Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Smittsame barnesjukdomar
og nokre andre infeksjonssjukdomar –
den gong dei var farlege
Smittsame sjukdomar er det skrive om i sagatida (1), truleg herja dei
også tidlegare. Og dei har vore farlegare før. Mange av dei infeksjonssjukdomar
som er lette, eller enkle å behandle med dei middel vi i dag
har til rådvelde, kunne før vere alvorleg og livstrugande. Mot trugande
sjukdomar vert vi no vaksinert som barn, eller seinare. Og skulle dei
likevel komme, så har vi antibiotika og anna til å verna oss med. Det
hadde dei ikkje før, og vi kan vanskeleg tenkje oss inn i den redsle og
rådløyse som tyngde familien når ei farleg sjuke kom til gards.
Vi skal her ta for oss nokre infeksjonssjukdomar, sjå korleis dei arta
seg, og vise sjukdomstal og dødstal slik dei gamle distriktslegar fortel i
sine rapportar frå dei ulike kantar av Romsdal.
Og dei viktigaste kjelder er dei årlege medisinalmeldingar (2) som
alle distriktslegar sende til amtmannen, seinare fylkeslegen. Etter
gjennomgang i amt/fylke vart meldingane sendt vidare til departementet.
Dei barnesjukdomar vi tek med i denne artikkel er dei infektiøse, der
virus eller bakteriar er agens. Fleire av dei hadde karakteristisk utslett.
Til dei infeksiøse barnesjukdomar vert rekna meslingar (morbilli),
skarlagensfeber (scarlatina), kikhoste (pertussis), kusma («kinntaske»,
parotitis), vasskoppar (varicellae), røde hundar (rubella).
Nokre andre infeksjonssjukdomar skal eg også ta med: Difteri (diph-
164 Romsdal sogelag, årsskrift 2002