Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Dysenteribasillen Shiga i 1898 og Kruse i 1900.
Men lenge før bakteriane vart oppdaga var ein klar over at det var eit
eller anna som gjekk frå mann til mann, og frå grend til grend. Miasmer
var eit gamalt namn på smittestoff før ein kjende til bakteriar. Ein meinte
at dette kom frå luft eller jord og kunne overførast til menneske. Det
er interessant å legge merke til i medisinalmeldingane kor ivrige
distriktslegane var for å påvise smittevegar.
Det var eit godt steg framover då bakteriane vart oppdaga. Ein kunne
no koma med tiltak for å hindra smitte. Men likevel var det langt att før
ein kunne førebyggja og behandla desse sjukdomane. Dette kom først
med dei ulike antibiotika som kunne tyna bakteriane, serum med antistoff
mot dei, eller vaksiner til å førebyggja med. Dette vart ein ny æra i kampen
mot epidemiane. Men heile forklaringa er dette neppe heller. Andre
ting kjem inn og spelar ei rolle: Betre sosiale kår, meir skjøn på hygiene
og reinsemd, betre kosthald, meir helseopplysing, ymse former for helsekontroll.
Kanskje kan også somme av sjukdomane ha endra karakter?
Vi har rydda vekk nokre epidemiar, men folk vert sjuke framleis. Og
folk døyr framleis. Vi lever betre, men neppe sunnare. Livsstilsjukdomane
herjar. Om lag halvparten av dødsfalla i vårt land er hjarte/kardødsfall,
nær fjerdeparten døyr av kreftsjukdomar. Narkotika tek mange
liv. På verdsbasis er AIDS den store mannedreparen, ei katastrofe som
kanskje kan samanliknast med Svartedauen. Det går ut over borna no
og, ikkje minst fordi dei vert gåande att foreldrelause.
Det er nok av oppgåver.
Litteraturliste:
1) Reichborn-Kjennerud i Reichborn-Kjennerud, Fr. Grøn. I. Kobro: Medicinens
Historie i Norge, Grøndahl & Søns Forlag, Oslo, 1936.
2) Riksarkivet, Oslo: Medicinalberetninger fra distriktslægene i Romsdal fogderi,
1878–1890.
3) Årsmeldinger frå Fylkessjukehuset i Molde, 1950–1956. Redigert av John Rø.
4) Norges Leger, redaktør Øivind Larsen. Den Norske Lægeforening, Oslo, 1996.
5) Bjarne Skorgen: Gards – og ættesoge for Nesset, bind 7, Tingvoll, 1991.
Smittsame barnesjukdomar 175