Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Svartedauen. Tegning av Theodor Kittelsen.
gjekk hardare ut over indre Romsdal enn over ytre. Ein reknar med at
1/3 av gardane i indre og midtre Romsdal vart lagt øyde, men berre 1/10
i ytre (12). Om ein veit lite om korleis pesten arta seg i våre grender, så
veit ein meir om korleis sotta virka på samfunnslivet (13). Ein god del
segn knyter seg også til denne tida (14).
I meir enn eit hundreår etter svartedauden har det vore fleire mindre
peståtak rundt om i landet, men vi veit ikkje kor mykje desse nådde
fram til våre bygder.
Lepra
Spillsjuka synest å ha høyrt til folkesjukdomane i Noreg frå gamal tid.
Alt tidleg fekk ein serskilde sjukehus for spedalske, leprosarier. Det
mest kjende av desse var St. Jørgens hospital i Bergen, som truleg vart
opna alt i 1310. Her var i si tid Armauer Hansen (1841–1912) sjef. Han
er verdskjent for å ha oppdaga leprabasillen. Den norske spedalskelov
vart sett ut i livet i 1885, etter den tid kom det jamn tilbakegang av spillsjuka.
I år 1900 var talet på leprapasientar nede i 577. I 1950 var det berre
12 spedalske i Noreg, i 1962 berre 7 utbrende tilfelle igjen (l5,16).
Her i amtet hadde vi Reknes, som vart opna i 1717 etter tiltak av
amtmann Nobel «for fattige spedalske av Romsdals Amt». Leprosariet
vart utvida i 1794 til sjukehus for skjørbuk, radesjuke og spillsjuke.
Etter å ha vore drive av ein stiftelse i nesten150 år, vart det ombygd og
overteke av staten i 1861 (17). I 1897 vart Reknes vårt første statssana-
Farlege farsotter i gamal tid 15