Ottar Grepstad

som så å seie er der utan å vere uttalt, men som dermed også kan bli verande vag
og utflytande.
Det er den subjektive oppfatninga Anderson legg til grunn, og då spørst
det kor sterke desse subjektive førestillingane om ein fellesskap må vere. Det
skiftar frå nynorskbrukar til nynorskbrukar, frå ei tid til ei anna.
Ein fellesskap er førestelt nettopp når medlemmene av fellesskapen berre
kjenner eller kjenner til nokre få av dei som er innanfor. 4 Å rekne seg sjølv
innanfor ein fellesskap er eit val innanfrå; å bli rekna som ein del av ein
fellesskap kan vere tvang utanfrå. I praksis vil utviklinga av slike førestelte
fellesskapar veksle mellom desse posisjonane. Den prinsipielle skilnaden
mellom ein førestelt fellesskap og ein kollektiv identitet blir dermed liten.
Det som blir kalla kollektive identitetar, blir forma ved at ulike typar
grenser blir trekte i høve til den sosiale omverda, og av det samhaldet som blir
utvikla innanfor den fellesskapen som slike avgrensingar formar. Dette føreset at
dei som utgjer ein slik avgrensa fellesskap, finn viktige fellestrekk seg imellom. 5
Å skape tradisjonar er å formalisere og ritualisere. Seremoniar, ritual og
ulike former for institusjonalisering kan definere eller styrkje ein kollektiv
identitet. Norskdomsrørsla tok tidleg i bruk stemnet som samværsform, og
skapte her ein tradisjon som både spelte ei historisk rolle, og som framheva ein
kollektiv identitet. I vår tid er desse stemna blitt til festspel, litteraturdagar,
mediedagar.
Eit språk er med og formidlar visse kulturelle erfaringar, tradisjonar,
oppfatningar. Men eit språk kan også vere med og forsterke og identifisere – så
å seie peike på – slike kulturelle oppfatningar, tradisjonar og erfaringar. For at
det skal gi meining å tale om ein identitet, er det ikkje nok med ei bestemt
sjølvoppfatning. Også utanforståande må ha ei oppfatning som direkte eller
4 Anderson 1996, s. 19.
5 Eisenstadt 1998, s. 107f.
3