kystglimt - Kystverket

Vraket ”Murmansk”
• Den utrangerte russiske kryssaren ”Murmansk”
sleit seg under eit slep frå Murmansk hamn til
opphogging i India. Ferda endte i fjøre steinane
utanfor Sørvær på Sørøya i Finnmark 24.
desember 1994.
• I 2008 avgjorde fiskeri- og kystministeren at
vraket skal fjernast.
• Våren 2009 inngikk Kystverket og AF Decom
avtale om å fjerne vraket. Kontraktsummen er på
om lag 240 millionar kroner (eks. mva.).
• I prosjektet skal det ved hjelp av spunt etablerast
ein tørrdokk der ”Murmansk” ligg. Det tørrlagte
vraket skal så i 2011 rivast og fjernast. Sommaren
2012 skal moloar som er oppretta for å verne
vraket også vere borte.
Rust-kjempen som snart er historie
På finnmarkskysten pågår eit spektakulært kystverkprosjekt; fjerninga av vraket ”Murmansk”.
Noregsopphaldet nærmar seg slutten for den raudbrune kjempen.
Tekst/foto: Olav Helge Matvik
– Pass på kvar du trakkar!
Beskjeden frå anleggsleiar Trond Søberg er både klar og
tydeleg før Kystglimt skal stige ombord på det raudbrune
vraket av den russiske kryssaren ”Murmansk”.
Utfordrande prosjekt
Sidan julaftan 1994 har den russiske kjempen lege i
fjøresteinane utanfor vesle Sørvær på Sørøya i Finnmark.
Der ligg vraket på skrå, med Lopphavet som næraste
nabo.
No får den ikkje liggje stort lenger. Om vel eit år
skal vraket vere borte. Sidan i fjor har AF Decom, på
oppdrag frå Kystverket, arbeidd med fjerninga av vraket.
Utfordringane har vore mange – og vêret den største.
To moloar er bygd for å verne mot Lopphavets røffe
på verknad, og arbeidet med å omringe vraket med spunt
er godt i gong. Når spuntveggane er tette skal sjøvatnet
pumpast ut slik at heile vraket blir tørrlagt. I denne tørrdokka
skal så vraket plukkast frå kvarandre og fraktast
vekk, bit for bit.
Tørrlagt neste vår
– Den store finalen er til våren, når vraket blir tørrlagt.
Men grunnlaget for at det skal lukkast legg vi no i
førekant, fortel Atle Barstad frå Kystverkets senter for
utbygging. Han er etatens representant på anleggs-
plassen, sjølv om prosjektet sorterar under beredskapsavdelinga
sin vrakseksjon.
– Dette er eit prosjekt der beredskapsavdelinga har vore
heilt avhengige av den faglege bistanden og kompetansen
vi har fått frå Kystverkets senter for utbygging, ved Atle
Barstad, understrekar leiar for Kystverkets vrakseksjon,
Hans Petter L. Mortensholm.
Rust over alt
Vel ombord skjønar vi raskt at åtvaringa frå Søberg
er på sin plass. Vêr og vind på finnmarkskysten har
gjennom 16–17 år gjort sitt beste for å bryte ned
vraket av den 211 meter lange krigsmaskinen. Rust i
alle farge nyansar mellom raudt og brunt dekkjer det ein
gong så stolte fartyet, og rusthola er mange, både på
dekk, veggar og tak – kort sagt er det rust og rusthol
over alt. Ledningstumpar dinglar frå taket, trapper
inne i vraket går rett ned i det mørkegrøne sjøvatnet,
rekkverka er gjennom rusta og har fleire stadar losna frå
festa sine. Ute på dekk står kanonstillingane med dei
raudbrune kanonløpa formålslaust retta mot skyene.
Dei har forlengst avfyrt sine siste salvar, rusten har
nedkjempa dei.
Forsiktig utforskar vi dei delane av kryssaren som er
tilgjengelege og prøver å få med oss så mange inntrykk
som mogleg, vel vitande om at dette sannsynlegvis er
første og siste gong vi er ombord. Det er berre dei øvre
dekka som ligg over vassflata. Det utgjer 5 prosent av
det om lag 14 000 tonn tunge fartyet, får vi opplyst.
Vi er innom fleire av romma. Alle, med eitt unntak, er
sterkt prega av åra ved Sørvær. Unntaket er kommandosenteret.
Som ein bunker med tjukke panserstålveggar
ligg det i bakkant av styrhuset – dei som til ei kvar tid
var der inne skulle tydelegvis klare seg gjennom dei
fleste typar angrep. Då passar det godt at det er denne
delen av fartyet som har klart seg desidert best gjennom
rustangrepet under opphaldet ved Sørvær. Her er veggane
framleis grå – ikkje rustbrune – og gjer at ein dannar seg
eit inntrykk av korleis kryssaren ein gong har vore.
Stolt av prosjektet
– Eg har ein god følelse for dette prosjektet. Eg merkar at
det herskar ei god stemning blant dei som arbeider med
vraket. Arbeidarane er stolte over å vere med på dette,
fortel Barstad. Det bekreftar også anleggsleiar Søberg.
– Det er eit lærerikt prosjekt, men det spørs kor mykje av
det vi lærer vi vil få bruk for seinare, for dette er eit unikt
prosjekt. Det er ikkje sikkert fleire slike prosjekt blir gjort.
Nettopp derfor er vi som arbeider med det stolte over å
vere med på det, seier Søberg.
At det er eit spektakulært prosjekt som vekkjer
oppsikt også utanfor landegrensene vert underbygd
av det faktum at National Geographic Channel vil vie
ein episode av sin populære Break it down-serie på
Murmansk -prosjektet. Då får heile verda eit innblikk i
fartyet sin skjebne og måten det endar sine dagar.
KYSTGLIMT 3 2010 I SIde 10 KYSTGLIMT 3 2010 I SIde 11