Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag
Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag
Jordmødrene i Fræna, Bud og Hustad gjennom 150 år Namn Bustad Jordmor- Funksjonsdistrikt periode Berthe Vedbjørnsdatter 1837–1873 (også (Nygaardsvoll) Tverrlie Aureosen Frænen før, iallf. 1829) Anne Nielsdatter (Sunde) Rytter Bod Bod 1837–1862 (truleg før 1837) Rønnaug (Rønnok) Larsdatter (Thornæs) Stavik S.Fræna Frænen 1874–1886 Synnøve Stene (pensjonist, tidl. Molde) Bod Bod 1875–1876 Karoline Larsdatter (Gule) Vinje Bud Bud 1882–1918 Kristine Jakobsdatter Grimsmo S.Fræna? Fræna 1887 Randine Fladø Hustad Hustad 1890–1891 Inger Anna (Kjørsvik) Hoemsnes Tornes N.Fræna 1888–1930 Olivia Valle Sandsbukta S.Fræna 1897–1940 Anna (Vinje) Reitan Farstad Hustad 1910–1929 Johanne Egge Bud Bud 1918–1923 Gyda Viken Bud Bud 1924–1968 Margrete Sæter Farstad Hustad 1929–1932 Helga Remøy Bjørnsund Bjørnsund 1930–1932 Kaia Eidem Elnesvågen N.Fræna 1931–1962 Anna Furesund Hustad Hustad 1932–1963 Olga G. Bertheussen Bjørnsund Bjørnsund 1932–1936 Sigrid (Hoemsnes Kvalvik) Rasmussen Bjørnsund Bjørnsund 1936–1949 Ragna Sjøholt Sandsbukta S.Fræna 1940–1942 Birgit Misund Eidem Sandsbukta S.Fræna 1943–1960 Alvhild Andersen Hammerøy Bjørnsund Bjørnsund 1944–1945(vikar) og 1950–1959 Ingebjørg Fure Sylteosen Fræna 1968–1972 Aase Stavik (komb. med styrarass.sjukeheim) Stavik Fræna 1974–1978 Det ser ut som det mest var kvinner frå bygdene som fekk jordmorstillingane. Dette høver bra med den intensjonen som Den norske Jordmorforening målbar i 1910: «Bondepiger blive ubetinget gode jordmødre, fordi bønderne er af landets beste folk» (18). Helseteneste i utvikling 37
Jordmora hadde i gamle dagar berre seg sjølv og sin eigen dugleik å stola på. Som regel hadde ho ingen til å hjelpa om noko utvikla seg galt under fødselen. Sume stader var distriktslækjaren såpass nær at han kunne bodsendast, men med vegløyse og lange avstandar gjekk timane fort. I slike tilfelle vart det ofte døde barn, og at mora strauk med i barnseng var heller ikkje så uvanleg. Faren var ikkje over om barnet var født. For mora var det særleg barselfeber som tok mange liv. Og for barnet var det mange farer som truga, og som gjorde dødsprosenten høg blant spedbarna. På 100 år har denne gått ned til tiandeparten. Rundt siste krig kom det aukande tilbod om sjukehusfødslar og fødestover rundt om i landet. Hos oss kom det ikkje fødestover, men sjukehuset vart det fleire og fleire som nytta seg av, særleg etter krigen. Fødeavdelinga på sjukehuset har brukande kapasitet til å ta alle fødekoner, og i dag er det svært sjeldan at nokon ynskjer å få sine born heime. Det er no dei færraste kommunar som har distriktsjordmor, og i Fræna har ingen vorte tilsett sidan 1978. Ordninga med distriktsjordmødre eksisterte på papiret frå 1810 til Lov om kommunal helseteneste vart sett i verk 1/1 1984. Stader med noko avstand frå fødeavdelingar saknar nok framleis distriktsjordmora, og mange meiner ho kan gjere nytte i det aukande tilbod av svangerskapskontroll og fødselsførebuing. Takk til jordmor Sofie Valle for god hjelp med oppsetting av liste over jordmødrene. Helsetilhøve i krigstida Sjukdomar Det var meir sjukdom enn vanleg under krigen. Særleg galdt dette epidemiske sjukdomar som difteri og poliomyelitt, som det hadde vore lite av i åra før. Med krigen fylgde også skabb og kjønnssjukdomar. Akutte mage- og tarminfeksjonar var det mykje av. Smittsam gulsott såg ein ofte. Epidemisk meningitt var det meir av enn vanleg. Infeksjonssjukdomar går særleg ut over borna, og dødstala viser ein topp mellom 5 og 10 år. Dette gjeld ikkje berre sjukdom, men alle dødsårsaker. Av epidemiar var det særleg difterien som herja i vårt område med nokre dødsfall kvart år, mest born. Ein svær difteriepidemi gjekk over landet i 1943. 23 000 tilfelle vart registrert i Noreg det året. Poliomyelitt var det også auke av under krigen på landsplan, men 38 Fræna kommune 150 år (1837–1987). Jubileumsskrift
- Page 1 and 2: Ottar Ødeård Sjukdomar og helsest
- Page 4 and 5: Ottar Ødegård Sjukdomar og helses
- Page 6 and 7: Innhald Forord frå forfattaren....
- Page 8 and 9: Forord frå forfattaren Dei fleste
- Page 10 and 11: Helsearbeid i 400 år - et forord f
- Page 12 and 13: Farlege farsotter i gamal tid Sjukd
- Page 14 and 15: lysningar i lokale kjelder, men vi
- Page 16 and 17: Svartedauen. Tegning av Theodor Kit
- Page 18 and 19: ville forlade Huus og Hiem; men oms
- Page 20 and 21: ste tida. Ved hundreårsskiftet dø
- Page 22 and 23: Sygdom under Kvælningsfænomener,
- Page 24 and 25: I 1906 var det i Romsdals Amt meldt
- Page 26 and 27: mot. Behandlinga er no kurant og is
- Page 28 and 29: for desse to sjukehusa, tel «sykdo
- Page 30 and 31: Dødelighet pr. 1000 av infeksjonss
- Page 32 and 33: Kjelder: 1) Opteikningar av lærar
- Page 34 and 35: Samstundes hadde han lækjaransvare
- Page 36 and 37: medisinalmeldinga for Ytre Romsdal
- Page 40 and 41: hos oss var det mest av denne sjukd
- Page 42 and 43: «Den kvite pesten» Litt om tuberk
- Page 44 and 45: Hans Frederik Smith (1826-1903). Di
- Page 46 and 47: ikke blot paa en men paa flere Læg
- Page 48 and 49: 1900: Det står om influenzaen at
- Page 50 and 51: årsakene. Vi får også høyra ei
- Page 52 and 53: Margrethe Folkestad. Ho var ein myn
- Page 54 and 55: Biletet er henta frå ein tuberkulo
- Page 56 and 57: Vestnes helseheim Overlege Kaurin v
- Page 58 and 59: syge store mængder tuberkelbacille
- Page 60 and 61: Dei økonomiske tilhøva Tuberkulø
- Page 62 and 63: hed. Lungetuberkulosen er i en aarr
- Page 64 and 65: Plansje frå skulemuseet på Eide,
- Page 66 and 67: Då Søren Jaabæk ville ta distrik
- Page 68 and 69: Beslutning: Regjeringen anmodes om
- Page 70 and 71: Distriktslege Hans Christian Pareli
- Page 72 and 73: Sykepleien Det er vanskelig å skri
- Page 74 and 75: Romsdals Amtssykehus omkr. 1915. Sy
- Page 76 and 77: I ein artikkel «Iakttagelser under
- Page 78 and 79: vanleg influensa var det dei unge s
- Page 80 and 81: ske-tiden» kjendte, temmelig alvor
- Page 82 and 83: At folk var fortvila og desperate e
- Page 84 and 85: har fått spanska der ute. Amtmanne
- Page 86 and 87: Bud legedistrikt Distriktsdeling og
Jordmødrene i Fræna, Bud <strong>og</strong> Hustad gjennom 150 år<br />
Namn Bustad Jordmor- Funksjonsdistrikt<br />
periode<br />
Berthe Vedbjørnsdatter 1837–1873 (<strong>og</strong>så<br />
(Nygaardsvoll) Tverrlie Aureosen Frænen før, iallf. 1829)<br />
Anne Nielsdatter (Sunde) Rytter Bod Bod 1837–1862<br />
(truleg før 1837)<br />
Rønnaug (Rønnok) Larsdatter<br />
(Thornæs) Stavik S.Fræna Frænen 1874–1886<br />
Synnøve Stene (pensjonist, tidl. Molde) Bod Bod 1875–1876<br />
Karoline Larsdatter (Gule) Vinje Bud Bud 1882–1918<br />
Kristine Jakobsdatter Grimsmo S.Fræna? Fræna 1887<br />
Randine Fladø Hustad Hustad 1890–1891<br />
Inger Anna (Kjørsvik) Hoemsnes Tornes N.Fræna 1888–1930<br />
Olivia Valle Sandsbukta S.Fræna 1897–1940<br />
Anna (Vinje) Reitan Farstad Hustad 1910–1929<br />
Johanne Egge Bud Bud 1918–1923<br />
Gyda Viken Bud Bud 1924–1968<br />
Margrete Sæter Farstad Hustad 1929–1932<br />
Helga Remøy Bjørnsund Bjørnsund 1930–1932<br />
Kaia Eidem Elnesvågen N.Fræna 1931–1962<br />
Anna Furesund Hustad Hustad 1932–1963<br />
Olga G. Bertheussen Bjørnsund Bjørnsund 1932–1936<br />
Sigrid (Hoemsnes Kvalvik) Rasmussen Bjørnsund Bjørnsund 1936–1949<br />
Ragna Sjøholt Sandsbukta S.Fræna 1940–1942<br />
Birgit Misund Eidem Sandsbukta S.Fræna 1943–1960<br />
Alvhild Andersen Hammerøy Bjørnsund Bjørnsund 1944–1945(vikar)<br />
<strong>og</strong> 1950–1959<br />
Ingebjørg Fure Sylteosen Fræna 1968–1972<br />
Aase Stavik<br />
(komb. med styrarass.sjukeheim) Stavik Fræna 1974–1978<br />
Det ser ut som det mest var kvinner frå bygdene som fekk jordmorstillingane.<br />
Dette høver bra med den intensjonen som Den norske<br />
Jordmorforening målbar i 1910: «Bondepiger blive ubetinget gode jordmødre,<br />
fordi bønderne er af landets beste folk» (18).<br />
Helseteneste i utvikling 37
Change language