Ottar Ødegård: Sjukdommar og helsestell i ... - Romsdal Sogelag

Folkemedisin
Kloke koner og menn høyrer vi om, mest kvinner. Dei høyrde til folket
og var gjerne lettare å kontakte enn dei lærde. Ein kunne komme rimelegare
frå det og. Av dei «ulærde» var det to slag: På den eine sida dei
som brukte plantemedisin, også kalla naturlegar. Dei kunne gjere mykje
nytte for seg dersom kunnskapane var store nok. På den andre sida var
det dei som dreiv med trolldom (1). Lesing og maning over sjuke skulle
mest mogeleg gjerast i løynd, og vi har derfor lite opplysningar om
slikt.Å stemme blod kom inn under dette. At svarteboka vart brukt også
på våre kantar, må vi rekne med.
Også i ytre del av fylket kjende ein til bygdedokterar, og dei fleste
var kvinner. Maria Bjørshol budde i Kristiansund. Ho var rein plantedokter
og hadde godt ry på seg. Det var også i Kristiansund «Leinkvinnene»
budde (mor og datter, Anna og Ellen). Dei hadde ord på seg
for å bruka andre råder enn dei som finst i naturen. Kjend på desse
kantar var også Kari Kvernen. Ho budde i «nærheden av Kristiansund»,
truleg var det på Frei. Det eigentlege namnet hennar var Karen Olsdatter
Ulrikskværn.
Om Kari Kvernen finst det ei heil brevsamling i kommunearkivet i
Fræna (2). Det gjeld ei kvinne frå «Bod prestegjeld» som var i kur hos
henne i 1895.
Karen Olsdatter sender rekning til «Fattigkommissionen i Fredø» for
kost og pleie for «den syge pike N.C.H», kr. 3.- i veka. Men fattigkommissionen
sender brevet over til fattigkommisjonen i Bud, sidan N.C.H.
var heimehøyrande på Hustad. Men noko utbetaling i utide skulle ikkje
Folkemedisin 105