Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Distriktslege Rambech fortel i sin rapport for 1890 (2):
«Isolasjonen støttedes av Befolkningens Smittefrygt , saa der endog
var vanskeligt at opdrive den nødvendige Hjelp til Sygepleie og
Begravelse. Som et illustrerende Exempel paa gjennemført
Desinfeksjon kan anføres, at en Gaardmannskone som var nødt til at
laane sin Hest og Vogn til en Begravelse af diphterisk Lig foretog en
grundig Karbolvandvask ikke alene af Tjenestegutten og hans
Klæder, men ogsaa af Vogn, Hest og Sæletøi».
Da difteribacillen vart oppdaga (Klebs 1883, Løffler 1884) var årsaka til
sjukdomen klar, og difteriserum fekk vi i Noreg i 1895. Ein hadde no
overtaket på sjukdomen, men borte vart den ikkje før etter siste verdskrig.
Thyphoidfeber veit vi om i vårt land mange hundre år attende. Det
er ein akutt bakterieinfeksjon som lagar sår i tarmen og også gjev andre
symptom. Det vart gjerne kalla nervefeber før dei kjende til bakterien
som valda sjukdomen. Av og til har typhoidfeberen kome i epidemiar,
og den kan lett spreiast i drikkevatnet. Den må ikkje blandast saman
med tyfus (flekkfeber).
Poliomyelitt. I Sør-Odal var det ein polioepidemi i 1868. Ekspertar
meiner dette var den første epidemi av sjukdomen i Noreg, men den har
nok eksistert før det. Lenge fekk den ikkje herje i vårt land, for i 1957
var poliovaksina i bruk hos oss. Men på eit par mannsaldrar hadde polioen
teke livet av mange og invalidisert enno fleire. Det har til no enno
vore land i verda der folket ikkje er gjennomvaksinert, og sjukdomen
har eksistert. Men stor innsats er gjort for å rydde ut poliomyelitten.
Koppar har vore eit stort trugsmål mot manneætta. No er det frykta at
terroristar skal bruka koppevirus i biologisk krigføring og med det smitta
store menneskemengder. Vaksinera mot koppar kunne vi her i landet gjera
så tidleg som i 1803. Frå 1810 var det påbode. Det er det ikkje lenger.
Den siste epidemi ein kjenner til frå Oslo var i 1908. I Ytre Romsdal var
det i 1871 meldt 77 tilfelle med 23 dødsfall. 22 av koppedødsfalla var i
Hustad sokn. I Indre Romsdal var det også koppar i 1871. Dei slo til på
Reitan i Eikesdalen. Utskiftingsformann Paul Lied hadde fått sjukdomen
på ein tur til Batnfjorden og Kristiansund. Han hadde då utskiftingsarbeid
i Eikesdalen. Paul Lied døydde av koppane. Det gjorde også gardbrukar
Trond Halvorsson Reitan og tenestejenta Anne Olsdotter (5). Verdens
166 Romsdal sogelag, årsskrift 2002