RAPPOR T Evaluering av NVE sitt snøstasjonsnettverk

4 Vurdering av klimatiske faktorar
Snødekke på og rundt ein snøputestasjon vert påverka av det lokale klimaet i området. Dette kapittelet
vil gje ein gjennomgang av viktige prosessar som skjer i snøpakka, og korleis klimatiske faktorar som
vind og temperatur verkar på snøpakka. Snøputene er i utangspunktet ei punktmåling for snøens
vannekvivalent. Dersom snøputene skal nyttast til å anslå smeltevassvolum, er det viktig at dei har ein
representativ lokalitet for det omkringliggjande området. Kapittelet vil også ta for seg kva som er
viktig ved val av lokalisering for ein ny stasjon og korleis puta bør plasserast i terrenget.
4.1 Snødekke
For å lettare kunne forstå og gjenkjenna dei ulike prosessane som påverkar resultata frå snøputene, er
det nyttig med litt bakgrunnskunnskap om snødekke og snøen sin metamorfose. Hovudparten av dette
fagstoffet er henta frå Leid og Kristensen (2003).
Snø er nedbør i form av gjennomsiktige krystallar av is som er danna rundt små partiklar i atmosfæren.
Snøkrystallar er basert på ei sekskanta grunnform og har fire hovudformer: plater, stjerner, nåler og
søyler. Krystallane er gjennomsiktige kvar for seg, men den store mengda reflekterande overflater får
snøen til å sjå kvit ut.
Etter at snøen er avsett, vil den søkkja saman. Setninga skuldast vekta av snøen og at snøkrystallane
gradvis mistar forgreiningane ved at fasongen endrar seg. Denne prosessen skjer raskast rett etter
snøfallet, og når temperaturen er rundt 0 o C. I kaldt vêr vil snødekket halda seg lett og laust i lang tid.
Dersom det bles under snøfallet vil snøen verta pakka saman av vinden. Jo sterkare det bles, jo meir
vert snøen pakka. Snøfallintensitet, temperatur under snøfallet og vinden si styrke og retning påverkar
oppbygginga av snødekke. Avdi desse faktorane er ulike for kvar gong det snør, får ein i snøpakka
danna lag med ulik struktur.
4.1.1 Temperaturfordeling i snødekke
Snøen er ein dårleg varmeleiar pga. stort innhald av luft. Snøpakka vert oppvarma frå undersida av di
jordvarme vert leia opp frå jordas indre og varme frå førre sommar som er lagra i bakken. Dette førar
til at temperaturen i snøen ved bakkeoverflata sjeldan vert mykje under 0 o C i vårt klimaområde. I
snøoverflata vil temperaturen stort sett innstille seg etter lufttemperaturen og varierar mykje frå dag til
natt og med vêrforholda i atmosfæren (Figur 9). Dette gjer at temperaturen i snøoverflata om vinteren
vanlegvis er lågare enn den ved bakken. Det er ikkje uvanleg at overflatetemperaturen til snøen er
mellom -10 o C og -15 o C og bakketemperaturen er rundt 0 o C. Ei snøpakka på 20 cm laus og lett nysnø
kan ha ein temperaturgradient på 1 o C/cm. (Leid og Kristensen 2003).
Varmeutveksling mellom snø og luft skjer hovudsakeleg via fylgjande fire prosessar: stråling,
konveksjon, kondensasjon og sublimasjon. Det er desse faktorane som er bestemmande for smelting
av snøen om våren. Smeltinga skjer nesten berre i dei øvste centimetrane av snødekket (Leid og
Kristensen 2003).
63