Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

theria), typhoidfeber («nervefeber»), polio (barnelammelse, poliomyelitis),
og koppar (barnekoppar, variola). Influenza skal ikkje omtalast for
seg, etter som det var artikkel om Spanska i Romsdal Sogelags årsskrift
2000. Vi skal også halda utanfor pest (Svartedauen) og lepra (spillsjuke),
som ikkje er spesielt aktuelt for barn. Tuberkulose skal vi også halda
utafor i denne samanhengen.
Meslingar var ofte ein hard sjukdom før i tida, slik den enno er i
mange utviklingsland. Såleis var det mykje meslingar hos oss i 1889 og
1893. I 1908 hadde Ytre Romsdal legedistrikt 348 meldte tilfelle med 6
dødsfall. Sjølvsagt var det langt fleire som hadde sjukdomen enn distriktlegen
fekk greie på. I medisinalmeldinga (2) for 1908 står det:
«Mæslinger optraadte som en særdeles utbredt epidemi. I Ytre Romsdal
var sykdommen særlig hyppig i Bud og Sandø, hvor neppe noget hus
gikk fri; temmelig mange voksne, ja gamle folk op mot 60 aar, blev angrepne;
forløpet var noksaa alvorlig med bronkit og lungebetændelse
som eftersygdomme.»
Skarlagensfeber er vi ikkje redde for i vårt land i dag. Før var det
ein alvorleg og frykta sjukdom, og mange hugsar enno den omstendelege
isolering som vart etablert når det kom sjukdom til ein heim. No er
behandlinga kurant og isolering lite aktuelt. Før ein hadde effektiv behandling
var det mange som døydde under scarlatinaepidemiar. Opp til
30 % av dei sjuke kunne stryka med (3).
Kikhoste ser vi mest ikkje meir, etter at vaksineringa kom i gang,
men tidlegare var det ein hyppig sjukdom, og mange døydde. Under og
etter siste krig var det ein del tilfelle. Ein distriktslege (Bugge) skreiv i
1951 (2): «Ogsaa mange gamle folk (70–80-aaringer) kikte som smaabarn,
og fant det ærgerlig ogsaa paa det vis at skulle «vorde som barn»
igjen.» I den nyare tid hadde Møre og Romsdal toppår i 1956 med 2249
meldte kikhosttilfelle i fylket.
Difteri. Denne sjukdomen vart i Noreg først omtala i 1822, og namnet
«difteri» vart første gong brukt i 1842. I 1840-åra herja den særleg i
Trøndelag, og den vart omtala som «Den Trondhjæmske Halsesyge».
Frå 1850-åra var difteri nokså årviss her i landet (1). I tillegg til dei sporadiske
tilfelle var det år med store epidemiar og mange dødsfall. Det
var nøye med isolasjon ved difteri, og også grundig desinfeksjon etter at
sjuka hadde vore i huset. Somme var ekstra nøye med desinfeksjonen.
Smittsame barnesjukdomar 165