3 • 

3 

1 12 17 13 4; 

4 7 4 1 

. 

4 6 4 

1 8 10 9 5 

5 8 tI 

1 1 3 2 — 

4 

-^ 

22 

20 

10 

23 

25 

16

, 

Hopelag med andre verksemder Verde - 

!kilt Mylna eller kverna vart driven 

sjolvstendig 

............ ...__ _............... . 

* Av desse var i lag med Brandtryg- 

Landsholkar 

i lag med 

verksemverks- 

verks- : verks- verks- Jord- bruk og. Sag- Ikkje 

I anna I 2 andre I '.3 andre I 4 andrejord- 

. I 

I Tryg- 

! 

emd emder ; emder emder bruk sagbruki bruk trygda 

Bruk Bruk Bruk i Bruk og fleire. Bruk 

Bruk :: Bruk Bruk 1 Bruk Bruk 

• .• 

.. ... ......... • 

1 So 

5. tabellen. Bygdamylnor 

A.. Samandrag for heile landet 

b. I lopelay iml et lid re rerks(m(ler. 

4 5 617 I 9 ! 10 



27 i alt 

25 17$ 41 11 1 159 

27 129 125 


16 33 12 5 — 20 6 12 il 54 


--, 

10 3 2 2 1 2 • .•.. ^ 

2 16 ') 

Andre tnylnor . 

6 30 10 3 18 6 I0 li :18 

21 Kvernar 

9 145 29 6 1 139 

15 118 71 

6 hallkvernar . . 

4 126 9 1 127 

1 102 33 

(iroypek vernal. . . 2 6 (i 2 3 i; 4 7 9 


3 13 14 3 t. 9 9 10 9 21 1 ) 

V. Trøndelag 


55 i alt . . • • • 

19 145 


15 28 

50 

18 

26 

10 

5 

5 

144 

24 

15 83 

10 8 

Itil 

68 

Valsemylnor . . - - i i i. 1 i. 3 

Andre mylnor . 15 27 17 9 r, 23 18 10 8 ( 5 

36 Kvernar . . 4 117 32 16 120 

5 75 93 

Hj Kallkvernar . 

2 89 17 3 92 3 52 59 

(froypekvernar . 

2 22 8 6 -- 23 hj 1 15 23 


6 7 5 11 1 8 11 I ) 

VI. Nordlanda 


i alt 

ti 35 16 3 34 i o $ 39 21. 


4 5 5. 2 7 3 1 4 12 

Valsentylnor . . i - - 

- — : 

....... 1 

Andre mylnor 

3 li 5 2 i 7 3 1 4 11 

7Kvernar 

2 30 11 1 i 27 

7 35 9 

Kallkvernar 1 . 

1 23 2 = 23 

— 24 2 

- 


1 7 8 4 4 7 10 6 

- 


1 1 — 2 1. 1 

*) Elektrisitet attåt vasskraft nar anna ikkje er sagt.

og bygdakvernar 11927 • 1929. 


Dri (law fl 

11 12 13 14 15 I 16 I 17 18 10 20 

uy p g a v of .....____. ........._ ..._......... . .... 

ding Salsverde il 1.1in på lnuka 

I)rivkraft 

1lovuddrivkraft 

— Bruk 

da 

Eksplo- F.im- med 

• • 

Trygdesum Bruk Kronor ;1 Bruk Kronor Vatn trisi- sjons- kraft hjelpelet 

kraft (damp) kraft 

Kronor 

. 


_ 

• 

•.„ . 

Merknader 

1 722 555 

1 379 76 

777 100 

602 660 

342 795 

12( 120 

28 500 , 

188 175' 

254 

65 

16 

49 

189 

140 

16 

33 

I 620 455 . 

1 117300 

613 500 

503 SOO: . 

503 155: 

250 830' 

42 350: 

209 975i; 

132 504 602 207 

57 564 313 49 

1 6 344 350 6 

41 219 963 43 

75 240 289 158 

41 75 374 1.40 

8 22 150 9 

26 142 765 9 

• 

441 

171 

it I 

I; I 

27! 5 

3 I 4 

24 

• 

4 

1 

9 1 ikkje gjeven upp 

9 I ikkje gjevesi 

i ! 

55 2 OSS .1951: 24.4 I 526 S01! it 100 927 567 152 

5 

1 769 745I 76 1 416 859' 57 801767. 53 21 

202 58011 3 

1 567 1651 73 

130 250 

1 286 600. 54 

45 000 1 

756 767 ;•;2 

2 

19 i 

34 318 4501 168 409 950 49 125 800 129 

5 

164 556: 111 239 1001 1 27 50 216 111. .1 

61 200! 38 58 250 1 11 16 909 10 

3 

92 700; 19 1 ) 112 6001 11 58 675 8 9 2 

2 5 

e 5 

2 

i. 

1 

•• 1) 1 ikkje gjeven upj, 

260 250 840, 60600 23 

254 200 16 207 500 11 

40 000 1 35 000 

214 200 15 172 500 10 

5926 640100 44 

12 

2640.10650 . 3 

17 600, 16 29 450 

3000 5 000: 2 

,2 

1 

165 175 37 

137 715 10 

40 667 

97 048 10 

27 460 27 

4 135 26 

22 175 1 

1. 150 

4 9 

2 

. ' 

2 

2 .

, 

■••••••■•111.11.•••••••••■•■••■••••••••••••••••••••••••••••••■••■•••■•■•••••■ 

Landshoikar 

1 2 I .1 

. ._. • .. _..._ . _. .. 

Kvernkall 

Bruk 

Kallar 

4 I 5 I 6 

Turbinkall 

hestekraft 

Bruk Kallar 

5. Labeller). Liygdamylnor 


tlestekl 

aft 

7 : 8 1 9 i: 10 1 11 , 12 

Vasshjul 

Vasslijul i alt 1 Av desse var 

yvervasshjul ... . . 

Bruk 

hjul 

liestekraft 

!. Br" 

t. Drier/W. 

tieste- 

1 ljul kraft 

• 

IV. Vestland et 


i alt 



Andre ntylnor . 

Kvernar. . • 

liallk vernal. . . 

Ciroypekvernar . 

Andre It vernal. . 

92 144 737 5$ 85 671 

1 1 2 1 3 18 

......... 1 3 18 

1 1 2 - — 

91 143 735 57 82 653 

89 140 717 56 81. 643 

._. ...... __. 

2 3 18 1 1 10 

44 

16 

3 

13 

28 

21 

4 

3 

49 

18 

5 

13 

31 

24 . 

4 

3 . 

.I 

I 

330 , 31 

I 

1951 11 

59 i 2 

1361 9 

1351 20 

59 1 I 149 

50 4 

26 2 

34 

13 

4 

9 

21 

15 

4 

2 

249 

151 

50 

101 

98 

37 

50 

it 

V. Trøndelag 


i alt 

Mylnor .. 

Valsomylnor . . 


Kvernar 


(iroypekvernar . 

Andre kvernar . . 

54; 

56 

51 

.4 

1 

86 

86 

81 

4 

1 

674 

674 

632 

35 

7 

64 

3 

3 

61 

60 

1 

115 

7 

.— 

7 

108 

107 

i 

1 1.25 

84 

84 

1 041 

1 029 

12 

14 

2 

2 

12 

10 

2 

14 ; 102 4 

2 : 55 

2 i 551 2 

12: 47 2 

10 . 29 1 

2 ,. 18 1 

••••••••• 

4 

2 

2 

2 

1 

i 

fiS 

. 55 

55 

13 

3 

I 0 

VI. Nordlanda 


i alt . 


Valseinylnor • • 

Andre mylnor • • 

Kvernar 


Ciroypekvernar . . 


26 

26 

26 

- 

37 

- 

37 

37 

230 

- 

230 

230 

- 

1 

1 

..- 

I 

1 

••■•••■ 

1 

8 

8 

1 8 

- 

- 

: I 

1 

i 

2 

2 

3 10 

1 5 

- - — 

1 : 5 

2 i 5 

2, 5 

- 

- ._ 

-

180 

og bygdakvernar i 1927--1929. 


l,q hestekraf1. 

13 14 15 16 1 17 18 10 I 20 21 22 I 23 24 25 

• 

Turbin _____ flektmmotor 

. . Ilsplosjonsmotor Eituverk (damp) 

Bruk 

Bruk 

Turbinar 

Hestekraft 

Moto- 

Bruk rar hestektaft 

Motorar 

Elesiela 

aft 

Bruk 

ma_ 

skinor 

item,- 

kraft 

Hestekraft 

i ali 

Met knader 

35 

2 

33 

11 

5 

6 

49 

38 

2 

36 

11 

5 

t; 

1 350 49 

1 086 21 

155 12 

931 9 

270 28 

1 

79 3 

191 24 

79 

47 

34 

13 

32 

2 

3 

27 

1 057 

685 

498 

187 

372 

7 

18 

347 

5 

5 

4 

1 

5 

5 

4 

1 

(;7 

67 

Fi2 

15 

......... 

- 

- 

4 218 

1 986 

730 

1 256 

2 232 

1 426 

199 

1107 

1) Tvo kvernbruk (i 

R(galatul) bey kyst 

eit undervassh jul att 

:it yvervassiiiiil. 

03 

51 

i 

50 

12 

i 

4 

7 

72 299$ 

60 2 603 

i 50 

59 2 553 

12 395 

i 4; 

4 169 

7 220 

60 

25 

2 

23 

35 

1 

25 

9 

74 

37 

4 

33 

37 

i 

26 

10 

1 513 

955 

182 

773 

558 

1 

303 

254 

7 

1 

1 

6 

4 

2 

7 

1 

• 

1 

6 

- 

4 

2 

85 

12 

12 

73 

2 

2 

1 

- 

1 

ill 

2 

2 

1 

1 

134; 

130 

130 

6 

I; 

6 633 

3 839 

232 

3 607 

2 794 

1 697 

578 

519 

9 

9 

9 

10 450 

10 456 

- 

101 456 

• 

12 

6 

1 

5 

6 

4 

2 

13 

7 

2 

5 

6 

4 

2 

224 

142 

45 

97 

82 

— 

52 

30 

10 

1 

1 

9 

9 

10 

1 

- 

1 

9 

9 

92 

20 

- 

20 

72 

72 

- 

2 

2 

2 

2 

',....'... 

2 

2 

49 

• 

623 

- 

49 

49 

14)69 

45 

578 

446 

235 

181 

30

I 00 



a. 'fidel pil In.telaw. Uppyaror mu clip- 

1 

, 

2 I *i -1 i o 

. 

. 7 

Eityarar 

8 i. 0 i 10 11 

M y . 1 n .e - 

Mylna eller 

F' y lk e 

Bruk Komi 

alt mime 


fylke) 

Fylke. 

41 1. Østfold i alt . 

3 

My!nor 

41 3 

35 Valsomylnor 

3 

Andre mylnor 6 

Kvernar . . 

49 2. Akershus i alt . 

4 

Mylnor . . 49 4 


4 


Kvernar . . .. ... • 

Lutlag 

(a/s) 

Bruk Bruk 

64 3. Hedmark i alt . 

6 

Mylnor • • • 61 6 

18 Valsomylnor . 

3 

Andre mylnor 43 3 

Kvernar . . . 3 

liallkvornar . i ___ 

Oroypekvernar . 2 

98 4. Opland i alt . . 

3 

74 Mylnor • • 

2 

18 Valsomylnor . 

1 


24 Kvernar . . • 

1 

19 liallkvernar . 

1 


Andre kvornar 

42 5. Buskerud i alt . 

5 

32 Mylnor • • • 

4 

18 *Nralsomylnor . 

3 


Kvernar . . • 


(;roypokvornar 


26 6. Vestfold i alt . 

3 

Mylnor • • • 26 3 


3 

Andre mylnor 31 • 

Kvernar . . . 

3 

2 

10 1 

8 1 

1 

1 

7 

7 

6 

1. 

6 

6 

5 

1 

. . 

3 

3 

i 

2 

_ 

......... 

Fleire 

Sam- i Imp 

yrkes- (samlag 

eiga) 

4 . 4$ 

4 45 

1 12 

3 33 

3 

1 

2 

13 

10 

2 

8 

3 

1 

2 

._ 

- 

6 

3 

i 

2 

3 

2 

I 

3 

3 

3 

Ein - 

ski Id 

mami 

Bruk . Bruk Bruk 

1.. 

i 

1 

st 25 

5 !, 25 

I 4 21 

•• 

1 4 

3 

3 

1 

2 

15 4 

14 2 

7 

7 2 

1 2 

i 1 

1 

5 

5 

2 

3 

1 I 

1 1 

il I 

- 

- 

63 

46 

8 

38 

17 

15 

-- 

2 

25 

19 

12 

7 

6 

5 

1 

Is 

18 

15 

3 

Andre 

Bruk 

-. 

•• 

i 

1 

1 

••••■•• • 

1 

1 

i 

■•••••■• 

... 

1 

40 

40 

34 

6 

48 

48 

33 

15 

64 

61 

18 

43 

3 

1 

2 

94 

72 

18 

54 

22 

1.9 

3 

•• 

Hus bygde til -mylneeller 

99 

22 

is 

6 

26 

26 

14 

12 

44 

41 

6 

35 

3 

i 

2 

Byggjevyrke 

I alt i, : Både tre 

e i re i og stet, Stein 

Bruk Bruk I Bruk Bruk 

57 20 

36 19 

2 8 

34 ii 

21 1 

19 

2 1 

.. _ 

40 . 99 4; 

31 20 6 

18 7 6 

13 13 

9 9 

8 8 

— — 

1 1 

........ 

24 14) 9 

24 10 9 

22 9 8 

2 i 1 

4; 12 

6 12 

6 12 

14 $ 

14 fl 

11 8 

3 

14 6 

14 6 

9 3 

5 3 

•■•••••••• 

17 

17 

S 

9 

5 

5 

5 

- 

5 

5 

5 

._

191 

nor og bygdakvernar i 1927-- 1929. 


domstilbore oy tim ii■glifrItils oy ITerishtts. 

12 1 13 I 14 I 15 i 16 ! 

..._ _ 

17 

..... ...._..... 

! 18 I 19 20 I 21 

_ _. 

I 

.......... 22 

_... ..____ 

hus 

_____ 


.... _ 

kvernhus 

..._. ... .. _. _ . . 

kverna var i Alderen på husa (rekna til 1928) 

kveruhus 

- - -- - -- 

Yverbygd 

grunn 

Medeltal 

kvart bus 

m 2 

Bruk 

Sagbru 

kshus 

Verkstad 

, fabrikk, 

ljosvei k 

Bruk 

(Ojeld berre bruk med serskilt mylneeller kvernhus) 

. . 

• 

; tinder 10- -19 1 20- 49 

Ymse : 10 år år ir 

jord- : (Bygt . (Bygt (Bygt 

bruks- * etter 1909- -- 1879— 

hus 1918) 1918) 1908) 

Bruk * Bruk . Bruk Bruk 

50- 99 

år 

( Bygt 

1829 - 

1878) 

Bruk 

• 

100 iir 


(Irt 

(Bygt 

fyre 

1829) 

Bruk 

Alder 

ikkje Medelslp- 

alder 

gjeven 

Bruk Ar 

Merknader 

175 

175 

186 

108 

5 5 25 3 

5 5 25 3 

5 5 21 2 

...... 4 1 

2 

2 

1 

i 

- 

33 

33 

30 

52 

180 

180 

1 91) 

136 

159 

166 

203 

150 

24 

50 

11 

- 

Mr... 

- 

_. 

4; II 27 4 

6 11 27 4 

4 8 it) 2 

2 3 8 2 

....._ 

... .... 

12 19 21 9 

12 18 20 9 

6 5 4 3 

6 13 16 6 

1 1 

— 1. 

i 

- 

2 

2 

2 

- 

1 

1 

i 

28 

28 

26 

32 

29 

30 

24 

33 

17 

2L 

13 

109 

132 

180 

116 

34 

32 

52 

■•••••■■ 

.. 

2 

2 

- 

- 

2 

2 

2 

2 

- 

y 

- 

20 26 37 4; 

15 21 30 5 

3 3 8 3 

12 18 22 2 

5 5 7 1 

2 5 7 1 

3 - - ____ 

4 

1 

i 

3 

3 

1 

1 

1 

27 

24 

33 

22 

35 

41 

2 

._ 

134) 

158 

200 

99 

35 

33 

48 

o 

1 

1 

- 

- 

- 

5 7 21 6 

4 7 15 5 

1 3 11 3 

3 4 4 2 

1 6 1 

1 

6 1 

t 

1 

1 

........ 

33 

29 

33 

23 

45 

50 

- 

_. 5 

27 

194 

194 

190 

241 

2 

2 

1 

1 

......... 

- 

- 

4 5 12 3 

4 5 12 3 

4 5 11 2 

___ 1 i 

-- 

27 

25 

50

o ._....... 2 1 . . 3 .. ...........______........ ' 4 5 II 6 I ............_.... 7 • ..... 8 I 10 

- - * 

I lopelag med andre verksemder 

Verde- 

11 eilt 1 Mylna eller kverna vart driven Av desse var i lag med 

Brandi 

lag med 

• 

* I.' y 1 k e 

sjolv-: . 

. . ... ... .... ... .. _. 

stendig !, 4, andre 

Jordbruk 

Ikkje 

Tryg- 

i anna 2 andre i 3 andre ? 

mks,' 1: verks- verks- 1 verks- I cinder ; Jordem" 

. emd cinder 1 cinder l og h e j re ! bruk sagbruk bruk 

Bruk 

og Sag- 

trygda 

Bruk .* Bruk Bruk I TWA i Bruk • Bruk Bruk Bruk Bruk 

Fylke. 

1 

9 

1 

1. Østfold i alt . Il 


11 

8 Valsemylnor . • 

10 

Andre mylnor 

1 1 

.-- 

Kvernar 

14 

14 

10 

4 

4 

4 

4 

11 

11 

9 

2 

41 

5 

4 

I. 

i 

i 

I 

- 

39 

39 

33 

6 

2. Akershus i alt 

My!nor 

v a lsonly i noi. . 

Andre mylnor 

Kvernar . . . . 

13 20 

13 20 

9 14 

4 G 

S 

8 

6 

2 

4 -1 14 

zi 4 

, . 

14 

3 2') . 10 

1 2 t ) ' 4 

._._. 

10 

10 

5 4 

i 

5 

3 

2 

9 

2 

i 

i 

47 

47 

33 

14 

3. Hedmark i alt 

My1nor 

Valsonlylnor . 

Andre inylnor 

Kvernar. 


(froypekvernar 

15 

15 

6 

0 

-- 

23 

21 

5 

16 

2 

I 

i 

17 

17 

4 

13 

••••••• 

6 

5 

1 

*) 

41, 

3 

27 

25 

7 

18 

• 2 

i 

i 

16 

15 

4 

11 

i 

I 

4 

4 

i 

3 

10 

7 

2 

5 

3 

i 

2 

54 

54 

ii; 

38 

— 

4. Opland i alt . • • 

Mylnor • . . 

v a i s(" y i nor . 

Andre inyInor 

Kvernar 

Ka 11kvernar . . 

(firoypekvernar . 

Andre kvermir . 

5. Buskerud i alt 

Mylnor . . . . 

Valseinylnor . 

'Andre inylnor 

Kvernar 


. (irovpelivernar 


92 

16 

3 

13 

6 

5 

i 

8 

7 

4 

3 

1 

1 

42 

27 

5 

22 

15 

12 

2 

i 

18 

16 

2 

14 

2 

2 

09 S 

16 5 

il 1 

5 ..1 

6 3 

il 2 

1 

12 

12 

6 

6 

•••••• 

- 

4 

4 

2 

• 

4 

3 

1 

- 

- 

1 1 ) 

23 

11 

3 

8 

12 

12 

15 

9 

7 

2 

6 

6 

14 

11 

4 

7 

3 

2 

I 

S 

6 

2 

4 

2 

i 

i 

96 

25 

C, 

19 

1 

- 

.• 

1 

5 

4 

2 

2 

1 

1 

.19 

6 

6 

13 

13 

3 

I 

2 

4 

3 

1 

7$ 

67 

18 

49 

li 

6 

3 

2 

:Vi 

29 

17 

12 

6 

5 

i 

6. Vestfold i alt. 


7 

7 

7 

7 

Valsemylnor . 

7 5 

Andre mylnor 

2 

Kvernar 

*) Hektrisitet attitt vatn niir ikkje anna er 'eigt. 

9 

9 

s 

i 

3 

3 

3 

- 

•• 

4 

4 

3 

1 

8 i 

8 5 

7 4 

1 i 1 

1 

i 

i 

- 

25 

25 

22 

3 

-

193 

og bygdakvernar i 1927- 1929. 


owlet.. Irerdeuppy(itor, .1frie',Taft. 

11 II12 1 11 14 15 

uppgavor 

trygding Salsverde I.än pa In tika 

da 

"Trygdesum Bruk 

Kronor 

!! 

1 

2 627 215' 40 

2627215 40 

.! 

2 511 415ii 31 

115 8001 6 

i 

— 11 

i. 967 370. 49 

1 967 370; 49 

1 680 350 1 i 31 

287 026 15 

Kronor Bruk 

2 083 400 

2 083 400 

2 030 000 

53 400 

- 

1 831 700 

1 831 700 

1. 524 200 

307 500 

Kronor 

40 958(;2l 

40 958 621 

31 911 387 

6 45 234 

49 i I. 342 897 

49 ' 1 342 897 

34 *1 191 572 

15 . 151 325 

15 17 18 10 I 20 

.. . 

Drivkraft 

32 

32 

26 

6 

40 

40 

26 

14 

I lovu(ldrivkraft 

i Eksplo- 

Vass- I Elek • sions- 

kraft :trisilet !craft 

11 .ruk i Bruk Bruk 

S 

8 

i 

i 

s 1 

9 

9 

8 

1 

- 

- 

• 

Bruk 

med 

hjelpekraft') 

Eimkraft 

(damp) 

Bruk 

- 

3 

Merknader 

2 1) 2 used .1 verks. og 

1 1 med 8 verks. 

4 2) 

4 

4 

?) ! hev ekspl. attiit elektr. 

I) Me 4 verks. 

1)1 med 4 verks. og 1 med 

t) verks. 

1 891 630. 64 

1 891 636' 61 

843 710 18 

1 047 920 43 

3 

1 

2 

1 575 200 

1 571 200 

738 200 

833 000 

4 000 

2 000 

2 000 

62 

61 

18 

43 

1 

1 

1 191 471 

1 190 971 

620 903 

570 068 

500 

500 

49 

47 

1:1 

31 

2 

I 

1. 

15 

14 

F) 

9 . 

i 

4') 

71') 

I) 1 hey elektr. og ekspl. anal 

vain. 

1)1 med 4 verks og 2 med . 

r, verks. 

) 1 hev elektr. og eimkraft 

attat vatn. 

2 388 9901, 97 I. 976 500 79 

2 302 990, 73 1 902 000 73 

1931 217 390* 500 18 

18 

1 085 606, 55 967 500 55 

7486 000v 500 24 

6 

25 12000500 19 

1 

21 000 3 17 000 3 

140 000. 2 15 000112 

i 

1 

1 339 407 42 i. 116 200 33 

1 311 207! 32 1 089 000 32 

1 105 907; 18 864 00018 

205 300, 14 225000f 14 

28 2720d 2001 10 

1 

20200: 8 17 200 1 ; 1 

1 

*- - i 1 2O00 

80001 1 8Q001 1 

1 

1. 522 930 389 i 26000 126 

1 522 930 : 26 1 389 000 26 

1410294 7301 23000 23 

112 2001 3 95 000 3 

-- ii 

1. 504081 

1 491 4 81 

850 757 

640 724 

12 600 

5 000 

6 200 

1 400 

894 285 

894 285 

770 535 

123 750 

0 

- 

..._. 

0 

937 126 

937 126 

869 126 

68 000 

SI 

59 

14 

45 

22 

19 

i 

2 

24 

*16 

7 

9 

8 

18 

18 

1 6. 

2 

17 

15 

4 

11 

2 

2 

18 

16 

11 

5 

1 

' 

........ 

1. 

i 

7 

7 

1, 

1. 

........ 

1 

i 

1 

... 

- 

- 

12 

12 

5 2) 

7 2 ) 

3 

3 

:i 

7 

7 

7 

- 

1)1 med 7 verks. og1 tn. ()verks. 

11 hev ekspl. attat vatu. 

1)1 med 4 verks. 

?) 12 hey ekspl. aiiiit vat». 

11 bev eimkr. altål eleklr. 

1) 1 wed r) verks. 

1'3

I 04 



e. Mitred.. 

1 .. ...:2 . I 3 ... 

. Kvernkall . 

.1 ! 5 I () . 

Turbinkall_ 

7 : 8 I 9 II 10 11 I 12 

Vasshjul 

Vasshjul i all Av desse var yvervasshjul 

.. .. 

Bruk 

I leste. 

Heste- 

Kallar kraft Bruk Kallar kraft 

1 

I ijur = 14enstteft 

B rutt 

Bruk : II jul 1-ki enstifet - 

Fylke. 

1. Østfold i alt . . 


Valsemylnor . 

Andre inylnot. . 

Kvernar 

2. Akershus i alt . 



Andre light'''. . 

Kvernar 

3, Hedmark i alt . 


ValsentYlnor . . 

Andre myltior . 

Kvernar . . 

liallli vernal. . . 

(lirnypek vernal. . 

i 

i 

1 

i 

i 

- 

•i 

1 

........ 

4 

4 

4 

6 

6 

••• 

- 

.1 

- 

5 

5 

1 

4 

7) 

5 

2 

a 

- 

13 

13 

4 

9 

......... 

6 

•• 

- 

11 

11 

3 

8 

14 

14 

6 

8 

25 

25 

10 

15 

•• 

174* 

174: ; 

31 i 

143 

....._ 

, 

200 

2001 

50 I 

1501 

, 

452 

452; 

230 

222 i! 

- 

5 9 166 

5 9 166 

1 3 31. 

41) 6 135 

5 14 200 

5 14 200 

2 6 50 

3 8 150 

12 24 450 

12 24 450 

4 101 230 

8 14 220 

- 

4. Opland i alt 


Valsemy 'nor . 

Andre mylnor 

Kvernar 


(froy)ekvernar . 


5. Buskerud i alt . 


Valsetnylnor . . 


Kvernar 


Groypek vernal. . 


6. Vestfold i alt. . 


Valsenglnor . . 


Kvernar 

15 

15 

15 

— 

7 

7 

7 

25 

25 

25 

•_. 

1.3 

13 

201 

201 

201 

• 108 

108 

13 108 

- 

5 

i 

1 

4 

4 

2 

1 

1, 

1 

1 

•• 

S 

i 

t 

7 

., 

i 

2 

• 1 

i 

1 

1 

- 

_. 

Si 

12 

12 

69 

69 

• ........ 

22 

7 

- 

7 

15 

15 

- 

- 

.11 

ii 

2 

9 

- 

- 

- 

i 

I 

1 

- 

24 

24 

3 

21 

- 

,........ 

•• 

:163 I 

3631 

65 

298 

— 

- 

- 

11. 

11 

... 

2 

9 

24 

24 

3 

21 

- 

363 

363 

05 

298 

- 

1 50 1 1 50 

50 . 1 1 50 

-- — 

1 50 1 1 50

1 9 5 

nor og bygdakvernar i 1927-1929. 


og hestekrop, 

13 I 14 1 15 

Tut bin 

16 I 17 I 18. 

Elektromotor 

10 I 20 ! 21 


22 . 21 I 21 


25 

Tur- liestekraft 

Bruk rar kra f I Bruk rar kraft 

Moto- 

Heste- 

Moto- Heste- 

Bruk binar 

Bruk 

Mask 

i nor 

Ifestekraft 

flestekraft 

i alt 

Merknader 

I. 

29 

29 

26 

3 

36 

36 

25 

11 

74 

1897 

33 

915 

1 

1 

40 

h• 

74 1897 33 915 1 1 40 

3026 

69 1787 

32 885 i i 40 

2793 

i) 110 i 1 30 

283 1) Tvo av desse hey 

_ og eit undervasshjul 

kvar (til lur- 

.......... 

— 

kone). 

67 

67 

45 

22 

2257 

2257 

1936 

321 

17 

17 

16 

1 

755 

755 

705 

50 

i 

i 

. i 

i 

1 1 

25 

25 

25 

.. _ 

« - 

- - - 

-• 

h 

h 

•• 

3026 

3241 

3241 

2720 

521 

37 

36 

58 

57 

1660 

1650 

26 

25 

42 

41 

977 

961 

9 14 468 9 19 472 

i 25 

27 43 1182 16 22 489 

i 

i 1 10 i 1 16 

- 

....... 

Y. 

i 1 10 i i 16 

- I 

53 59 2433 25 34 1045 3 3 53 1 1 10 

50 56 2365 23 32 1005 3 3 53 1 1 10 

13 17 808 i 11 453 1 1 20 .. 

37 39 1557 15 21 552 2 23311 1 10 

3 3 68 2 2 40 

i 

2 

- - « h 

i 30 2 2 40 — 

.......... 1 

2 38 

1 

1 

25 

25 

1 

36 

36 

- - - 

36 

3156 

3124 

1195 

1929 

32 

6 

26 

4186 

3808 

1346 

2462 

378 

270 

70 

38 

16 

16 

7 

9 

18 

18 

7 

11 

- 

647 

647 

345 

302 

- 

- 

18 24 1175 

18 24 1175 

16 21 1115 

2 3 GO 

21 

19 

41 

39 

1212 1 — 

1162 — 

14 26 954 

5 13 208 — - 

2 2 50 

i 

i 

14 19 

14 19 

1 20 

i 30 - 

660 1 

660 1 

.......... - -- 

.1 

i 

40 

40 

- _ 

13 16 606 1 1 40 

1 3 54 — - 

w 

— 

•••■•••■•• 

1989 

1816 

1299 

517 

173 

123 

20 

30 

1925 

1925 

1761 

164

1% 



a. Ttilel /HI bruka. Uppyttror /till rim, - 

i 

Bruk Komi 

alt mune 


fylke) 

2 , 3 ! 4 I 5 I 0 7 

Bruk 

Lutlag. 

(a/s) 

Eigarar 

Fiche = 

Sam- • hop lop Einyrkes- 

(sail)- 

lag eiga) skild- 

mann 

1 

Bruk Bruk Bruk ! Bruk 

• - . • -- - • ----- - • -...-- 

[link 

8. 

4) 

10 i 11 

Andre 

. Mylne- 

Mylna eller 

...____ ......_ ... ._ ._ _..... . _ ____ . .... 

Hus bygde til mylneeller 

I alt 

Bruk 

Ilyggjevyrke 

i Bide tre 

Tre 

l og stein Stein 

Bruk j Bruk Bruk 

7. Telemark i alt. 


Valmmityltior . 

Andre mylnor 

Kvernar . . 




8. Aust-Agder i alt 

Mylnor . • • 

Valsemylnor . 

Andre mylnor 

Kvernar . . . 

Ka I 1 k vernar . . 

( ; r)ypek vernar 


9. Vest-Agder i alt 

.Mylnor . . . 

Valsemylnor . 

Andre lnylnor 

Kvernar . . 


.1ndre k vernar 

54 

22 

13 

9 

32 

18 

7 

7 

22 

15 

2 

13 

7 

2 

4 

1 

44; 

14 

1 

13 

32 

Li 

il 

10. Rogaland i alt. 57 

3 

6 48 

1 50 34; . 10 

ii 

i 

12: Mylnor . . . . 19 

3 4 12 17 3 

(H Valsemy I nor . 11 

' - 2 7 

10 

2 

Andre mylnor 8 i 

2 5 

. 7 6 I i 

Kvernar . . • • 38 

1 

2 34 1 33 24 7 

21 Jal 1k vernar . . 27 t 

i 25 

27 

5 

(;roypekvernar 

A ndre k yenta'. 

2 

9 

i 

7 

5 

3 

2 

2 

2 

9 

1 

i 

1 

i 

- 

2 

1 

1 

1 

i 

34 

15 

6 

9 

19 

16 

1 

2 

14 

12 

1 

li 

2 

2 

•)4 

7 

7 

17 

16 

i 

3 . i 

4;9 11. Hordaland i alt 87 2 I 

22 81 78 

8 

22; Mylnor . . . . 29 

1 

1 

6 20 27 5 

i 

4) 

Valsemylnor . 2 

i i 

i I 

21 Andre mylnor 27 . 1 1 

5 19 - 25 

4 

47 Kvernar . . . . 58 i -- 

16 41 

49 

1 

45 Kallkvernar . 47 1 

... - 14 32 

47 

1 

Groypekventar 5 

- - 5 

2 2 


2 4 

— i 

7 

3 

- 

i 

2 

i 

4 

2 

2 

3 

3 

i 

2 

3 

2 

2 

1 

1 

- 

3 5 32 

1 1 12 

i i 6 

6 

2 4 20 

3 11 

1 4 

1 1 5 

1 

1 

1 

o 14 

2 8 

2 

3 37 

1 9 

i 

1 8 

2 28 

2 19 

9 

i 

g 

6 

1 

d 

1 

2 

7 

- 

- 

i 

i 

1 

1 

43 

22 

13 

9 

21 

18 

1 

2 

17 

15 

2 

13 

• 2 

2 

31 

9 

i) 

22 

21 

1 

1 

5 

4; 3 

5 2 

5 2 

1 1 

1 1 

I ..) 

1 2 

_ i 

1 1 

i 

5 

2 

2 

3 

3 

.11...... 

9 

........ 

_ 

2 

2 

4 

2 

2 

2 

i 

I 

1 

i 

I

10• 

nor og bygdakvernar 11927 1929. 


don/silt/tom oy 11Ill mylnebits oy krernliðts. 

12 113 14 1 15 16 I 17 18 19 I 20 1 21 22 

hus _og kvernhus 

kverna var i Alderen p13 Intsa (rekna til 1928) 

ijeld berre bruk med serskilt mylneeller kvernhus) 

kvernhus 

----- 

Yverbygd 

grunt) 

Medeltal 

kvart hus 

ni2 

Saltbrukshus 

Bruk 

Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 

• Under 10-19 

Ymse 

• 10 4år 

Jord- , B,„gt (Bygt 

bruks- , (flygt 1009-- 

hus i 1918, I 1918) 

Bruk 1 Bruk Bruk 

1 100 ar 

20-19 ',0 - 00 og yver 

år fir det 

(Bygt (Bygt (Bygt 

1879— 1829— fyre 

1908) 1878) 1829) 

Bruk Bruk Bruk 

Alder 

ikkje Medels- 

IIPP- alder 

gjeven 

Bruk Ar 

Met knatler 

! 

121 

131 

107 

38 7 

41. 

27 2 

24 5 

9 

2 

2 

2 1 i 7 12 

3 7 

2 5 5 

2 5 

2 4 5 6 

1 

14; 

10 

4 5 

7 

1 

6 

1 

1 

30 

28 

24 

33 

32 

34 

10 

20 

100 3 

109 

237 

1)(-) 

28 3 

2 

2; 2 3 3 

2 3 3 

2 

2 

1 

2 3 

7 

7 

1 

48 

43 

1'I 

48 

85 

SF) 

58 = 14 

117; 4 

3 

8 

3 

9 

3 

38 

26 

117 3 

33 10 

33 

30 10 

1 

3 

5 

4 

3 

9 4 3 

tI 4 I $ 

2i; 

42 

4 . 1 

10 

74; 

121 2 

147 

tl f, 

50 4 

25 

90 

1 

1 

4 

2 

2 

6 

4 

1 

10 

4 

3 

1 

6 

3 

20 

5 

15 

11 

I. 

10 

4 

6 

6 

30 

30 

32 

27 

29 

ti -i 

1:; 

48 9 

92 2 

158 

87 2 

24 7 

23 — 

37 2 

5 

1 

1 

1 13 

1 

It; 

6 

10 

32 

11 

1. 

21 

20 

1 

14 

3 

2 

1 

i t 

23 

55 

21 

33 

23

I? ylke 

1 

, 

I 3 4 , 5 6 I 7 8 

flopelag med andre verksemder 

. Mylna eller kverna vart driven Il i Av desse var i lag med 

I kill i lag med 

sjolv- .! - 

4 andre 

Jordbruk 

stendig !) 1 anna 2 andre 3 andre verks- I 

verks- : verkselnd 

emd cinder 

Jord- 

verks- 

emder i! 1; verksemder 

sagbruk bruk 

: og fleire bruk og Sag- 

Bruk i Bruk Bruk Bruk Bruk * Bruk Bruk Bruk 

9 I 10 

Verde- 

Brand- 

._......... Tryg-. 

Ikkje 

trygda. Bruk 

Bruk 

7. Telemark i alt . 


Valseinylnor . 


Kvernar. 


Croypekvernar . 


9 

5 

2 

3 

4 

3 

i 

25 

8 

4 

4 

17 

12 

3 

2 

18 

8 

6 

2 

10 

3 

3 

4 

1 

1 

i 

••••••• •• 

1 

1 1 ) 

17 

2 

2 

15 

12 

2 

1 

12 

7 

5 

2 

5 

2 

1 

2 

12 

7 

3 

4 

5 

i 

i 

3 

18 

1 

1 

12 

3 

2 

36 

21 

12 

9 

15 

0 

,1 

5 

8. Aust-Agder i alt 


Valsemylnor . • • 

Andre inylnoi• . 

Kvernar 


(;roypelivernar. 




Valsemylnor . 

Andre mylnor 

• 

Kvernar 

lia11kV1`11111.1* 


. . 

2 

2 

i 

i 

3 

3 

3 

- 

12 

7 

i 

6 

5 

2 

3 

29 

5 

5 

24 

17 

7 

7 

5 

5 

2 

i 

i 

7 

2 

i 

1 

5 

3 

2 

- 

7 

4 

4 

3 

1. 

2 

I 

1 

V) 

- 

._ 

1 

4 

4 

4 

2 

2 

17 

17 

17 

11 

4 

1 

3 

7 

3 

4 

- 

12 

5 

5 

7 

i 

6 

10 

6 

6 

4 

1. 

3 

19 

- 

19 

16 

3 

12 

9 

2 

7 

3 

i. 

I 

1 

27 

14 

1 

13 

13 

5 

8 

10. Rogaland i alt . . 


Valseinylner . 

Andre inylnor 

Kvernar 

Kalikvernar . . 

Groy-pekvernar . 


6 

6 

1 

i 

3S 

9 

2 

7 

29 

24 

-- 

5 

9 

3 

2 

1 

6 

1 

2 

3 

3 

1 

i 

2 

1 

1 

— 

35 

5 

i 

4 

30 

25 

1 

4 

4 

4 

1 

1 

2 

7 

5 

2 

3 

2 

- 

2 

IM 

3 

3 

15 

12 

2 

1 

38 

15 

10 

5 

23 

15 

8 

11. Hordaland i alt 


Vaiseinyiner . . 

.Andre niyhior 

Kvernar 

Kal 1k Vernal' . 

(irøypekvernar 


• 

4 

3 

3 

*1 

1 

63 

15 

1 

14 

48 

43 

4 

1 

15 

7 

7 

8 

3 

1 

4 

5 

4 

I 

3 

1 

i 

- 

54 

8 

1 

7 

46 

43 

2 

i 

10 

4 

i 

6 

2 

1. 

3 

S 

6 

39 

2 

— 

2 

6 

2 37 

31 

1 ' 2 

1 1 

47 

27 

2 

25 

20 

*) Elekttisitet alliit vain niir ikkje anna er sagt.

og bygdakvorilar i 1927 192a 


onder. Vi,nleuppyilror. Prirkraft. 

trygding 

- 

da 

11 19 I 13 11 14 I 15 16 I 17 18 I 19 I 20 

uppgivor 

"lsrygdesum Bruk 

Kronor 

Salsverde F 

Lån på bruka 

Kronor I . Bruk 

Vass- 

Kronor kraft 

Bruk 

Drivkraft 

novuddrivkraft 

Bruk 

med 

Elek- P")- k'raft hjeir 

trisitet SJOI1Skraft 

(damp) ra.L*, 


Merknader 

404 718 910 54 006 539 000; 41 

44 9 

605 610 22 534 000 22 356 779 19 3 

255 446 000 13 406 751 0001 13 

12 1 

159 610 9 128 000 1 

9 101 028 7 2 

47 113 300 32760 132 000 19 

25 6 

29 74 200 18300 82 500 8 

18 

12 600 

26 500 

7 

7 

17 900 

31 600 

5 

6 

311 1 5 

10 149 6 1 

1 

1 

■•■•■••■■••• 

3 

3 

2 

.2 

9 4 verksemder. 

238 251 650 22 $OO 17 

235 150 15 221900 '15 

90000. 120 2 

2 

115 150 13 131 900 13 

16900' 500 7 

2 

'1 500 ; 2 3 500 I 

9 9400 000 4 

1* 2 

6 000 1 4 000 ! 

211 322 

202 322 

126 622 

75 700 

9 000 

9 000 

15 

12 

1 

11 

3 

2 

1 

7 

3 

1 

2 

4 

'1 

3 1 ) 

3 

3 

9 1 hey ekspl. alai vatn. 

9 0 verksemder. 

299(M)0 3s7 16o 46 

24 

315 9801 14 207500! 14 

t• 

5 .14 400 000 1 

1 

301 5801 13 202 500 13 

91500: 71180! 32 

10 

15 880 1 

55 300 ! 

21 

11 

:11 000! 3 

60 500 7 

I* 

557 800 56 

423100! 18 

578 600 1: 36 

396 000 14 

345 322000' 100 10 10 

78 000 1 8 

134700! 38 

74 000 1 1 4 

182 600 ; 22 

63 104 400 100 27 

16 

2 5 000!. 

71 300 9 73 500 ! 6 

258 933 

219 096 

5 000 

214 096 

39 837 

4 500 

35 337 

277 048 

180 148 

171 648 

8 501, 

96 900 

57 100 

39 800 

37 

10 

9 

27 

2.1 

6 

41. 

11 

4 

7 

30 

27 

1 

2 

9 

4 

4 

5 

5 

16 

8 

7 

1 

8 

7 

•• 

3 

2 

496 (MO!! 86 

409 410 29 

420 250 ;* 43 

305 500 29 

55 58 0001! 000 2 

2 

354 410fl 27 247 500 27 

87 114 220 750 57 

14 

39 70720700 47 

8 

9050! 3 000 5 

2 

44 500 !I 5 35 0001; 4 

222 744 

173 483 

40 000 

133 483 

49 261 

8 421 

4 400 

36 440 

79 

25 

2 

23 

54 

47 

3 

4 

6 

4 

4 

2 

2 

2 

2 

•■•• 

1

5. tabellen. Bygclamyl- 


e. PricTer/.. 

1 . 2 3 

.4 . 5 i 4) 7 8 : 9 II 1011 . 12 

Kverukall 

Turbinkalḷ ...._..... 

Vasshjul _ ..... __ .... __ 

•• 

Vasshjul i alt 'I Av desse var yver- 

I.' y I k 0 

, vasshjul 

hestekraft 

Bruk Ka1lar kraft 

I leste-*: Bruk , Ileste- 

Iteste- 

Kallar 

1 Bruk I. hjul kraft 110 kraft 


My!nor 

Valsomylnor . . 


Kvernar 


( ■ roy pek vernal. . 

Andre k vernal. . 

11; 

i 

1 

:■8 

4 

4 

301 

32 

32 

-- - 

15 34 269 

33 263 

1. 

- 

• • • 

• 

1 ! 

110 

30 

24 

G 

80 

80 

Ili 

60 

- -- 

60 

55 

6 10 

3 3 2 9 100 

2 3 

1 

1 • 1 

1 60 

1 2 

1. 1 i i 1 

1 60 

4 7 

2 2 

1 

1 40 

14 . 4 7 

- 

t. 6 2 ' 

55 I. 1 40 

8. Aust-Agder i alt . 


Valsemylnor . 

Andre mylnor 

Kvernar . 

Kallk vernal. . . 

( ■roypek vernal. . 

Andre It vernar . . 

2 3 20 II I 10 5 r, 105 4 4 85 

i i 6 5 

5 

5 

5 

105 

.105 

4 

4 

4 85 

-- - 

4 85 

1 

1 

1 

1 

2 

'2 

6 

14 

14 

1 1 

1 i 

10 

10 

- 

- .- 

- .......... - 



ValsemyInor . . 

Andre mylnor 

• 

Kvernar 


Andre k vernal. 

Is 

1 

36 

5 

250 

50 

101 14 142 

•• 

10 

3 

12 

4 

95 

53 

6 

2 

- - 

i 5 56 1 2 10 

. ._.. 

2 2 43 2 

17 

15 

2 

31 

26 

5 

200 

162 

38 

142 

.122 

20 

7 

3 

4 

8 

3 

45 

10 

35 

4 

2 

2 

7 64 

2 43 

2 43 

5 21 

2 8 

3 13 

10. Rogaland i alt . 


Valsomylnor 


Kvernar . . . 

Kill IkV(111:11* . • • 

. ( I; rO V111.1011W11:11' . . 

Antire k vernal' . . 

25 55 261 6 17 124 21 24 89 19 

1 3 18 

1 3 18 

25 55 

24 53 

-I 

2 

- 

261 

251 

.. - 

10 

4 

2 

2 

4 

2 

2 

32 3 

19 1 

13 2 

14 106 17 20 57 16 

5 

5 14. 106 

- 

15 

1 

18 

1 

46 

10 

1 i 1 

14 1) 

1 

i 

20 

3 

t 

2 

17 

15 

1 

1 

71 

23 

10 

1.3 

48 

37 

10 

1 

11, Hordaland i alt. . 

Mylnor . . . . . . 

Va (Kern:slum. . . . 

.1 11dr4' mylnor 

Kvernar 

Iiallkvernar . 


.1ntIre I: vernal. . 

30 46 

1 • 1 

- - 

i; 1 

29 45 

29 = 45 

••• 

234 

2 

20 25 165 Is 

10 

20 

12 

191 

146 

3 

9 

8 

2 

232 

232 

20 25 

19 24 

165 

155 

1 

9 

8 

5 

2 

1 

5 

2 

1 

40 

106 

45 

10 

25 

10 

9 

6 

1 . 

5 

3 

II 

8 

3 

5 

3 

146 

111 

40 

7 1 

35 

2 2 25 

1 0 i 10 

-

201 

nor og bygdakvornar i 1927 1929. 


oil bestekraff. 

13 I 14 i 15 

Turbin 

10 17 I 18 

•Elektromotor • - 

Tur- Hestebinar 

kralt Wilk rar kraft 

Moto- Heste- 

Bruk Bruk 

1'.) I 20 1 21_ 

Ilsplosjonsmotor 

Motorar 

I lestekraft 

22 1 23 24 

-- -- - ----- •• -- -•-- •-- •- -- 


1 1 

! 

* Ma- , heste- 

Bitik 1 skinor ' kraft 

i 4 

I I 

25 

hestekraft 

i alt 

Merknader 

22 

18 

12 

6 

23 $31 14 IS 316 i 1 8 

19 729 6 10 228 

13 477 4 s 158 

— 

6 252 2 2 70 _ ...... 

- 

4 102 8 8 88 

1 1 8 - 

4 

•• 

._ 

i 1 :16 5 5 51 

3 3 8(i 8 3 37 

1 1 8 

- 

1(;81 

1079 

691 

388 

602 

343 

75 

184 

S 

7 

i 

6 

.1 

._ 

1 

S 

7 

i 

255 

201 

9 

5 

i 

17 

13 

369 

297 

30 

5 135 

6 171 4 8 162 

54 4 72 

1 1 20 

1 1 20 

1 1 20 

1 - 

- - M. 

1 

54 

4 4 72 

•• ........... 

779 

629 

1 65 

164 

150 

21 

72 

54 

8 10 

8 10 

8 ! 10 

9 

7 

402 9 16 176 

•• 

402 4 11 97 

402 4 11 97 

-- 

5 5 79 - 

- _ 

9 

7 

i 

ti 

321 

250 

_. 

5 5 79 

•• 

-- - 

- 

19 

10 

36 372 

25 265 - - 

i 120 8 21 226 

13 130 2 4 39 

2 2 71 9 11 107 - - 

2 2 71 

1 

1 

7 

2 

1 

8 

7 

9 

91 

- 

- 

- •• 

21 621 7 146 

2 

19 

9 2 

22 

16 18 561 5 7 119 

.-- - 

i i 35 

--- _. •• -- 

17 526 5 7 119 

- 

15 

3 60 2 2 27 2 2 22 -- 

i i 10 

2 2 501 2 2 27 

2 

- 

I. ) 

22 - •• 

- 

- 

1068 

602 

60 

542 

466 

291 

172 

1167 

565 

383 

182 

602 

410 

19 

173 

1379 

828 

75 

753 

551 

391 

57 

i)7 

I) Tvo av desse hev 

og ell undervasshjul 

kvar. 1 alt 

undo-vas:A*11: 3 

bruk, 3 hjul, I) bk.

•••.••••••••••••••• 

202 

1 2 3 4 6 7 8 9 I 10 11 

Bruk 

i alt 

5. Labeller). Bygdamyl- 


TM botlat. Uppyiror eiye- 

Kommune 


fylke) 

Lullag 

(a/s) 

Sam - 

yrkes - 

lag 

Eigarar 

Fkire 

i bop 

(Sameiga) 

Attdre 

Mylne. 

Mylna eller 

• •••• • 

Hus bygde til mylneeller 

— 

Byggjevyrke 

mann 

I alt 'Bide tre 

Tre og stein Stein 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 1 Bruk Bruk Bruk I Bruk Bruk 


i alt . . . 

My!nor . 

Valsentylnor 

Andre mylm». 

Kvernar . 


Cropekvernar 


82 

13 

1 

12 

69 

9 

12 

1 

1 

2 

1 

1 

2 12 

i l i 

1 11 

7 

1 

1 $ 

65 

10 

10 

55 

40 

8 

7 

66 

13 

1 

12 

53 

48 

2 

3 

62 

9 

9 

53 

48 

2 

3 

3 

3 

13. More i alt . 

Mylnor . . 

Valsemylnor , 

.•ndre mylnor 

Kvernar . • • 

Kalikvernar . 



1 I I 

17 

3 

14 

94 

67 

9 

18 

3 

2 

2 

1 

3 

2 

26 

5 

4 

21 

1.r) 

1 

5 

78 

9 

9 

69 

52 

6 

11 

s9 

17 

3 

14 

72 

67 

2 

3 

81 

13 

2 

11 

68 

64 

2 

2 

6 2 

3 1 

3 1 

3 

1 

14. Sør-Trøndelag 

i aft 

Mylnor • • • 

Valsentylnor . 

Andre 'vino). 

Kvernar . 


tilroypekvernar 


103 

29 

28 

74 

56 

14 

-1 

. 

3 3 2 

2 3 1 

2 2 1 

1 

1 

1 

19 76 

4 19 

4 

15 

3 

1 

19 

57 

44. 

10 

3 

91 

29 

28 

62 

56 

71 

12 

12 

59 

54 

20 

17 

16 

3 

2 

15. Nord-Trøndelag 

i alt . . . 


Valsemylnor . 

Andre my lnor 

Kvernar . . 


(;rovpekvernar 

Amire kvernar 

6.1 

35 

2 

33 

26 

6 

5 

5 

5 

5 

6 

5 

1 

••••••• 

1 

4 

4 

4 

11 

3 

2 

8 

6 

35 

18 

17 

17 

5 

9 

3 

44; 

34 

2 

32 

12 

2 

4 

29 

18 

18 

11 

6 

2 

3 

17 

16 

2 

14 

1

2( )3 

nor og bygdakvornar i 1927 1929. 


domstilhore oy mil litylnekits oy lavv.illitts. 

12 i 13 I 14 1 15 .: 16 I 17 I 18 1 10 i 20 I 21 i 22 

... . .. . ._ .... • 


kverna var i 

kvernhus 

Yverbygd 

grunn 

Medeltal for 

kvart hus 

m2 

Sagbrukshus 

Bruk 

I. Alderen på buss (rekna til 1928) 

: i (('ìjeld berre bruk med serskilt mylneeller kvernhus) . 

l i 

100 år 

Under 10-19 20 -19 50-99 og yver 

Verk- 1 Ymse i: 10 år år år år det Alder 

stad, jord- ! (Bygt (Bygt (Bygt : (Bygt (Ily(Vt ikkje 

fabrikk, bruks . etter 1909 - 1879-- : 1829- fyre uppijosverk 

hus li 1918) 1918) 1908) ' 1878) 

!820) gjeven 

Bruk Bruk ! Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 

i 

Medelsalder 

Bruk Ar 

Merknader 

t 

34 

92 

17 

35 

53 

15 

- 

15 

c; 

9 

- 

- 

-- 

......... 

- 

IS 

3 

i 

2 

15 

11 

2 

2 

22 

5 

5 

17 

16 

:I 

10 

1 

i 

9 

9 

..._.... 

5 

1 

5 1 

5 1 

-- 

35 

20 

11 

21 

39 

42 

11 

21 

42 II 

- 

98 

199 

76 

281 11 

26 

33 3 

80 fl 

8 

- 

8 

3 

5 

3 24 

— 6 

3 1 

.. . 

1 

2' 

6 

18 

1.6 

1 

1 

27 

8 

3 

5 

19 

16 

1 

2 

31 

3 

_ .. 

28 

28 

- 

5 

5 

5 

2 

2 

2 

- 

23 

12 

11 

12 

25 

27 

9 

g 

220 

113 

34 

31 

35 

27 

5 

5 

3 

2 

i 

i 

71 1 

.- ! 

20 

10 

- 

28 

8 

K 

20 

17 

2 

1 

32 $ 

9 2 

I 

9 1. 

23 6 

22 6 

1 

3 

3 

3 

- 

25 

21 

78 

1 9 

27 

29 

1 4. 

15 

113 li 

141 1 

174 

139 1 

35 5 

23 

48 5 

48 

-- 

-- 

17 

9 

14 

11 

2 

9 

3 

i 

1 

1 

14 1 

13 1 

13 1 

1 

1 

17 

20 

13 

20 

9 

13 

7 

4

20 , 1 



b. llopelay med aildre rerks- 

F' vIke 

Helt 

sjolvstendig 

i' 1 anna 

verks- I verksemd1 

emd 

Bruk Bruk 

2 3 4 1 5 (*) 

Hopelag med andre verksemder 

Mylna eller kverna vart driven 

i lag med 

2 andre 

verkscinder 

Bruk 

3 andre 

verksemder 

Bruk 

7 

8 

Av desse var i lag tiled 

4 andre . Jordverks- 

bruk 

emder Jord- og Sagog 

flei re. bruk . sagbruk bruk 

Bruk .: Bruk ; Brill( Bruk 

1 

9 10 

--- --- 

Verde - 

Brand - 

- --. -.,.-- --- 

Tryglkkje 

trygda 

Bruk 

Bruk 


i alt 

My!nor 

Valsernylnor . 


Kvernar 


nroypekvernar . 

:1ndre kvernar . . 

9 

4 

.1 

3 

5 

2 

2 

1 

55 14 

7 2 

7 

48 

42 

2 

4 

2 

12 

4 

3 

5 

3 

3 

2 

I 

I 

! 

47 

5 

5 

42 

41 

1 

12 • 12 

2 1 

2 1 

10 11 

3 1 

4 3 

3 7 

53 29 

6 7 

t; 4; 

47 22 

40 8 

3 t; 

4 8 

20 55 13. Møre i alt . • • • 

4 


75 16 

9 1 

12 

2 

75 

8 

4 

2 1 

53 

3 14 

Valseinylnor . . 

3 - 

_ 3 

2 Andre inylnor . . 2 9 1 2 

8 

1 3 11 

55 Kvernar 

3 66 15 10 

67 18 3 

39 

1 

2 44 23 

1 


(;roypekvernar . 

.1ndre kvernar . 

1 

'2 

58 7 

4 2 

4 4, 

2s 14. Sør-Trøndelag i alt 5 67 21 7 3 69 19 6 

75 

ii Mylnor 

2 14 6 4 3 12 6 6 

28 


t 

- - : 

4 31) 

I 

1 Andre mylnor . 

13 6 

12 

t; i; 

27 

27 Kvernar 

53 15 3 - 

57 13 

47 

20 liallkvernar . . 

(;roypekvernar . 


2 

i 

43 

8 

2 

10 

4 

1 

.1 

1. — 

1 

41; 

9 

2 

8 

4 

I 

3f; 

7 7 

4 

2 

2 

t; 

59 

4 

4 

4; * 

2 

10 

- 

8 : It) 

15. Nord-Trøndelag 

i alt 

Mylnor . • 



Kvernar. 

liallkventar . ,. 



il 1 

11 

;i 

.--1 

11 : 1 

HI 

- 

25 

7 

7 

18 

5 

10 

3 

16 

1 1 

1 

to 

5 

1 

2 

2 

7 

4 

.1 

3 

3 

3 

, 

2') 

- — 

23 

6 

a 

5 

17 

5 

10 

2 

17 

11 

t 

10 

6 

5 

i 

5 16 

3 4 

3 • 

2 12 

1 4 

5 

1 3 

44 

31 

2 

29 

13 

2 

10 

1 

1 Elektrisitet attiit vatii liar ikkje mina er sagi.

205 

og bygdakvernar i 1927 1929. 


emde1.. 1reiyietipmfilow. 1)1.1/law ff. 

11 

. ___ _... 

12 

. _ 

! 

• ... 

1314 

_ __ __. 

i li 

uppglivor 

i 

trygding 1 Salsverde 1 Lån på bruka 

da 

-i 

l'rygdesum i Bruk 

Kror or 

• • 

Kronor Bruk 

Kronor 

10 1 17 I • 18 I 10 20 

............. __ _ .. 

Drivkraft 


! 

Vass- 

1 

i Elekkraft 

1 trisitet 

Bruk I Bruk 

Eksplosionskraft 

Bruk 

Eimkraft 

(damp) 

Bruk 

Bruk 

med 

hjelpe. 

kraft*) 

Bruk 

Merknader 

419 6251 

319 250 1 

1 000. 

136 250 • 

100 375 . 

21 500 i 

25 500' 

53 375 I 

I 

i 

513 850 I 

351 800 I 

194 000: 

157 800 

162 0501 

72 350 i 

19 500 * i 

70 200 

82 

13 

i 

12 

69 

48 

9 

12 

11 1 

17 

3 

14 

94 

67 

9 

18 

; 

; 

469 405 i 

313 800 i 

156 000 I 

157 800 i 

155 605 . 

53 830. 

28 300 t 

73 475. 

39 

9 

1. 

8 

30 

14 

6 

10 

• 

452 600 i 49 

214 000 I 13 

77 500 ! 3 

136 500 ! 10 

238600! 36 

133 800 i 16 

13 300 ,:i 7 

91 500 ll 13 

189 283 

116 780 

46 800 

69 980 

72 503 

0 153 

17 750 

45 GOO 

298 825 

198 385 

85 902 

112 483 

100 440 

32 906 

1.1 909 

55 625 

67 

11 

It 

56 

48 

5 

3 

91 

10 

10 

81 

67 

ei 

g 

13 

2 

1 

1. 

11 

2 

9 

18 

7 

2 

0 

•• 

2 

2 

2 

2 

2 

1 

1 

--. 

2') 

1 

1) 1 verksemder. 

1) 1:kspl attåt vatn. 

75331.5 : 103 738 000 1 39 

602 115 i 29 557 350 23 

1.03 7038012501 1 

i 

408 487 7351 28 100 

152 180650 200 ! 74 

: 

22 

16 

92 118 500 : 700 56 

10 

2023 200 Ii 950 14 

2 

:;o 500 ;; 4 

. 1 

41 000 4 

235 115 

193 680 

12 000 

181 680 

41 435 

14 460 

3 000 

23 975 

7$ 

20 

20 

58 

56 

2 

21 3 

8 

1 

7 

13 3 

10 

3 

2 

1 

.......... 

........ 

3 

2 

2 

1 

1 

1) 2 med I og 1 med i verksemder. 

ii 

788 1 068 53011 400 60 

32 

1 043 830 i! 35 747 500 .. 26 

1 

99 60200 ; 000 i 2 

2 

944 630 ' 33 687 500 , 24 

240 700! 900 25 

6 

1880O 2001 6 

i 4 

18 500 115 

24 000 i 2 

5 000 ! 4 8 100 .1 

1 

5(M) 154 

503 604 

33 000 

470 604 

5 550 

3 550 

2 000 

...... 

33 

25 

1 

24 

8 

6 

2 

25 

9 

1 

8 

16 

- 

1 

- 

1 

13 

3 1 

1)1 med .1 verks. og 1 med ti.

206 

37 

37 

36 

i 

199 

199 

191 

g 

Bruk 

19 

19 

19 



e. Dritreil.. 

I 1 2 ! 3 4•5 i 6 

8 I 9 10 I 11 I 12 

Turbinkall 

Vasshjul 

Fylke 


i alt 




Kvernar 

lial1kvernar . . 

“rovpekvernar . 

Amire kvernar . 

...... .. Kvernkall . . ._ ... . . ... .. . _ 

1 iI 

I leste- 

Bruk Kallar ; kraft 

32 

— 

32 

31. 

1 

Kallar 

I lestekraft 

22 290 

.• 

22 220 

22 220 

— - 

Vasshjul i alt Av desse ;ar yvervasshjul 

i 

fleste- '1 

j„ heste- 

Bruk 11 jul kraft . Br uk hill' kraft 

. ... :1 

5 

2 

2 

3 

i 

1 

1 

5 

2 

2 

3 

i 

i 

i 

t . 

t. 

• , 

• 

I 

50! 3 

17! 2 

-- : 

17 ! 2 

33! 1 

15 1 

15 . 

• 

3 

2 

2 

i 

3 

17 

17 

15 

• 15 

13. Møre i alt . 


Vislsonlylitor . 

Andre mylnor 

Kvernar 

lialllivernar . . 

tfroypelivernar . 


25 

- . 

25 

21 

i 

30 

- 

30 

225 

- 

225 

26 193 

25 

i 7 

47 

47 

46 

I 

71 661 

- - 

71 661 

70 649 

-- 

i 12 

1 

2 

2 

3 19 : : 1 

1 15 1 

- - -- 

1 15 1 

2 4 

2 4 

.. _. . 

* 

-1. 

15 

15 

15 

14. Sor-Trøndelag i 

alt . . . .. 


Valsemy lnor . 

Andre mylnor 

livernar 

kallkvernar . 

(;Iroypekvernar . 


33 

.......... 

33 

32 

1 

58 461 

_ 

....■■•. 

58 

57 

1 

••••■••••• 

— 

461 

451 

10 

- 

27 

3 

3 

24 

24 

-- --- 

- 

57 561 

784 

7 84 

50 477 

50 477 

_ .. 

8 S 

1 1 

I 1 

7 7 

7 7 

- 

60, 

40: 

2 

1 

43 

40 

40 

3 

3 

_._ 

15. Nord-Trøndelag i 

alt 



Andre mylnor .. 

Kvernar . . 


(4rov)ekvernar . 


3 

3 

3 

4 

4 

4 

•■■•■■•■• 

31 

- 

31 

31 

- 

3 

3 

3 

- 

S 

- -- 

Y.... 

8 

8 

- 

65 

65 

G5 

— 

3 3 

3 3 

1 

2 

1 

2 

23 

1 

- 

i 10 

1 10 

•■■■■• 

i 10

207 

nor og bygdakvernar 11927-1929. 


oy hestekraft. 

1314 I 15 

. _ . .. . .. . 

Turbin 

is I 17 I 18 

Elektromotor 

19 I 20 I 21 

_ . 


22 I 23 

I 24 2) 

— -- 

Einverk (damp) ._ 

Bruk 

Turbinar 

1 kraft 

Heste- 

Bruk 

Motorar 

Hestekraft 

Bruk 

Moto- Flesterar 

kraft 

Bruk 

Maskinor 

I lestekraft 

I leste- 

! raf t 

l all 

Merknader 

I 

14; 

10 

ix, 

6 

4 

2 

17 

11 

1.1. 

6 

4 

2 

369 

230 

230 

139 

69 

70 

14 

3 

1 

2 

11 

2 

9 

li 

4 

218 

82 

2 53 

2 29 

11 136 

- 

2 

9 

9 

127 

9 

- 

2 

2 

2 

31) 

... 

- - 

2 30 

2 

30 

- 

- 

— 

14)86 

329 

53 

276 

757 

414 

123 

220 

20 

9 

9 

11 

1 

3 

7 

20 

9 

9 

11 

1 

3 

7 

655 

293 

293 

362 

6 

136 

220 

.18 

7 

8 

4 

11 

2 

9 

28 

15 

lt 

4 

13 

529 

317 

219 

98 

212 

2 12 

11 200 

4 

3 

2 

1 

4 

1 

- 

48 

12 

1 12 

3 36 

2 21 

1 15 

- 

- 

- 

. - 

2137 

637 

219 

41g 

1500 

892 

194 

454 

20 

19 

19 

1 

1 

24 

23 

23 

1 

1 

893 

860 

860 

33 

33 

• • • 

24 

10 

i 

9 

14 

1 

10 

3 

30 667 

16 1 429 

3 1 117 

131 312 

14 238 

1 1 

10 145 

3 92 

3 

3 

- 

.2 

1 

(1 

344 

2 

1 

32 

12 

i 

i 

1 

- 

i 

1 

:i. 

- 

110 2796 

110 1523 

117 

110 1406 

1273 

949 

220 

104 

25 

25 

1 

24 

- 

30 

30 

1 

29 

- 

1495 

1495 

50 

1445 

— 

.. - 

27 

11 

i 

10 

16 

13 

3 

35 

17 

1 

16 

18 

14 

4 

638 

428 

65 

363 

210 

146 

64 

1 

1 

1 

- 

- 

- 

1 

1 

- 

8 

- 

8 

-• .. y... 

S 

2 

1 

1 

1 

1 

9 

1 

1 

1 

- - 

26 

20 

20 

6 

6 

2284; 

1943 

115 

1828 

343 

101 

164 

78

208 

I 2 I 3 4 5 o 7 

. . . . _ . 

lii(rarar 



(i. Tilel pi brillat. 1 rppyotor um ()lye- 

S !, () 10 11 

. _........._.... . ... . 

M ylne- 

Mylna eller 

14' y 1k e 

Bruk Kommune 

i alt 


fylke) 

Lutlag 

(a/s) 

Andre 

Santyrkeslag 

Fleite 

i bop 

(sameiga) 

skildmaim 

Bruk Bruk Bruk Bruk i Bruk Bruk 

- • • 

I lus bygde til mylne- tiler 

I alt Tre. 

Bruk Bruk 

Byggjevyrke 

Bide trei 

og stein 1 Stein 

Bruk 1 Bruk 

16.Nordland i alt. 

Mylnor . • • 

Valsemylner . 

.Andre mylnor 

Kvernar . . 


(frov)ekvernar 


33 

11 

I 

10 

22 

12 

8 

2 

3 

3 

1. 

2 

1 

- 

1 

1 

■• 

9 

2 

, 

27 

.• 

8 

8 

19 

9 

$ 

2 

i 

•• 

- 

27 

11 

1. 

10 

16 

12 

4 

26 

10 

i 

9 

16 

12 

4 

17.Troms *i alt . 


Valsomylnor 

Andre inylnor 

Kvernar . . 

• hal 1k vernal. 

4;roypekvernar 

27 

5 

5 

22 

14 

8 

- 

•• 

1 

... 

1 14) 

1 

1 

1 9 

7 

1 . 2 

li 

3 

- 

- 

3 

12 

7 

5 

- 

91 

5 

5 

16 

14 

2 

19 2 

3 2 

3 

16 

14 

2 

- 

2

209 



donistilhore 09 inn nolnehrts og Zwernhits. 

12 1 13 I 14 I 15 1 16 1 17 1 IS ! 19 ; 20 21 I 22 


kverna var i Alderen pä husa (rekna til 1928) 

(Gjeld berre bruk med serskilt mine- eller kvernhus) 

kvemhus 

Yverbygd 

grunn 

Medeltal for 

kvart hus 

1112 

Bruk 

Saghrukshus 

Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 

I hider 

Ymse . 10 iir 

jord- (Bygt 

bruks- : etter 

hus i? 1918) 

Bruk _i . Bruk 

10-19 

fir 

(Bygt 

1909— 

1918) 

Bruk 

20. -19 

år 

(lint 

1879— 

1908) 

Bruk 

50-99 

år 

(BYO 

1829-- 

1878) 

Bruk 

100 ir 


det 

(Bygt 

fyre 

1879) 

Rink 

Alder 

ikkje Medelsu1)1) 

- alder 

gjeve 

Bruk År 

Merknader 

, 

62 4 1 

115 

173 

109 

i 

2 6 

2 5 

7 4 

2 1 

_...... 

2 1 

24 

21 

1 0 

22 

....... 26 

25 4 

23 

33 2 1 

2 

II 

3 5 

1 4 

2 i 

5 3 

5 2 

1 

28 

20 

43 4 2 

116 

...._ ........ 

1 10 

20 4 2 

19 

30 4 2 

........., 

- 

7 6 

2 1 

2 1 

5 5 

4 4 

1 1 

4; 

2 

2 

4 

4 

- 

9 

2 

2 

.._ 

20 

— 18 

— 

18 

20 

22 

S 

I -1

, 

- 

210 

Pyike 

5. tabellen. I3ygdamylnor 


....• • • • 

11 

I 15 

2 

2 

13 

12 

1 

1 1! 2 I 3 4 , 5 67189 I 1 10 

Hopelag med andre verksemder Verd.e.1._ 

! 

16. .19 Nordland i alt . 

1 1 

'.1 3 

7 3 

Myinor 

i 5 2 

5 3 .. 


Andre my Nor . 

Kvernar 

i 

16 

5 

4 

• 

1 

5 

14 

3 

4 3 

- 

liallkvernar . • 

11 


5 

'2 

A ud ro kvernar . 

I 

2 

3 

17. Troms i alt. . . 

Mylnor . . . . . 

yalsemylnor . . 

Andre inylnor 

Kvernar 

liallk vernal. . . 

(1 rovpek vernal. . 

2 

1 

1:i 

4 

4 

14 

12 

2 

3 

1 

7 

7 

-1 

ft 

- 

1 

■••■111.11.1111111..0 

— 

3 

i 

2 

•• 

5 

1 

I 

4 

4 

Ikkje . 

Il. Iloprlay mill and re rerks- 

Brand- 

Mylna eller kverna vart driven Av desse var i lag med 

. i lag med 

e. - - - - 

sjolvstendig 

., 1 anna 2 andre 3 andre verks- ! 

4 andre. . Jordemder 

• Jord- ' bruk og Sag- 

verksl. 1 verksemd 

* emd enider cinder i eg fleire • bruk • sagliruk biuk 

verks- 

verks- 

Bruk Bruk Bruk Bruk 1 Bruk . Bruk Brisk Bruk 

•-• • ---- - • - 

. . . 

Tryg- 

trYgda .! Bruk 

Bruk .; 

90 

3 

3 

17 

li 

5 

1 

19 

1 

i 

18 

i 3 

5 

13 

8 

i 

7 

5 

1 

3 

i 

S 

4 

4 

4 

i 

3 

' ) Elektrisitel attlit vain ni:it ;kid,. anni er saktt

211 

'og bygdakvernar i 1927-1929. 


envier. Verdeappgavor. Drivkraft. 

trygding 

da 

11 12 13 11 14 15 16 17 18 19 20 

Trygdesum 

Kronor 

uppgåvor 

Bruk 

Kronor 

Bruk 

Kronor 

Bruk 

Bruk 

Drivkraft 

Salsverde Lin på bruka Hovuddrivkraft 

Vasskraft 

Elektrisitet 


Bruk 

Eimkraft 

(damp) 

Bruk 

Bruk 

med 

hjelpekraftl 

Merknader 

223 440 3 3 161 450 

201 200 11 126 500 

40 000 35 000 

161 200 10 91 500 

22 240 22 34 950 

2 240 12 12 550 

15 000 8 19 400 

5 000 2 3 000 

42 

8 

1 

7 

4 

2 

100 300 

99 215 

40 667 

58 548 

10 085 

1 635 

7 300 

1 150 

20 8 

2 

7 4 

7 

3 4 3 2 

12 

1 2 3 2 

2 

1 

Ekspi. altid vatn. 

57 400 27 105 150 

53 000 5 81 000 

11 

3 

55S75 

38 500 

17 4 

3 2 

53 000 5 81 000 

4 400 22 24 150 

1 SOO 14 14 100 

2 600 8 10 050 

3 

8 

2 

6 

38 500 

17 375 

2 500 

14 875 

14 

14 

2 

2 6 

'2 6

212 



e. Dr irrerl.. 

1 2 3 

Bruk 

Kvernkall 

Heste- 

Kallar kraft 

4 5 0 

Bruk 

Turbinkall 

Kallar 

Hjul Hestekraft 

Hestekraft 

7 8 9 11 10 1 11 12 

Bruk 

Vasshjul i alt 


Vasshjul 

Av desse var yvervasshjul 

Bruk 

16. Nordland i alt . 



Andre 'mylnor . 

Kvernar . 




12 

12 

18 124 

18 

124 

12 18 124 

1 1 8 3 3 10 

1 1 5 

1 1 5 

1 1 8 2 2 5 

— 2 2 5 

1 1 8 

17. Troms i alt . . 




Kvernar 



14 

14 

14 

19 106 

19 106 

19 106

213 

nor og bygdakvernar i 1927- 1929. 


o y h CStekra ft. 

13 1 14 1 15 16 I 17 1 18 19 1 20 21 22 1 223 1 24 25 • 

Turbin Elektromotor Eksplosionsmotor Eimverk (damp) 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Turbinar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Maskinor 

Hestekraft 

Hestekraft 

i alt 

Met knader 

6 7 355 8 9 170 4 4 46 2 2 49 762 

6 7 355 4 5 110 1 1 20 — . 490 

.__... _____ _____ 1 2 45 — — — — 45 

6 7 355 3 3 65 1 1 20 .— — — 445 

— . 4 4 60 3 3 26 2 2 49 272 

— — — -- -- --- — — — — -- — 129 

— 2 2 30 3 3 26 2 2 49 113 

— — 2 2 30 — -- — — 30 

9.1 3 it 01 4 4 ‘ 54 6 6 46 — — — 307 

3 3 101 2 2 32 — — — — -'--- 133 

3 3 101 2 2 32 — — — 133 

— 2 2.22 6 6 46 — — — 174 

__ _____ ____ — -- — — 106 

— — 2 2 22 6 6 46 — — -- - 68

Bruk 

i alt 

Entskildmann 

Lutlag 

(a/s) 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Sam- 

ICerrs-- 

lag 

214 



B. Samandrag 

a. Tale" pa! braka. Uppyaror elyalmastilbore,- mybiebas oy 

23J 4 I 5 1 6 

• Eigarar 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Bruk 

7 8 9 10 11 1 12 

Hus 

bygt 

til 

anna 

verksemd 

Bruk l 

I alt 

med 

serskilt 

hus 

Bruk 

Mylnehus og 

Bruk med serskilte mylnehus 

Yver- Alderen 

bygd (rekna til 1928 og berre 

grunn Under 10-19 20-49 

Medel- 10 år år år 

tal (Bygt (Bygt (Bygt 

kvart etter 1909 1879 

hus 1918) —1918) —1908) 

m 2 Bruk Bruk Bruk 

Landskap. 

1. Rakkestad i alt . . 

Valsemylnor . 


19 

18 

1 

1 

1 

3 

3 

14 

13 

1 

1 

18 

17 

165 3 

169 3 

100 

2 

12 

2. Idd og Marker i alt 

Valsemylnor . 


11 

7 

2 

2 

2 

1 

2 

4 

2 

2 

11 

7 

4 

150 1 

176 

104 

6 

4 

3. Moss i alt . 



Il 

10 

1 

4 

7 

11 

10 

1 

216 

224 1 

135 

3 

4. Follo i alt . . 


Andre .mylnor . 

1 

3 

3 

4 

4 

165 

165 

2 

2 

5. Aker i alt . 

Valsemylnor 


Ó. Nedre Romerike 

i alt 

Valsemylnor . 


2 

17 

16 

1 

1 

1 

1 

1 

2 

2 

13 

12 

1 

1 

2 

16 

15 

153 

160 

140 

200 

200 

193 

2 4 

2 4 

2 

7 

7 

7. Ovre Romerike i alt 

Valsemyhlor . 


25 

12 

13 

1 4 

1 

4 

2 

2 

15 

6 

91) 

25 

12 

13 

172 

216 

1 3 2 

3 6 

1 3 

2 3 

15 

8 

7 

8. Hedmark i alt . 

Valsemylnor . 


25 

14 

11 

1 

1 

1 

22 

11 

11 

25 

14 

11 

190 

201 

177 

7 7 

5 3 

2 4 

8 

3 

5 

9. Vinger og Odal i alt 

Valsemylnor . 

Andre nlylnor 

42 

3 

9 

2 

2 

2 

1 

1 

6 

5 

12 

3 

9 

180 

203 

172 

1 

7 

1 

6 

10. Solor i alt . 

Valsemylnor . 

Andre mylnor 

13 

1 

12 

1 

11 

11 

13 

12 

186 

240 

181 

1 

1 • 3 

4 

4 

*) Elektrisitet attåt vasskraft niir ikkje anna er sagt.

1 

, 

og bygdakvernar i 1927---1929. 

for landskap. 

k 1 e 1-nh/(8, salsverde, hopetug med, andrc rerksemder og dr blow 

13 14 I 15 16 I 17 L 18 19 1 20 21 22 1 23 24 25 

k vernhus 

eller kvernhus 

pii husa 

bulk med uppgjeven alder) 

50-99 

At. 

(Bygt 

1829 

--1878) 

Bruk 

100 år og 

yver det 

(Bygt 

fyre 

1929) 

Bruk 

Berre 

andre 

verksemder 

Medelsalder 

År 

Sals- 

7,rile 

bruka 

i alt 

Kronor Bruk 

------,----_-- 

Hopelag used andre verksemder 

Heilt 

sjolvstendig 

Bruk 

I lag med 

Jordbrill 

Jordbruk 

°g 

sagbruk 

Bruk 

s , ), 

'- 4,- 

Ig"k 

Bruk 

Bruk I 

Bruk 

Drivkraft 

V ( 

' isskratt 

1i 


11 

- !I 

, Bruk 

Eks- med 

1°- 

Fl ,. e k - 

tiisitet 

sjons- P hielpe 

_ 

kraft*) 

Bruk 

og I 

eim- h 

kraft 

■1 

Bruk i l 

Merknader 

— 29 777 000 4 5 5 2 3 15 4 — 2 

27 767 000 4 5 4 2 3 14 4 -- 2 

i 60 10 000 — 1. 1 -- 

30 500 400 3 2 2 2 2 9 1. 1 

t) 

26 465 000 2 1 1 1 2 5 1 1 i — 

37 35 400 1 1 1 1, 4 1 

Eksplosjon. 

2 2 42 806 000 2 4 4 — 8 3 — 

2 1 36 793 000 2 3 1 1 7 3 — 

1 100 8 000 -- 1 — — 1 -- — — 

26 1.57 000 1 1 1 1 -- 2 2 -- 2 

26 157 000 1 1 1 1 2 2 -- 21) 

- 

1) 1 ekspl. attat 

elektr. 

— 31 108 700 1. 1 2 1 — 

29 146 200 1 1 1 1— -- 

35 22 500 — — 1 --- -- 1 -- --- — 

1 

3 27 080 000 6 3 4 2 2 14 3 — -- 

2 26 655 000 6 3 3 2 2 14 2 --- — 

1 — 50 25 000 — -- 1 1 — — 

1 

29 M2000() 5 1.0 4 2 4 22 3 2 

— 27 566 000 1 6 1 4 9 3 -- 2 

1 30 260 000 4 4 3 2 13 i 1 

3 22 1 030 700 4 12 7 1 1 21 4 9 

3 21 601 200 3 7 3 1 12 2 — 4 1 ) 

20 429 500 1 5 4 — 1 9 2 — 5 

1) Destitan ei 

mylna med 

Almenning som 

eigar. 

1) 1 elektr. og 

ekspl. attiit vatn. 

3 37 228 000 4 1 4 3 -- 10 2— — 

25 122 000 3 -- — 1 2 — -- 

3 — 42 106 000 1 1 4 3 — 

9 _____ ____ 

3 43 192 000 2 8 2 1 11 2 2 

-- — 14 15 000 — — 1 -- 3 1 45 177 000 2 8 1 — 1 11 

1 _____ 21) 

1) 1 elektr. og 

eimkr. attåt vatn.

216 


B. Samand rag 

b. Drirec)* 

I 2 3 

4 5 I 6 

• 7 8 

10 11 

Kvernkall 

Turbinkall 

Vasshjul 

Tut-- 

Bruk 

Kallar 

Bruk 

Kallar 

Nestekraft 

Hestekraft 

Bruk 

Bruk 


Turbinar 

Landskap. 

1. Rakkestad i alt . 

Valsemy I nor 


15 34 

33 

1 1 

2. Idd og Marker i alt . 

✓alsemylnor . . 


4 

3 

10 139 

3 31 

7 108 

7 2S 

5 24 

2 4 


✓alsemylnor . 

Andre 'mylnor 

1 1 1 

1 35 

35 

7 12 

7 12 

4. Folio i alt . . 

Valsemylnor 

Akndre mylnor 

2 2 

2 2 

5. Aker i alt . . 

Valsemylnor 

Andre mylnor 

2 2 

U. Nedre Romerike i alt 

Valsemylnor . 


1 

4 

4 

1 4 30 

1 4 30 

13 26 

13 26 

7. Ovre Romerike i alt 

Valsemylnor 

Andre 'mylner . 

4 10 170 

2 20 

8 150 

19 37 

9 16 

10 21 

8. Hedmark i alt . . 

Valsemylner . . . 


4 10 230 

4 1.0 230 

17 

8 13 

9 12 


Valsemylnor . 

Andre mylnor . . 

2 4 70 

2 4 70 

8 11 

1 

7 10 

10. Solør i alt 

Valsemylnor . 


6 10 137 

6 10 137 

7 

7 15

, 

217 

nor og bygdakvornar i 1927-1929. 

for landskap. 

off hestekr(tfl. 

bin 

12 

13 1 14 15 16 1 17 18 10 1 20 21 22 

Bruk 

Elektromotor Elsplosjonsmotor Ei In yak (clamp) 

Bruk 

Bruk 

- - 

----------- 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Maskinor 

Hestekraft 

- - - 

Hestekraft 

• ilt 

-- - - 

Merknader 

- - -- -- -----' 

883 

851 

32 

6 

6 

— 

16 

16 

400 

400 

— 

.___. 

- 

-- 1283 

1251 

32 

441 2 9 170 1 1 40 -- — 790 

363 1 8 140 1 1 40 -- 574 

78 1 1 30 216 

573 3 8 345 953 

573 3 8 345 ____2 -- 918 

l'= 

140 3 3 205 1 1 25 — — 370 

140 3 3 205 1 1 25 — 370 

— — - — -- — 

120 1 2 85 — — — — — -- 205 

80 1 2 85 •— — — — 165 

40 — -- -- 

_____. — — 40 

989 3 4 150 — -- — 1 173 

989 2 3 100 — 1123 

— 1 1 50 — 50 

1008 5 8 315 ---- — — — 1493 

727 5 8 315 1062 

_____ 

281 — -- — 

— — 431 

842 13 21 506 1 1 25 — 1603 

413 6 10 2 43 1 1 25 — 911 

429 7 11 263 — 692 

324 2 2 125 --- — -- 519 

55 2 2 125 — — — --- — 180 

269 _____ — -- — — 339 

339 4 i 12 199 — 1 1 36 711 

1 7 104 -- • — — — — 104 

339 3 5 95 — 1 1 36 607

'9 1 8 


B. Samandrag 

(1. TtIcl pi brul.w. lipppror ton eigedonistilhore, mylnelms o,y 

Landskap 

Bruk 

i alt 

Bruk 

3 , 5 4 6 

Littlag 

(a/s) 

Bruk 

Eigarar 

7 8 9 10 I 11 12 

M y 1 it eh ii s o g 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Bruk ined serskilte mylnehus 

Hus 

Yverbygd 

(rekna til 1928 og berre 

Alderen 

Sam- 

bygt 

Fleire Einyr- 

til 

i hop skild- 

mann med grunn Under 10-19 20-19 

I alt 

kes- 

lag verks- Medel - 10 år år år 

anna 

(sanseiga) 

'serskilt 

emd tal 

ins 


kvart etter 1909 1879 

hus 1918) —1918) --1908) 

Bruk Bruk Bruk I Bruk Bruk m2 Bruk Bruk Bruk 

11. Sor-østerdal i alt . 8 1. 

Andre my I nor . . . 7 


1 

1 

5 

4 

1 

8 69 2 3 

7 77 2 3 1 

1 1) 12 

12. Nord -Osterdal i alt (i 

A ndre ylnor . 4 1 

Kai lkvernar . 1 

Groypekvernar . . . 

13. Nord - Gudbrandsdal 

i alt. 26 

_A d re mylnor . 

Kal kvernar . . 13 

GrOTeliverwir . 2 


14. Sør- Gudbrandsdal 

i alt. .. 13 


Andre my lnor 9 

Kal 1 1,1 vernar . 

2 

2 

1 

2 

1 

1 

3 

2 

1 

4 

2 

21 

8 

12 

1 

8 

7 

1 

1 

6 :;3 1 4 1 

4 64 1 3 

1 50 1 

1 9 1 

25 45 7 9 6 

10 79 4 4 2 

13 18 1 5 4 

2 51 2 

12 135 1 4 5 

3 143 1 1 

8 137 1 3 4 

1 96 

15. Toten i alt . 19 

Va semyl nor . 9 1 

Andre Juvfilor . 9 

:Kal 1 kven;ar . 1 

4 

3 

1 

2 

2 

12 

3 

8 

1 

1 

1.8 1.45 2 

9 0 

9 167 2 i 5 

8 131 2 

1 48 1 

16. Hadeland i alt 10 

Vol semyl nor . 4 

Andre nrylnor 12 

2 

14 

3 

11 

16 163 3 .> ., 7 

4 249 1 1 

12 134 3 2 6 

17. Land i alt . 6 1 

Valsernylnor . 

Andre In ylnor . 4 1 


18. Valdres i alt . 18 

Valsomylnor . . 1 

mire my] nor . 12 

Kai 1 kvernar 4 1 


2 

2 

2 

2 

2 

3 

2 

5 

4 

1 

8 

4 

2 

1 

1 

6 162 1 1 4 

1 170 1 

4 187 1 3 

1 54 1 

17 79 (3 6 4 

1 148 1 

12 81 4 6 2 

4 1) 56 1 2 

• 19. Ringerike i Alt . 5 

-Valseinvl nor . . 4 — 

1.11dre . 

1 

4 

5 185 5 

4 205 4 

1 56 1 

*) Elektrisitet attåt vasskraft når ikkje anna er sagt.

og bygclakvernar i 1927-1920. 

for landskap. 

9 1 9 

1,.rérnIms, salsrerde, hopcloy »lea onarc rerksemder o(J /Mt drirl,To ft. 

13 14 15 

kvernhus 

16 I 17 11 18 19 2021 

Hopelag med andre verks—emder 

22 23 24 25 

Drivkraft 


I lag med 


på husa 

Salsverde 

bruk med uppgjeven alder) Jord- Eksfor 

Heilt 

Bruk 

Berre 1)10- 

lord-br u k nied 

50-99 100år ogl 

bruka sjølvstendig 

Sat- - andre Vassbruk 

sag- 

°gtrisitet hjel- 

Elekbrill< 

verks- år yver deb 

i alt 

kraft 

og pil- 

kraft) 

(Bygt (Bygt Medels 

bruk emder eimkraft 

I 

1829 fyre alder 

--1878) 1829) 

I 

Bruk Bruk År Kronor Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk , I 

Merknader 

1 

32 

32 

12 

9 

21 

13 

81 500 

SO 500 

1 000 

43 000 

40 000 

2 000 

1 000 

3 

2 

2 

2 

2 

4 

2 

2 

1 

4 

2 

3 

4 

3 

1 

1) Alder ikkje 

gjeven upp. 

3 

30 

15 

45 

1 

260 500 

218 500 

18 000 

12 000 

12 000 

6 

2 

1 

9 

5 

2 

2 

3 

3 

2 

25 

10 

13 

2 

23 591 000 

35 315 000 

16 234 000 

50 12 000 

31 446 000 

29 353 000 

34 91 000 

28 2 000 

2 

1 

2 

1 

(i 

2 

4 

5 

4 

7 

5 

2 

3 

7 (i 

2 

2 5 4 

1 

1 

47 

2 

1 

2 

2') 

1 ) 1 ekspl. attåt 

vatn, 1 eimkr. 

attåt elektr. 

4 

3 5) 

1) 1 ekspl. atilt 

vatn. 

32 328 000 

50 145 000 

27 183 000 

27 143 500 

24 66 500 

33 72 000 

3 5 000 

5 

1 

1 

6 

3 

3 

1 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

2 

1 

13 

3 

10 2 

4 

3 

2 

1 

4 

2 

2 1 ) j ekspl. attat 

vatn. 

1 

14 207 500 

7 25 000 

13 169 000 

22 10 500 

3 000 

2 

3 

2 

2 

15 

1 

9 

4 

1 

3 

1) 1 :11der ikkje 

gjeven upp. 

38 

25 

244 500 

212 000 

2 500 

IH 

3 

3 

2 

2 2 

1

220 

Landskap. 

B uul 

5. tabellen. Bygclamyl- 

B. Samand rag 

b. Drivre7 . 1,. 

2 1 3 4 1 5 6 7 1 - 8 1 9 10 11 

Kvernkall 

Kallar 

Bruk 

Tttrbinkall 

Kallar 

Vasshjul 

Tur- 

Hestekraft 

Bruk Hjul 

Bruk 

Hestekraft 

Hestekraft 

Turbi 

mu. 

11. Sor-østerdal i alt . 

Andre m vInor . 

Groypelo :ernar . 

12. Nord -Osterdal i alt 

Andre in ylnor . . 

Kal lkvernar 

G Foy pekvernar . 

13. Nord-Gudbrandsdal i 

alt . . . . . 

.,1ndre mylnor . 

1(alikvernar . 

Grciy-pekvernar . 


14. Sor-Gudbrandsdal i alt 




15. Toten i alt 

Vol semyln Or 



16. Hadeland i alt . 

Val semylnor . . . 

Audio .mylnor . 

17. Land i alt 

Val semyl n or . 



18. Valdres i alt . 

Vaisem vl nor 

Andre 'my Inor 

Ka Illiveniar 


19. Ringerike i alt 

Valsemylnor . 


1. 1. 15 4 5 

_ ____ ____ — — 1 1 15 3 4 

1. 1 

1. (i — --- — — 1 2 

— 1 2 

. 1 6 — — — 

— — 

, I 12 , 96 4 7 69 --- — .12 14 

- — – ---- .--i- — — -- — 10 12 

12 96 4 7 69 — — — — 

___ _ ._ .__ .__ ___ _____ ___ 1 1 

____ __ ___ ___ 1 1 

3 23 — — ----- -- — -- 6 6 

_ _ _____ ______ _. _ 1 1 

_ — -- — --- — — — — 5 5 

3 2 3 ——---—--— _____ _ 

1 2 16 1 1 12 4 6 90 13 15 

- — — — -- — 1 1 15 8 10 

- — — 1 1 12 3 5 75 5 5 

. 2 16 ---- — — — — — __ — 

_ ___ __ ___ __ 6 14 233 8 9 

— — -- 1 • 2 50 2 3 

— — — ---- — 5 12 183 6 6 

- — ----- -- — — 1 4 40 3 4 

- ——-----—--——- - 1 2 

- --- — — -- — 1 4 40 2 2 

4[ 8 66 — — — — ---- 11 11 

- ———---—— --- — 1 it 

. --- _ _ --- _. --- 9 9 

, 8 66 ————-----— - 

- -- — — — ---- — 1 1 

3 3 

• 

— -- -- 2 2 

— — — -- -- — 1 1

. 

' 

221 


for landskap. 

bin 

hestekra ft. 

12 13 1 14 1 15 16 17 I 18 19 1 20 1 21 22 

Bruk 

Elektromotor Eksplosjonsmotor Eimverk (damp) 

Bruk 

Bruk 

Motorar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Maskinor 

Hestekraft 

Hestekraft 

Hestekraft 

i lit 

Merknader 

.107 ., ,, 3 75 ._._ 197 

97 3 3 75 187 

10 10 

48 4 . 4 , 72 — i126 

48 3 3 56 — --- — 10 4 

6 

1 1 16 — 16 

4.89 2 2 33 — — — 687 

444 1 1 3 — — 444 

— -- 165 

30 • 1 1 30 — — --: 

60 

18 — — — — 18 

223 6 1.2 475 1 1. 20 1. 1. 10 751. 

60 2 4 255 — -- 315 

163 4. 8 220 1 1 20 1 1 10 413 

— — 23 

656 5 6 173 1 1 20 — - - 967 

486 3 4 118 1 1. 20 639 

170 2 2 55 — 312 

— — -- — 16 

358 6 6 180 1 1. 13 — 784 

130 3 3 80 — 260 

228 3 3 100 1 1 13 — — 524 

157 ,, 4 52 — — — — 249 

82 -- 82 

75 2 3 42 — — 157 

1 1 10 — — — 10 

550 3 4 132 ____ — . 748 

50 — — — -- - 50 

480 3 4 132— -- 612 

____ 

— 

— — -- 66 

20 -- — — — — 20 

130 2 7 269 — — 399 

110 2 7 269 — — 379 

20 -- — — 20

I 

222 

Talet jyr bridm. 

5. tabellen Bygdamylnor 

B. Samandrag 

Uppyrieor eon eigedonistilhore, mylnehits 

I. ands Ti a it 

20. Hallingdal i alt. . 

inylnor 4 



23 4 5 6 7 11 8 9 10 11 12 

Eigarar I 



Hus 

Stat, bygt Yver- 

Bruk fylke, Lut- Sam- Alderen 

Hejre Ein - til , I alt bygd (rekna til 1928 og berre 

i alt k o m -,,, lag ,, i Te's' -.. 

i op skild- anna , med t e l... Under 10-19 20-4) 

lulu- (sam- mann 

Medel- 

k 1 i 

lag h verks- serskilt 

år år 

' n e eiga) 

em d hus tal (Bygt (Bygt (Bygt 

kvart , 

' 

10 etter 1909 1879 

hus 1918) —1918) —1908) 

I Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk m2 H Bruk Bruk Bruk 

1 

2 

4 

3 

74 

101 

46 

4 

9 

2 

2 

2 


Valsemylnor . . 12 

Andro mylnor . 4 

2 

2 

3 

10 

16 

2 7 

12 

3 4 

179 

193 

135 

1 

4 

6 

.„) 

22. Numedal i alt 13 



Kallkvernar . 5 


2 

1 8 

1 

31) 

1 3 

1 

2 

1 

li 

2 

4 

5 

80 

231 

73 

25 

2 

2 

1 

5 

1 

4 

23. Jarlsberg i alt 


Andre .mylnor . 2 

1 

2 

2 

13 

11 

2 

2 

1 

1 

16 204 

15 201 

242 

2 

2 

3 

10 

9 

24. Larvik . 

Valsemylnor . 


7 

5 

8 174 

2 4 

7 165 

1 

240 

2 

2 2 

25. Bamble i alt . 

-Valsemylnor . 





2 9 4 10 111 

2 

3 

2 

1 

2 

3 

6 

3 

1 

114 

728 

39 

5 

2 

26. Nedre Telemark 

i alt . . 

Valsemylnor . 



13 

5 

1 

7 

2 

2 

2 

8 13 91 

3 

1 

4 

5 

1 

7 

135 

90 

60 

4 

3 

6 

3 

1 

2 

27. Øvre Telemark i alt 

Valsemylnor . 



Grovpekvernar . 


27 

2 

5 

10 

4 

6 

3 

2 

3 

2 

3 

1 

2 

15 7 20 58 

:3 

6 

2 

4 

3 

4 

2 

5 

10 

1 

2 

171 

98 

28 

27 

24 

3 6 

2 

3 

1 

7 

1 

2 

3 


og bygdakvernar i 1927 -1929. 

for landskap. 

223 

krernhits, sedsrerde, hopelog med gildre re1i8e1flde1 og um (frielowft. 

13 14 , 15 

k v e r n u s 


på husa 

bruk med uppgjeven alder) 

50-99 

år 

(Bygt 

1829 

—1878) 

Bruk 

100år og 

yver det 

(Bygt 

fyre 

1829) 

Bruk 

- - - 

År 

16 

Jordbruk 


sagbruk 

Medelsalder 

Salsverde 

for 

bruka 

i alt 

Kronor 

17 11 18 19 20 21 


Heilt 

sjølv- Jordstendig 

bruk 

Bruk Bruk . 

I lag med 

Bruk 

22 23 24 

Berre 

Sag- andre 

bruk verksemder 

Vasskraft 

Bruk Bruk I Bruk 

Drivkraft 


Bruk 

Elektrisitet 

Eksplosjonsog 

ei - 

kraft 

Bruk 

25 

Bunk 

tiled 

hjelpekraft*) 

Merknader 

28 89 900 2 

17 74 000 

51 7 900 

5 8 000 

2 

2 

1 

2 

2 

4 

1 

4 

3 

1 

2 

31 573 000 4 

30 492 000 3 

34 81 000 

5 

5 

2 

1 

2 

2 

2 

8 

4: 

4 

2 

2 

2 

1. 

37 208 800 

45 130 000 

18 67 500 1 

1 48 9 300 

2 000 

5 

1 

4 

4 

2 

2 

9 

5 

4 

2 

1 

Desutan ei 

mylna med sparebank 

son] cigar . 

26 929 000 4 

25 879 000 4 

40 50 000 

4 

3 

1 

6 

3 

2 

1 

1 

1 5 

14 

1 

2 

1 

6 

1 ) 17.kspl osi on. 

2 

29 460 000 3 

25 415 000 3 

60 45 000 

2 

2 

2 

1 

3 

2 

1 

5 

5 

1 

34 167 600 2 

17 141 000 

1 57 14 000 

67 1 500 

9 500 

1 600 

3 

1 

4 

3 

2 

1 

1 

9 

5 

2 

1 

1 

3 

1 

2 

26 288 000 

35 177 000 

22 45 000 

20 66 000 3 

3 

3 

4 

3 

3 

2 

1 

13 

5 

1 

7 

9 

2 

4 

4 

30 210 400 4 

19 88 000 1 

21 69 000 2 

41 15 000 

10 8 400 

20 30 000 1 

1 1 

9 

1 

1 

4 

2 

6 

1 

3 

2 

2 

22 

2 

4 

10 

5 

4 

2 1 1) 

2 

1 ) Eksplosjon.

I I 

1 3 

4 5 6 

7 1 8 9 10 11 

Landskap 

Bruk 

Kvernkall 

Kallar 

Bruk 

Turbinkall 

Kallar 

Vasshjul 

Bruk Hjul 

Tur- 

Hestekraft 

Hestekraft 

Bruk 

Hestekraft 

Turbinar 

20, Hallingdal i at 

Andre myl.nor . 

Kal I kvernar 


2 

2 

4 

4 

33 

33 

9 

2 

22 

7 

15 

1 

1 

1 

1 

21. Buskerud i alt. . 

Valsernyinor . . 


8 

4 4 

4 4 

22. Numedal i alt . 

Valsemylnor 



Groypekvemar . 

5 

5 

9 

9 

75 

4 6 

3 5 

23. Jarlsberg i alt . . 

Valsemylnor . . . 


_a- 

14 

20 

19 

24. Larvik i alt . 

Valsemylnor 

Andre mylnor 

1 

1 

1 

50 

3 

2 

4 

2 

2 

25. Bamble i alt . 



Kalllivernar . . 



2 

9 

el 

2 

31 

6 

25 

2 

1 

1 

2 

1 

1 

75 

60 

15 

6 

5 

1 

6 

5 

26. Nedre Telemark i alt 

Valsemylnor 


Kallkvern*ar . 

7 

6 

27 

4 

23 

232 

32 

200 

2 

1 

1 

5 

2 

3 

24 

32 

6 7 

6 

1 1 

27. Ovre Telemark i alt . 


Andre in vinor . 

allkvernar 

Gro ypekvernar . 


9 

8 

11 

10 

1 

69 

63 

6 

2 

2 

2 

2 

23 

23 

1 

1 

40 

40 

10 10 

2 2 

4 4 

1 1 

3 3

, 

225 

nor og bygclakvernar i 1927-1929. 

for landskap. 

hestekrait. 

12 13 14 15 16 17 I 18 19 1 20 1 21 22 

bin Elektromotor Eksplosjonsmotor Eimverk (damp) 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Maskinor 

Hestekraft 

Hestekraft 

i alt 

Merknader 

50 4 8 137 — — 242 

50 3 7 107 — — — — 164 

— — — — — — — 48 

— 1 1 30 — 30 

346 10 16 515 — — — 861 

190 10 16 515 — — 705 

156 — — — -- — 156 

121 5 10 291 — — 487 . 

45 2 3 170 -- -- — — 215 

76 2 6 101 — — — 177 

— — — — — — 75 

— ii 1 20 — — — 20 

1025 8 10 339 1 1 40 — — 1404 

990 7 7 285 1 1 40 — — 1315 

35 1 3 54 — — — — — 89 

150 6 9 321 — — — — — 521 

125 6 9 321 ____ — — 446 

25 — -- -- — 75 

305 6 10 149 — — 560 

240 2 6 98 -- — — 33 8 

65 1 1 20 — — — 151 

— — — 

____ 25 

3 3 31 — —, 31 

217 2 2 60 — -- 565 

. 

167 2 2 60 — 283 

50 — — — — 50 

— — — 

—, 

232 

309 6 6 107 1 1 8 556 

70 

__ 

-- ____ ____ — 70 

137 1 1 50 187 

— — -- — 86 

16 2 2 20 1 1 8 — — 41 

86 3 3 37 — — — 169 

15

, 

226 

2 12 5 

_ 

1 1 


B. Sam andrag 

a. Talet pa bruka. Uppy(iror ion eigedoinstilhoce, mylnehus og 

1 2 3 4 I 5 6 7 8 9 10 11 12 

Eigarar I Mylnehus og 

Hus 

Stat, 

bygt 

Yver- 

Laildskap Bruk fylke, Lutozs) 

lag kies- 

yr i hop 

Ein- til 1 alt bygd 

Sam.- , Hejre 

i alt kom- 

skild- 

- anna med grunn Under 

verks- mu- 

ne 'ag eiga) 

Medel- 10 år 

(sam - mann serskilt 

end ' hus tal ' 

(Bygt 

kvart etter 

hus 1918) 

Bruk Bruk" Bruk 

Bruk ni2 ' Bruk 

28. Nedenes i alt. . 19 1 3 

Valsemylnor . 2 1 

14 

2 


1071 2 

237 

1 

Alderen 


10-19 

år 

(Bygt 

1909 

—1918) 

Bruk 

20-49 

år 

(Bygt 

1879 

—1908) 

Bruk 

lI 3 

Andre mylnor . 1 1 1 2 




2 

6 

1 

4 

1 1 

90 

25 

3 

29. Setesdal i alt. . 3 1 

Andre mylnor . . 2 

KalIkverriar . 

2 

2 

3 68 

2 SS 

1 30 

2 

2 

30. Mandal i alt . 20 1 1 


Andre mylnor . 11 1 1 

Kallkvernar . . 6 

Andre kvernar . 2 

1 

16 6 

i l 

7 3 

6 

2 2 

141 88 

6 

119 

47 

3 

3 

31 5 

2 

1 5 

31. Lista i alt 26 1 2 


Kallkvernar . . 1 5 

Andre kvernar . 9 1 1 

2 

2 

21 9 

1 

13 

7 8 

17 

1 

15 

1 

32 

100 

28 

30 

1 

51 4 

1 

3 4 

1 

32. Dalane i alt . 18 



Andre kvernar 5 

2 

3 

1 

10 

4 3 

2 

11 

2 

21 

46 

16 

24 

4 

3 

3 1 7 

33. Jæren i alt . . 24 

Valsemylnor . . 8 


Kallkvernar 11 — 

Andre kvernar . 2 — 

2 

2 

1 

20 

6 

2 

i i i s) 

24 

102 

8 130 

3 113 

11 62 

2 188 

4 

2 

4 

2 2 

1 

5 

2 

34. Ryfylke i alt . 15 1 

Valsemylnor . . . 3 


Kalikvernar . . 5 



3 

2 

11 4 

1 1 

2 1 

4 

2 1 

2 1 

11 94 

2 212 

2 118 

5 64 

1 25 

1 27 

2 

3 

1 

2 

2 3 


a- 

og loygdakvernar i 1927-1929. 

for landskap. 

227 

krernhus, salsrerde, hopelay pied andre rerksemder og 'um dritkraft. 

13 14 

kvernhus 


15 

på husa 


50 -99 10C ar og 

år yver det 

(Bygt (Bygt 

1829 fyre 

—187S) 1829) 

Bruk Bruk 

År I Kronor 

16 17 18 19 20 . 21 

Jordbruk 


sagbruk 

Medelsalder 

Salsverde 

for 

bruka 

i alt 


I lag med 

Heilt 

sjølv - 

stenclifi jordbruk 

Bruk 

Sagbruk 

Bruk 

Bruk 

22 23 24 25 

Bruk 

Drivkraft 


Vasskraft 

Elektrisitet 

Buk 

Berre 

andre 

verksemder 

Ekspo 

P1- med 

Bruk 

sjons- hjelog 

pee" 

- kraft*) 

kraft 

Bruk 

Merknader 

7 

7 

51 232 300 

11 90 000 

51 126 900 

100 2 000 

9 400 

----- 4 000 

1' 

O l 0 3 21 12 

3 4 

2 1 

1 

2 

1 

ii 1 

1 9 

1 

1 

7 

1 

2 

4 

— 

3') 

1) Desutan ei 

mylna med spareauk 

som eigar 

1) 1 ekspl. attåt 

vatn. 

33 6 500 

15 5 000 

70 1 500 

2 1 

1 

3 

2 

i- 

3 

3 

28 219 000 

5 000 

28 190 000 

28 15 000 

9 000 

3 

5 5 

2 

5 1 

1 

6 

5 

1 

1 17 

1 9 

6 

1 

3 

2 

1 

4 

4 

3 

3 

46 80 000 

10 12 500 

50 16 000 

10 51 500 

12 

12 

6 

1 

2 

3 

6 

1 

5 

21 20 

1 

15 

1 5 

6 

2 

4 

1 

1 

23 59 100 

10 13 000 

27 11 600 

17 34 500 

14 

1 

11 

2 

2 

2 

1 

1 

5 

5 

8 

2 

1 

5 

35 301 400 5 

31 158 000 5 

34 37 000 

43 76 400 

11 30 000 

25 218 100 2 

36 165 000 1 

34 24 000 

27 15 100 1 

1 5 000 

9 9 000 

15 

1 

2 

11 

1 

6 2 

1 

3 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

5 

4), 

2 

1 

3 16 

2 3 

2 

11 

1 

12 

1 

3 

1 

2 

5 

1 

2 

3 

2 

2 

1 

1 

1 

1 

1) Desutan ei 

kvern med sparebank 

som eigar.

998 


B. Samandrag 

1). Dr i ow)* 

1 j 2 3 

4 5 () 

7 I S 9 

10 i 11 

Landskap. 

Kvernkall 

Bruk Kallar 

Turbinar 

Hestekraft 

Turbinkall 

Bruk Kallar 

Vasshjul 

Bruk ! Hjul 

Hestekraft 

Bruk 

Hestekraft 

Tur- 

28. Nedenes i alt . 

Valsemylnor 





2 

1 

1 

3 

1 

2 

90 

6 

14 

4 4 90 

4 4 90 

5 

1 

7 

5 

1 

29. Setesdal i all- 

Andre mylnor 

Kallkverliar 

1 1. 10 

— 

1 1 10 

1 1. 15 

1 1 15 

1 

1 

30. Mandal i alt 

Valsemylnor 



Andre kvernar . • 

4 

1 

3 

9i 78 

5 50 

4 28 

5 8 75 

-- 

4 7 67 

1 1 

5 6 60 

1 2 10 

2 2 43 

2 2 7 

8 

10 

10 

31. Lista i alt 




44 

12 

2 

97 .1.72 

22 134 

5 38 

5 6 67_ 

4 5 55 

1 1 12 

5 6 38 

1 3 

4 5 35 

32, Dalane i alt 

. Andre mylnor . 



11 

12 

12 

67 

07 

9 9 21 

8 20 

1 1 

2 9 

2 

9 

33. Jæren i alt 

Valsemylnor . 

Andre mylnor 



11 38 

11 38 

173 

173 

9 8 58 

3 18 

1 5 40 

7 8 32 

2 2 19 

3 6 13 

9 

9 

2 2 

34. Ryfylke i alt.. 

Valsemylnor 

Andre mylnor 




3 

21 

2 3 11 

1 2 10 

4 9 66 

4 9 00 

5 7 36 

2 2 13 

2 4 13 

1 1 10 

5 

2 

2

229 

nor og bygdakvernar i 1927i929. 

for landskap. 

beste/Taft. 

12 

13 14 , 15 

16 17 Is 

20 ; 21 

22 

bin 

Hestekraft 

Elektromotor 


, Moto- Heste- 

Bruk , tat kraft 

Moto- 

Bruk - 

, rat 

Hestekraft 

Bruk 

Eitnverk (damp) 

Ma- Hesteskinor 

kraft 

Hest, 

kraf t 

alt 

Merknader 

225 9 

30 

141 4 

17 309 

5 135 

8 102 

724 

419 

54 

4 

4 72 

30 

30 

55 

45 

10 

402 3 

409 

1 

10 s0 

9 00 

11 20 

701 

60 

511 

102 

28 

6 

2 

0 90 

2 

4 59 

307 

31 

192 

144 

40 5 

40 

5 

5 40 

5 46 

174 

40 

8; 

47 

50 10 

(-1 

50 

1 

2 

27 237 

19 156 

3 29 

2 7 

3 

550 

193 

79 

233 

45 

231 4 

120 

40 

71 

2 

1 

1 

4 89 

21 70 

1 10 

1 

443 

190 

63 

90 

19 

81

230 


B. Samandrag 

a. Talet pa bruka. Uppyaror am eigedomstilhoce, mylneltus ay 

I all d s le a p 

Bruk 

i alt 

2 3 4 5 6 I 7 11 8 

Stat, 

fylke, Eutkorn- 

lag 

iflu- (als) 

ne 

Eigarar 

Einskildmann 

Samyrkeslag 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 

1-ins 

bygt' 

til I alt 

anna med 

verks- serskilt 

emd hus 

Veerbygd 

grunn 

Medel, - 

tal 

kvart 

hus 

Bruk Bruk 1112 

9 11 10 1 11 12 



Alderen 

(rekna til 1928 og herre 

Under 10-19 I 20-49 

10 år år år 


etter 1909 187) 

1918) —1918) 1908) 


35. Sunnhordland i alt 29 


Andre Mylnor . 10 




1 10 18 

— 1 1 

1 — 2 7 

6 4 

3 

5 24 

2 

10 

10 

1 2 

4 

62 

158 

3 

20 

9 

37 1 

10 

1 

3 

5 

1 

36. Nordhordland i alt 44 1 


lia1lkvetiìisr . . 32 i 



12 31 

5 39 

3 6 2 7 

8 23 — 2 

— 1 

1 1 2 

38 1 

! 0 8 

941 3 

25 3 

I" 

37. Hardanger i alt . 9 


Kallkvernor . 4 

9 

9 45 1 

5 5 71 1 

4 4 12 

2 4 

1 2 

1 2 

38. Voss i alt . 




1 

3 1 4 71 

3 86 1 2 

9 

39. Sogn i alt . . 38 


Kailkvernar . . 27 


Amire kvernar . 2 

5 

33 5 P 33 

4 — 4 

5 22 — 27 

5 4 . 1 

2 1 1 

23 

54 

16 3 

30 

63 

8 13 

7 

fl 

1 

40. Sunnfjord i alt. . 23 





2 20 

5 

1 10 

3 3 

1 2 3 

17 

6 69 

11 21 

38 5 5 

3 2 

2 3 

1 

2 

541. Nordfjord i 12 alt . 21 1 

5 


1 

Andre mytnor . 2 — 


1 8 

Groypekvernar i — 

1 

Andre kvernar 7 1 1 231 5 

16 

1 

2 

10 1) 

1 

2 

52 , 2 

371 

102 1 

13 1 

40 

49 

5 

1 

1 

2 

5 

*) Elektrisitet attåt vasskraft når anna ikkje er sagt.

' 

231 

og bygdakvernar i 1927-1929. 

for landskap. 

kvernhus, salsrerde, hopetag vied andre rerksemder (.1 r rkret ft. 

13 1 14 15 16 17 Hs 1 19 20 1 21 

kvernhus Hopelag med andre verksemder 


på husa 


50-99 100år og 

år yver det 

(Bygt (Bygt 

1829 fyre 

—1878) 1829) 

Bruk Bruk 

Ar 

Berre 

Sag- andre 


Medelsalder 

Salsverde 

for 

bruka 

alt 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Heilt 

sjolvstendig 

J o rd - 

' b ruk Kronor I Bruk Bruk 

I lag med 

Jordbruk 


sagbruk 

Bruk 

Bruk 

22 23 I 24 25 

Drivkraft 


Vass- Elekkraft 

trisitet 

Eksplosjonsog 

eimkraft 


Merknader 

3 

1 

2 

29 210 950 

55 58 000 

18 126 000 

36 11 200 

23 4 750 

17 000 

17 4 4 

1 

4 

9 

2 

1 

2 

1 

2 

4j 20 

1 2 

2 10 

10 

2 

1 2 

2 

2 

1 1 ) 

Eksplosjon. 

8j i 

1 

7 1 

31 131 700 

19 61 000 

33 48 700 

4 000 

— 18 000 

3 

2 

1 

30 

29 

2 

1 

1 

2 

2 

2 

3 40 3 

2 6 3 

1 3') 

2 

Eksplosjon. 

2 

1 

1 

27 34 300 

27 28 500 

28 5 800 

2 

4 

1 

1 

1 41 1 

4 

1 

32 37 300 

26 32 000 

50 5 000 

300 

1 

1 

3 

2 3 

1 

5 4 

il 

41 4 

44 95 930 

35 43 000 

47 29 530 

11 16 400 

37 7 000 

4 23 

2 

1 23 

1 

- 

5 

1 1 

2 

2 2 

2 

ii 34 

4 

1 27 

- 2 

1 

3 

2 1' 

1 — 

Eksplosjon. 

3 

31 1 

27 100 100 

12 36 800 

36 15 800 

10 500 

37 000 

10 

2 

1 

1 

2 1 

2 1 

20 

6 

11 

2 

- 1 

2 

1') Eksplosjon. 

2 

2 

25 273 375 5 

11 156 000 1 

20 78 000 1 

32 8 500 1 

11 1 400 1 

13 29 475 1 

9 

8 

1. 

ii 5 

1 

ii 4 

ii 13 

8 

1 

1 

6 

- 1) 1 alder ikkje 

uppgjeven.

232 


B. Samandrag 

b. Dric 

1 2 

4 

5 

6 

7 8 9 

10 i 11 

Landskap. 

Kvernkall 

Hestekraft 

Heste- 

Bruk Kallar kraft 

Bruk 

Turbinkall 

Kallar 

Bruk 

Vasshjul 

Hjul 

Tur- 

Hestekraft 

Bruk 

Turbinar 

35. Sunnhordland i alt . 


ik.ndre mylnor . 




10 14 76 

10 14 76 

1 

1 

10 

10 

7 

4 

1 

9 

3 

4 

108 

40 

51 

2 

15 

10 

36. Nordhordland i alt . 


Kali kvernar . . 



17 

1 

16 

25 

1 

27 

141 

2 

139 

16 21 

16 21 

140 

140 

9 

4 

4 

9 

4 

4 

61 

43 

10 

3 3 

2 2 

1 

37. Hardanger i alt . 


Kalikverliar 

2 

2 

2 

2 

3 

3 

3 

3 

15 

15 

1 12 

12 

3 

3 

3 

3 

38. Voss i alt 

Andre mylnor 



1 

2 

10 

10 

1 

1 

10 

10 

3 

3 

4 

4 

39. Sogn i alt 





17 19 

17 

19 

94 

94 

11 

11 

13 

13 

135 

135 

1 15 

15 

6 

3 

2 

1 

3 

2 

1 

40. Sunnfjord i alt . 


KalIkvernar 



8 

7 

1 

10 

9 

60 

52 

5 

5 

6 

6 

58 

^ 

58 

4 4 35 

1 1 2 

1 1 3 

1 1 15 

1 1 15 

7 

6 

7 

1 

41. Nordfjord i alt . 

Valsemylnor 



troypekvernar 


7 

45 

45 

3 3 

3 3 

27 

27 

3 

3

233 


for landskap. 

oy hestel,yal't. 

12 

13 14 15 

16 17 18 

19 20 21 

22 

bin 

Elektromotor 

Hestekraft 

Moto- 

Bruk rar 

Bruk 

Eks plosjonsmotor 

Moto- Hesterar 

kraft 

Bruk 


Maskinor 

Hestekraft 

Hestekraft 

Hestekraft 

i alt 

Merknader 

359 

35 

304 

10 

10 

2 

2 2 

271 1 1 

27 

1 1 

6 

- 586 

75 

355 

78 

- 31 

47 

110 

102 1 1 

16 

570 

70 

40 

3 

5 

102 — 

16 

217 

287 

16 

50 

45 1 

94 

45 1 

1 

15 

72 

22 

107 1 

107 1 

1 2 

1 2 

129 

109 

10 

10 

213 3 

115 

53 2 2 

45 1 1 

3 20 

9 

11 

1 1 20 

1 1 2 O . 

497 

130 

229 

82 

56 

100 3 

90 1 

10 

2 

3 

2 

47 

15 

32 

1 1 10 

i ii 10 

310 

107 

113 

35 

54 1 S 

1 

251 1 

6 

251 6 

J 151 

2 53 

1 14 

6 84 

279 

53 

39 

72 

6 

109

234 

Lutlag 

(a/s) 

Sam - Fleire 

Yr- i hop 

kes- (samlag 

eiga) 


B. Samandrag 

a. Talet pa bruka. Uppgaror eigedomstilltore, mylnellas 

1 2 3 4 1 5 I 6 7 8 9 10 11 j 12 

Eigarar I Mylnehus og 

Landskap 

42. Sunnmøre i alt. 30 

Valsemylnor 

Andre .mylnor . 2 


Andre kvernar . . 7 

Stat, 

fylke, 

ko rn - 

mune 

33 43. Romsdal i alt . 43 

1 9 

if 

Andre mylnor . . 2 

KalIkvernai. . 32 


Andre kvernar . . 4 

1 

2 

24 

4 5 

3 4 

27 44. Nordmøre i alt. 35 

1 

9 





4 

3 14 

2 2 

6 7 

43 .45. Fosen i alt. . 52 

9 

1 

Andre m vinor 9 

Kallkveniar . . 



2 

7 

7 

33 

2 

1 

.46. Orkdal i alt 24 1 



Groypekvernar . . 6 

47. .Gauldal i alt 

Andre mylnor 




Bruk 

i alt 

13 1 

6 1 

3 

3 

1 — 

48. Strinda og Selbu i alt 44 1 

Valsemylnor . • 

Andre nivInor . 3 

Kallkvernar . 5 1 



49. Stjørdal i alt. 12 1 

Valsemylnor . . i — 

Andre inylnor . 8 1 

Kallkvcrnar . . 


Andre kvernar . i I— 

1 2 

2 

1 

1 

1 - 

4 

4 

Bruk ined serskilte mylnehus 

Flus 

Yver- 

Alderen 

bygt 

I alt bygd (rekna til 1928 og berre 

til 

anna H used gru"n h Under 10-19 20-49 

verks- serskilt Medel 

10 år ar år 

erral hus (Bygt (Bygt (Bygt 

k s art etter 1909 1879 

hus 1918) —1918) —1908) 

t11 2 .• Bruk Bruk Bruk 

4 16 2 22 

1 6 10 

1 7 8 

2 3 2 1 

3 91 4 , 9 

1 4 

1 2 

1 2 

1 

3 

2 

Ein 

skild - - 

mann 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk I Rruk Bruk 

2 1 9 lSi 4 26 

2 1 

*) Elektrisitet attåt vasskraft når ikkje anna er sagt. 

1 

2 

11 

2 4 

Sl 5 9 

2 

2 

3 

1 

3 

1 

3 

9 

18 

3 

34 

2 

32 

29 

10 

17 

2 

51 

9 

40 

1 

1 

6 

3 

1 

3 

— 

5 

1 9 

11 

___. 1 1 

____ 7 8 

____ 1 1 

49 

199 

70 

1.■ 

80 

97 

- 1 136 

6 9 

- 3 

2 

3 4 

1 2 

11 

1 1 

lOt 7 13 

35 2 

27 8 7 

52 8 11 

85 2 

5 

33 1 

50 9 

115 3 

36 6 

35 

27 

63 

106 5 

24 

35 

901 1 3 

119 2 

33 1 

85 

220 

122 

36 

110 3 

140 

113 2 

13 

7 

5 3 

5 1 

17 90 

2 4 

13 16 

1 

1 

5 6 

3 1 

4 

1 

2 

2 2 

2 

4 2 

1 2 

4 

1 

2 3

1 

- 

- - 


for landskap. 

235 

kvernhus, salsverde, hopelqg med andre rerksemder og ?on drirkraft. 

13 14 15 16 17 18 , 19 2021 

kvernhus 


på husa 


50-99 100år og 

år yver det 

(Bygt (Bygt Medelsalder 

1829 fyre 

—1878) 1829) 

Bruk Bruk 

Salsverde 

for 

bruka 

alt 


I lag med 

Heilt Jordsjølv- 

bruk 

stendig Jord- og Sagbruk 

sagbruk 

bruk 

År Kronor I Bruk ' Bruk Bruk Bruk 

Berre 

andre Vassverks- 

kraft 

emder 

Bruk I Bruk 

22 23 I 24 11 25 

Drivkraft 


Eks- • Bruk 

plo- med 

Elek- ' sjons- hjeltrisitet 

og peeim- 

kraft*) 

kraft 

Bruk Bruk 

Merknadel 

19 152 200 

11 77 300 3 

6 24 500 

2 

2 

23 22 200 

18 

18 

8 28 000 2 3 

1 

3 1 27 106 800 28 

2 lI 37 

4 I 500 

1 

3 1 2973 500 

25 5 2 

32 

7 300 1 2 

1 2 

21 500 4 

2 

2 lI 22 193 600 2 

15 107 500 2 

2 1 27 38 100 

9 6 000 

— 42 000 

SI I 221 250 100 

18 159 000 

5 24 83 800 

10 3 300 

15 4 000 

2 2 29 148 000 3 

18 125100 1 

1 2 50 12 700 1 

15 10 200 1 

1 

1 

1 

19 178 650 1 

19 165 000 1 

19 9 000 

2 650 

2 000 

i 39 161 250 1 

78 70 250 

24 38 000 

1 39 13 200 

4 800 

— 35 000 

20 227 500 1 

5 

11 35 000 

21 190 000 1 

35 500 

— 2 000 

23 

24 

5 

16 

1 

44 

7 

34 

2 

1 

15 

7 

4 

5 

3 

1 

5 4 

2 

2 

6 

1 

4 

1 

8 

1 

8 

2 

1 

5 

3 

2 

2 

4 

3 

1 

2 

1 

1 

3 

3 

1 

1 1 

2 

2 

2 

1 

34 

7 

17 

4 

49 

9 

40 

9 t 

3 

2 

2 

4 

3 

2 

2 

-I 14 10 

1 5 5 -- 

S 

- 1 

1 1) 

1 

8 32 

4 2- 

3 

1 2 1 

1 

21 71 6 1 

2 

5 

3 

1 2 

ii 81 4 

6 2 

2 

1') 

1:2) 

1 

Eksplosjon. 

1) Ekspl. attat 

vain. 

1)Eksplosjon 

2) Ekspl. attåt 

vatn. 

Eksplosjon. 

Eksplosjon, 

1) Eimkraft.

236 

5 tabellen. Bygdamyl- 

B. Samandrag 

b. Drireeri. 

1 . 2 1 3 4 5 1 6 7 1 8 1 ( 10 ; 11 

Landska ' p. 

Kvernkall Turbinkall Vasshjul Tur. 

i 

Bruk 

Heste- Heste- 

Kallar kraft Bruk 1Kallar kraft Bruk Hjul 

Hestekraft 

Tur- 

Bruk binar 

42. Sunnmøre i alt . 

Vaisemylnor 

_Andre mylnor . 



43. Romsdal i alt . 

Andre rnylnor 

Nallkvernar 

(roypekvernar . 


44. Nordmøre i alt . 


Nalikvernar 


_.Vndre kvernar . 

45. Fosen i alt 

Andre mylnor 




46. Orkdal i alt . 

_Vndre mylnor . 



47. Gauldal i alt 

Andre mylnor 

Nallkvernar . 



48. Strinda og Selbu i alt 

Valsemylnor 


Kali kvernar 



49. Stjørdal i alt . 

Valsemylnor 

Andre mylnor 


1...oypekvernar . 


5 6 43 'F 21 162 — -- — 2 2 

- - - — -- — — — — 2 2 

5 6 43 13 21 162 — — — 

— — — — — — — — — 

Ill 12 71 23 30 316 2 2 17 4 4 

- - - — — — 1 1 15 

11 66 23 36 316 1 1 2 1 1 

1 1 5 — — — * — — 1 1 

- - - — — — 2 2 

10 12 111 11 14 183 1 1 2 14 14 

_ _ ____ ___ __ _ 7 7 

7 9 84 10 13 171 1 1 2 —. 

2 2 20 — -- — — — -- 2 2 

1 1 7 1 1, 12 -- — 5 5 

25 44 345 17 32 312 6 6 18 9 11 

- - — 2 3 24 — — 9 11 

25 44 345 15 29 ';'88 6 6 18 — — 

— — — — ————— 

6 10 82 3 6 39 — 5 7 

___ ___ __ _ 

--- 5 7 

5 9 72 3 6 39 — — — 

1 1 10 ————— — 

_ 4 11 138 — — 5 5 

— — — 1 4 60 — — — 4 4 

— — -- 3 7 78 — — — 

— — — -- — -- — 1 i 

- ———————— __ 

2 4 34 3 8 72 2 2 42 1 

_ _ ———— - 

—————— 1 i 40 1 1 

2 4 31 3 8 72 1 1 2 — 

— — -- — — — — — — 

__ __ __ 1 5 30 — — 7 8 

—————— — 6 7 

_

, 

237 


for landskap. 

og hestek ra ft. 

12 13 I 14 I 15 16 I 17 , 18 19 I 20 1 21 22 

bin Elektromotor Eksplosjonsmotor Eimverk (damp) 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Hestekratt 

i At 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Maskinor 

Hestekraft 

Merknader 

45 9 19 321 1 1 15 — — 586 

— 3 11 219 — — — — — 219 

45 -- — — — — — — 45 

____ __ ____ ____ — ____ ____ __ 

— 205 

6 8 102 1 1 15 — — 117 

. 

102 5 5 • 109 3 3 33 — — — 648 

1 1 12 1 1 12 — — — 39 

6 — — — . 

390 

16 2 2 12 2 2 21 — — 54 

80 2 2 85 — — — -- -- 165 

508 4 4 99 — — — -- — 903 

248 3 3 86 — -- — -- — 331 

— — — — -- ---• — — 257 

120 — — — 140 

140 1 1 13 — -- — — — 172 

375 3 3 24 1 1 19 — — — 1086 

375 _____ ____ — 

_____ ____ — 399 

— 1 1 1 — 652 

2 2 23 ' — — — — 23 

— — 1 12 — — — 12 

255 10 13 207 — 

— — 583 

• 255 5 8 132 — — — — — • 387 

_ 

____ 

— — 

-- 

— — 111 

,) 5 75 — ___ 

— 85 

, 213 4 5 152 9 2 32 --- — 535 

180 3 4 140 — — — 380 

___ — ___ ___ — ___ __ 78 

33 — — 2 2 32 -- 65 

— 1 1 12 -- — — — — 12 

50 7 9 284 — • — 1 1 110 592 

-- 1 3 117 — — — — -- 117 

50 1 1 40 — 1 1 110 240 

— — -- ___ 

— — 108 

3 3 47 — — 47 

2 2 80 — — — 80 

i 

410 4 5 105 — -- 545 

50 — — -- 

___ — — 50 

360 2 3 45 405 

_ 

— — 

___ 

— 

— 30 

1 1 20 — - — 20 

1 1 40 -- — 40

Lands 1kap 

50. Skogn og Verdal 

i alt . . .. 0 2 

Valsemylner . 

Andre mylner 5 2 

51. Inderøy i alt 22 1 3 

Andre mylnor 10 1 3 




238 

1 

4 

1 

2 

3 

3 

12 

3 

3 

31 7 


B. Samandrag 

a. TOW j)( ISÏIIZU. Upp.wiroi- eigedomstilhore, mylnelnis 

1 2 3 4 5 6 I 7 

Stat, 

Bruk fylke, 

i alt kommune 

Lutlag 

(a/s) 

Bruk Bruk 

Eigarar 

Sarnyrkeslag 

Fleire Fini 

hop skild- 

(sam- alarm 

eiga)1 


Hus 

bygt 

til I alt 

anna med 

verks- serskilt 

end hus 

Bruk 

Bruk 

6 

5 

14 

9 

3 

9 1 , 10 11 12 

Yverbygd 

grunn 

Medeital 

kvart 

hus 

1112 

159 

207 

150 

125 

175 

24 

75 

30 


Bruk med særskilte mylnehus 

Alderen 


Under 10-19 20-49 

lOår ar år 


etter 1909 1879 

1918) —1918) —1908) 


2 1 

1 

2 

7 3 

3 2 

3 

1 

3 

3 

4 

4 

52. Namdal i alt 1 21 



2 


6 


3 

2 

2 

2 

2 

5 

3 

iii 6 

4 

3 5 

3 1 

15 

10 

2 

1 

2 

86 

120 

20 

20 

13 

5 7 

2 

5 

3 

3 

53. Sør-Helgeland i alt 10 

Andre mylner . . 3 


Groypekvernar . . 4 

54. Nord-Helgeland 

i alt 11 2 


Kailkvernar . 


10 

3 

3 

4 

3 

3 

9 2 

3 

2 2 

7 54 

3 88 

3 31 

20 

9 

5 

4 

88 

142 

20 

2 

1 4 

1 3 

1 

2 

3 

1 

2 

55. Salta i alt . 12 1 1 

Valsemylner . 1 1 — 

Andre mylner 2 

Kallkvernar . 5 1 

Groypekvernar — 

2 

8 1 

11 

1 

2 

5 

3 

46 

173 

61 

20 

37 

41 5 

1 

1 

2 

2 1 

2 

2 

56. Lofoten 

57. Vesterålen 

58. Senja i alt . 20 

Andre mylner 4 



1 

1 

8 111 1 19 44 5 

1 2 4 135 

7 7 14 19 4 

2 1 1 24 — 

6 

1 

4 

6 

2 

59. Troms i alt. . 7 

Andre mylner . 

(..;,psypekvernar . 6 

1 

1 

2 4 5 2 36 2 

1 — 1 42 1 

2 3 5 1 36 1 



for landskap. 

239 

kvernhus, salsrerde, hopela(J med andre cerksemder og um drivkraft. 

13 14 15 

kvernhus 


på husa 


50-99 100 og 

år yver det 

(Bygt (Bygt 

1829 fyre 

—1878) 1829) 

Bruk Bruk 

Medels - 

alder 

16 I 17 18 19 20 21 

Salsverde 

for 

bruka 

i alt 

Hopelag med an dre verksemder 

Kronor Bruk 

Bruk 

I lag med 

Bruk 

Berre 

Sag- andre 


Bruk 

Bruk 

22 { 23 24 25 

Bruk 

Drivkraft 


Heilt 

sjølvstendig 

Jordbruk 

Jordbruk 


sagbruk 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Bruk 

Eks- Bruk 

plo- med 

sjons hjelog 

peeim- 

I kraft*) 

kraft 

Bruk 

Merknader 

19 84 000 

14 25 000 

20 59 000 1 

31 1 

21 1 

II 3 

11 3 

3 

2 

1512746001 4 111 21 2 

19 250 000 4 1 — 2 

___. 7 6 300 3 

— 3 13 300 6 2 

— 10 5 000 1 

ei 9 

3 5 

3 

12 1 

4 

11) 

7 

1 

2 

2 1) Eimkraft. 

17 202 300 51 6 8 2 

3 

1 

1 

— 21 188 500 5 — 5 

12 2 000 1 -- i 

— 11 8 700 

—j1 

4 2 

3 3 100 —1 1 1 1 

I 

- 38 37 400 6 3 1 

37 26 000 1 2 

31 6 000 3 

60 5 400 2 1 1 

13 

10 

2 

7 

3 

3 

6 2 

5 

1 

1 

2 ' ) 

2 

1 2 1) 

1 

i') 

1) 1 Eksplosjon 

og i eimkraft. 

1) Ekspl. attåt 

vatn. 

- 1) Eksplosjon. 

1 

1 

25 63 150 2 

- 18 56 000 2 

- 27 4 150 

3 000 

71 2 

3 

4 

2 

7 

3 

4 

4 

2 

2 

14 60 900 2 

10 35 000 1 

8 9 500 

22 2 400 1 

6 14 000 

61 21 2 

11 1 

4 

li ii 2 

6 

1 

5 

3 

1 

1 

1 

3 

3') 

1) i eksplosjon 

og 2 eimkraft. 

-^ 

2 

2 

21 94 600 

22 78 000 1 

22 11 100 

15 2 500 

14 2 1 2 17 

2 1 3 

121 1 —I ii 14 

li i 

2 

1 

1 

1 

- 1) Eksplosjon. 

2 10 550 1 

3 3 000 

1 7 550 1 

1 1 4 

li ii 3 

2 

1 

1 

5 

5') 

Eksplosjon.

240 

5. tabellen, Bygdamyl- 

B. Samandrag 

b. Driererlt. 

Landskap. 

1 ; 2 1 3 4 1 5 1 6 7 1 8 9 10 11 

Bruk 

Kallar 

Kvernkall Turbinkall Vasshjul Tur- 

Hestekraft 

Bruk Kallar 

Hestekraft 

Bruk Hjul 

Bruk 

Hestekraft 

Turbinar 

50. Skogn og Verdal i alt -- — _ 3 3 

Valsemylnor — — -- —— -- — 

Andre mylnor . . . . — __ ————— 3 3 

51. Inderoy i alt . . . . 1 . 2 14 2 335 1 1 8 5 7 

Andre mylnor . • . . . — — — —- 5 7 

K.allkvernar 1 2 14 2 3 35 — — — — 

Groypekvernar . . . . ______ 1 1 — . — 

Andre kvernar . . . . — — — --- — — — 

52. Namdal i alt . . . . 2 2 17 — — 2 2 15 10 12 

Andre mylnor . . • . ———————— — 10 12 

Kallkvernar 2 2 17 ____ • ___ 1 1 5 -- 

Groypekvernar . . . . — — — — 1 1 10 — 

Andre kvernar . . . . — ————— — - 

53. Sor-Helgeland i alt . :3 7 56 1 1 8 2 2 , 3 ' 4 

,..\.ndre mylnor . . . . — -----—————— 3 1 

.Kallkvernar 3 7 56 — — 2 2 5 — 

._ 

Groypekvernar . . . . -.-- - — — i. i. 8 — — 

54. Nord -Helgeland i alt 4 5 31 — — — — 3 .3 

Andre mylnor . . . . — — — -- — 3 

Kallkvernar 4 5 31 -- — — — .-- — 

Andre kvernar . . . . — — , 

55. Salta i alt 5 '6 37 -- — 1 1 a -- 

Valsemylnor — — — -- - — — — — 

Andre mylnor . . . . — — — -- -- 1 1 _ 

' 

Kailkvernar . . . . . 5 6 37 — — — — 

Groypekvernar . . . . --- — — — — — — — 

56. Lofoten - - - - -- - - - 

57. Vesterålen . . . . - - - - - - 

58. Senja i alt . 

14 19 106 - - - - 

3 3 

Andre mylnor . . . . — — — -- — • 

— 

3 

Kalikvernar .. . . , . 14 , 19 106 _ 

— — — 

_ 

Groypekvernar . . . , — — — 

59. Troms i alt . . . . . 

— _ . _. ___ _ — 

_ 

Andre mylnor . . . . — — — — -- — — 

Groypekvernar . . . . — _ _._ ___ _ -- 

I

241 


for landskap. 

oy hestekraft. 

12 

13 14 15 

16 17 1 18 

19 I 20 21 

22 

bin 

Bruk 

Elektromotor 

Bruk 


Bruk 


Ma - 

skinor 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Motorar 

Hestekraft 

Hestekraft 

Hestekraft 

i alt 

Merknader 

165 

165 

3 

1 

2 

4 

1 

3 

133 

65 

68 

1- 

298 

65 

233 

435 

435 

6 

7 

19 

10 

8 

1 

323 

250 

63 

10 

1 

1 

20 

20 

835 

705 

49 

71 

10 

485 

485 

6 

5 

7 

5 

2 

77 

63 

14 

1 

1 

1 

1 

6 

008 

485 

22 

73 

28 

190 

190 

1 

20 

1 1 20 

3 

2 

3 40 

20 

2 20 

319 

210 

61 

48 

165 

165 

4 

2 

2 

4 75 

2 45 

2 3 0 

271 

210 

31 

30 

1 

4 

2 

1 

1 

75 

45 

20 

10 

1 

0 

2 

2 

2 

2 

49 

49 

172 

45 

25 

37 

65 

104 

101 

2 2 27 

1 1 15 

1 1 12 

1 

1 

240 

116 

106 

18 

2 9 27 

!ti 

40 

07 

5 

5 40 

17 

50 

16

242 

6. tabellen. Gardskvernar 

a. Talet pa bruka. Uppgavor urn 

1 2 1 3 1 4 5 6 7 8 9 

Bruk 

i alt 

Lutlag 

(a/s) 

Stat 

fylke 

kommune 

Samyrkeslag 

Eigarar 

Fleire 

i hop 

(Sameiga) 

,,,, 

LP-1- 

skildmann 

Andre 

Kvern7- 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Kverna [eller mylne- 

Sagbrukshus 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Heile landet 

Mylnor og kvernar i 

alt 




Kvernar 




9860 71 28 27 2059 7668 7 6922 301 

33 — — — 4 28 1 32 1 

3 — — -- — 3 — 3 

30 -- 4 25 1 29 1 

9827 71 28 27 2055 7640 6 6890 300 

6587 11 5 — 1726 4844 1 6587 — 

2955 60 23 26 301 :540 5 243 202 

285 — 1 28 256 — 60 98 

I 

Landsbolkar : 

I. Austlandet 


i alt 


Valsemylnor . 


Kvernar . . 




Upplanda 


i alt 

Mylnor (andre) . 

Kvernar 






i alt 


Kvernar . . 


GrOypekvernar . 


1232 20 7 5 138 1062 — 107 35 

7 — — 1 6 — 7 — 

2 — -- — — 2 -- 2 — 

5 — — -- 1 4 — 5 

1225 20 7 5 137 1056 — 100 35 

68 — — — 6 62 — 68 — 

1145 20 7 5 131 982 — 29 29 

12 — — -- — 12 3 6 

1044 12 8 9 102 913 319 50 

• 6 — — — — 6 — 6 — 

1038 12 8 9 102 907 313 50 

188 1 — 32 155 188 — 

801 11 8 8 65 709 — 115 36 

49 — — 1 5 43 — 10 14 

1375 6 4 1 274 1089 1 1100 77 

1 — — 1 — — — 1 

1374 6 4 1 273 1089 1 1100 76 

1081 2 — 250 828 1 1081 

253 6 2 1 19 225 -- 15 45 

40 — — 4 36 4 31

243 

(og gardsmylnor) i 1927-1929. 

eiyeelmnstilhore oy 11515 

kvernhus. 

10 11 ;1 12 13 

hus [og mylnehus] 

14 15 16 17 18 19 

verket] var i Alderen på kvernhusa (og rnylnehusa) rekna til 1928. 


200 år 

Verk- I ymse Under 10-19 20-49 50-99 100-199 og yver Alder 

stad, jord- 

10 år `år år 

Al- år det ikkje 

fabrikk, bruks- 

hus etter 1909— 1879— 1829— 1729— 

alder 

(Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt 

Medels 

Bygt gjeven 

ljosverk 

fyre upp 

1918) 1918) 1908) 1878) 1828) 1729 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 'Ai- 

Merknader 

, 

55 2582 459 663 2224 2223 661 107 585 51 

— — 2 8 16 4 1 — 1 34 

— — 3 — — -- 29 

— 2 8 13 4 1 -- - 1 35 

55 2582 457 655 2208 2219 660 107 584 51 

— . 399 619 2202 2215 600 107 385 52 

38 2172 31 21 2 1 --- 188 10 

17 110 27 15 4 3 — — 11 12 

, 

9 1081 7 8 31 20 7 — 34 45 

— 1 1 4 — 1 — 44 

— — _____ 2 — -- 33 

-- - 1 1 9 — i 49 

9 1081 6 7 27 20 6 34 45 

-- — 2 6 27 20 6 — 7 48 

8 1079 3 — — -- 26 7 

1 2 i. 1 — — — — 1 9 

5 670 33 18 59 60 38 3 108 55 

-- -- 4 1 — — 1 49 

5 670 33 18 55 59 38 3 107 55 

— 17 9 55 58 38 3 8 62 

4 646 11 7 1 — — 96 10 

1 24 5 2 -- — — I 8 

3 195 85 91 296 387 106 39 96 56 

7— 

3 195 85 91 296 387 106 39 96 56 

— 80 89 295 386 106 39 86 56 

3 190 ' , 2 — — — 10 10 

— 5 1 2 -- 1 1 — — 18

1 

244 


b. Drivkraft 

1 -1 2 I 3 1 4 1 5 6 7 1 8 1 9 10 1 11 , 12 

Drivkraft (Hovuddrivkraft) 

Bruk 

med 

hjelpekraft 

Vasskraft 

Elektrisitet 


Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

. D r i v - 

Bruk 

Bruk 

Kvernkall Turbinkall Vass- 

Kallar 

Kallar 

Bruk Hjul 

Heile landet 


i alt 

My(nor . . 



Kvernar 

Kali kvernar . . 



6793 2707 336 15 9 22 5751 5915 903 917 186 190 

32 1 — _ — 2 3 _ _ 21 24 

3 — — — — — — — — — 1 1 

29 1 — — — — 2 3 — — 20 23 

6761 2706 336 ' 15 9 22 5749 5912 903 917 165 166 

6587 _ __. __. ___ 1 5711 5872 883 897 104 104 

75 2535 326 12 7 18 5 5 6 6 29 29 

99 171 10 3 2 3 33 35 14 14 32 33 

Landsbol kar: 

I. Austlandet 


i alt . ... 


Valsemylnor . • 


Kvernar . 




85 1043 97 7 6 65 69 7 10 5 6 

7 — -- — — _ 2 3 _ _ 3 4 

2 — —1 — -- — — — _ -- 

5 -- -- — — — 2 3 — — 3 4 

78 1043 97 7 6 63 66 7 10 2 2 

68 -- — — — 62°1 65 6 9 — 

4 108 96 7 — 6 — -- 1 1 1 1 

6 5 1 — — 1 1 — — 1 1 

I 

1 

II. Upplanda 


alt 


Kvernar . . 




Sørlandet 


i alt . . 


Kvernar . 



Andre kvornar 

208 762 64 7 3 7 183 1.92 7 7 11 ' 1FJ 

6 _ — _— _ _ _ 6 E 

202 762 64 7 3 7 183 192 7 7 5 Ç .. 

188 -- — — — — 181 189 7 7 — 

8 722 63 5 3 7 1 1 — — 1 I 

6 40 1 2 — — 1 2 4 4 

1130 204 41 _ 1 1052 1081 46 46 27 

1129 204 41 _ _ 1 1052 1081 46 46 27 Z 

1081 ————— 1045 1073 37 37 3 

3 

21 195 37 — — 1 -- — 1 1 15 E5 

.,,,z 9 4 -- — 7 8 8 8 9 ii

1 

245 


(irivverk. 

verk 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 

hjul Turbin Elektromotor Eksplosjonsmotor 

Av hjula var 

Tur- Moto- Moto- Ma- Driv- 

Bruk binar Bruk rar Bruk rar Bruk skinor Bruk verk 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 

Eimverk 

Anna verk 

Merknader 

1.52 38 70 71 2710 2715 349 349 20 20 9 9 

21 3 11 12 1 1 _ _ _ 

1 2 3 — 

20 3 9 9 11 1 — -- _ 

131 35 59 59 2709 2714 349 349 20 20 9 9 

93 11 — 1 1 — — — 

_ 

16 13 36 36 2536 2539 338 338 17 17 . i . 

i 

22 11 23 23 173 175 10 10 3 3 2 2 

5 1 11 12 1043 1044 100 100 9 9 _ _ 

4 4 5 — 

2 3 -- — 

4 2 2 — — — 

1 1 7 7 1043 1044 100 100 9 9 ___ — 

— — — — 

i 3 3 1038 1039 99 99 9 9 — — 

1 4 4 5 5 1 1 — — — 

1.0 3 7 7 763 763 69 (19 9 9 3 31) 

7 1 — — — 

3 2 7 7 763 763 69 69 9 9 3 3 

— — — 

1 ___ 6 6 723 723 68 68 7 7 3 3 

2 2 1 1 40 40 .1 1 2 2 -- — 

) 2 vindhjul og 1 

hestevandring. 

I 

15 13 9 9 204 204 42 .42 _ — — — 

1 1 — 

15 13 8 8 204 204 42 42 

3 _ _- — 

9 6 5 5 195 195 38 38 — — -- 

6 4 3 3 9 9 4 4 — — —

240 


a. Talet Uppgaror 

1 I 2 

4 5 6 

Eigarar 

7 

Kvern- 

Kverna- (eller mylne- 

Landsbolkar: 

Bruk Stat, 

i alt fylke, 

kommune 

Lutlag 

(a/s) 

Sam 

yrkes - - 

lag 


Bruk 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Einskildmann 

Andre 

Bruk Bruk 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Bruk 

Sagbrukshus 

Bruk 

1V. Vestlandet 


i alt 4338 9 

3 1207 3115 

Mylnor 9 

1 8 

1 

Valsernyinor . . 1 


7 

Kvernar 4329 9 2 3 1206 3107 

1177 Kallkvernar , . 4054 2 2 

2873 

t-h.oypekvernar . 187 7 

3 19 156 


10 78 

2 

2 

2 

4101 

9 

1 

8 

4092 

4054 

15 

23 

28 

28 

13 

15 

V. Trøndelag 


i alt ..... . 1333 14 6 8 235 1068 

Mylnor (andre) 3 

3 

Kvernar . 

1330 14 6 8 235 1065 

163 Kallkvernar . 

720 3 

553 

Groypekvernar . 533 11 5 8 63 444 


77 

9 68 

2 

2 

798 

3 

795 

720 

59 

16 

90 

90 

65 

25 

VI. Nordlanda 


103 i alt 538 421 2 497 

My!nor (andre) . 7 

1 5 1 7 

Kvernar 531 10 

1 

102 416 1 490 

98 Kallkvernar . . 476 5 

373 476 

Groypekvernar . 36 5 

Andre .kvernar . 19 

4 21 1 10 

19 4 

21 

21 

14 

7

247 

(og gardsmyinoo i 1927-1929. 

eigedomstilhore og um krernhus. 

10 11 12 1 13 14 15 16 17 18 19 

hus (og mylnehus) 

verket) var i Alderen på kvernhusa (og mylnehusa) rekna til 1928 


Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 

I ymse 

jordbruks 

hus 

Bruk 

Under 

, 10 är 

I (Bygt 


1918) 

Bruk 

10-19 

år 

(Bygt 

1909— 

1918) 

Bruk 

20-49 

år 

(Bygt 

1879— 

1908) 

Bruk 

50-99 

år 

(Bygt 

1829— 

1378) 

Bruk 

100-199 

år 

(Bygt 

1729— 

1828) 

Bruk 

NO år 

og y ver 

det 

(Bygt 

'fyre 

1729) 

Bruk 

Alder 

ikkje 

gjeven 

upp 

Bruk 

Medels-M - 

' alder 

År 

Merknader 

I 

1 I 

i 1 

18 191 225 369 1452 1379 381 53 242 51 

— — — 4 4 1 — — — 25 

— ____ — — 1 — — — ____ 22 

— — — 4 3 1 ___ ___ — 25 

18 191 225 365 1448 1378 381 53 242 51 

-- -- 211 356 1445 1376 381 53 232 51 

7 152 4 3 — -- — 8 10 

11 39 10 6 3 2 — 2 16 

19 426 76 102 254 209 73 11 73 - 45 

— — — 3 _ — — — — 15 

19 426 76 99 254 209 73 11 73 45 

— 59 90 253 209 73 11 25 47 

15 394 8 5 1 — — 45 9 

4 32 9 4 __ __. ___ 3 8 

I 

1 

1 19 , 33 75 132 168 56 1 32 48 

— — 1 4 2 — -- 34 

1 19 32 75 128 166 56 1 32 48 

— 

— 

30 69 127 166 56 1 27 49 

1 11 2 4 1 — — 3 12 

8 -- 2 — — --- 2 10

248 


b. Drivkraft 

Landsbolkar: 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 I 12: AI 


Turbinkall Vass- 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Eksplosionskraft 

Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

Kvernkall 

Bruk 

Driv- 

Bruk 

Bruk 

med 

hjelpekraft 

Kallar 

Kallar 

Bruk Hjul 



alt . 


ATalsemylnor . . 


Kvernar 

4103 

9 

211 23 

3 3399 3508 677 682 113 113 

5 5 

1 

1 

8 

4 4 

4094 211 23 

3 3399 3508 677 682 108 108 

3494 677 Kallkvernar . . 4054 

3385 672 

96 96 

22 



V. Trøndelag 


i alt 


Kvernar 

15 

25 

150 

61 

772 467 

2 1 

770 466 

92 

92 

562 Kallkvernar . . 720 

570 161 167 5 5 



23 

27 

419 

47 

90 

2 

2 2 2 6 6 

8 8 3 3 7 7 

1 

1 

2 

12 

2 

12 3 

2 4 4 

3 8 8 

572 580 166 172 18 18 

572 580 166 172 18 18 

VI. Nordlanda 


i alt . . . . 


Kvernar 




495 20 

7 

488 20 

476 

'I 11 

8 9 

19 

19 

18 

1 

480 485 

480 485 

476 481 

4 4 

12 12 

7 7 

5 5 

2 2 

3 3

249 

(og gardsmylnoo i 1927-1929. 

oq driver/. 

verk 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 1 22 23 I 24 

Av hjula var 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Eimverk 

Bruk 

hjul Trbin Elektromotor Eksplosjonsmotor 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 

Turbinar 

Motorar 

Motorar 

Maskinor 

Anna verk 

Bruk Drivverk 

Merknader 

106 24 7 16 16 211 214 

24 

5 4 4 

_ 

1 ____. 

4 4 4 

101 7 12 12 211 214 24 24 

93 3 ____ 

1 1 

22 7 7 150 151 

22 

6 25 5 61 63 1 

1 1 1 

1 1 

Vindhjul. 

9 

9 

9 24 24 469 470 

2 2 1 1 

9 22 22 468 469 

95 95 

95 95 

5 

93 4 2 13 13419 420 

93 

5 2 9 9 49 49 2 2 

1 1 1 

1 1 1 

_ I — 

1 1 

1 

1 

11) 

1) Hestevandring. 

19 7 5 3 • 3 20 20 

19 

5 2 - _ 

2 3 3 3 20 20 19 19 

4 

4 

4 

4 

182 2 11 11 

18 

12 

1 1 9 

1 

3 

- 1 

3 1) 

11) 

1) 1-vindhjul og 2- 


1) Vindhjul.

250 


a. ?Wet pa bruka. Uppyiror 

1 2 3 4 5 6 

Eigarar 

8 9 

Kvern- 

Kverna (eller 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, Lutlag 

kom- (a/s) 

mune 

Bruk Bruk 

Samyrkeslag 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Bruk Bruk 

Einskildmann 

Bruk 

Bruk Bruk 

Serskilt 

Andre mylneeller 

kvernhus 

Sagbrukshus 

Bruk 

Fylke: 

1. Østfold i alt . 502 6 


Kvernar 497 6 


Groypekvernar 492 6 


2 

2 

4 

4 

4 

64 

64 

1 

63 

426 

5 

421 

417 

3 

17 

5 

12 

2 

10 

7 

7 

6 

1 

2. Akershus i alt . 363 7 

My!nor 2 

Kvernar 361 7 




1 

1 

1 

34 

33 

33 

321 

1 

320 

2 

316 

2 

11 

2 

9 

2 

6 

6 

4 

2 

3. Hedmark i alt 358 9 

Myinor 3 

Kvernar 3551 9 7 

Kall.kvernar 

10 i 

Groypekvernar 337 8 7 


3 

3 

3 

28 

28 

4 

24 

311 

3 

308 

5 

295 

48 

3 

45 

10 

34 

1 

26 

26 

19 

7 

4. Opland i alt 686 3 

Mylnor . 3 

Kvernar . 683 3 


(..;royvekvernar . 464 3 


1 6 74 

1 74 

28 

1 5 41 

1 5 

602 

3 

599 

150 

414 

35 

271 

3 

268 

178 

81 

9 

24 

24 

17 

7 

5. Buskerud i alt . 242 5 


Kvernar 242 5 




3 

3 

3 

24 

24 

20 

210 

210 

58 

147 

5 

70 

70 

62 

7 

14 

14 

11 

3 

6. Vestfold i alt 125 2 


Kvernar. 125 2 

vernar 2 

Groypekvernar . 121 2 1 


1 16 105 

1 16 105 

1 1 

1 15 102 

2 

9 

9 

2 

5 

2 

8 

8 

8

, 

251 


eigedomstilhove oy uris krernitus. 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 

hus log mylnehus) 

mylneverket) var i 

Alderen på kvernhusa (og mylnehusa) rekna til 1928 


200 At- 

00 

Verk- I ymse , Under 10-19 20-49 50-99 100-199 02 yver 

10 år år år år år det Alder 

stad jordbr 

L ' (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt ikkje 

fabrikk, uks- etter 1909-- 1879— 1829— 1729— fyre gjeven 

ljosverk hus 1918) 1918) 1908) 1878) 1828) 1729) upp 

Medels 

a 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk År 

4 474 2 2 2 1 1 — 9 42 

— — 1 1 2 — 1 — — 47 

4 474 1 1 1- — — 9 33 

— — — 1 — 1 — — — 47 

3 473 1 — — — — — 9 4 

1 1 — — — — — 

3 343 — 2 2 — 7 49 

— — — -- 2 — — — 37 

3 343 — — 2 — — 7 62 

— — — — 2 — — 62 

3 343 — — — — — 7 — 

— — — — — — 

I 

. 

— 284 3 1 6 5 2 1 30 52 

— — — — 2 1 — — 49 

— 284 3 1 4 4 2 1 30 53 

— — — — 4 3 2 1 -- 71 

— 284 3 — — 1 -- — 30 18 

_ ____ — 1 — _. __ _ ____ 17 

5 386 30 17 53 55 36 2 78 55 

— — — — 2 — — — 1 49 

5 386 30 17 51 55 36 2 77 55 

— -- 17 9 51 55 36 2 8 61 

4 362 8 7 — — — — 66 8 

1 24 5 1 — — — 3 6 

i1 

1 

1 157 2 . 5 26 17 6 

14 47 

— — — -- — — 

— 

— 

1 157 2 5 26 17 6 — 14 47 

— — 2 4 26 17 6 7 48 

1 156 — — — — — 7 

— 1 — 1 -- — — 10 

1 107 3 1 1 — — — 4 13 

— — _ 

— — — — — — 

1 107 3 1 1 — 4 13 

— — — 1 1 — — — 22 

1 107 2 — — — — 3 8 

— 1 — ____ — — 1 8

252 


b. Drirkraft 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 


Vasskraft 

Elektrisitet 


Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

Kvernkall 

Bruk 

Turbinkall 

Bruk 

Bruk 

D r i v - 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Kallar 

Kallar 

Vass- 

Hjul 

Fylke: 

1. Østfold i alt . 

Myinor 

Kvernar . 




9 

5 

4 

2 

461 

461 

4(10 

1 

29 

29 

29 

3 

3 

3 

3 

3 

3 1) 

3 

2 

4 

3 

1 

2 2 

2 2 

1 

4 5 

3 4 

1 1 

1 1 

2. Akershus i alt . 

My!nor 

Kvernar 




2 

6 

2 

2 

2 

336 

336 

336 

16 

16 

16 

3 

3 

3 

1 

1 

2 

2 

2 

3 

3 

3 



Kvernar 




22 

3 

19 

10 

6 

3 

299 

299 

296 

3 

29 

29 

28 

6 

6 

5 

1 

4 1) 

8 

8 

8 

8 2 2 

8 2 2 

8 2 2 

7 9 

3 5 

4 , 4 

1 1 

3 3 

4. Opland i alt . 


Kvernar 




186 

3 

183 

178 

2 

3 

463 

463 

126 

37 

35 

35 

35 

1 

1 

1 

1 

3 

1 3') 

175 

175 

173 

184 

184 

181 

1 

2 

5 

5 

5 

5 

5 

5 

4 4 

3 3 

1 1 

1 1 



Kvernar 

KaIllivernar . . 



66 136 

661 136 

62 

2 133 

2 3 

39 

39 

39 

1 

1 

1 

1 1) 

1 

1 

62 

62 

61 

1 

65, 

65 

61 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 il 

1 1 

1 1 

6. Vestfold i alt . . 


Kvernar . 




2 140 

2 110 

2 

109 

13 

13 

12 

1 

1') 

1 

1 

4 

4 

4 

*) Elektrisitet attåt vatn når ikkje anna er sagt.

253 

(og gardsrnyinor) i 1927-1929. 

Of/ drivverk. 

verk 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 

Av hjula var 

Ma.- 

skinor Bruk Drivverk 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 


Tur- 

Bruk binar. 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Eimverk 

Anna verk 

Motorar 

Motorar 

Merknader 

• 

5 3 4 461 462 29 29 5 5 . 

4 — 2 3 — — — — 

1 — 1 1 461 462 29 29 5 5 — 

— . — — 

1 

— 460 461 29 29 5 5 — 1 2 eimkr. attåt elek- 

1 1 1 1 — trisitet og 1 vasskraft 

attåt ekspl.sj, 

____ 6 6 336 336 17 17 3 3 — — 

2 2 — — 

— 4 4 336 336 17 17 3 3 — 

_ 

— — L--- — — 

2 2 336 336 17 17 

3 3 — — 

— — 2 2 — — '— _____ 

Ekspl. attAt elektr, 

2 9 

7 2 5 5 299 299 31 31 8 • 8 

4 

1 

H 

H 

— 

— -- 

3 1 1 5 5 299 299 31 31 8 8 2 2 

— ___ 1) 2 eim.kraft attål 

1 5 

elektr. og eksplosjo 

nåt att 2elektr, 

2 1 _____ 3 3 1 1 1 1 — 2) 

5 296 296 30 30 7 7 2 22) 

Vindhjul. 

' 

. 

1 

3 1 2 2 464 464 38 38 1. 1 1 

3 — — ____ ___ ____ — 

1 2 2 464 464 38 38 1 1 1 

— 

1 9 1) Eksplosjon attål 

1 427 427 38 38 1 1- elektr. 

— 1 1 1 37 37 — 1 1 — 2) Hestevandring. 

1 2 2 136 136 40 40 1 1 _____ 1) Ekspl. attåt elektr, 

— — -- 

1 2 2 136 136 40 40 1 1 — 

1 1 1 133 133 40 40 1 1 — 

— — 1 1 3 3 — — — -- 

_. 110 1.10 14 - 14 — — 1 Ekspl. attiit elektr 

— — — 

— --- — 110 110 14 14 _____ _ _ 

-- 

— — — — 

. -- 109 109 13 13 — — 

— — 1 1 1 1 — —

254 


(i. Tolet p(i brukyt. Uppyivor unz 

1 2 3 4 5 6 7 1 8 9 

Eigarar I Kvern- 

Kverna (eller 

Bruk 

i alt 

Lutlag 

(als) 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Samyrkeslag 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Einskildmann 

Andre 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Sagbrukshus 

Bruk Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk I Bruk Bruk 

7. Telemark i alt . 466 4 

My!nor . .. 1 

Kvernar . . 465 4 



\,ndre kvernar . 13 

1 

1 

73 

72 

59 

11 

2 

387 

387 

195 

181 

11 

li 270 

1 270 

1 256 

10 

4 

33 

1 

32 

25 

7 

8. Aust-Agder i alt . 304 


Kvernar 304 


(4.oypekvernar 38 


3 

3 1 

1 

53 

53 

47 

6 

247 

263 

17 

247 - 263 17 

211 

29 

7 

259 

- 4 13 

4 

9. Vest-Agder i alt . 605 2 

Mylnor . . _ 

Kvernar 605 2 



Andre kvernar . 20 — 

148 

148 

144 

2 

2 

455 

455 

422 

15 

18 

567 

- 567 

- 566 

- I 1 

27 

27 

7 

20 

10. Rogaland i alt . 743 6 

My'nor . . • 3 

Kvernar 740 6 

lialIkvernar 591 


Andre kvernar 24 — 

2 

2 

2 

130 

1 

129 

115 

12 

2 

605 

2 

603 

474 

107 

22 

599 

3 

596 

591 

3 

2 

1 

1 

1 

B. Hordaland i alt 792 2 


Kvernar 790 2 

Kallkvernar 761 1 



2 

2 

2 

287 

287 

285 

1 

1 

499 

2 

497 

475 

13 

9 

2 770 

- 2 

2 768 

- 761 

2 4 

- 3 

7 

7 

5 

2 

12. Sogn og Fjordane i alt 1617 1 


Kvernar. . 1613 1 


Groypekvernar 30 — 


340 

340 

332 

3 

5 

1276 

4 

1272 

1212 

27 

33 

1569 

4. 

1565 

1545 

6 

11 

18 

18 

7 

11

, , 

, 

255 


eigedomstilhore og urn krernhus. 

10 11 12 


mylneverket) var i 

13 14 15 16 17 18 19 

Alderen på kvernhusa (og mylnehusa) rekna til 1928 

' (Gjeld berre bruk med serskilt mylneeller kvernhus) 

Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 

I ymse 

jordbrukshus 

Bruk 

Under l0—l9 

10 år hr 

(Bygt (Bygt 

etter 1909— 

1918) 1918) 

Bruk Bruk 

20 — 49 

år 

(Bygt 

1879— 

1908) 

Bruk 

50-99 

år 

(Bygt 

1829— 

1878) 

Bruk 

100-199 

år 

(Bygt 

1729— 

1828) 

Bruk 

200 atog 

yver 

det 

(Bygt 

fyr e 

1729) 

Bruk 

Alder 

ikkje 

gjeven 

upP 

Bruk 

Medels-- 

alder 

Ar 

Merknader 

2 160 26 18 69 118 16 3 20 51 

— _ 

3 160 26 18 69 118 16 3 20 51 

22 18 68 117 16 3 12 52 

3 158 2 — 8 7 

2 2 — 1 1 _ — 18 

24 17 20 44 71 47 35 29 82 

_ 24 17 20 44 71 47 35 29 82 

I 

— 16 18 41 71 47 35 28 83 

21 1 2 — 1 13 

3 — — — 

— 11 42 53 183 198 43 1 47 I 46 

11 42 53 183 198 43 1 47 46 

42 53 183 198 43 1 46 46 

11 — — 1 

1 

' 6 137 30 35 161 214 74 7 78 57 

2 1 _ — 34 

6 137 30 35 159 213 74 7 78 57 

— — 29 35 158 213 74 7 75 58 

1 121 — — — 3 — 

5 16 1 1 16 

4 11 27 36 189 321 130 12 55 64 

_ 1 1 — _ _ — 30 

4 11 27 35 188 321 130 12 55 64 

— 21 34 188 321 130 12 52 61 

2 8 1 1 _ 2 10 

2 3 2 — — 1 7 

5 25 104 172 562 504 127 29 71 50 

— 3 1 16 

5 25 104 169 561 504 127 29 71 50 

98 162 560 502 127 29 67 50 

1 16 2 1 — — 3 9 

4 9 4 6 1 2 1 18

256 

1 2 I 3 4 I 5 6 I 7 

Drivkraft (Hovuddrivkraft) I I 

Fylke. 

Vass- 

Elektrisitet 

Eksplo 

sjonskraft 

Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 


Kvernkall 

Bruk 

b, Di-ii-kraft 

8 9 10 I 11 12 

Turbinkall 

Bruk 

Driv- 

Vasskraft 

Kallar 

Kallar 

Bruk I Hjul 



Kvernar 

Kallkverner . . 



275 155 

1 

274 155 

256 

12 151 

6 4 

36 

36 

33 

3 

*254 272 

254 272 

253 270 

-^ 

1 2 

5 5 

5 5 

3 3 

1 1 

1 1 

13 

13 

_- 

10 

13 

13 

10 

3 

267 8. Aust-Agder i alt 

32 





5 29 

Andre kvernar . 3 3 

5 

5 

4 

232 

232 

231 

233 28 

233 28 

232 28 

li 

28 

28 

28 

3 

2 

1 

3 

3 

2 

1 

588 9. Vest-Agder i alt 

17 


566 576 43 13 11 12 

11 Kvernar 

588 17 

566 576 13 13 

12 

3 Kal 1 kvernar . . 566 

561 571 6 6 

3 


3 3 


5 5 

7 5 6 

96 10. Rogaland i alt . 602 137 4 

590 678 6 7 

96 


3 

3 

93 Kvernar . . 599 137 4 

590 678 6 7 

93 

Kallk remar . 591 

588 676 5 6 89 


1 


5 19 

2 2 1 

3 3 

10 773 11. Hordaland i alt 

12 7 

678 686 89 93 

10 


2 

1 1 

Kvernar 

771 12 7 

678 686 89 93 9 9 

6756 Kallkvernar . 761 

683 87 91 6 


5 7 7 

1 1 1 1 2 2 

2 Andre kvernar . 

5 5 

2 1 

1 1 


1560 i alt ..... . 

41 6 

2 1388 1398 168 168 


4 

Kvernar . 

1565 41 6 12 1388 1398 168 168 

1379 Kal lkvernar . . 1545 11389 166 166 

Grø vpekvernar . 

5 `..q) 

1 1 1 


8 1 1 

1 1 2 ) 

7 

1 1 

6 6 

1 1 

4 4 


257 


o drivrerk. 

verk 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 

Av hjula var 

Drivverk 

Yvervasshjul 

Undervass 

- 

hjul 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Eimverk Anna verk i Merknader 

Bruk 

hjul Turbin 1 Elektromotor Ekspolosjonsmotor 

Turbinar 

Motorar 

Motorar 

Maskinor 

8 5 3 3 1_55 155 37 37 _ 

- 1 1 - - - - - -- 

8 5 2 2 155 155 37 37 — - - 

- - 

_ 

6 4 1 1 151 151 34 34 — — — 1) Ekspl. attåt elektr. 

2 1 1 1 4 4 3 3 - 

2 1 4 4 32 32 5 5 - 

- - - - - 

_ 

- 

_ 

- - 

2 1 4 4 32 32 5 5 - - - - 

1 1. 

- - 

3 29 29 4 4 — — — 

1 — 1 1 3 3 1 1 - 

5 7 2 2 17 17 - - 

5 7 2 2 17 17 - - - - - — 

3 — -7 -- - - - — 

2 1 1 1 15 15 — _ — — 

3 3 1 1 2 2 — — 

96 3 3 137 139 4 4 - - - 

3 ____ -_ _ - - - - 

93 _ 3 3 137 139 4 4 -1 - - -- 

89 — — — — — — — — — — 

1 — 2 2 118 119 4 4 — — — 

3 1 1 19 20 — - 

. 

6 4 3 3 12 12 7 7 - - . - 

1 1 1 — - -- - - - - - 

5 4 2 2 12 12 7 7 - - -- — 

3 3 — — _ _ — _ — 

_ _ 

1 1 1 1 7 7 7 7 — -- — — 

1 — 1 1 5 5 — _ — — — - 

4 3 8 8 41 41 6 6 1 1 1 1 1) 1) Vindhjul. 

1 - 33 — - --. - - - - - 

3 3 5 5 41 41 6 6 1 1 1 1 

1 2 2 20 20 5 5 1 1 — — 1) Eimkr. attåt vatn. 

2 2 3 3 21 21 1 1 - - 1 1 2) Vasskr. attåtelektr. 

17

258 


a. Talet pa bral,.a. Uppgavor 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 

Eigarar I Kvern- 

Kverna (eller 

Fylke. 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, Lutlag 

korn- (a/s) 

mune 

Bruk Bruk 

Sam - 

yrkeslag 

Bruk 

Fleire 

i hop 

(Sameiga) 

Bruk 

Ein - 

skildmann 

Bruk 

Andre 

Bruk 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Sagbrukshus 

Bruk Bruk 

13. More i alt 1760 4 




GrOypekvernar . 46 1 


3 

3 

560 

560 

551. 

5 

4 

1193 

1193 

1116 

37 

40 

1684 

1684 

1670 

6 

25 

25 

10 

15 

14. Sør-Trøndelag i alt 340 6 


Kvernar 339 6 

Nallkvernar 142 

GrOypekvernar . 182 6 


4 2 

21 55 

35 

4 2 19 

273 

1 

272 

107 

151 

14 

165 

164 

142 

20 

2 

24 

24 

19 

5 

15. Nord -Trøndelag i alt . 419 4 


Kvernar 417 4 



Andre kvernar • 3 4. 

2 4 

2 4 

1 4 

70 

70 

22 

42 

6 

337 

2 

335 

265 

28 

2 112 

2 

2 110 

65 

2 35 

10 

43 

43 

37 

6 

16. Nordland i alt 489 6 

Mylnor 7 — 

Kvernar 482 6 




1 1 

1 1 

1 

93 

92 

89 

3 

386 

5 

381 

343 

20 

18 

2 455 

1 7 

1 448 

437 

1 7 

4 

16 

16 

10 

6 

17, Troms i alt 47 2 


Kvernar 47 2 




10 

10 

9 

1 

35 

35 

30 

4 

1 

40 

40 

39 

1 

5 

5 

'4 

1 

18. Finnmark i alt 2 2 

Kvernar 2 2 


2 

2 

2

259 


(4ga/0/n86i/tore ofj nm krernbus. 

10 11 11 12 13 14 15 16 17 18 


mylneverket) var i Alderen på kvernhusa (og rnylnehusa) rekna til 1928 


Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

I ymse 

jordbrukshus 

Under 

10 år 

(Bygt 


1918) 

10-19 

år 

(Bygt 

1909— 

1918) 

20-49 

år 

(Bygt 

1879— 

1908) 

50-99 

år 

(Bygt 

1829 — 

1878) 

100-199 

år 

(Bygt 

1729— 

1828) 

år 

o 200 g yver 

det 

(Bygt 

fyre 

1729) 

19 

Alder 

ikkje Medels - 

gjeven alder 

Opp 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Brisk Bruk Bruk Brul; År 

Merknader 

10 41 110 187 713 502 103 14 55 44 

10 41 110 187 713 502 103 14 55 44 

— 101 184 712 502 103 11 51 44 

7 23 3 2 1 10 

3 1H 6 1 1 10 

7 144 17 18 54 34 16 1 25 43 

1 — — — 14 

7 144 , 17 17 54 34 16 1 25 43 

14 16 54 34 16 1 7 44 

6 137 2 1 — -- 17 6 

1 7s 1 — — 1 9 

5 259 13 23 27 13 4 1 31 33 

_ 2 _ _ _ _ _ 16 

5 259 13 21 27 13 4 1 31 34 

4 15 26 13 4 1 2 40 

5 241 4 3 1 — — 27 10 

18 5 3 — 2 8 

1 17 31 68 124 150 50 1 31 48 

— 1 4 2 — _ _ 34 

1 17 30 68 120 148 50 1 31 48 

28 64 119 148 50 1 27 49 

1 9 2 2 1 — 2 12 

8 2 2 10 

2 2 5 8 18 6 _ 1 52 

— — — — — — 

— 2 2 5 8 18 6 _ 1 52 

— 2 5 8 18 6 — — 52 

2 — — — — — 1 — 

— — — — — — 

— — 2 _ — 11 

_ _ 2 — _ _ 11 

— — — 2 — — -- 11

Fylke. 

1 2 3 4 5 

Drivkraft (Hovuddrivkrafl 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Eksplo- 

Eimsjons- 

kraft 

kraft 

_ 

6 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Kvernkall 

Bruk 

8 9 10 11 12 

Anna 

drivkraft 

Kallar 

Driv- 

Bruk 

Turbinkall Vass- 

Kallar 

Bruk 

Hjul 

1700 545 13. Møre i alt . 

39549 20 

3 1136 1141 

7 

My!nor . . 

545 Kvernar 

1703 39549 20 1 3 1136 1141 

7 



An dro kvernar 

1 1) 

540 514 

22 3 

1670 

1 16 19 

19 23 1 1 

2 

1130 

1 

5 

1135 

1 

5 

4 

7 

7 

4 

32 14. Sør-Trøndelag i alt 153 144 43 

113 118 33 


Kvernar 

1 

153 143 43 

113 118 32 33 

:32 Kallkvernar . . 142 



111 

2 

116 

33 

6 133 

5 10 

2 

3 

3 

3 

15. Nord - Trøndelag 

78 3 alt 305 35 

1 3 66 67 

4 8 


2 - 

Kvernar 

76 305 35 

1 66 67 3 4 8 


65 

64 65 

4 

1 

31) 



275 34 

30 

2 

8 

8 

4- 

2 

2 

456 16. Nordland i alt . 

17 12 


7 

Kvernar 

449 17 12 




437 

4 8 

9 

441 446 

441 446 

437 442 

4 4 

12 

7 

5 

2 

3 

12 

7 

5 

2 

17. Troms i alt . . 


Kvernar . 




39 

9 

5 

39 3 5 

39 

4 

1 

39 

39 

39 

39 

39 

39 

18. Finnmark i alt . 

Kvernar . . 


2 

2 

2 

-^ 

*) Elektrisitet attått vatn nar ikkje anna er sagt.

261 

(og gardsmyinor) i 1927-1929. 

oy rer14. 

verk 

13 I 14 15 16 17 18 19 20 21 I 22 23 j 24 


Av hjula var 

Yver- Undervass- 

vasshjul 

hjul 

Bruk 

Motorar 

Turbinar 

Bruk 

Bruk 

Motorar 

Eimverk 

Bruk Ma - 

skinor 

Anna verk 

Bruk Drivverk 

Merknader 

1 12 12 

41 42 21 

21 

1 

_ 

6 

1 12 12 

41 

42 21 

21 

_ 

3 

3 

1 

5 

7 

5 

7 

1(; 

16 19 

26 1 

19 

1 

1 

1) 1 eksplosjon 

attåt vatn. 

1 

1 

2 

2 

7 

7 7 

144 

1 

143 

144 43 43 

1 

143 43 43 

5 5 133 

2 1 2 10 

1 

i i 

133 43 

10 

— 

2 

2 

7 

2 

6 5 

7 305 300 : 38 , 381 

2 -- —I 

5 305 306 38 38 . 

1 1 

1 11) 

Hestevandring. 

1 

4 

5 275 276 37 37 

____ 30 30 1 1 

1 

1) 2 eksplosion attåt 

elektr.., 1 eksplosjon 

attått vatn. 

7 

5 

2 

5 

2 

3 

17 17 12 12 

3 3 17 17 12 

12 

4 4 

4 4 

2 

1 

2 

1 

' 

8 

9 

12 

12 

3 31) 

1.) 

1) i vindhjul og 2 


1) 1 vindhjul. 

3 

3 5 

5 

3 

3 5 

5 

-^ 

3 9 4 

1 

4 

1 

2 2 

2 2 

2

- 

262 


a. Talet backer. Uppr rot- um 

2 3 4 5 6 7 

i I 9 

Eigarar 

Kvern- 

Kverna (chief 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Bruk 

Lut 

lag 

(a/s) 

Bruk 

Sam - 

yrkes 

lag 

- 

Bruk 

Bruk 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Einskildmann 

Bruk 

Andre 

Bruk 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Bruk 

Sag-. 

brukshus 

Bruk 

Landskap: 

275 

i. Rakkestad i alt 323 3 

2 43 

6 3 

Mylnor ... 

1. 


1 

1 

272 Groypekvernar 319 3 

2 42 

4 3 


2 

84 2. Idd og Marker i alt . 104 I 

— 2 2 16 

9 4 

3 Mylnor 3 

3 

Kallkvernar .. i 

1 

79 Groypekvernar . 99 —I 2 2 16 

5 


i _ 

1 

67 3. Moss i alt 75 3 

2 

1Mylnor 1 — 


5 66 

1 

4. Follo i alt 39 1 


6 

6 

32 

32 

17 5. Aker i alt 22 4 

1 


17 1 

6. Nedre Romerike i alt. 117 1 





5 

1 

111 4 3 

1 

2 2 

4 107 1 1 

2 2 

161 7. Ovre Romerike i alt . 185 1 

23 

7 2 


1 _ 

1 


160184 i 

6 2 

169 8. Hedmark i alt . 187 3 3 1 11 

25 5 

168 Groypekvernar . . 186 3 3 1 11 

25 4 


1 

51 9. Vinger og Odal i alt . . 59 2 

6 

4 5 

Mylnor .... 1 




6 

1 

1 

48 2 4 

1 1

1 

I 

263 


eigeolomstilhore oy rum krernhus. 

10 11 12 13 14 

Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 


Bruk 

15 16 17 1 8 19 

mylneverket) var i Alderen på kvernhusa (og mylnehusa) rekna til 1928 

(Gjeld berre bruk med serskilt mylne — eller kvernhus) 

I, 

,, Under 

10 år 

(Bygt 


1918) 

Bruk 

10-19 

år 

(Bygt 

1909 

—1918) 

Bruk 

20-49 

år 

(Bygt 

1879 

—1908) 

Bruk 

50-99 

år 

(Bygt 

1829 

—1878) 

Bruk 

100-199 

år 

(Bygt 

1729 

—1828) 

Bruk 

200 år 


yver det 

(Bygt 

fyre 

1729) 

Bruk 

Alder 

ikkje 

gjeven 

upp 

Bruk 

I ymse 

jord- 1 

brukshus 

Medelsalder 

År 

Merknader 

• 

— _ 1 _ _ 4 52 

2 3l2 _ 

— _ ", 1 __ _ i • _ _ — 23 

____ — — — 1 — — — 81 

1 311 — — — 4 

1 1 — — — — — — -- 

1 901 

i 

2 2 — 

1 _ 4 38 

— _ i 1 1 — 1 — . 57 

— 

— 1 • 

1 ___ ___ .__ ____. ._. 13 

1 OOH• 1 — — — — 4 4 

— 1 11 . 

72 — __ 1 __ _ ___ 1 40 

__ _ _ _ 1 — _ __ — 40 

1 72 _____ _ ____ _ ____ _ i — 

3 36' _ __ — _ — _ — — 

3 36 — — — — — — — 

— 21 — — — — — - 

_ 21 — — — — — — 

_____ 

— 110 _ 1 2 — — 1 58 

_ _ __ i _ -- — — 49 

— — — 2 — — — 02 

— 110 __ ____ __ ___ _ __ -"--- 

— — — — — — •— — — 

— 176 — _ 1 _ _ _ 6 25 

_ _ _ _ 1 _ __ _ _ 2 5 

— 176 — —_ . — — — — 6 — 

— 157 — — - — _ 25 _ 

_ 157 — — — — -- 25 -- 

— — — — — — — — — 

-- 50 _ _ 1 1 _ _ 2 45 

_ _ _ _ i __ _ _ _ 41 

— — — — — 1 — — . -- 50 

— 50 — — — — — — 2 — 

, 

—

264 


b. Drirrkraft 

1 2 3 4 5 


Driv- 

Vasskraft 

Elektrisitet 


Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

6 

7 8 9 10 11 I 12 

Kvernkall 

Bruk 

Turbinkall 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Kallar 

Kallar 

Vass- 

Hjul 

Landskap: 

I. Rakkestad i alt . 

Myinor 




3 

1 

309 

308 

10 

10 

1 

1 

1 1) 

2 2 

1 1 

1 1 

1 

1 

1 

2. Idd og Marker i alt 





5 

3 

1 

83 

83 

16 

16 

11) 

1 2 

1 2 

2 

2 

3 4 

2 3 

— 

— 

1 1 




69 

69 

3 

3 

2 

1 

1 1) 

-^ 

4. Follo i alt . 


38 

38 

1 

5. Aker i alt 


1 20 1 

1 20 1 

6. Nedre Romerike 

alt 





5 104 

2 

104 

2 

7 

7 

2 3 

2 

3 

7. Øvre Romerike i alt 


Gi:•oypekvernar . 

2 

1 

174 

174 

7 

7 

s- 




1 

185 

181 

1 






1 

2 

39 

13 

39 13 

2 

3 

31) 

1 

1 

2 

1 2 

') Elektrisitet attåt vatn når ikkje anna er sagt

265 


oy 1. iv re)* . 

verk 

13 14 15 I 16 17 I 18 19 1 20 H 21 221 23 24 

Av hjula var 

Drivverk 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Eimverk 

Anna verk 

Bruk 


Turbinar 

Motorar 

Motorar 

Maskinor 

Merknader 

1 1 1 309 309 10 10 2 2 -- -- 

1 

308 308 10 10 2 2 1) Eirnkraft attåt 

1 i , 1 1 __ elektrisitet. 

4 1 1 83 84 16 16 -- 

3 1 1 - 

83 84 16 16 - -- 1) Vasskraft (til tut 

1 ___ ka) attåt ekspla 

sjon. 

1 ` (19 (19 3 3 3 

e, 

1 - I - 

69 69 3 3 3 3 _____ 1) Eimkraft attåt 

elektrisitet. 

38 38 1 I. - 

38 38 1 1 

1 1 20 20 il 1 

1 1 20 20 1 1 

3 3 1041.04 

8 8 1 1 -- 

1 1 -- 

2 2 

104 104 8 8 1 1 1) Eksplosjon attåt 

elektr. 

2 2 174 174 7 7 2 2 

1 1 

— 1 1 174 171 7 7 2 2 

1 1 . 185 185 1 1 1 I 

1 1 184 181 1 1 1 1 --- Eimkraft attåt 

elektrisitet. 

1 1 

1 1 2 2 39 39 15 15 4 4 

1 

1) 2 eksplosjon 

2 2 39 39 15 15 

attSt 

3 3 -- 

elektr. og ein ein 

1 1 - - kraft attåt elekti

266 


a. Talet bru/'a. Uppreor nne 

23451 67 8 1 9 

Eigarar Kvern- 

Kverna (eller 

Landskap 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, 

ikiim_e. 

Lutlag 

(a/s) 

Fleire 

!sahni op_ 

eiga) 

Samyrkeslag 

Ein- LA 

skildmann 

Andre 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Sagbrukshus 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

10. Sokol- i alt 511 1 2 3 45 5 5 

Mylnor 2 — — 2 2 — 

Groypekvernar 47 1 2 — 3 41 2 4 

Andre kvernar 2 — — — 2 1 1 

11. Sor-Osterdal i alt . . . . 37 1 1 1 3 31 6 7 

Kallkvernar . . . . . . . 2 — 2 — 2 

Groypekvernar 32 1 1 1 3 26 -- 4 4 

Andre kvernar . . . . . . 3 _ _ 3 — — 3 

12. Nord -Østerdal i alt . . 24 2 1 1 5 15 8 4 

Kallkvernar 7 1 4 2 7 

Groypekvernar 16 1 1 1 1 12 1 3 

Andre kvernar 1 ___. 1 — — 1 

13. Nord-Gudbrandsdal i alt 225 _ 3 34 188 __ 168 

, 

1 

Kalikvernar 135 24 111 — 135 

Groypekvernar 73 — 2 10 61 28 1 

Andre kvernar . . . , . . 17 — 1 — 16 5 

14. Sor-Gudbrandsdal i alt. 162 1 1 9 151 _ 33 7 

Kallkvernar 13 1 12 13 

Groypekvernar 144 1 1 8 134 19 6 

Andre kvcrnar 5 — — 5 — 1 1 

15. Toten i alt 149 1 1 1 22 124 29 6 

Groypekvernar . . . . . . 142 1 1 1 20 119 — 28 5 

Andre kvernar 7 2 5 — 1 1 

16. Hadeland i alt . . . . . 64 5 59 _ 13 2 

Mylnor ...... . . . 1 — ____ 1. — 1 — 

Kallkvernar . ..... . 5 — — -- 1 4 5 

Grøypekvernar 50 — 1 49 — 6 

Andre kvernar 8 _ ___ — 3 5 — 1 2 

17. Land i alt . ..... . 39 1 _ 2 36 _ 2 1 

Mylnor 2 — — — 2 2 — 

Groypekvernar 37 i — __ 2 34 — 1 

• 

18. Valdres i alt 471 -_ _ 1 2 44 _ 26 7 

Kallkvernar 25 I — 2 23 — 25 

Grøypekvernar 181 — — 1 — 17 4 

Andre kvernar . . . . . 4 — — — — 4 1 3



Bruk 

bruks- etter 1909 

hus 1918) —1918) 

Bruk I Bruk Bruk 

20-49 

år 

(Bygt 

1879 

—1908) 

Bruk 

50-99 

hr 

(Bygt 

1829 

—1878) 

Bruk 

100-199 

år 

(Bygt 

1729 

—1828) 

Bruk 

200 år 


yver det 

(Bygt 

fyre 

1729) 

Bruk 

Alder 

ikkje 

gjeven 

uPP 

Bruk 

Verkstad, 

I ymse I 10 år år 

Under 10-19 

jordfabrikk, 

(Bygt (Bygt 

ljosverk 

Medelsalder 

Ar 

Merknader 

41 

41 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

3`) 

53 

7 

17 

24 2 

21 2 

1 

1 

2 

2 

27 

47 

12 

12 

-^ 

2 

2 1 

2 1 

77 

81 

50 

3 

2 

1 

53 

42 

li 

23 

14 

5 

4 

6 

6 

33 

33 

40 

40 

34 2 

34 2 

30 

6 

23 

60 

64 

5 

5 

1 

121 

118 

3 

21 

19 

1 

57 

57 

114 

109 

5 

1 6 

6 

22 

21 

1 

10 

10 

49 

44 

5 

4 2 

1 1 

2 1 

1 

1 

9 

3 

3 

25 

48 

35 

9 

7 

1 

35 

35 

-^ 

1 

1 

-^ 

1 

50 

50 

14 

14 

2 

2 

3 

' 

1 

11 

11 

7 

7 

2 

2 

1 

50 

52 I 

10

Landskap. 

1 1 2 3 I 4 I 5 


Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Eimkraft 


Anna 

drivkraft 

7 1 8 I 9 10 I 11 12 

Driv. 

Bruk 

Bruk 


Kallar 

Kallar 

Bruk Hjul 

10. Sofor i alt . 

My'nor . . . 


-Andre kvernar . 

3 40 

2 

39 

1 1 

6 

2 

2 

3 4 

2 3 

1 1 

11. Sor-østerdal i alt. 




4 28 

1 27 

1 1 

4 

1 

2 

2 

2 

2 

2 2 

1 1 

1 1 

10 512. Nord-Osterdal i alt 7 5 

2 

5 

5 Kallkvernar . . 

7 

5 


2 

5 

2 


13. Nord - Gudbrandsdal 

i alt 

78 135 

135 Kallkvernar . . 

12 

135 142 

142 


_.-k,ndre kvernar . 

61 

17 

12 

2 

2 

2 1 1 

2 

1 1 

14. Sør-Gudbrandsdal 

alt 14 135 




12 

12 

2 

43 13 

13 

13 

15. Toten i alt . . 146 



2 

2 

16. Hadeland i alt . 6 56 

MvInor 1 


( roypekvernar . 48 


2 

2 

1 1) 

4) 

2 

3 

3 

3 

3 

3 

1 1 

1 1 

17. Land ialt 2 35 

MyInor . . . . 2 


2 

2 2 

2 2 

18. Valdres i alt . 29 13 


(.resypekvernar . 2 11 

Andre kvernar 2 2 

5 

5 

25 

23 

1 

1 

26 

23 

1 

2 

2 

2 

2 

2 

1 


. 

269 


oy driccerk. 

verk 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 

hjul Turbin Elektromotor 

Av hjula var 

Drivverk 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 

Bruk 

Turbinar 

Bruk rar 

Moto- 

Bruk 


Bruk 

Eimverk 

Anna verk 

Bruk 

Motorar 

Maskinor 

Merknader 

3 1 40 40 6 6 2 2 - 

:i --- — — — — — 

39 39 6 6 2 2 — - 

1 — 1 1 -- — — — 

2 — 98 28 4 4 1 1 — -- 

.1 — --- 27-.2 i 3 3 1 1 — — 

1 — 1 1 1 1 — .— — 

1 2 2 7 7 ' 5 5 - - 2 2 1) 1) Vindhjul. 

— -- 2 2 

, 

7 5 5 9 2 

-- -- 78 78 12 12 - -- _ 

-- - 61 61 12 12 — -- — — 

— 17 17 -- — — — — -- 

1 1 135 135 14 14 - - 1 1 

- - 131 131 14 14 — -- 1 12) 1) Båe ekspl. attål 

elektrisitet. 

1 1 4 4 — -- 1 — -- 2) Hestevandring. 

- 

- 146 146 2 

2 1 1 -- - • 

140 140 2 2 — 

6 6 — — 1 1 - 

I -- - 56 56 3 3 

— 

-- ______ ______ ___. 48 48 3 3 ' ----- -- — — 1 Ekspl. attått elek 

— 

______ — 8 8 __ - -- ____ ___ trisitet. 

2 35 35 2 2 — - -- 

2 — — -- — — — -- 

— 35 35 9 

1 1 1 14 14 5 5 --- - - 

- 1 1 12 12 5 5 -- -- -- — 

1 — — 2 2 — — -- -- — —

270 

6. tabellen.. Gardskvernar 

a. Talet bruke. Upporor 

2 3 I 4 1 5 6177 

Eigarar 

8 1 9 

It vern- 

Kverna (eller 

Landskap. 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Bruk 

Serskilt 

Andre mylneeller 

kvernhus 

Lutlag 

(a/s) 

Bruk 

Fleire 

Sam - i hop 

yrkes- (samlag 

eiga) 

Bruk Bruk 

Einskildmann 

Bruk 

Bruk I Bruk 

Sagbrukshus 

Bruk 

19. Ringerike i alt 74 




1 

1 

1 

7 

65 

2 

62 

1 

3 

2 

1 

3 

2 

1 

20. Hallingdal i alt . 61 1 



2 

1 

1 

58 

40 

18 

43 

41 

2 

4 

4 

21. Buskerud i alt 73 3 


(ro ypekvemer 64 3 


1 

1 

9 

9 

60 

5 

51 

4 

7 

5 

1 

1 

4 

2 

2 

22. Numedal i alt 34 

Kallkvernar 14 — 


1 

6 

3 

3 

27 ____ 17 

iii 14 

16 — 3 

3 

3 

23. Jarlsberg i alt . 82 2 




1 

1 

9 

9 

70 

1 

68 

1 

6 

4 

4 

24. Larvik i alt. . 43 




1 

1 

7 

1 

6 

35 

34 

1 

3 

1 

1 

1 

4 

4 

25. Bamble i alt 103 


Ktillkvernar . . 19 

Groypekvernar . SO 


5 

5 

91 

14 

74 

3 

25 

19 

5 

1 

6 

1 

4 

1 

26. Nedre Telemark i alt. 88 3 


Grøypekvernar 76 3 


9 

1 

6 

2 

76 

8 

67 

1 

15 

9 

1 

10 

9 

27. Ovre Telemark i alt . 275 

Kankvernar 228 



1 

53 

53 

220 

173 

40 

7 

1 1) 230 

1 228 

2 

t7 

12 

5

I' 

271 


eigedomstilhore orJ um kvernhus. 

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 



(Gjeld berre bruk used serskilt mylne — eller kvernhus) 

Verkstad, 

200 år 

Under 10-19 20-49 50-99 100-199 og 

I ymse 10 år år år dr år yver det Alder 

fabrikk, jord- (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt ikkje Medels - 

ljos- bruks- etter 1909 1879 1829 1729 gjeven alder 

fyre 

verk bus —1918) —1918) —1908) , —1878) —1828) 

Bruk 

1729) 1-19P 

Bruk 

, 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk År 

Merknader 

— 68 i — — 1 _ _ 2 25 

— — — 1 — — — 1 25 

— 68 ) — — — — — 1 — 

1 , — — — — — ___ 

_ 14 11 i 

2 3 18 11 3 _ 6 44 

— ____I , 2 3 18 11 3 — 4 44 

141 — _ _ _ _ — 2 — 

1 

— 62 — 2 2 2 — _ 36 

— ! 

H — 1 2 2 — — — 42 

___ 61 ____ __ __ ___ __ ___ 1 — 

_. i _ 1 _ ___ — — — 10 

1 13 _ — 5 4 3 _ 5 66 

_ — — — 5 4 3 — 2 66 

1 13 — — — — — — 3 — 

1 71 1 

1 _ _ — 

II 

4 16 

___ _ _ 

1 _ _ _ 

— 25 

1 711 

— 1 

1 — — — — — 3 8 

— — — — — ___ __ — 1 _ 

— 36 2 1 - — — — — 11 

__ _ _ i _ — — — — 18 

— 36 1 — — — — — — 8 

— — 1 — — — — — — 8 

2 70 5 2 9 3 2 — 4 37 

— — 3 2 9 3 2 — — 41 

2 69 1 — — — — — 4 6 

— 1 1 — — — _ — — 1 

— 63 1 3 3 2 2 — 4 45 

_ _ _ 3 " 3 1. 2 — — 47 

— 62 1 — — — — — 4 7 

— 1 — — — 1 — — — 50 

1 27 20 13 57 113 12 3 12 53 

_ __ 19 13 56 113 12 3 12 5311) Sparebank. 

_____ 

27 — — — — — — — — 1 

__ 1 ___ 1 _ — — — 121

I 

Landskap. 

Bruk 

• med 

Ei rn- _,A 11" a- hjelpekraft*) 

kraft unv - 

kraft 

Elektrisitet 

Eks- 

Dlosjonskraft 

Kvernkall 

Bruk 

Turbinkall 

Bruk 

Vasskraft 

Vass- 

Kailar 

Kallar 

Bruk Hjul 

19. Ringerike i alt . . 3 63 8 

Kallkvernar . 2 I — 

Groypekvernar . 63 s 


2 

1 1 

20. Hallingdal i alt . 41 



14 I 40 43 

40 43 

14 1 

1 

521. Buskerud i alt . 6 58 9 

5 




14 22. Numedal i alt . 16 I 10 S 

14 

11 Kallkvernar . 14 - 

14 


1 

23. Jarlsberg i alt 1 71 10 


(rovpekvernar . 71 9 


2 

0 

24. Larvik i alt . . 1 39 3 



Andre kvernar . 1— 

1 

2 

2 

25. Bamble i alt . 23 72 8 

Mylnoi i — 

1611kvernar . . 19 



1 i) 

18 

17 

1 

22 9 

20 2 

2 

2 

1 1 

1 1 

26. Nedre Telemark i 

alt 13 52 23 


(roypekvernar . 3 52 21 


-^ 

9 

9 

15 1 1 

15 

1 1 

2 2 

2 2 

27. Ovre Telemark i alt 239 31 5 

Kallkvernar . . . 228 



227 

227 

235 

235 

2 2 10 1 0 

1 1 

7 7 

1 1 3 3 


273 

(og gardsmylnor) i 1927 1929. 

(),(/ (fri/?C/*. 

verk 

13 1,1 15 16 17 18 

hjul Turbin Elektromotor 

Av hjula var 

Drivverk 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 

Bruk 


Turbinar 

Bruk rar 

Moto 

Bruk 

19 20 21 22 23 24 

Bruk 

Eimverk 

Anna verk 

Bruk 

Motorar 

Maskinor 

Merknader 

- - - 63 63 9 9 - - 

- - - - 

- 

63 63 9 9 ---- -- - 

--- 

1) Ekspl. atiat elektr. 

-- -- -- -- 5 5 14 14 1 1 __ - 

- - -- - - - - - 

— — — — 5 5 14 14 1 1 

- 1. 1. 58 58 9 9 - - 

...... 

— 

55 55 9 9 ____ ____ 

1 1 3 3 — — — -- — 

.1. 1. 1, 10 10 8 8 — -- — — 

— 1 1. 1 10 10 8 8 - - — 

71 71 1.0 10 -- -- __ ____ 

71 71 9 9 _____ — 

1 1 

- - 39 39 4 4 -- — 

38 38 4 il -- ___ ___ 

- 1 1 

Ekspl. attdt elektr. 

- .1 2 2 72 72 9 9 -- - -- 

1 1 - 

1 t 1 71 71 8 S — — -- 

— — 1. 1 1 1 -- — 

Ekspl. attåt elektr. 

. 

, 1 

1. .1 1. 1 52 52 23 23 

1. 1 52 52 21 21 

.. 

1 1 2 2 

_ 

7 3 31 31 5 5 

- - - . -- 

5 2 — — 28 28 5 5 -- — 

2 1 - 3 3 — — -- -- 

18

274 

L., a n d s k a p 

Bruk 

i alt 

2 I 3 1 4 1 5 1 6 I 7 8 I 9 

Stat, 

fyike, 

ko rn - 

mune 

Lutlag 

(als) 

Sans- 

yrkes- 


------ - - 


a. Talet pi bruka. Uppyaror um 

Eigarar Kvern - 

Fleire 

i hop 

(sans- 

,,go 

Bruk 

Einskildmann 

Bruk 

Andre 

Bruk 

Bruk 

Kverna (eller 

Serskilt 

hiemeYaer 

kvernhas 

Sagbrukshus 

I 

28. Nede nes i alt . . . . . 991 — 3 46 80 66 10 

Ka' Ilkvernar . . . . . 63 — 1 10 52 63 — 

Gr( ) ypekvernar . , . . . 32 2 6 24 3 9 

Andro kvernar . . . . 4 — — 4 1 

Bruk 

29. Setes dal i alt 205 -__ 1 37 167 197 7 

Ilkvernar . . . . . . 196 _ -- 37 159 196 — 

Gr( iypekvernar . . . . 6 -_ 1 5 1 4 

Alidro kvernar . , . . . 3 _ 3 -- 3 

30. Man al i alt 174 2 46 126 148 IS 

NaIlkvernar 1 48 45 103 113 -- 

Gr( )ypekvernar 12 2 10 4 

Andie kvernar , . . . 14 ____ — 1 13 -- 14 

31. Liste ' i alt ..... . 431 102 329 419 9 

Ka Ilkvernar 418 99 319 418 

Gr( )ypekvernar . . . 7 — - 2 5 1 3 

Andro kvernar . . . . . 6 — — — 1 5 — 6 

32. Dala le i alt 210 _ 31 179 193 

'Ener 2 1 1 2 

Ka IlkNernar . . . .. . . 191 _ __ __ 28 163 191 

Gr( ) y pekver ti ar . . . . . 11 _ _ _____ i 10 — 

A n dro kvernar . . . . . 6 1 5 

33. Jæren i alt 165 5 23 137 51 — 

Ka Ilkvernar 48 13 35 48 

Gr ) ypekvernar . . . . . 103 5 _ 9 89 2 - 

Andro kvein ar 14 — 1 13 i. 

34. Ryfyl ke ialt 368 1 2 _ 76 289 355 1 

Inor 1 — ___ 1 i. — 

Na Illvernar 352 — 2 74 276 352 — 

Gr lypekvernar .- . . . . Ii 1 -- 2 8 1 -- 

Andro kvernar . . . . . 4 — — — 4 1 1 

- 

35. Sunn Fiordland i alt . . . 215 _ _ ___ 64 151 _ I 214 1 

Kai[!kvernar 213 — — 63 150 --- I 213 — 

Gr( ,vpekvernar 2 -- -- 1 1 — 1 1 1

275 


eiyolomstilhore oy um kvernitus. 

10 11 1; 12 13 14 15 /16 17 I 18 19 

bus (og mylnehus) 

nylneverket) var i Alderen på kvernhusa (og mylnehusa) rekna til 1925 


Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

Bruk 

I ymse 

jordbruksbus 

Bruk 

Under 

10 ar 

(Bygt 


1918) 

Bruk 

10-19 

år 

(Bygt 

1909 

--1918) 

Bruk 

20-49 

år 

(Bygt 

1879 

—1908) 

Bruk 

50-99 

ar 

(Bygt 

1829 

—1878) 

Bruk 

100-199 

år 

(Bygt 

1729 

—1828) 

Br uk 

200 år 


yver det 

(Bygt 

fyre 

1729) 

Bruk 

Alder 

ikkje 

gjeven 

upp 

Bruk 

1\ edels- 

' rider 

Ar 

Mer.knader 

_ 

— 

23 

— 

5 

4 

4 

2 

1.7 

17 

22 

22 

10 

10 — 

8 

8 

54 

57 

— 20 1 2 — — 13 

— 3 — — — — -- 

— 1 1 2 1.6 27 49 37 35 21. 92 

_ _ 12 16 27 49 37 35 20 92 

— i — — - --- — I _ 

8 13 44 57 1.3 — 15 49 

— 6 13 44 57 13 — 15 49 

8 

— 3 36 40 139 141 30 1 32 45 

— — 36 40 139 141 30 1 31 45 

3 — — 1 

— _ — — — 

3 14 7 13 49 72 21. 1 30 57 

-- 1 1 — --- — 40 

7 13 48 71 21 1 30 57 

11 1 — 

,...__. 

_ 

-- -- 

3 3 

_._ 

-- 

____ — — -- 

2 112 3 1 17 13 7 10 56 

— 2 1 17 13 7 — ‘ 8 57 

1 100 -- — — -- 2 

1 12 1 — ___ — — I. 

1 11 20 21 95 129 46 6 38 58 

-- — 1 — 22 

_____ 20 21 93 129 46 6 37 58 

— 10 — — — — 1 -- 

1 1 -- 1 — 30 

— 7 3 67 90 33 3 1.1. 63 

— — 6 3 67 90 33 3 11 63 

— — i — — — - „_ — 7

, 

276 


b. Drirfraft 

Lan dskap. 

! 

, 

1 1 2 3 1 4 1 5 6 7 8 1 9 f 10 11 1 12 


Vassh.„f 

t 

Drivkraft (Hovuddrivkraft) D r iv - 

Ficktrisitet 

Eks- 

1)10- losjonskraft 

Eintkraft 

Anna 

drivkraft 

Bruk 

nied 

hi i elgicra" 

, 

Bruk 

Bruk 

Kallar 

Kallar 

Bruk Hjul 

28. Nedenes i alt . . 


(roypek vernal. . 

(ire kvernar 

29. Setesdal i alt . 


(4roypekvernar . 

'‘._nd re kvernar . 

66 29 4 — - -- 59 59 4 4 2 2 

63 - -- -- - -- 59 59 4 4 

2 27 3 --- 1. 1 

1 2 1 - - - 1 1 

201 3 1 — - 173 174 24 24 1 1 

196 - - - - -- 172 173 24 24 

3 2 1 - - 1 1 

2 1 - - - 1 1 

30. Mandal i alt . 

Kalil: vernal. . . 

Groyp ek vernal- . 

Andre 1,- vernal. . 

163 1,1 -- — - 1.48 150 8 8 7 7 

148 -- - -- - -- 145 147 3 3 2 2 

2 10 - - - - - 1 1 

13 1 - - - 3 3 5 5 4 4 

31. Lista i alt . 


Gre vpek vern ar . 


425 6 — — - — 41.8 426 5 5 4 5 

418 - - --- - --- 416 424 3 3 1 1 

2 5 -- - - - 2 2 

5 1 - -- 2 2 2 2 1 2 

32. Dalane i alt . 


KitIlk \Truax . 



195 15 — — --- 193 196 — 50 5( 

2 -- - - - - -- - 2 2 

191 - - - - 191 191 47 47 

- 11 - - - - - - - - - -- 

2 4 - - --- 2 2 - 1 1 

33. Jæren i alt . . 

Kalllivernar . 

(4(,sypekvernar . 


34. Ryfylke i alt . 

My1nor . 




35. Sunnhordland i alt 



53 111 1 _ _ --- 48 50 -- — 24 29 

48 - - - - 48 50 - 22 22 

3 99 1 - - - - - - - 1. 1 

2 .12 - - - - - -- - 1 1 

354 11 3 — — -- 349 432 6 7 22 2`..; 

1 _____ _____ ____ ______ _____ 1 1 

352 - - -- - -- 349 432 5 6 20 . 2( 

8 3 

1 3 - -- - - 1 1 1 1 

214 1 200 - 204 14 14 -- - 

213 - . 203 204 13 13 - - 

1 ____ 1 - - - 1 1 -- - 


277 


og drivverk. 

verk 

hjul 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 I 24 

Av hjula var 


vasshjul 

hjul 

Bruk 

Turbin 

Elektromotor 

Bruk 

Bruk Drivverk 

'Motorar 


Bruk 

Moto 

rar 

Bruk 

Eimverk 

Turbinar 

Maskinor 

Anna verk 

Merknader 

2 

1 

29 29 

4 

4 

1 

1 

1 1 

27 27 

2 2 

3 

1 

3 

1 

1 3 3 

3 

1 

-■ 

1 2 2 

1 

2 2 

1 1 

1 

1 

2 

2 

5 2 2 

2 

1 1 1 

2 1 1 

11 11 

10 10 

1 1 

2 

1 

2 

1 

1 

6 6 

5 5 

1 1 

50 

2 

47 

1 

15 15 

11 11 

4 4 

24 

22 

1 

3 

2 

1 

3 

2 

1 

111 112 

99 99 

12 13 

22 

11 12 

20 

1 

8 9 

3 3

Eigarar 

Kvern- 

Kverna (eller 

Landskap 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Bruk 

Einskildmann 

Lutlag 

(a/s) 

Bruk 

Samyrkeslag 

Bruk 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Bruk 

Sagbulkshus 

Bruk 

Andre 

Bruk 

Bruk 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Bruk 

36. Nordhordland i alt 

Mvinor . . . 

Kai ikvernar . . 



347 

2 

327 

il 

7 

2 

1 

1 

2 

2 

186 

185 

1 

156 

2 

141 

7 

6 

1 

- 333 

2 

3 2 7 

2 

2 

3 

2 

37. Hardanger i alt. . 

1(.a1lkvernal- 



159 

155 

3 

32 

32 

127 

123 

3 

1 

150 

155 

1 

38. Voss i alt 


(;rroypek ernar . 


71 

66 

3 

2 

5 

65 

61 

2 

2 

1 

1 1 

67 

66 

2 

39. Sogn i alt . 


hallkvernar . . 



395 

374 

11 

9 

1 

131 

128 

1 

2 

203 

1 

245 

10 

7 

378 

37.1 

2 

2 

3 


Alvinor 

Kalftvernar . 



489 

2 

472 

4 

11 

01 

60 

428 

2 

412 

4 

10 

480 

2 

472 

1 

(i 

3 





.Jrk_ndre kvernar . 

733 

699 

15 

18 

148 

144 

2 

2 

585 

555 

13 

16 

711 

1 

699 

4 

7 

7 

2 

5 

42. Sunnmøre i alt . . 




1 186 

1 157 

13 

1 

1 

450 

445 

3 

2 

735 

712 

9 

14 

1 163 

1 157 

2 

2 

1 

1 

43. Romsdal i alt 


Groypelivernar . 


243 

226 

12 

5 

2 

1 

1 

55 

55 

186 

170 

11 

5 

227 

226 

1 

5 

3

- 1 

279 


eigedonistilhore fJ Ion A./Tod/11s. 

10 11 

hus (o g 

12 13 14 15 16 17 18 19 

in y 1 it e b ii s) 

rnylneverket) var i Alderen på kvernhusa (og mylnehusa) rekna til 1928 


Medelsalder 

Verkstad, 

fabrikk, 

Ijosverk 

Bruk 

200 år 

Under 10-19 20 - 49 50-99 100-199 og 

1 ymse 10 år år år år år yver det Alder 

jord- 

(Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt ikkje 

bruks- 

hus 1918) —1918) —1908) -1878) -1828) 1729) upp 

etter 1909 1879 1829 1729 fyre gjeven 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk 

År 

Merknader 

4 

2 

2 

7 

5 

2 

14 

13 

23 

1 

85 

84 

132 

132 

52 

52 

5 

5 

20 

18 

1 

59 

30 

60 

13 

5 

1) Planteskule (til 

Skogselskapet). 

2 

3 

3 

3 

21 

21 

74 

74 

37 

37 

3 

3 

15 

14 

76 

76 

1 

2 3 

2 I 

1 

5 

16 

16 

25 

25 

8 

9 

9 

67 

59 

lielseheim (hoyrer 

8 til eit legat). 

28 

27 

8 

3 1 

9 

48 

127 

1:?,6 

402 

102 

37 

37 

12 

12 

23 

22 

24 

53 

7 

1 

40' 

39 

2 1 

46 

2 

1 

197 

190 

1 

139 

138 

28 

28 

2 

2 

28 

27 

43 

:1 4 

14 

26 

3 

12 

8 

36 

32 

2 

2 

77 

1 

72 

4 

238 

238 

263 

262 

1 

62 

62 15 

20 

18 

2 

53 

10 

54 

7 

17 

9 

3 

IM 

7 

11 

64 126 

60 125 

1 

i) 

540 

539 

340 

340 

501 5 

501 5 

38 

38 

42 

42 

12 

12 

8 

18 

- 17 

7 

1 

32 

32 

75 

75 

61 

61 

25 

25 

10 

10 

47 

47

280 

Landskap. 

1 2 3 415 


Kallar 

Vasskraft 

Elektrisitet 


Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

6 


b. Dr i ckra ft 

7 8 9 10 11 I 12 

Kvernkall 

Bruk 

Turbinkall 

Bruk 

Vass- 

Kallar 

Bruk 

D r i v - 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Hjul 

272 36. Nordhordland i alt 335273 7 5 

58 62 


2 


271 57 61 



2 

4 

4 

3 

5 

1 1 

1 1 1 1 

37. Hardanger i alt. . 

157 2 

140 142 16 16 

140 Kallkvernar . . 155142 16 16 

Groypekvcrnar . 

2 1 


3 3 

1 1 

1 1 

1 1 

7 7 

6 6 

1 1 

66 38. Voss i alt 

67 3 

67 1 1 


66 1 1 

G røyp ekvernar . 

2 1 


1 1 

1 1 

39. Sogn i alt . 


380 

1 

10 4 

1 286 289 89 89 

285 Kallkvernar . 374288 89 89 


1 6 4 

1 Andre kvernar . 4 4 

1 



481 

2 

7 1 

441 443 35 35 


Gro yp ekv ern ar . 

2 2 

1 1 


5 5 1 

3 3 



708 

1 

24 

661 666 44 44 



2 12 1 

1 1 

4 Andre kvernar . 6 12 

4 1 1 - 

4 4 

1 1 

3 3 

2 2 

1 1 

1 1 

1 

1 

42. Sunnmøre i alt. 



A ndre kvernar . 

1159 

1157 

2 

21 

5 

16 

6 

743 746 414 414 

743 746 414 411 

43. Romsdal i alt . • 

Ka llk vernar . . 

233 

226 

8 1 

127 128 100 104 

126 127 100 104 


1 Andre kvernar 

3 1 

1 

1 

5 

3 3 

2 2 

*) Elektrisitet attåt vatn når ikkie anna er sart.

281 

(og gardsmylnor) 11927 1929. 

o,y (/rircerk. 

verk 

hjul 

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 

Av hjula var 

Drivverk 

Yvervasshjul 

Undervasshjul 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Bruk 

Eimverk 

- Anna verk 

Bruk 

Turbin Elektrotnotor Eksplosjonsmotor 

Turbinar 

Motorar 

Motorar 

Maskinor 

Merknader 

3 2 2 7 7 5 5 — — 

1 1 1 — — 

— — 

1 — 4 4 5 5 -- •— — — 

1 1 1 3 

, 

— — — — 

3 4 1 1 2 

4 

— — — 

3 3 

-- 1 1 1 1 -- 

— 1 i — -- — -- — 

3 3 1 1 

2 2 1 1 

1 — — 

2 2 1 1 10 10 4 4 1 1 1 i 

i — 

1 1 6 6 4 4 1 1 1) Einikr. (lokomo- 

1 2 — 4 4 

1 ii. bil) attåt vatn. 

, 1) Vindhjul. 

1 1 3 3 7 7 1 1 — -- 

2 2 

1 2 2 

1 1 1 5 5 1 1 — -- 

, 1 4 4 24 24 _I 1 — - 

1 1 

1 ._ 

1 1 12 12 1 1 -- 

— 2 2 12 12 — 

1 Vasskraft til lurka 

attåt elektr. 

2 2 21 22 7 7 — -- 

1 1 1) Eksplosjon atlat 

vatn. 

2 2 5 5 6 6 -- — 

16 17, — — 

5 1 1 9 9 1 1 1 1 

3 1 1 7 7 1 1 -- — 

2 2 2 — 1 1

282 


a. Tale p ( t) cig.a. I »Ay( UM 

2 

4 5 

Eigarar 

6 7 

8 9 

Kvern- 

Kverna (eller 

Landskap 

Bruk 

i all 

Bruk 

Sam. 

yrkes- 

lag 

Bruk 

Littlaa/s 

Bruk 

Stat, 

fylke, 

kommune 

Bruk 

Fleire 

i hop 

(sameiga) 

Einskildmann 

Bruk 

Andre 

Bruk 

Bruk 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Sagbrukshus 

Bruk 

44. Nordmøre i alt I 331 

Kallkverilar . 287 

GrOypekvernar . 21 


2 

2 

2 

2 

55 

51 

2 

2 

272 

231 

17 

21 

294 15 

287 

4 

3 

4 

11 

45. Fosen i alt . . 

h:Alkvernar 


.Andre kvernar . 

68 

52 

15 

1 

1 2 

2 

18 

16 

1 

1 

47 

36 

11 

54 2 

52 

2 1 

1 


MyInor 




138 

1 

66 

.61 

10 

3 

3 

24 

17 

7 

111 

49 

51 

10 

72 5 

1 

66 

1 

4 

47. Gauldal i alt . 


y pekvernar 


57 

7 

49 

1 

1 

10 

10 

46 

7 

38 

1 

16 

7 

9 

5 

1 

48. Strinda og Selbu i alt . 




77 

17 

57 

3 

5 

5 

3 

2 

1 

69 

15 

51 

3 

23 

17 

5 

12 

10 

2 

49. Stjørdal i alt 


Ka'llkvernnr . 



435 

1 

13 

114 

7 

1 2 

1 2 

7 

2 

5 

125 

1 

11 

106 

7 

32 

1 

13 

16 

2 

43 

13 

50. Skogn og Verdal i alt . 

Kall kvernar . . 

G 1- 0 ypekvernar . 

..\ ud re kvernar 

72 

1 

68 

3 

3 

3 

15 

13 

2 

54 

52 

1 

9 

5 

3 

4 

1- 

4 

51. Inderoy i alt 

MAInor . . 

Ka. lIkvernar . 


_'■ndre kvernar . 

113 

1 

1 

9 

851 1 

18 

2 

2 

18 

2 

14 

9 

91 I 20 

1 

1 

7 

9 

67 1 1) 7 

16 

3 

10 

2

, 

283 


eiyedmostilhore 1,7.erithus. 

it) 11 12 13 14 15 16 18 19 




Under 10-19 20-49 50-99 100-199 og 

I ymse 10 år år år år år 

Alder 

yver det 

jordbruks- 

i etter 1909 1879 1829 1729 (BYO gjeven 

(Bygt (Bygt (Bygt (Bygt (Bygt 

ikkje 

fy re 

hus 1918) —1918) —1908) —1878) —1828) 1729) 

001) 

Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Bruk Ar 

Verkstad, 

fabrikk, 

ljosverk 

200 at 

Medelsalder 

Merknader 

7 15 28 29 98 101 28 3 7 49 

— -- 24 27 98 101 28 3 6 49 

4 9 2 1 — — _ 1 9 

3 6 2 1 — — ___ — — 8 

1 1.1. 0 12 25 8 1 2 28 

--- 6 11 25 8 1 — 1 29 

1 11 1 — __ — 1 12 

2 59 II 4 21 21 9 -- 6 46 

-- — I — — .14 

— 8 3 21 21 9 — 4 4.9 

1 0 2 2 — _ ...._ 2 4 

1 7 1. 9 

— — — -- 

• • 

30 — .1_ 1 4 1 9 104 

— — 1 1 4 1 — 101 

36 -- — -- __ — 9 — 

---- — ___ 

— — 

, 

4 38 _ 2 7 4 2 — 8 49 

— -- 

2 

7 1 2 2 49 

4 38 

— 

— — 5 

-- 

__ -- 

_____ 

____ 1 

1 89 2 5 6 2 2 — 15 35 

____ i ____ 

____ 15 

— -- — 

1 i 6 2 2 — 1 45 

1 84 1 1 -- — 14 8 

5 2 — — — — 10 

3 56 3 I I 

- - 4 10 

— 1 — — — -- 10 

o 56 — 1 ____ ____ ___ 4 20 . 

_ 3 _ ___ ____ 

6 

-- — 

1 80 3 5 2 2 1 _____ 7 30 

— — i — — - — — 16 

-- -- 1 3 2 2 1 — — 39 

1. 67 2 — — — — 5 5 1 Sparebank. 

— 13 -- i ----- _ — 2 16

284 


b. Dr irlow [1 

L a udskap. 

1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 


Driv- 

Vass- 

Vasskraft 

Elektrisitet 

Eks, 

plosjonskraft 

Eimkraft 

Anna 

drivkraft 

Kvernkall 

Bruk 

Bruk 

ined 

hjelpekraft*) 

Kallar 

Bruk 

Turbinkall 

Kallar 

Bruk 

Hjul 

44. Nordmøre i alt . . 




308 

287 

5 

16 

10 

4 

6 

13 1 266 

261 

12 1 

1 1 

267 

262 

1 

4 

31 

26 

2 

3 

31 

26 

2 

3 

2 

2 

2 

2 

45. Fosen i alt . . 




53 

52 

1 

2 

2 

13 28 

13 

27 

31 

30 

1 

26 

26 

27 

27 



'Kallkvernar . 



68 

66 

1 

1 

67 

57 

9 

3 63 

3 

63 

65 

65 

3 

3 

3 

3 

1 

47. Gauldal i alt . 


Gro .ypekvernar . 


10 

7 

2 

42 

42 

5 

7 

7 

7 

7 

48. Strinda og Selbu i 

alt 




22 

17 

3 

2 

33 

32 

1 

22 15 

22 • 

14 

15 

1 

3 3 

3 3 

49. Stjørdal i alt . 





19 

1 

13 

5 

105 

98 

7 

11 13 

11 

13 

13 

13 

1 

50. Skogn og Verdal i 

alt . . . . . . . 




1 

1 

69 

66 

3 

1 1 

1 1 

51. Inderøy i alt . 12 


KalIkvernar . 9 


.Andre kvernar . 

91 

74 

17 

10 8 

10 

8 2 3 

2 

3 3 


285 


oy verk. 

verk 

13 14 15 I 16 17 18 19 20 21 22 23 24 


Av hjula var 


vasshjul 

hjul 

Bruk 

Maskinor 

Turbinar 

Moto- Moto- 

Bruk Bruk 

rar rar 

Bruk 

Eimverk 

Anna verk 

Bruk Drivverk 

Merknader 

1 1 

1 

9 9 

2 2 

7 7 

11 11 13 13 

4 4 12 12 

7 7 1 1 

1 

1 

2 2 13 13 

2 2 13 13 

1 

1 

1 

1 

3 

67 67 3 3 

1 1 

57 57 3 3 

9 9 

42 42 5 5 

2 2 

1 1 

42 42 5 5 

1 

1 

3 3 

3 3 

33 33 22 22 

32 32 22 22 

5 5 

1 1 

105 106 12 12 

4 4 

98 99 12 12 

7 7 

Eksplosjon atiåt 

elektr. 

69 69 2 2 

66 66 2 2 

3 3 

1 

1 2) 

1) Ekspl. attå elektr. 

2) Hestevandring. 

1 1 

1 1 

91 91 11 11 

1 

74 74 11 it 

17 17 

Eksplosjon attåt 

vatn.

286 


Piet Jilt bruka. Upppicor 

2 3 4 5 6 7 

Eigarar 

8 9 

v e r 

Kverna (eller 

L a n cl skap 

Bruk 

i alt 

Stat, 

fylke, 

konini 

ti ne 

Bruk 

Lutlag 

(a/s) 

Samyrkeslag 

Vleire 

i hop 

(sameiga) 


Ein - 

- 

mann 

Bruk 

Andre 

Bruk 

Bruk 

Serskilt 

mylneeller 

kvernhus 

Sagbrukshus 

Bruk 

52. Namdal i alt 99 




1 

30 

18 

10 

2 

67 

23 

40 

4 

1. 

51 

42 

7 

2 

14 

10 

53. Sør-Helgeland i alt . . 1.93 4 

Myinor . 3 

KillIkvernar 177 4 



1 

47 

17 

170 

2 

156 

9 

3 

1 1 ) 

182 

3 

177 

2 

5 

3 

2 

54. Nord -Helgeland i alt . 106 

My!nor 4 

KaII kvernar . 84 

ypekvernar . 8 


8 

6 

1 

98 

78 

7 

10 

94 

4 

2 

4 

6 

5 

1 

55. Salta i alt 183 1 

Kaiikvernar . 169 

Grovpokverner . 9 1 


1 

66 

61 

2 

114 

105 

4 

5 

172 

169 

3 

5 

2 

3 

56. Lofoten og Vesterålen ị 

alt ... 7 1 


2 

2 

4 

4 

57. Senja i alt 35 1 


29 ____ 


7 

1 

27 

23 

4 

30 

29 

1 

4 

4 

58. Troms alt . 12 


Groypekvernar . i 1 


3 

8 

7 

-7- 

10 

10 

1 

59. Vestfinnmark i alt . 

G n iypek v ernar . 

60. Austfinnmark i alt . . 

Groypekvernar . . 

1

287 

(og garcismyInor) i 1927-1929. 

edoinstilhore o(J &embus. 

10 11 11 12 13 14 15 16 17 18 j 19 


mylneverket) var i Alderen på kvernhusa (og rnylnehusa) rekna til 1928 


Medelsalder 

Verkstad, 

fabrikk, 

Ijosverk 

Bruk 

I ymse 

jord-. 

brukshus 

Bruk 

Under 

10 år 

(Bygt 


1018) 

Bruk 

10-19 

år 

(Bygt 

1909 

—1918) 

Bruk 

20--49 

år 

(Bygt 

1879 

—1908) 

Bruk 

200 år 

50-99 100-199 og 

år Sr yver det 


1829 1729 fyre 

—1878) —1828) 1729) 


Alder 

ikkje 

gjeven 

imp 

Bruk 

Ar 

Merknader 

34 

34 

2 

2 

1_2 

10 

2 

18 

18 

0 

9 

1 

1 

1 

4 

36 

39 

it 1 ) Sparebank. 

6 

-t 

5 

4 

1 

8 

1 

6 

1 

26 

26 

44 

39 

72 

71 

29 

29 

5 

5 

56 

28 

57 

13 

1) Ungdomsskule. 

6 

1 

5 

7 

7 

15 

13 

2 

17 

3 

14 

37 

36 

3 

15 

11 

2 

2 

42 

38 

43 

10 

6 16 

15 

23 

2 

64 

64 

40 

40 

16 

16 

11 

11 

42 

42 

12 Sparebank. 

2 

2 

2 

2 

1 

2 

2 

50 

1 

2 

2 

7 

7 

13 

13 

6 

6 

1 

59 

59 

3 

3 

1 5 

34 

34 

1 

11 

11 

_a 

41 

11

288 


b. Drivkraft 

La n d skap 

1 I 2 3 I 4 5 6 

0 10 1 11 12 

Drivkraft (Flovuddrivkraft) 

Vass- 

Vasskraft 

Elektrisitet 

56. Lofoten og Vester- 

7 Alen i alt . . . . 7 

8 

7 Kalikvernar . 

7 

8 

Eks- 

1)10- Einsjons- 

kraft 

kraft 

Bruk 

med 

hjelpekraft*) 

Kvernkall 

Bruk 

Turbinkall 

Bruk 

Anna 

drivkraft 

Kallar 

Kallar 

Driv- 

Bruk Hjul 

52. Namdal i alt . 46 40 13 

44 45 

42 Kalil( ernar . . 


Andre kvernar • 

42 

2 

2 

37 

3 

12 

43 

1 1 

1 1 

53. Sm. - Helgeland i 

alt 


185 

3 

3 4 

180 181 


178 


2 3 4 


3 3 

54. Nord - Helgeland i 

alt 

Mvfilor . . . 

81 Ka'llkvernar . 

90 

4 

84 

11 

2 84 85 

85 

(4roypekvernar . 

3 3 

2 


2 8 

55. Salta i alt . 174 3 5 

1 170 172 


171 


2 

5 


1 1 

4 4 

3 

1 1 

4 4 

3 3 

1 1 

6 6 

4 4 

2 2 

2 2 

1 1 

29 57. Senja i alt . . 

2 

29 


29 

29 


2 4 

10 58. Troms i alt . . 



1 

10 

10 10 


1 

59. Vestfinnmark i alt 

Groypekvernar . . 

60. Austfinnmark i alt 

Groypelivernar . 

1 

1 

1 

1 


289 

(og gardsmylnor) i 1927--1929. 

(/rivverk. 

verk 

hjul 

13 14 1. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 

Av hjula var 

Yvervass. 

hjul 

Bruk 

Turbin 

Elektromotor 

Bruk 

*Undervasshjul 

Turbinar 


Eimverk Anna verk 

Motorar 

Bruk Ma- 

Motorar 

Bruk skinor Bruk Drivverk 

Merknader 

40 1 3 

1 1 

40 13 13 

371 

37 12 12 

3 3 1 1 

32 2 1 1 

3 4 4 

2 

3 1 1 

3 4 4 

11) 1) Vindhjul. 

4 2 

3 

11 11 3 3 

2 

3 3 3 3 

8 8 

Hestevandr ing. 

31 

2 2 

3 5 5 

2 2 5 5 

i 1 

i 

1 1) 1) Vindhjul. 

2 2 4 4 

2 2 4 4 

1 1 1 1 

1 1 

1 1 

1 

1 1 

1 

1 1 

19

290 

Tilleggstabell urn gardskvernar (og gardsmylnor) i 1927-1929. 

Utrekna hestekraft for heile landet oy for landsholkane. 

Turbinkall 

Yver- 

Hestekraft 

Kvernkall 

Hestekraft 

Undervasshjul 

Turbin 

Heste- Hestekraft 

kraft 

Elektromotor 

Hestekraft 

Eksplcesjonsmotor 

Anna 

verk 

V3 SShjul 

Hestekraft 

Hestekraft 

Elmverk 

Hestekraft 

Nestekraft 

Hestek 

raft 

i alt 

Heile landet 


i alt 31 546 6 678 898 174 1 427 23 175 

Mylnor . . 17 258 18 293 17 

Vals,emylnor . . _ 15 90 

Andre mylnor . 17 — 243 18 203 17 

Kvernar . 31 529 6 678 640 156 1 134 23 158 

3t 271 Kankvernar 6 . . 504 232 22 

Groypekverilar . 31 47 167 68 656 21 586 

Andre kvernar . 227 127 241 66 478 1 512 

2 600 

2 600 

5 

2 513 

82 

275 49 66 792 

603 

105 

498 

275 19 66 189 

38 034 

2201 13 25 301 

55 6 2 854 

Landsbolkar: 

I. Austlandet 


i alt . _ 479 



mvInor . 17 

Kvernar 462 




81 

81 

73 

8 

77 

57 

57 

20 

20 

7 

7 

7j 70 

90 

308 8 691 

148 

90 

58 

160 8 691 

8 624 

67 

751 

751 

743 

150 

-^ 

150 

150 

10 544 

222 

90 

132 

10 322 

527 

9 602 

193 

Upplanda 


i alt 1 152 


Kvernar 1 152 


GroTekvernar . 7 

Andre kvernar . ti 

56 

56 

140 

104 

36 

12 

24 

47 

2 

15 

145 

145 

125 

15 20 

7 354 

7 354 

6 869 

485 

498 

498 

490 

100 7 

100 7 

60 7 

40 

9 469 

106 

9 363 

1 190 

7 570 

603 

Ill. Sørlandet 


i alt 


Kvernar . . 

I■ailkvernar . . 

GrO/Tekvernar . 

k -ndre kvernar . 

6 077 

6 077 

6 022 

55 

341 

341 

262 

7 

72 

158 

158 

95 

63 

62 176 

35 

62 141 

6 

33 

23 

70 

71 

1 242 

1 242 

1 170 

72 

301 

301 

266 

35 

8 357 

35 

8 322 

6 290 

1 641 

391

291 

Tilleggstabell urn gardskvernar (og gardsmylnor) i 1927-1929. 

Utrekna hestekl-aft for h&c tandet oy for landsholkane. 

. Yver- Under- Elek- Eks- 

Kvern- Turbm- vass- vass- Turbin tro- plo- Eim- Anna 

kall kall hjul hjul motor sjons- verk verk 

motor 

Heste- Heste- fleste- Heste- Heste- Heste- Heste- Heste- Hestekraft 

kraft kraft kraft kratt kraft kraft kraft kraft 

Hestekraft 

i alt 



i alt . . . . 


Valsem ylnor . . 


Kvernar . 

EallkverEar . . 



V. Trøndelag 


alt 


Kvernar . . 

.Kallkvernar . 



VI. Nordlanda 


alt . ..... 


Kvernar 




802() 4828 341 26 252 1 324 150 10 3 2495d 

47 75 __ 122 

15 if 

32 75 -- 101 

8 020 4 828 294 26 177 1 324 150 10 3 24 832 

.7 937 4 791 232 6 5 -- 22 971 

11 14 20 16 100 951 139 10 -- 1 25 

72 23 42 . 10 77 373 6 3 60€ 

3 479 1 372 112 33 491 4 438 76.1. 15 1. 1070k 

— 35 17 -- 

52 

3479 1 372 112 33 456 4 421 761 15 1 1065( 

3 409 1 322 10 — — — — 4 741 

13 18 40 10 256 3 906 744 — 1 4 98, 

57 32 72 13 200 515 17 15 -- 921 

2 339 70 29 55 126 139 8 276€ 

— 50 16 6( 

2 339 20 13 55 126 139 8 2 70C 

2 315 — — 2311 

— S 35 66 131 5 211 

24 20 5 20 60 S 3 14(

Norges Offisielle Stati , rek 

tatistique Officielle de la Norvége, série 

Rekke IX. Trykt 1933 (forts. suite): 

Nr. 1. Norges industri 1931. (Statistique industrielle de la Norvke) 

- 2. Sundhetstilstanden og inedisinalforholdene 1930. (Rapport sur Petal sanitaire 

et medical.) 

- 3. Norges jernbaner 1931-1932. (Chemins de fer norvégiens.) 

- 4. Det civile veterinærvesen 1931. (Service vétérinaire civil) 

- 5. Norges handel 1931. (Commerce.) 

- 6. Meieribruket i Norge 1931. (L'industrie lailit)re de la Norvége en 1931.) 

- 7. Norges kommunale finanser 1930-31. (Finances des communes.) 

- 8. Sjømannstrygden 1930. Fiskertrygden 1930. (Assurances de VÉtat contre les 

accidents des marins. Assurances de l'Etat contre les accidents des marins 

pécheurs) 

9. Norges telegrafvesen 1931-32. (Tele'graphes et téléphones de ?Eta) 

- 10. Norges postvesen 1932. (Statistique postale.) 

11. Industriarbeidertrygden. Ulykkestrygden 1930. (Assurances de l'Etat contre les 

accidents du travail.) 

- 12. Norges handel 1932. (Commerce.) 

- 13. Norges fiskerier 1931. (Grandes péches maritimes) 

14. Norges private aktiebanker og sparebanker 1932. (Statistique des banques 

privees par adions et des caisses d'épargne pour 1' annee 1932.) 

15 Norges bergverksdrift 1932. (Mines et usines) 

- 16. Landbruksareal og husdyrhold 1933. Representativ telling. (Superficies agricoles 

et élevage du bétail de rannée 1933. Recensement representatif) 

- 17. Folketellingen 1 desember 1930: IV. Samer og Kvener. Andre lands statsborgere. 

- Blinde, døvstumme, åndssvake og sinnssyke. (Recensement du ler 

décembre 1930: IV. Lapons et Quaines. - Sujets etrangers. - Aveugles, 

sourds-muets, idiots et alignes) 

18. Gårdbrukernes og småbrukernes formue og gjeld. Efter skatteligningen for 

1932 -33. (Fortunes et dettes des proprietaires et des petits propriétaires 

revaluation conznzunale des revenus et des fortunes 1932-33) 

19. Norges industri 1932. (Statistique industrielle de la Norvege) 

- 20. Sundhetstilstanden og medisinalforholdene 1931. (Rapport sur I' état sanitaire 

et médical) 

- 21. Forsikringsselskaper 1932. (Sociétés d'assurances) 

- 22. Syketrygden 1932. (Assurance-maladie.) 

- 23. Rekruttering 1928. (Recrutement.) 

Trykt 1934: 

Nr. 24. Folketellingen 1 desember 1930: V. Folkemengden fordelt efter kjønn, alder 

og ekteskapelig stilling. (Recensement du ler decembre 1930: V. Population 

reparti par le sexe, rage et Petal civil.) 

- 25. Norges jernbaner 1932-1933. (Chemins de fer norvégiens) 

- 26. Stortingsvalget 1933. (Elections en 1930 pour le „Storting") 

- 27. Norges kommunale finanser 1931-32. (Finances des communes.) 

- 28. Meieribruket i Norge i 1932. (L'industrie laitiére de la Norvke en 1932.) 

29. Telegrafverket 1932-1933. (relegraphes et telephones de l'État.) 

- 30. Sjomannstrygden 1931. Fiskertrygden 1931. (Assurances de l'État contre les accidents 

des matins. Assurances de I 'Etat contre les accidents des marins pécheurs)

' Norges Offisielle Statistikk, rekke IX. 

atistique Officielle de la Norvége, série I 

'..Rekke IX. Trykt 1934 (forts. suite): 

Nr. 31. Norges postverk 1933. (Statistiyue postale.) 

-- 32. Kriminalstatistikk 1931 og 1932. (Statistique de la criminalité pour 

1931 et 1932.) 

33. Mylnor og kvernar i Noreg. Etter uppteljingar i 1927-29. 1. bolken. (Moulins 

en Norvége. D'aprés recensements dar:s les anntres 1927-29. 1.) 

Det Statistiske Centralbyrå har dessuten bl. a. utgitt følgende verker: 

Statistisk Årbok for kongeriket Norge. Senest utkommet: 52de årgang 1933. Oslo 1933. 

(Annuaire statistique de la Norvége) 

Statistiske Meddelelser. Senest utkommet: 5Ide bind 1933. Oslo 1934. 

(Bulletin mensuel du Bureau Cenh-al tie Statistique) 

Månedsopgaver over vareomsetningen riled utlandet 1933. Enogtyvende hind. Oslo 1934. 

(Bulletin mensuel du commerce erMrlImir en 1933. (VinArt el llnième année) 

:Fortegnelse over Norges Offisielle Statistikk m. v. 1828-31 desember 1920. Kristiania 

1889, 1913 og 1922. (Catalogue de la Statistique officielle) 

Statistiske Oversigter 1914. Kristiania 1914. Statiitiske Omsikter 1926. Oslo 1926. 

(Résumé rétrospectif 1914 et 1926) 

Samtlige verker er til salgs hos H. Asch eh oug & Co., Oslo. 

Av ,,Norges handel", årgangene 1911, 1912, 1913, 1915 og 1921 er Byråds beholdning 

meget knapp, hvorfor man vilde være takknemlig for å få overlatt eksemplarer 

av disse Arganger. 

28 mai 1934. 

s trykkeri, Ilalde.

Mylnor og kvernar i Noreg etter uppteljingar i 1927-29. 1 ... - SSB

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?