Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

I ein artikkel «Iakttagelser under influenzaepidemien» (3), fortel Seip at
han i dei første dagane av november 1918 såg eit eksplosjonsaktig
utbrot av sjukdomen i «den lille avstængte dal Todalen i Stangvik. Der
hersket i de dage en sterk landvindstorm og folk hævdet bestemt, at
sygdommen maatte komme med vinden. Imidlertid fikk jeg rede paa at
2 ungdomsskoleelever var kommet derind syke av influenza i slutten av
oktober. Den 2den november avholdtes en auktion derinde, hvorunder
hele bygden var tilstede. 2–3 dage senere optræder influenzaen saa at si
i hvert eneste hus.»
Helserådsprotokollane
Det er skrive mykje om «spanskesjuka» i vårt land. Men det er helst i
dei store byar og frå dei store sjukehusa det er skrive artiklar og laga statistikk.
Men korleis har så denne sjuka fare fram i bygder som vår? Det
er enno mange gamle blant oss som tydeleg hugsar denne farsotta, og
langt fleire er det som hugsar å ha høyrt om sjukdomen, og veit at den
og den døydde i «spanska», og at andre dei veit om vart svært sjuke av
den.
For å finna meir ut om sotta er det nærliggande å spørja seg kva distriktslækjaren
seier om sjuka, han som vi må rekna med hadde mest
med pasientane å gjera. Ved å gå gjennom protokollane for helseråda
(sundhedskommisjonerne) (4) er det ikkje hjelp å få. Det som opptok
helseråda i desse åra, er tuberkulosen, om omsut, stell og plassering av
tuberkuløse, og om kommunale løyvingar til dette. Vidare privet til skulane,
koppevaksinasjon etc. I 1917 var distriktet truga av koppar. Det var
eit lite utbrot på Frøya, og også eit tilfelle i Molde. Storvaksinasjon av
folket både i Bud og Fræna vart då sett i gong. I 1920 var dei i Fræna
opptekne av difteri. I referat frå helserådsmøte 7. mai 1920 står det:
«Formanden omtalte den inden herredet opdukkede difteriepidemi.»
Men det står ikkje noko i helserådsprotokollane korkje for Bud eller
Fræna om den farsotta som rasa over landet i dei mellomliggande åra.
Litt merkeleg er dette, men kanskje grunnen var at dei ikkje fann det
føremålstenleg å setja i gong hygieniske tiltak for å prøva å avgrensa
sotta. Rambech, som var distriktslækjar i denne perioden, hadde sikkert
fylgt med i det som vart skrive om spanskesjuka. Fagfolk var samde om
at sjuka var smittsam, svært smittsam, men dei fleste meinte vel at det
Spanskesjuka 75