Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Spedalsksjuke på lokalplan
Statistikk frå Reknæs Hospital 1856–1871
Spedalsksjuke, lepra, er ein kronisk bakteriell infeksjonssjukdom. Den
er lite smittsam og har svært lang inkubasjonstid. Sjukdomen har to former.
Den eine formen lagar knutar i huda, særleg i ansiktet (løveansikt).
Dette er den tuberkuløse form, av «tuberkel», som tyder knute. Den
andre angrip nervegreiner og fører til kjenslelause flekkar i huda, den
anestetiske form. Visne fingrar og tær blir lett utsett for skade og kan
etter kvart falle av.
Då den norske lege Armauer Hansen oppdaga leprabacillen i 1874,
var det enno om lag 3000 spedalske i Noreg, no er det ingen. Men på
verdsplan reknar ein med det er meir enn eit ti-tals millionar (Asia og
Afrika).
Medan det var mange spedalske i landet, vart det bygd spesielle sjukehus
for denne pasientgruppa, leprosarier. Det mest kjente av desse var
St. Jørgens hospital i Bergen, truleg opna alt i 1310. På Vestlandet var
det mykje lepra, somme meinte det var fordi folket her åt så mykje fisk.
Dette skreiv også presten Hans Strøm om, og han hevda også teorien om
at lepra var arveleg: «Den er gemeenlig en Arve-Syge, som forplantes
fra Forældre til Børn; men andre, endog Ægtefæller, som omgaaes med
dem, blive ei besmittede». Dette skreiv Strøm i 1762 (1), snart hundre år
før leprabacillen vart oppdaga. Men også Armauer Hansen og svigersonen,
D.C. Danielssen, som også var overlege på leprosariet i Bergen,
var usamde om det var smitte eller arv som spreidde lepra. Bakterie-
176 Ny artikkel