Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

ste tida. Ved hundreårsskiftet døydde ca. 310 pr. 100 000 menneske av
tuberkulose. I 1946-1950 var talet 47 pr. 100 000, og i 1953 berre 16 pr.
100 000, dvs. ein nedgang på 95% (21).
Tal for Vaagøy lensmannsdistrikt for ca. 70 år sidan:
1907 1908 1914 1915
Dødsfall i alt 138 132 138 99
Tuberkulosedødsfall (minimumstal) 21% 17% 17% 21%
Tuberkulosen er eit stort kapitel i vår medisinske soge som det fell naturleg
å koma attende til ved eit seinare høve. Dette gjeld nyare tid, og
mykje stoff er tilgjengeleg, også frå vårt lækjardistrikt.
Difteri
Denne sjukdomen vart i Noreg først omtala i 1822, og namnet «difteri»
vart første gongen brukt i 1842. I 1840-åra var det særleg utbrot i
Trøndelagen (dette er vel grunnen til namnet «Den Trondhjæmske
Halsesyge»). Difteri var frå 1850-åra nokså permanent her i landet (2).
Sporadiske tilfelle, år om anna, men også år med store epidemiar og
mange dødsfall, til dømes først i 1860-åra og i 1890.
Difteri vert overførd ved dråpeinfeksjon. Primært er sjukdomen
lokalisert til svelget, lagar skorper nedover i bronkiene som kan gje kjøving.
Difteribasillen lagar også toxin som gjev forgiftningssymptom i
kroppen. Sjukdomen finn vi under fleire namn.
Greitt er det når det står «difteri», «difterit», «diphterisk Svælgbetendelse»
(Diphteritis faucium), eller «Den Trondhjæmske Halsesyge».
Verre er det med «strupehoste» og «halsesyke». «Strupehoste»
må vi rekne med er difteri når det kjem i epidemiar og fører til mange
dødsfall. Men nokre tilfelle av «falsk krupp» løyner seg nok også bak
nemninga. Men kor mange tilfelle av difteri er det som skjuler seg bak
diagnosen «halsesyke» i dødsprotokollane? Av vanleg halsesjuke plar
ikkje folk å døy, og når det er mange dødsfall av «halsesyke» på same
tid og i same område, må ein nok rekne med at dette var difteri.
«Croup» finn vi også mellom difteri-diagnosane.
I 1862 døydde i Hustad sokn 12 av «Halsesyke» og «Strupehoste».
Eit ille år for Hustad, som også miste 9 av nervefeber det året. Året etter
Farlege farsotter i gamal tid 19