Bakepulver mot skurv i eple - Mattilsynet

30 NORSK FRUKT OG BÆR
Bakepulver mot skurv i eple
TEKST: ElkIND VANGDAL, BIOFORSK
ULLENYVANG OG ARNE STENSVAND,
BIOFORSK PLATEHELSE
Bakepulver mot skurv var eit
av tema då Marc Trapman frå
Nederland snakka om tiltak
mot skurv i økologisk fruktdyrking
på møte i Sogn,
Hardanger og Telemark i april.
Det syner seg at bakepulver er
kurativt og kan drepa skurvsoppen
inntil om lag eit døgn
etter infeksjon. Og sidan det
er få kurative middel tilgjengelege
i konvensjonell dyrking,
kan dette vera eit interessant
tiltak der også.
Den nederlandske rådgjevaren i økologisk
fruktdyrking Marc Traprnan
vitja Noreg i slutten av april for å
vera med på ein moteserie om skurv
i eple. Mota vart haldne i Balestrand,
Utne og Gvary. Alle stadene var det
godt frammote; både av okologiske
fruktdyrkarar og dyrkarar som held
seg til konvensjonelle metodar. Mota
var ein del av prosjektet "Norsk okologisk
frukt til forbrukar" som Gartnerhallen
gjennomforer i nært samarbeid
med ei rekkje fruktlager,
Barna, Oikos, FMLA i viktige truktdyrkingsfylke,
fruktrådgjevinga og
Bioforsk. Prosjektet vert gjennorntort
med støtte frå Forskingsrådet.
Marc Trapman gjekk gjennom livssvklusen
til skurvsoppen. Sekkesporesoppen
Venturia inaequalis overvintrar
hovudsakleg i sporehus i daude
blad på bakken. Når sporene (askosporane)
er mogne tidleg om våren og
det er hoveleg luftråme og temperatur,
spreier soppen seg til nye blad og kart
regnver. Denne spreiinga skjer i tida
trå rundt knoposprett til ei tid etter
blorning. På intiserte blad og kart vil
det utover heile sommaren utviklast
konidiesporer som kan gje opphav til
nye infeksjonar (sekundære infeksjo-
nan. Skurvspreiinga frå greinskurvsår
frå knoppsprett og gjennom heile sesongen
skjer også med konidiesporer
litst'r for
oppamliris
av hlad
med skurv
art provd
ut i Lier.
Foto: /1rne
Stensvand
Førebyggjande tiltak
For å torebyggja skurvinfeksjon i
eplehagen kan ein redusera smittepresset
ved å fjerna gammalt lauv på
bakken. Det er difor nyttig å raka ut
og tjerna lauv, men ein kan ogsa
setja inn tiltak som aukar nedbR
tinga av lauvet fog soppenh Eit alternativ
er å sproyta med urea rett tor
bladfall, men det er ikkje tillatt i okologisk
dyrking. Det er utvikla maskiner
som samlar opp lauv i frukthagar.
Dersom ein har mykje eplehage,
hoveleg terreng og fleire kan gå
saman om ei slik maskin, kan det
vera aktuelt her i landet også.
Sprøyting med førebyggjande
middel mot skurv
Det er viktig å unngå å tå inn smitte
i ein frukthage. Difor er det viktig å
gjera godt sproytearbeid om våren, i
den tida det er fare for smitte frå lau‘
på bakken. Dersom ein har unngått
tå inn smitte i trea, sparar ein seg
mykje arbeid utover sommaren. Det
er tylgjeleg storst interesse for k\, a
tak ein kan gjera trå sporespreiinga
startar om våren og fram pa foresommaren.
Det tradisjonelle er å bruka eit middel
med forebyggjande verknad, og i
konvensjonell dyrking har ein fleire
middel å velja mellom. I okologisk
dyrking er det fortebyggjande sproyting
med svovel som har vore einaste
alternativet her i landet. Dess lengre
tid det går frå ein har sproyta forebyggjande
til skurvspreiinga skjer,
dess meir udekka og mottakeleg
lauvverk har det utvikla seg. Det er
3-2010
ditor rett å venta med sprovung
nærast mogleg opp til infeksjonsperioden
for å ha mest mogleg bladverk
og kart dekka av soppmiddel.
Sprøyting på fuktig lauv
tare Trapman tok utgangspunkt
gode gamie than med skurytabellen)
og hansov er 60 år gamle tilradingar
tra vte har i mange ar
berre tilrådd bruk a s\ el og andre
forebyggjande middel for regmer
okologisk epledyrking. men Mills
rådde til å bruka s\ o‘el på fuktige
blad og i lett regn. Dersom ein nvtiar
svovel eller andre kjemiske middel
då, vil ikkje blada erta infiserte.
Denne tida tr,-1blada har vorte fuktige
og soposporene 13\ riar å svella og
spira. til dei er klar for å veksa inn i
)infisera blada, kallar ein "infeksjonsi
nca ua. Sproyting med svovel mot
skuR pa fuktige blad i infeksjonsvindauga
art tilrådd av Mills. I nyare forsok
i Austerrike, Italia, Nederland og
Tyskland er det vist at slik spro\ ting
har svært god ettekt mot skurv.
Det nyttar sjolvsagt ikkje å sproyta
kraftig regn. Men så lenge det ikkje
dryp frå blada, er det god verknad
å sproyta med svovel mot skury. lett
yr er i dette hove å rekna som godt
sprovtever.
Kurative
tiltak mot skurv
Dersom ein ikkje har hatt dekking
forebyggjande middel og ein ikkje
får til å sproyta i infeksjonsvindauga,
må ein nytta middel med drepande
verknad mot skur‘ ) kurative). I okologisk
dyrking har me ikkje hatt gode

3-2010
alternatis etter at ssovelkalk ikkje
lengre sar tillatt brukt trudde meL
men det er her bakepulseret kjem
inn.
Oppskrift for bruk av
bakepulver (mot skurv i eple)
Marc Trapman viste e rekkje os
tvdande resultat fra forsok med bikarbonat
mot skurv. 1 dei fleste f( >rsoka
han viste til, var det nvtta kaliumbikarbonat
KHCO Dette er eit godkjent
plantevernmiddel m.a. i USAog
fleire eur()peiske land under handelsnamnet
Armicarb. Men natriumbikarbonat
i NaHCO som finst i bakepulver
(og andre he‘ ingsmiddel for kakebakarari
har same verknad mot skurvsoppen.
Det kan vera at kaliumbikarbonat
er litt mildare mot blad\ erket
enn natrium-x arianten, men dette har
me lite rosnsle med forebels.
Det viser seg at bikarbonat drep
skurvsoppen. Men som for andre
kurative middel, er det vanskeleg
drepa skurvsoppen lenge etter infeksjon.
Grovt sett kan ein rekna
sprovting med bikarbonat fra 8 til
timar etter inteksjon er effektk t.
Lengda pa perioden na:
velde, er avheng
Dess vamiare sr, de,.
Oppskritta er 50 gram bakepulser
pr. dekar. Dersom bladverket har
sone turt, tilrar em 40 - 30 liter væske
pr. dekar. Pa vatt IT'adverk kan ein
ned ti liter pr dekar, Ein bor
tilsetja til 1 dl gron,,ape pr. 100 I
L->ori?)' po N1\ 171a1
\ sporx riue
kunne (.,n7 h,) .5p0O4 1,1 114(1/ 5i .
;121kiir iIn 1)11 imk)vuher 2 ; f.i"; `,/eir
NORSK FRUKT OG BÆR
ma,kind anilar opp i frukthagar. Foto
10, I . tor D god spreiing på plantes
es et.
Utfordringar ved
å satsa på bakepulver
Ei utfordring med bakepulver som
skur\ middel, er at det vert ssært lett
saska av. Dersom ein skal vera sikker
god verknad, ein ut med nv
sprovting ders()m det kjem ei ns kratrer4nbs
()m l'orer til kurs
arbe,da og kos ra
ge, særleg i hellande terreng
RIMpro
Utlensvang
4_'111n
-1(4(
-sKeieg
uktha-
Fast anlegg med dyser
for sprøyting med bakepulver?
Ltfordringa med bruk as bakepulser
har tort til at ein tleire andre stader i
212
5/)7(
2439 1492 1
05
25025 5 21
- k .!2
tar 12,1 HKier tr.' ,)g
\rne Stc:,nxdnd
Europa har provd med taste dsser
over trea i hagen, slik at ein sed
skru opp kranen, kan sprosta heile
hagen pa nokre ta minutt. Det er
gjort kalkvler p kva det kostar å bsggja
eit slikt fast anlegg, og det er ikkje
heilt avskrekkande nar ein og tek
omsvn til at ein sparer mvkje kos ring
og arbeid.
Sa sporsmalet er kven som sagar
sera ts rst ute med eit slikt anlegg.
særleg under mota vestiandet
det mange med bratte eplehagar som
sart fasinerte as tanken om 3 "berre
trs kkja pa knappen- nar det sar
periode med opphaldsser etter
skurvspreiing.
Konklusjon
Bakepulver er eit kuratist skurs -
middel som ein kanlisua bade i oko-
900
logisk og konvensjo-
nell epledvrking.
Middelet sert raskt
saska as, sa det kan
sera trong for fleire
sprovtingar. Det ma
brukast innan om lag
eit doger etter infeksjon.
For å tretta godt
med sprovtingane,
bade med ssosLL
inteksjonss indauga (y.t
bakepulver etter inteksjonen
har tunne stad,
ein folgja godt
tned pa sarsla tra radgjes
ingstenesta
Biotorsk.