Driftsplan for Osvassdraget. - RÃ¥dgivende Biologer AS

More documents

Recommendations

Info

$F:\dokument\HORDALAN\KALKING\PROVFISK\2000\Rapport 2000 ...$

fangstane av anadrom fisk høgare enn det den offisielle statistikken viser. Laksebestanden har vore dominert av smålaks som normalt utgjer ca. 70-80 % av fangsten i antal, mellomlaks utgjer 19 % og storlaks 1 %. Innslaget av mellomlaks har auka til over 40 % av antalet fanga dei to siste åra. Fangststatistikk og fangstandelar frå andre elvar tilseier at om lag 80 % av smålaksen og 40 % av mellomog storlaksinnsiget blir fanga i fiskesesongen. Den resterande gytebestanden er utrekna utifrå denne teoretiske beskatninga. Det er vidare anteke at 40 % av smålaksen, 75 % av mellomlaksen og 40 % av storlaksen er hoer. I gjennomsnitt har det kvart av dei siste fem åra gytt 70 laksehoer i Osvassdraget, og av desse bidrog mellomlaks med 80 % av den totale eggmengda. Med dette utgangspunktet er det rekna ut ein gjennomsnittleg tettleik av lakseegg på 2,6 per m² dei siste fem åra, med variasjon frå 1,6 i 1996 til 4,2 egg per m² i 1994. I Canada er 2,5 egg per m² rekna for nedre grense for å oppnå full rekruttering. Langtidsstudiar frå Imsa indikerer at der må det vere gytt minst 6 egg per m² for at eggtettleiken ikkje skal vere avgrensande for produksjonen av laksesmolt. Produksjonen av laksesmolt per areal er litt høgare i Imsa enn i Osvassdraget, men i Imsa er det svært lite aure, så den totale smoltproduksjonen ligg på same nivå. Den teoretiske eggtettleiken i Osvassdraget ligg på eit nivå som er på grensa av det som kan medføre redusert rekruttering. Det er likevel viktig å vere klar over at desse utrekningane er baserte på at fangststatistikken er nøyaktig. Dersom det er underrapportering av fangst, er gytebestanden større enn det som er utrekna og dermed er også tettleiken av egg høgare. Det er sannsynleg at fangststatistikken framleis viser for låge tal i høve til det som blir oppfiska, og dermed er utrekningane for eggtettleik minimumstal. Det bør ikkje vere målet å hauste bestanden ned mot grensa for det som er forsvarleg utifrå rekrutteringsomsyn åleine. Auka tettleik av gytefisk medfører auka konkurranse i alle livsstadium, noko som er gunstig for å oppretthalde den genetiske variasjonen som på sikt vil medføre ein stabilt sterkare og større bestand. På 1990-talet kan vi ikkje sjå nokon samanhang mellom fangst av laks og tettleik av presmolt av dei etterfølgjande årsklassane av laksungar. Dette tilseier at det i heile perioden har vore tilstrekkeleg med gytefisk av laks til å utnytte produksjonspotensialet i vassdraget og at smoltproduksjonen ligg på berenivået. Ei øvre grense for uttak for den einskilde fiskar vil medføre redusert uttak i nedre del av elva og i område der fisken oppheld seg i lengre periodar. Redusert uttak på slike område vil medføre at fangsten blir fordelt jamnare i elva og det totale uttaket blir sannsynlegvis redusert. Resultatet vil bli at fisket i elva totalt sett får større verdi fordi sjansen til å få fisk blir fordelt på fleire fiskarar og område. Produksjon av ungfisk Gjennomsnittleg total tettleik av presmolt i perioden 1991-1998 var 19,0 per 100 m², fordelt på 15,1 laks og 3,9 aure. Totalt sett er det stabilt høg produksjon av laksesmolt i Osvassdraget. Den teoretiske utrekninga tilseier at gytinga hausten 1994 resulterte i ein relativt høg eggtettleik. Gytinga denne hausten gav opphav til årsklassen som dominerte som presmolt hausten 1996, men som likevel er den lågaste som er registrert. Dette kan indikere at gytinga ikkje har vore avgrensande. Laks- og aureungane veks om lag like raskt i Oselva. I 1997 var veksten uvanleg låg på grunn av svært høge temperaturar i juli-august, medan veksten i 1998 var den raskaste som er registrert alle åra. Den raske veksten gjer at gjennomsnittleg smoltalder er om lag 2,1 år både for laks og aure. Resultata av ungfiskundersøkingane i perioden 1991-1998 viser at det er ein høg produksjon av laks- og auresmolt, og at produksjonen er som venta i høve til naturgjevne tilhøve. Fiskekultivering Det har heilt sidan 1930 vore drive utsettinga av plommesekkyngel og setjefisk i Osvassdraget. Frå 1962 til 1981 vart det sett ut fleire hundre tusen yngel av laks og sjøaure som var innkjøpt frå stammar i andre Rådgivende Biologer as. 1999 - 4 - Rapport nr. 404.
elvar. Seinare har det vorte sett ut ufora og fora yngel av stadeigen laksestamme fram til 1991, då klekkeriet vart stengt og kultiveringa stansa på grunn av furunkuloseutbrot på vaksen villfisk. Sidan 1991 er det ikkje sett ut fisk i elva. Det er lagt inn materiale av laks frå Osvassdraget i den levande genbanken i Eidfjord, men om dette er av opprinneleg stamme frå Osvassdraget, er usikkert på grunn av tidlegare utsettingar av yngel frå framande stammar og omfattande oppvandring og gyting av rømd oppdrettslaks i elva allereie frå midt på 1980-talet. Det er usikkert kva overleving den utsette plommesekkyngelen hadde i elva og eventuelt seinare i sjøen, og det genetiske effekten av den omfattande kultiveringa er difor usikker. Det føreligg ikkje resultat som tilseier at produksjonen av laksesmolt vil auke ved kultivering, eller ved andre tiltak. Avskrift frå styremøteprotokoll frå Osvassdragets Eigarlag i perioden 1964 og fram til 1981 illustrerer dei generelle endringane som har skjedd i synet på fiskeutsettingar. Tidlegare vart utsettingar tilrådd og støtta av forvalting og forskarar, medan dette no er frårådd der ikkje spesielle tilhøve tilseier at kultivering er siste utveg for å redde truga bestandar. Drifta av Os klekkeri har vore eit samarbeid mellom Os Jakt og Fiskelag, Osvassdragets Eigarlag og Bergen Sportsfiskere. Trugsmål Dei anadrome fiskebestandane i Osvassdraget er utsett for fleire alvorlege trugsmål. Dei siste åra har gjedda spreidd seg i vassdraget og bestanden aukar. Det er svært sannsynleg at gjedda vil beite på utvandrande smolt som må vandre gjennom innsjøane i vassdraget, og i tillegg redusere produksjonen av sjøauresmolt i innsjøane. Fram til utgangen av 1998 er det ikkje fanga gjedde nedanfor Røykenesvatnet, og dei viktigaste produksjonsområda for laksesmolt ligg nedstraums dette vatnet. Tiltak for å hindre spreiing av gjedde nedover frå Røykenesvatnet bør difor setjast i verk snarast. Undersøkingar som vart gjennomført i 1998 viste at det no finst gjedde i alle innsjøar frå og med Samdalsvatnet til og med Røykenesvatnet. Gjedde som vart innsamla i 1998 var frå 0 til 5 år med vekt frå 3 g til 3 kg og det vart funne restar av fisk i dei fleste gjeddemagane. Desse vart identifisert som aure, gjedde og stingsild, aurane var mellom 14 og 20 cm lange. Det vart også fanga røye og aure under undersøkinga, og fangstane av aure og røye var lågast der gjedda har vore lengst. Lokalt er det inntrykket at bestandane av innlandsfisk er sterkt redusert der det er gjedde. Fangsten av smålaks var låg i Oselva 1998, trass i at det gjekk ut ein talrik årgang av laksesmolt våren 1997. Det er sannsynleg at overlevinga til denne smoltårgangen vart sterkt redusert på grunn av angrep av lakselus. Frå smoltårgangen frå 1997 er det svært låge fangstar av smålaks i elvar på heile strekninga frå Ryfylke til Trøndelag, ein region med intensiv oppdrettsaktivitet. Det er omfattande oppdrettsaktivitet i områda utafor Osvassdraget, noko som medfører stor produksjon av lakselus i området. Det er sannsynleg at smolten frå Osvassdraget dei siste åra har blitt sterkt infisert av lakselus, og dette kan ha medført stor ekstra dødelegheit, særleg for laksen. Sjøauren vender i større grad attende til vassdraga for å kvitte seg med lusa i ferskvatn og kan på denne måten unngå dødelegheit, men taper vekst. Gjedde og lakselus, som infiserer smolt i sjøen, er sannsynlegvis dei største trugsmåla mot laks- og sjøaurebestandane i Osvassdraget. Det har lenge vorte hevda at rømd oppdrettslaks utgjer det største trugsmålet mot dei einskilde laksestammane fordi også oppdrettslaks gyt med suksess i elvane og at arvematerialet i den opprinnelege stammen blir endra. I Oselva har det allereie frå midt på 1980-talet vore til dels svært høgt innslag av rømd oppdrettslaks i gytebestanden og det er dokumentert vellukka gytinga av rømd oppdrettslaks fleire år. Påverknaden frå rømd oppdrettslaks i Osvassdraget bør vurderast i samanhang med dei omfattande kultiveringstiltaka som vart utført i vassdraget frå 1962. I åra frå 1962 til 1981 vart det sett ut fleire hundre tusen yngel av laks og sjøaure som vart kjøpt inn frå andre vassdrag. Overlevinga av fisk frå desse utsetjingane er ikkje kjent, men det er sannsynleg at ein del av dei utsette fiskane overlevde i dette vårvarme vassdraget. I kva grad dette, saman med gyting og innblanding av rømd oppdrettslaks, har eller vil påverke produksjon og fangst av laks i vassdraget, kan berre registrerast over tid. På 1990-talet er det registrert ein høg andel hybridar mellom laks og aure i vassdraget (Kjetil Hindar, NINA, pers. medd.), og dette kan vere eit resultat av gytinga av rømd oppdrettslaks. Rådgivende Biologer as. 1999 - 5 - Rapport nr. 404.
Page 1 and 2: Rådgivende Biologer AS RAPPORT TIT
Page 3: SAMANDRAG Sægrov, H., m.fl. 1999.
Page 7 and 8: INNLEIING Osvassdragets Eigarlag ha
Page 9 and 10: Oselva er i hovudsak eit låglandsv
Page 11 and 12: LAKS- OG SJØAUREBESTANDANE I OSVAS
Page 13 and 14: Produksjonen av laksesmolt per area
Page 15 and 16: dverghannar frå reir til reir. Tot
Page 17 and 18: Osvassdragets Eigarlag sel fiskekor

Driftsplan for Osvassdraget. - RÃ¥dgivende Biologer AS

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?